HSP-mededelingen juni 2005

HSP-Mededelingen
juni 2005
De HSP-Mededelingen verschijnen onregelmatig op www.gevoeligheidalskracht.nl .
Je bent vrij, de informatie te gebruiken, mits je de bron vermeldt.
Hooggevoeligheid in het onderwijs
door Marian van den Beuken
In de vorige HSP-Mededelingen stond een oproep om ervaringen in het onderwijs in te
sturen. Er zijn heel wat reacties op gekomen. Ik heb ze bewerkt en gecombineerd tot de
stukjes die hieronder volgen. Alle situaties zijn op verzoek van de schrijvers onherkenbaar
gemaakt. Opvallend van de inzendingen was dat er maar één bij was van een hooggevoelige
leerkracht die (nog) werkzaam is in het onderwijs:
‘Zelf vind ik heel moeilijk om mezelf staande te houden in het onderwijs. Ik heb te maken
met heel veel indrukken en heb overdag niet de mogelijk om me even terug te trekken. Voor
mij is dit samen met de hoge werkdruk die mij te wachten staat als beginnend docent een
reden om uit het onderwijs te gaan.’
Ik wil graag verder gaan met dit onderzoek naar hooggevoeligheid in het onderwijs. Ik zou
met name graag de ervaringen èn de dromen willen horen van hooggevoelige leerkrachten.
Van mensen die met voldoening in het onderwijs werken en hun speciale kwaliteiten daar
weten in te zetten, van mensen die tegen bepaalde problemen aanlopen en ook van mensen
die in het onderwijs zijn vastgelopen en die inmiddels vanuit een dieper inzicht kunnen
vertellen wat het onderwijs voor hen zo moeilijk maakte en wat er zou moeten veranderen
zodat hooggevoelige leerkrachten er beter in kunnen floreren. Een voorbeeld daarvan vind je
in de rubriek Culturele Pioniers.
Het zou fijn zijn als er een bondgenootschap zou kunnen ontstaan tussen hooggevoelige
leraren en ouders van hooggevoelige kinderen. Het is voor onderwijsmensen niet altijd leuk,
de verlanglijstjes van ouders te lezen. Er wordt al zoveel van ze verwacht. Daarom vind ik het
belangrijk dat ouders ook inzicht krijgen in de dilemma’s van (hooggevoelige)leerkrachten.
Ook reacties vanuit en over het voortgezet en hoger onderwijs zijn welkom. Denk niet dat
jouw reactie niet belangrijk is. Iedere ervaring kan meehelpen om samen tot een dieper
inzicht te komen.
Reacties graag naar [email protected] . Ik ga er van uit dat je er door te reageren in
toestemt dat je verhaal (onherkenbaar gemaakt) in de nieuwsbrief wordt opgenomen.
Dan nu een weergave van de reacties van ouders.
Geweldloos communiceren op school
Ik zou wensen dat iedere begeleider van kinderen bereid is in zichzelf te kijken als hij
weerstand voelt bij een kind, of als hij woede voelt. Dat hij bereid is, te kijken wat er speelt in
zichzelf. Ik zou wensen dat als een leerkracht een keer uit zijn slof schiet, wat heel menselijk
is, hij er later samen met het kindje op terugkomt, en sorry kan zeggen en er iets over uitlegt
op een lieve en speelse manier. Ik vind dit heel wezenlijk. Ik zie heel veel om me heen dat
leerkrachten hun eigen onverwerkte ladingen bij kinderen ‘kwakken’ en ik merk dat kinderen
daardoor stelselmatig het gevoel krijgen dat zij ‘niet goed’ zijn. Met name hooggevoelige
kinderen hebben daar heel snel last van.
HSP-Mededelingen juni 2005
1
Ik zou wensen dat leerkrachten zich verdiepen in de theorie van Gordon1, of in andere vormen
van geweldloze communicatie. En dan heb ik het niet over verbale trucjes maar over het
onderzoeken en doorleven van de gevoelens die je als begeleider hebt. Hooggevoelige
kinderen voelen toch altijd die onderstroom, dus een simpel trucje, of iets liefs zeggen terwijl
eronder de woede in je kolkt, geeft bij zo’n kind verwarring en onzekerheid over de eigen
waarneming en intuïtie. In feite dagen hooggevoelige kinderen leerkrachten uit om authentiek
te zijn.
