Bouw uw eigen beleggingsportefeuille Joost van Leenders, april 2014 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Agenda ● Strategisch versus tactisch beleggingsbeleid ● Spreiding, waarom ook alweer? ● Verwacht rendement, een belangrijke bouwsteen ● De optimale portefeuille I april 2013 I 2 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Tactische en strategische asset allocatie TAA Smart Benchmark allocatie Strategische asset allocatie Beleggingshorizon Bron: BNPP IP ● Asset allocatie is afhankelijk van de beleggingshorizon ● Smart Benchmark zit tussen zeer lange termijn en tactische asset allocatie (TAA) ● Beleggingshorizon voor Smart Benchmark is 5-7 jaar, met periodieke wijzigingen I april 2013 I 3 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I Spreiding, hoe zat het ook alweer? Rendementreeks asset 1 20% TAA Asset 1: gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 8,8% 15% Smart Benchmark allocatie 10% 5% asset 1 0% 1 -5% -10% 2 3 4 5 6 4 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I Spreiding, hoe zat het ook alweer? Rendementsreeks asset 1 en asset 2 20% Asset 1: gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 8,8% Asset 2: TAA gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 8,8% 15% Smart Benchmark allocatie 10% asset 1 asset 2 5% 0% 1 -5% -10% 2 3 4 5 6 5 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I Spreiding, hoe zat het ook alweer? 20% Asset 1: gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 8,8% Asset 2: gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 8,8% TAA 15% Smart Benchmark allocatie 10% Rendement Combinatie (50%/50%): gemiddeld rendement: 4,0% standaardeviatie: 0,9% asset 1 asset 2 50/50 5% 0% 1 2 3 4 -5% -10% Periode 5 6 6 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I Begrippenlijst TAA ● Rendement: opbrengst (waardeverandering, dividend, couponrente) ● Volatiliteit: beweeglijkheid, Smart Benchmark standaarddeviatie, allocatie risico ● Correlatie: samenhang (positief, negatief of nul) 7 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I Diversificatie van een aandelenportefeuille Diversification of equity portfolio 25.0% TAA 24.5% risk as volatility (st dev) 24.0% Smart Benchmark allocatie 23.5% Volatiliteit elk individueel aandeel: 25% 23.0% Correlatie tussen de aandelen: 65% Volatiliteit van portefeuille met 50 22.5% aandelen daalt tot ongeveer 20% 22.0% 21.5% 21.0% 20.5% 20.0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 number of stocks 8 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille … maar werkt diversificatie in de praktijk? I april 2013 I 9 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 10 Spreiding werkt! 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 Asset Class 27.52% 27.07% 26.33% 16.92% 16.08% 15.28% 14.75% 13.54% 11.44% 11.36% 11.19% 10.97% 10.97% 10.73% 8.13% 6.68% 0.62% -1.48% -2.84% 11.8% 10.9% 4.8% 3.5% 3.4% 1.6% 1.5% 1.2% -0.9% -1.4% -2.4% -3.3% -4.2% -8.1% -10.4% -10.7% -11.5% -15.7% -17.5% 35.2% 29.9% 27.1% 24.9% 23.7% 23.5% 22.7% 20.0% 19.5% 17.4% 16.6% 14.7% 11.1% 9.2% 7.2% 4.7% 1.1% 1.0% 0.7% 77.2% 72.9% 59.5% 35.6% 31.6% 25.9% 25.8% 23.9% 22.6% 22.3% 18.2% 15.9% 15.2% 15.0% 8.1% 4.3% 2.9% 1.5% -2.3% 9.3% 8.6% 4.8% 3.8% 0.0% -0.3% -3.5% -7.5% -25.5% -26.8% -30.7% -32.3% -33.6% -34.3% -37.6% -43.6% -46.4% -50.9% -51.9% 25.7% 6.5% 5.2% 4.8% 4.2% 2.7% 1.9% 1.7% -0.1% -1.7% -1.7% -4.3% -4.9% -4.9% -5.7% -7.5% -13.6% -28.2% 47.7% 29.9% 19.6% 18.2% 13.0% 9.0% 7.4% 3.1% 2.9% 2.6% 0.5% -0.2% -1.7% -1.7% -5.0% -5.9% -6.7% -8.7% 54.4% 44.6% 40.2% 37.0% 27.3% 27.0% 26.2% 26.1% 22.5% 21.2% 19.0% 17.2% 6.8% 6.0% 5.4% 4.0% 3.3% 2.1% 23.2% 16.5% 14.4% 14.1% 12.2% 11.0% 7.7% 7.6% 7.5% 6.5% 4.0% 3.6% 2.2% 2.0% 0.8% -2.2% -5.9% 34.3% 29.6% 27.7% 18.0% 15.3% 13.1% 10.7% 8.3% 7.1% 6.8% 4.1% 3.4% 2.4% 1.7% -2.7% -9.9% -15.8% 13.1% 8.6% 6.8% 3.3% -3.6% -6.6% -9.2% -13.6% -20.4% -23.9% -25.7% -30.7% -32.0% -34.7% 16.3% 15.7% 10.1% 6.6% 5.2% 4.5% 2.8% -1.2% -7.6% -12.3% -14.8% -15.5% -25.6% US Small Caps European Real Estate Euro High Yield Euro Government Bonds Emerging Local Debt European Small Caps US IG Credit Emerging External Debt USD Cash Euro IG Credit Euro Inflation-Linked Bonds Euro Cash Emerging Equity Global Convertibles US Equity Global Equity Commodities European Equity Japan Equity Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 11 Smart Benchmark concept Kenmerken ● Gespreide