Opvoeden in geweldloosheid
Mijn zoon is viereneenhalf en zit inmiddels op zijn derde school. Tot nu toe lukt het hem niet
om zich in de groep te voegen en toch zichzelf te blijven. Hij is door zijn schoolervaringen
behoorlijk agressief geworden en presteert veel minder dan hij kan. Hij voelt zich absoluut
niet gelukkig en wil ook niet meer leren.
De enige mogelijkheid die wij nog zien is hem thuis houden van school. En dan maar hopen
dat we een begrijpende leerplichtambtenaar hebben.
Volgens mij zouden heel gewone regels veel explicieter gehandhaafd moeten worden. Dat zou
het al veel prettiger maken voor deze kinderen. Voorbeeld: Geen gewelddadige spelletjes op
school dulden en deze ook niet van thuis mee laten nemen. Leerkrachten moeten ingrijpen op
het moment dat kinderen op elkaar schieten, ook al is het maar spel. Kinderen moeten leren
dat elkaar vangen misschien nog leuk is maar dat schieten, of iets wat daar op lijkt, beslist niet
kan. Mijn zoon geeft zelf aan dat hij dit soort dingen niet begrijpt en heel raar vindt.
Ook aan agressief taalgebruik zou iets gedaan kunnen worden. Elkaar om niets en als grap
uitschelden met woorden die ik hier niet op durf te schrijven, kan niet getolereerd worden.
Respect voor elkaar; alles is goed en niets is raar.
Ik heb geen achtergrond in het onderwijs en geen kinderen, maar via de verhalen die ik in
mijn omgeving hoor en waar ik anders tegenaan blijk te kijken dan de desbetreffende ouder of
begeleider, valt mij steeds iets op: zowel bij gevoelige als bij minder gevoelige kinderen komt
de eigenheid al in een vroeg stadium in het gedrang. Iets wat bij meer gevoelige kinderen
waarschijnlijk een grotere uitwerking heeft.
Een voorbeeld: een driejarig meisje zit op een kinderdagverblijf. Tijdens de lunch worden alle
kinderen geacht in een kring hun boterhammetje te eten. Dit meisje zoekt liever de rust en
trekt zich terug. Maar dat mag niet van de leidsters. Immers, iedereen zit in een kring en zij
moet leren dat ze moet doen wat er van haar verwacht wordt. Dit meisje is een slim meisje. Ze
zet haar stoeltje in de kring, maar met haar rug naar de kring toe. Jij je zin, ik mijn zin. Ook
dit mag niet. De moeder van het meisje wordt er 's middags op aangesproken dat haar dochter
vaak zo ongehoorzaam is.
Van zowel de leidster als van het meisje is de motivatie voor het gedrag te begrijpen. Het is
alleen zo jammer dat kinderen al zo jong wordt geleerd dat ze zich moeten gedragen als alle
anderen en dat ze dus niet voor zichzelf mogen kiezen.
Nog een voorbeeld: een jongetje zit in groep vier. Er wordt gezegd dat hij ADHD heeft. Zijn
moeder twijfelt daar aan, ze vindt hem echter wel anders dan andere kinderen. In de klas is hij
erg druk, maar thuis kan hij uren zoet zijn met het uit elkaar halen van oude radio's en het
maken van elektrische verbindingen. Hij timmert ook graag; hij is dus graag met zijn handen
bezig. Maar helaas, op school draait het meestal om hoofdwerk. En daar is hij niet zo goed in.
1
Bijvoorbeeld:
Thomas Gordon, Luisteren naar kinderen, uitgeverij Tirion
Joyce Gabeler, Wilna Weeda, Janny van Wieringen, Kinderen zijn zichzelf, Werken met jonge kinderen volgens
Thomas Gordon, ISBN: 90-6665-142-3, te bestellen op http://www.swpbook.com/66
HSP-Mededelingen juni 2005
2
Nu heeft de juf bedacht dat ze een les timmeren gaat geven. Dit jongetje is daar heel blij mee,
nu kan hij eindelijk laten zien waar hij goed in is. De week van tevoren bedenkt hij al wat hij
gaat maken. Maar als de les daar is, blijkt dat iedereen hetzelfde moet maken; een bankje van
drie plankjes. Veel te simpel voor hem, want hij kan al veel meer. Maar de juf maakt geen
uitzondering en stelt ook niet voor dat hij beter andere kinderen kan helpen omdat hij het al zo
goed kan. Het jongetje is erg boos en komt helemaal overstuur thuis.
Het zou mooi zijn als er op kinderdagverblijven en in het onderwijs meer aandacht besteed
wordt aan de eigen ruimte van ieder kind, zodat kinderen niet hoeven af te leren, zichzelf te
zijn en zodat het unieke van elk kind juist wordt aangemoedigd. Dit is mooi voor alle
kinderen, hooggevoelig of niet. Het voordeel van hooggevoelige kinderen in een groep is dat
zij de leerkracht steeds herinneren aan het belang van deze eigen ruimte en het belang om
ieder kind ook als individu te benaderen en niet alleen als groep. Er moet gewoon beter naar
deze kinderen worden geluisterd.
Hoe zou dat kunnen?
Het begin ligt bij meer bewustzijn van leidsters en leerkrachten. Hoe herkennen zij een
hooggevoelig kind? Wat zijn de behoeften van een hooggevoelig kind?
Wanneer is ongehoorzaam echt ongehoorzaam? Welke waarheid is waar? Het is belangrijk
om de eigen waarden en normen voortdurend tegen het licht te houden.
Verder zou er in het normale onderwijsprogramma (en dus niet als losstaand thema) tijd
moeten zijn voor procesgerichte onderwerpen. Hooggevoelige kinderen voelen zich vaak
meer betrokken bij processen dan bij feitenkennis. Ze hebben daar ook een talent voor.
Voorbeelden:
- Onderzoeken van stilte, alleen en in de groep. Wat is stilte, wat doet het met je?
- Wat zijn gevoelens en welke gevoelens heb je zoal op een dag?
- Wat is respect? Hoe voelt het als iemand respect voor jou heeft? Hoe laat jij respect
aan anderen zien?
- Wat is liefde? Hoe voelt het als iemand lief voor jou is? Hoe ben je lief voor iemand
anders?
- Wat doe je het liefst? Wat kun je goed?
- Wat vind je leuk aan jezelf? Wat vind je leuk aan degene die naast je zit?
- Wat zie je om je heen? Wat hoor je allemaal? Merk je hoe verschillend kinderen en
volwassenen kijken?
Verder zou ik wensen dat kinderen vaker met de groep de natuur in gaan. En dat er een tuin
op het schoolplein wordt aangelegd.
Dit allemaal vanuit de basisgedachte: ‘respect voor elkaar; alles is goed en niets is raar.’
Laatst was ik sinds jaren in een basisschool. Ik werd helemaal overvallen door alles wat er
stond, lag en hing. Er was nergens een geordend rustig plekje te vinden. Alles stond kris kras
door elkaar. Het lijkt me dat een hooggevoelig kind meer gebaat is bij een rustige omgeving.
Het bewust werken met kleuren en geuren kan daar ook toe bijdragen.
Ten slotte wens ik op iedere school een terugtrekplekje. Een hoekje waar je als kind alleen
kan zijn met een gordijn eromheen, of een apart kamertje met banken.
Lespakket
Een van mijn zonen is hooggevoelig. Dat bleek na een lange zoektocht in het medische
circuit. Hij had nogal vage lastige problemen en zat niet lekker in zijn vel. Uiteindelijk
besloten we met hulp van een homeopaat tot een suikervrij dieet en het gaat nu redelijk goed
met hem.
We zijn op school veel wezen praten over wie hij is en hoe hij de zaken beleeft. Simpele
oplossingen aandragen bleek redelijk te werken.
HSP-Mededelingen juni 2005
3
Wat mij nu opvalt, is dat er in het onderwijs weinig tot niets is bekend is over het omgaan met
hooggevoelige kinderen. Ik zou het dus toejuichen als er een lespakket komt om dit onder de
aandacht te brengen. Een lespakket voor de opleidingsschool en een lespakket voor de
bijscholing van al gevestigde onderwijzers. Het zou ook al een heel stuk helpen als de
onderwijzers wisten wat het is en hoe ze er mee om kunnen gaan.
Ik vind dat alle kinderen, ook hooggevoelige, zich veilig en gewaardeerd moeten weten op
school. Er zou meer waardering moeten zijn voor dat wat ze goed kunnen en de nadruk moet
niet steeds gelegd worden op wat ze nog niet kunnen.
Voor mijn kinderen was het goed dat ze hun eigen plekje buiten de groep mochten innemen in
de klas. Zo zit de jongste nu bij het raam, zodat hij niet gestoord wordt door andere kinderen
die tegen zijn tafeltje aanlopen, en af en toe even naar buiten kan kijken als het in zijn hoofd
te druk is. De andere twee mogen als ze dat willen ook hun tafeltje apart schuiven. Simpele
oplossingen, maar het werkt wel.