beleggingsportefeuille met 5-7 jaars horizon – Aandelen (VS, Europa, Japan, opkomende markten) – Obligaties (staats- en bedrijfsobligaties, inflation-linked, opkomende markten) – Vastgoed (VS, Europa, Azie) – Converteerbare obligaties – Grondstoffen ● Aandelen van de verschillende beleggingscategorieën op basis van: – Verwacht rendement – Beweeglijkheid (risico) – Onderlinge samenhang (correlaties) Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 12 Smart Benchmark concept Waardering als belangrijke bouwsteen voor rendement Conversie naar het gemiddelde Historische waardering (bijv. risico-opslag) Verwacht verloop Bron: BNPP IP Alleen ter illustratie We hebben een dynamische aanpak die uitgaat van “koop goedkoop en verkoop duur” Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Smart Benchmark concept Verwachte rendementen ● Staatsobligaties: rente sterk bepaald door macro-economische ontwikkelingen ● Bedrijfsobligaties: rente, defaults en ratings ● Aandelen: lang-termijn waardering als basis I april 2013 I 13 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 14 Obligaties: prijs, coupon en rendement ● Nominale waarde: meestal aangeduid als 100 ● Koers (marktprijs): percentage van de nominale waarde ● Coupon: vaste rentevergoeding als percentage van de nominale waarde ● Yield: coupon als percentage van de marktwaarde ● Rendement: yield + prijsverandering ● Duration: rentegevoeligheid Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Obligaties: prijs en yield Obligatie 1: Obligatie 2: - Nominale waarde = 100 - Nominale waarde = 100 - Coupon = 4% - Coupon = 8% - Looptijd = 10 jaar - Looptijd = 10 jaar I april 2013 I 15 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Obligaties: prijs en yield Obligatie 1: Obligatie 2: - Nominale waarde = 100 - Nominale waarde = 100 - Coupon = 4% - Coupon = 8% - Looptijd = 10 jaar - Looptijd = 10 jaar => Koers bij een marktrente van 6%? I april 2013 I 16 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Obligaties: prijs en yield Obligatie 1: Obligatie 2: - Nominale waarde = 100 - Nominale waarde = 100 - Coupon = 4% - Coupon = 8% - Looptijd = 10 jaar - Looptijd = 10 jaar Koers: - Marktrente 6% - Obligatie 1: 85,3% - Obligatie 2: 114,7% I april 2013 I 17 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 18 Obligaties: duration ● Koers van een obligatie is afhankelijk van 3 factoren: looptijd, coupon, aflossing en marktrente ● Duration een maatstaf voor de rentegevoeligheid van een obligatie ● Langere looptijd, lagere coupon en lagere marktrente geeft hogere duration ● Koersverandering = duration * renteverandering – Een obligatie met een duration van 4,5 levert bij 1% rentestijging een koersverlies op van 4,5% – Een obligatie met een duration van 8,7 levert bij 1% rentedaling een koerswinst op van 8,7% Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Samenhang rente en groei I april 2013 I 19 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 20 Rendement staatsobligaties VS BBP & 10-jaars rente Groei, inflatie eurozone (1950-2012) Trend: 1½ & 2% BBP (% JoJ) > 10% Verwachte rente Huidige marktrente 3½ % 6% - 8% Duration: 9 Rentestijging: 0,8% Prijsdaling: 7,2% 4% - 6% 2% - 4% 2,7% 0% - 2% 2,7% Prijsverandering + Coupon yield + <0 1,3% Roll yield = 2,75% Rendement 10-jaars rente (%) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bron: Robert Shiller, BEA en BNP Paribas IP Volatiliteit: 4,2% Correlatie met aandelen: -0,11 tot -0,31 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Rendement bedrijfsobligaties Yield staatsobligaties Duitsland: 1,6% + Risico-opslag Investment-grade : 1,1% High-yield: 2,9% Yield bedrijfsobligaties Investment-grade : 2.7% High-yield: 4,5% I april 2013 I 21 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Rendement bedrijfsobligaties I april 2013 I 22 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Rendement bedrijfsobligaties Verwacht rendement bestaat uit: • Couponrendement • Verwachte verandering yield staatsobligaties • Verwachte verandering risico-opslag • Kans op default en verwachte recovery rate Verwacht rendement: Investment-grade: 2¾ - 3½% Volatiliteit: 4½ - 14% High-yield: 5¼ - 5½ % Correlatie met aandelen: 0,0 – 0,8 I april 2013 I 23 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Ontwikkelingen aandelen I april 2013 I 24 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Ontwikkelingen aandelen I april 2013 I 25 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 26 Rendement aandelen VS Shiller P/E & aandelenrendement Shiller P/E Average excess equity return (4.6%) > 30 25-30 20-25 15-20 10-15 < 10 -2 0 2 4 6 8 10 12 Annualised return over 7 year horizon (%) * US equity excess returns over cash (1871-2010) Bron: Robert Shiller, BNP Paribas Investment Partners In het verleden behaalde rendementen bieden geen garantie voor de toekomst. Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 27 Rendement aandelen Shiller & Macro P/E 45 Actual Cycle-adjusted PE-ratio 40 Estimated Cycle-adjusted PE-ratio 35 30 25 20 15 10 5 0 49 51 53 55 57 59 61 63 65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11 13 Bron: Robert Shiller, BNP Paribas Investment Partners Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 28 Rendement aandelen EQUITY VALUATION Shiller PE Quartile Average since 1980 * What does this mean? SC Verwacht rendement: Opkomende markten 9½ WORLD 20.1 2 21.3 USA 22.6 3 20.1 "US EXPENSIVE both OUTRIGHT and REGIONAL" - Europa: 6 ¾ % EUROPE 17.0 3 18.2 "EUROPE NEUTRAL OUTRIGHT, but CHEAP REGIONAL" = Japan 5% JAPAN 22.8 1 43.5 "JAPAN NEUTRAL both OUTRIGHT and REGIONAL " = VS 5% EM 15.5 1 20.0 "EM Cheap vs DEVELOPED, OUTRIGHT fairly neutral" + Volatiliteit: 17,0 tot 25,9 UK 12.5 2 15.2 "UK NEUTRAL vs EUROPE" = SWITSERLAND 21.9 3 21.7 "SWISS RICH vs EUROPE" - * For EM we have data starting since 2003 for the average Bron: Robert Shiller, BNP Paribas Investment Partners Bouw uw eigen beleggigsportefeuille Source: BNPP IP I april 2013 I 29 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 30 Geschiedenis Smart Benchmark* 2002 – 2013 Verbeteringen Smart Benchmark II oktober 2005 Smart Benchmark III juni 2009 - Bear market na internet zeepbel met lage rendementen - Lage rentes. - Profiteren van expertise op nieuwe beleggingscategorieën - Profiteren van lage waardering van beleggingscategorieën - Toevoeging van small caps, vastgoed, bedrijfsobligaties en converteerbare obligaties - Toevoeging van grondstoffen, aandelen opkomende markten, hoogrentende bedrijfsobligaties, obligaties opkomende markten en absolute return Smart Benchmark I november 2002 - Hoger gewicht bedrijfsobligaties en aandelen opkomende markten Smart Benchmark IV Juni 2011 - Risico-opslagen dichter bij langjarig gemiddelde: lager totaal risico - Rente gaat oplopen: lagere duration - Groei komt terug: hoger gewicht aandelen opkomende markten *Zoals toegepast in onze flagship fund range. Bron: BNPP IP Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 31 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I april 2013 I 32 Disclaimer Dit document dient enkel ter informatie en is 1) geen voorstel of aanbod tot het aankopen of verhandelen van de financiële instrumenten hierin beschreven en 2) geen beleggingsadvies. Voordat u investeert in enig product van BNP Paribas Investment Partners* dient u zich te informeren over de (financiële) risico's die verbonden zijn aan een belegging in dit product en mogelijke restricties die u en uw beleggingsactiviteiten als gevolg van de op u van toepassing zijnde wet- en regelgeving ondervinden. Indien u na het lezen van deze presentatie een belegging in dit product overweegt, wordt u dan ook geadviseerd om een zodanige belegging te bespreken met uw relatiebeheerder of persoonlijke adviseur en na te gaan of dit product gezien de daarmee verbonden risico's - past binnen uw beleggingsactiviteiten. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De mogelijkheid bestaat dat uw belegging in waarde stijgt; het is echter ook mogelijk dat uw belegging weinig tot geen inkomsten zal genereren en dat uw inleg bij een ongunstig koersverloop geheel of ten dele verloren gaat. BNP Paribas Investment Partners* heeft alle redelijkerwijs mogelijke zorg besteed aan de betrouwbaarheid van dit materiaal, echter aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie en opinies kunnen worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. BNP Paribas Investment Partners is niet verplicht de hierin opgenomen informatie en opinies te actualiseren of te wijzigen. BNP Paribas Investment Partners” is de wereldwijde merknaam van de vermogensbeheerdiensten van BNP Paribas Groep. Dit document is uitgegeven door BNP Paribas Investment Partners Netherlands N.V. adres: Burgerweeshuispad Tripolis building 200, P.O Box 71770 dat deel uitmaakt van de BNP Paribas groep.