Over mijn hooggevoelige zoon hebben we op school veel gepraat. Hoe hij alles beleeft en hoe
de meester tegen hem aankijkt. Daar zit een groot verschil in. Pas na veel praten en
doorvragen krijg je een compleet beeld over wat er nu werkelijk aan de hand is.
Dromen voor het basisonderwijs
Ik heb twee inmiddels volwassen hooggevoelige zonen en ik ben met hen in het reguliere
onderwijs tegen allerlei dingen aangelopen. Ik heb ooit als juf in het basisonderwijs gewerkt
en vanuit die ervaring heb ik een lijstje gemaakt van mijn dromen voor het basisonderwijs.
Mijn droom over basisonderwijs voor hooggevoelige kinderen:
 veel aandacht en gelegenheid voor alle vormen van creatieve expressie
 stoppen met in het hoofd stampen van allerlei zinloze kennis die ook in een boekje
opgezocht kan worden
 uitgebreid aandacht aan het foutloos leren schrijven en spellen van het Nederlands
(mijn stokpaardje! en het kan ook op een leuke manier)
 aandacht voor oude verhalen, mythen en sagen uit allerlei verschillende culturen (ook
bijbelverhalen)
 het leren van communicatievaardigheden
 het leren van zelfkennis
 aandacht voor wat er wezenlijk omgaat in kinderen
 leren om goed adem te halen (het blijkt dat hooggevoelige mensen de neiging hebben
onvoldoende uit te ademen)
 leren omgaan met energie (o.a. gronden en het leren afvoeren van energie)
 leren om eigen grenzen te herkennen en aan te geven
 lichamelijke beweging op verschillende manieren
 gelegenheid bieden om dingen op de eigen manier te onderzoeken
 aandacht voor en kennis van de natuur, niet alleen feitenkennis, maar ook kennis over
de werking van stenen en planten en aandacht voor de ecologische samenhang
 het leren van het nemen van rustmomenten om terug te komen bij jezelf
 véél meer gelegenheid om in de buitenlucht te zijn, zowel spelend als lerend.
Kiezen voor thuisonderwijs
Ik zou wensen dat er een ruimere mogelijkheid tot vrijstelling van leerplicht is, zodat
ouders zelf kunnen voelen hoeveel hun kind aankan. Mijn oudste dochter is bijna zes, en als
ze thuiskomt van een dag school van half 11 tot half 3, dan is ze al vrij ‘vol’. Wij proberen
altijd zo goed mogelijk hun grens van overprikkeling in de gaten te houden, en ik kan me niet
HSP-Mededelingen juni 2005
4
voorstellen dat zij vijf dagen per week naar school zou kunnen. Maar bijna alle kinderen
moeten dat gewoon van de overheid.
Mijn vriend en ik zijn ons al een tijdje intensief in onderwijs en omgang met kinderen aan het
verdiepen. Onze oudste heeft vrijstelling, en gaat nu twee dagen in de week naar een soort een
soort Iederwijs school2 in een ander deel van het land.
Ik reis twee keer per week op en neer. Ik heb dat er wel voor over want ik wens mijn en
andere hooggevoelige kinderen toe dat ze in contact kunnen blijven met zichzelf. Ik ben zelf
‘pianojuf’ en sinds de geboorte van mijn kinderen ben ik heel anders tegen kinderen en
onderwijs aan gaan kijken. Ik voel nu zelf hoezeer ze nog in contact staan met hun ‘weten’,
wensen en behoeftes, en het is mijn wens dit zoveel mogelijk intact te houden.
Op een gewone school moet je je kind na één keer wennen alleen laten. Op een vrije school
met geluk na een paar keer wennen... en dan is het ‘lijntje doorknippen’. Wij hebben dat
geprobeerd op een peuterspeelzaal van een vrije school, en ons kind werd een stil bang kindje
dat in een hoekje zat. Ik zelf heb de herinnering dat ik op het moment, dat ik mijn moeder los
moest laten, het contact met mezelf ben kwijtgeraakt. Ik kon of alleen blijven, of me aan gaan
passen en doen wat de anderen van me verwachtten, en… weg was ik!
Wij hebben onze dochter naar deze school gebracht, omdat wij daar bij haar konden blijven
zolang als nodig was, en dat was heel lang. Nu is ze vanuit zichzelf nieuwsgierig naar andere
kinderen... en dat voelt zo ontspannen! Ik vrees dat ze op een andere school al allerlei
stempeltjes had gehad, en nu is ze een open bloeiend kind. Niet dwingen tot samen spelen,
maar het op de tijd van het kindje zelf van binnenuit laten ontstaan, heeft voor mij een
wezenlijk andere energie en kwaliteit. Een kwaliteit die mij iedere keer weer diep ontroert.
In principe heb je recht op vrijstelling op grond van levensovertuiging, als er binnen een straal
van 20 kilometer geen school is die aansluit bij jouw levensovertuiging. Wij hebben
vrijstelling op grond van holisme. Geen enkele school bij ons in de buurt geeft onderwijs op
de manier waarop wij met onze kinderen om willen gaan. Er zijn wel een paar Iederwijsachtige scholen, maar die gaan wat ons betreft in emotioneel/spiritueel opzicht niet ver
genoeg.
Er zijn ook mensen die vrijstelling vragen vanwege een streng christelijke geloofsovertuiging.
Informatie over de leerplichtwet is te verkrijgen, door te googlen op ‘thuisonderwijs’. Er zijn
veel meer mensen in Nederland wier kind is vastgelopen in het regulier onderwijs en die hun
kinderen liever thuis les geven of hen al vanaf het begin thuis les geven.
Onze gemeente gaf vrij gemakkelijk vrijstelling, maar dit is eerder uitzondering dan regel. Er
is geen officiële wet voor en iedere leerplichtambtenaar schijnt weer anders te reageren, dat is
het lastige ervan. Er zijn mensen die boetes krijgen, er lopen rechtszaken, etc.
Wij hebben vrijstelling aangevraagd, omdat wij het niet redden om vaker dan twee keer per
week op en neer te rijden naar de plaats waar de school van onze oudste dochter is, omdat wij
overwegen die kant op te verhuizen en omdat onze jongste dochter überhaupt 5 dagen
onderwijs niet op een normale wijze zou redden.
Meer informatie over thuisonderwijs kun je vinden bij de Vereniging voor thuisonderwijs3.
Het vraagt wel wat om vrijstelling aan te vragen, je moet je grondig voorbereiden op een
gesprek met de leerplichtambtenaar en je verdiepen in de theorie. Ik heb veel uitgewisseld met
mensen van de Yahoo groep van thuisonderwijzers op internet4. Ik kon daar al mijn vragen
stellen aan mensen die ook met dat bijltje gehakt hebben.
2
www.iederwijs.nl
www.nvtto.nl
4
[email protected]
3
HSP-Mededelingen juni 2005
5
Je bent zo
mooi
anders
dan ik,
natuurlijk
niet meer of
minder
maar
zo mooi
anders,
ik zou je
nooit
anders dan
anders willen.
Hans Andreus
Gehoord – gezien – gelezen

In De zeven bronnen van arbeidsvreugde5 schetst Kees Kouwenhoven een manier
om plezier en prestaties binnen teams en organisaties te bevorderen. Hij doet dit op
een zeer heldere en toegankelijke manier.
De zeven bronnen die Kouwenhoven onderscheidt, zijn: fysiek welbevinden,
collegialiteit, waardering en vertrouwen, goede prestaties, groei, werken met hart en
ziel en tenslotte hogere zingeving. Om meer arbeidsvreugde te ervaren, dienen al deze
bronnen aanwezig én in balans te zijn. Wanneer een bron opdroogt, heeft dit
consequenties voor de arbeidsvreugde en voor het resultaat van de organisatie. De
effecten van vreugdeloos werken worden steeds meer zichtbaar: burn-out,
ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Daarom is het belang van arbeidsvreugde
groot voor maatschappij, individu en organisaties.
De zeven bronnen van arbeidsvreugde is een lees- leer- en werkboek voor zowel
managers die de resultaten en sfeer in hun team of organisatie willen verbeteren als
voor iedereen die meer vreugde en voldoening in zijn werk wil ervaren en daarnaast
zijn prestaties wil verbeteren. Bron: Nieuwsbrief BV@org.
 The Journey to Wild Divine is een computerspel waardoor je meer in contact komt
met je centrum. Het reageert namelijk op je gemoedstoestand. Drie vingersensoren
verbinden je met de computer en meten je hartslag, spanning in de vingers en
transpiratie. Als het je lukt, in een sfeer van kalmte, concentratie en positieve
gedachten te komen, kom je vooruit in het spel. Het is niet goedkoop, maar misschien
kun je het samen met anderen aanschaffen.
Lees verder op www.wilddivine.com
Kees Kouwenhoven, De zeven bronnen van arbeidsvreugde – Methode voor werken met plezier en goed
presteren, Dialoog Uitgevers, ISBN 90808943-2-X
5
HSP-Mededelingen juni 2005
6
De mensheid heeft mijn hart
en vergt mijn volle krachten.
Het zijn er vier miljard,
dus jij moet even wachten.
Kees Stip
Culturele pioniers
Sensitieve mensen floreren vaak in een omgeving waar hun eigenheid gewaardeerd wordt en
waar intuïtie, creativiteit, spiritualiteit en respect centraal staan. Velen van hen hebben na
stukgelopen te zijn binnen traditionele organisaties, hun eigen roeping gevolgd en eigen
organisaties opgericht waarin ze experimenteren met nieuwe vormen. Daardoor zijn ze
culturele vernieuwers geworden.
Deze keer de schijnwerper op Helen Meurs en haar bedrijfje ‘Wonderbaarlijke Spiegels’.
Helen heeft als hooggevoelige leerkracht tien jaar les gegeven aan kleuters en besloot na
diverse burnouts een nieuwe weg in te slaan in de hoop haar liefde voor kinderen en
onderwijs te combineren met haar andere creatieve talenten.
‘Ik ben als idealist en met hoge doelen het onderwijs in gegaan. Tijdens mijn afstuderen had
ik ontdekt waarom ik zo geboeid was door de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen,
waar mijn gedrevenheid om met kinderen te communiceren vandaan kwam. Ik was getekend
door mijn eigen opvoeding en had geleden onder een gebrek aan communicatie. Al tijdens
mijn stages merkte ik dat ik een soort zesde zintuig had voor kinderen in nood en dat het me
vaak lukte om tot deze kinderen door te dringen. Collega’s op iedere school waar ik gewerkt
heb, herinneren zich mij als een leerkracht met een groot waarnemingsvermogen, iemand die
in staat is om verbanden te leggen en iemand die liever uitgaat van mogelijkheden en niet van
onmogelijkheden. Het zijn ook mijn valkuilen gebleken want wanneer het om problemen met
kinderen ging, was ik toch wel vaak overgeleverd aan regels en procedures en dat heeft me
enorm gefrustreerd. Ik vind het onbegrijpelijk wanneer een school vasthoudt aan een het
afnemen van een Cito-toets bij een kleuter terwijl gebleken is dat dit kind een handicap heeft
waardoor hij die Cito-toets niet kan bevatten omdat de vragen te lang zijn. Ik vind het nog
onbegrijpelijker dat ik geconfronteerd wordt met allerlei mensen die me proberen te
overtuigen van mijn ongelijk. Ik weet gewoon dat ik gelijk heb. De toets bestempelt zo’n kind
tot een achterlijke imbeciel terwijl het dat absoluut niet is.
Ik ben in het onderwijs vaak geconfronteerd met beslissingen die geen recht doen aan een
kind, met uitspraken waar je tenen van krom gaan staan en met manieren van omgaan met
elkaar binnen een team die ronduit droevig zijn. Er werd weinig gecommuniceerd over wat er
gesignaleerd werd. Iedereen zag het wel, maar ervoer het onvoldoende als zijn
verantwoordelijkheid om er tegen op te treden. Ik heb verschillende keren kinderen van
andere leerkrachten in de kraag gepakt omdat ze iets deden wat niet door de beugel kon. Niet
iedere collega kon dat waarderen en ook de kinderen vonden niet altijd dat ze mij
verantwoording schuldig waren. Ik was hun juf toch niet? Voor mij is de school juist een plek
waar je dingen samen doet, waar je samen een school bent, je bent een onderdeel van een
groter geheel en je kunt leren van iedereen.
Ik kwam ook steeds weer in conflicten met ouders terecht doordat ik veel te betrokken was bij
kinderen en ouders nog wel eens tegen het verkeerde been schopte met mijn voorstellen tot
HSP-Mededelingen juni 2005
7
nader onderzoek. Ik heb wel eens van ouders gehoord dat ik zowel geliefd als gevreesd was;
geliefd omdat ik zo duidelijk begaan was met de kinderen en goed in mijn vak, gevreesd
omdat ik nogal tekeer kon gaan tegen ouders die hun verantwoordelijkheden niet nemen of
hun kind teveel belastten. Ik ben mijn boekje nogal eens te buiten gegaan en vergeten dat
zoiets misschien als niet professioneel zou kunnen worden uitgelegd. Het was het gekwetste
kind in mezelf dat zorgde voor mijn eerste burnout.
De eerste keer ben ik er ruim een jaar uit geweest. In dat jaar kwam ik erachter dat ik vooral
met jonge kinderen wilde werken. Ik ging terug het onderwijs in maar ik voelde me er steeds
minder thuis. Ik had gehoopt om in het onderwijs in een stimulerende werkomgeving terecht
te komen maar het tegendeel was waar; ik ervoer het vooral als demotiverend en traag. De
eindeloze besluitvormingsprocedures gingen mij gewoon veel te langzaam, ik ben meer
iemand van daadkracht en actie. Het gevolg was dat ik in een tweede burnout terecht kwam.
Wat me het meest heeft genekt is de indirecte manier van communiceren, de onduidelijkheid
die steeds weer ontstaat en een gebrek aan duidelijke regels en afspraken.
Ik besloot naast mijn baan mijn eigen bedrijf op te starten omdat ik inmiddels wel inzag dat
mijn toekomst niet in het onderwijs lag. Mijn omgeving had me attent gemaakt op mijn
speciale talenten en ik besloot daar mee te gaan werken.
Ik heb in mijn werk met kinderen altijd gebruik gemaakt van handpoppen en hiermee een
manier van communiceren en spelen ontwikkeld die erg goed blijkt aan te sluiten bij jonge
kinderen. Ik besloot, mijn bedrijf Wonderbaarlijke Spiegels op te richten om daarmee een
droom te gaan vervullen.
Mijn derde burnout was het gevolg van de combinatie onderwijs en ondernemerschap. Het
bleek ondoenlijk, deze twee met elkaar te combineren; uiteindelijk stak ik toch weer teveel
energie in het onderwijs. Nu ben ik er van overtuigd dat ik me beter kan richten op dat wat ik
zelf kan doen en wat ik kan betekenen voor een heleboel kinderen in nood. Daar is het me in
eerste instantie om te doen geweest en dat is het nog steeds, ik ben weer terug gekomen bij
mijn idealisme en dat voelt goed. Het onderwijs was gewoon niet mijn plek en ik moest drie
keer onderuit gaan om die les te leren.
Ik wil nu niets liever dan opvoeders en leerkrachten de kracht van de poppen te laten ervaren
omdat ik geloof dat veel kinderen daar baat bij hebben. Ik heb de ontmoetingen van de
kinderen met de poppen zo veel mogelijk op foto vastgelegd en dat met enige regelmaat
gedaan zodat er een groeidocument is ontstaan van de kinderen waarmee ik gewerkt heb.
Daardoor heb ik ook kunnen zien dat er kinderen zijn die veelvuldig gebruik maken van de
pop om daarmee grenzen te verleggen en risico's aan te gaan. Ik ben ervan overtuigd dat de
aanwezigheid van een pop een grote steun is voor een kind en dat de mogelijkheid om een
pop te gebruiken hem de kans biedt, op een veilige manier uitdagingen aan te gaan.
Henk zat al een paar maanden bij mij in de klas maar wilde nooit meedoen met gym.
Niet wanneer er een les met groot of klein materiaal was, en ook niet tijdens lessen
met voornamelijk spelletjes. Henk deed het gewoon niet en ik had het zo gelaten omdat
hij duidelijk blijk gaf, het niet te willen.
Henk was heel erg gehecht aan mijn pop Bibo en op een dag kwam Bibo mee omdat
hij graag wilde gymmen. Henk wilde wel op Bibo passen omdat hij toch niet meedeed,
maar Bibo dacht daar heel anders over, die wilde wel gymmen. Samen met Bibo heeft
Henk alle toestellen uitgeprobeerd, hij kwam erachter dat het veel minder eng was dan
hij had gedacht en vond het zichtbaar leuk om te oefenen. Na afloop kwam hij naar me
toe en zei: “Bibo vond het fijn dat hij zoveel kon oefenen met gymmen.”
HSP-Mededelingen juni 2005
8
Wat ik met poppen doe, is goed voor alle kinderen, dus ook voor hooggevoelige kinderen. Het
gaat er om, manier van communiceren te vinden die aansluit bij het kind. Door met poppen te
werken ben ik erachter gekomen hoe de belevingswereld van het kind er uit ziet en daardoor
kan ik er ook beter op aansluiten.
In juni verschijnt er een artikel van mij in het Praxis bulletin6 en ik hoop daarmee meer
leerkrachten te interesseren voor het gebruik van een pop. Ik werk inmiddels met prachtige
poppen die ik zelf importeer. Ik zoek naar mogelijkheden en ingangen om mijn werk met
poppen te verspreiden en bekend te maken onder een groter publiek.
Meer informatie over mijn werk kun je vinden op www.wonderbaarlijkespiegels.nl
Er is niets op de wereld waar mensen zoveel van houden als een kant-en-klare beschrijving
die ze aan je kunnen ophangen om zichzelf in het vervolg iedere moeite te kunnen besparen.
W. Somerset Maugham
De komende tijd:



Monster, woensdag 5 oktober 2005, Hooggevoeligheid als kracht 20.00 uur, De
Cultuurschuur Zwartendijk 11, 0174 244980, www.cultuurschuur.nl
Udenhout, zaterdag 8 oktober, Hooggevoeligheid, De Gaarde, Molenhoefstraat 7,
entree, 013 3555846, www.degaarde.org
Voorburg, donderdag 20 oktober 2005, Hooggevoeligheid als kracht, Stichting
Solvitae, Parkweg 10, 070-3867206 of via www.stichtingsolvitae.nl
6
Praxis Bulletin is een vakblad voor het basisonderwijs Het is op de meeste scholen vaak wel aanwezig en is in
de meeste bibliotheken te vinden. Praxis Bulletin verschijnt maandelijks. In juni wordt er een artikel over het
communiceren door middel van poppen gepubliceerd. Ook heb ik een behoorlijke bijlage voor hun internetsite
geschreven. De internetsite is alleen voor abonnees toegankelijk. De redactie van Praxis Bulletin was enthousiast
over mijn artikel en bood direct aan het te plaatsen.
HSP-Mededelingen juni 2005
9








Drachten: dinsdag 25 oktober 2005, 19.30, Bibliotheek, Museumplein 1,
Hooggevoeligheid als kracht, entree € 5, verkrijgbaar bij de klantenservice, 0512512680, www.beleefbibliotheek.nl
Dokkum: woensdag 26 oktober, Hooggevoeligheid is een gave, 19.30 uur, Stichting
Wijzer, locatie De IJsherberg, Harddraverspark 1, 0519 297641,
www.stichting-wijzer.nl
Zeist, donderdag 3 november, 20.00 uur, Hooggevoeligheid als kracht, Bibliotheek,
Markt 1, 3701 JZ Zeist, 030 6986572
Den Haag, zondag 13 november, 14.00 uur, Hooggevoelig op het werk, Bibliotheek
Bomenbuurt, Acaciastraat 182 Den Haag 070 3452337, www.bibliotheek.nl/denhaag
Rotterdam, zaterdag 19 november, 20.00 uur, Hooggevoeligheid als kracht, Centrum
Djoj, Antony Duyklaan 5-7, 3051 HA Rotterdam, Aanmelden:[email protected] & 0102850236, zie www.djoj.nl voor uitgebreide omschrijving
Tilburg, woensdag 1 februari 2006, 20.00 uur, Hooggevoeligheid als kracht, De Rode
Amaryllis, Leharstraat 120 5011 KD Tilburg, entree € 7,50, 013 4552817, www.derode-amaryllis.nl
Amsterdam vrijdag 3 maart 2006, Centrum de Roos, P.C. Hooftstraat 183, 20.00 uur,
Hooggevoeligheid in het onderwijs, entree € 10, 020 6890081
Spijkenisse: woensdag 5 april 2006, Hooggevoeligheid als kracht, Bibliotheek,
Breeweg 2, 0181 616622, www.bibliotheek-spijkenisse.nl
Transformatiespel: het spel dat je leven verandert
Stilstaan bij jezelf in spelvorm, individueel of met andere hooggevoelige mensen
Verschillende tijden en locaties
Begeleidingstrajecten en consult: op afspraak
Coach-therapeut-gesprekspartner-counseler-opleider…
Veel mensen vragen mij om iemand in hun buurt met wie ze kunnen praten of die hen een tijdje kan
begeleiden. Ik wil in deze HSP-Mededelingen daarom mensen beperkt de gelegenheid geven, zichzelf,
een goede begeleid(st)er of een goede training of opleiding voor te stellen.
Er is eindelijk een lijst!
Onderstaande mensen, van zeer uiteenlopende disciplines, hebben aangegeven, een aanbod
voor hooggevoelige mensen te hebben. Hun kwaliteit zul je zelf moeten beoordelen.
Drente
Assen
Inge Dijks
www.sophiainstituut.nl
Flevoland
Emmeloord
Zeewolde
Diana Koornstra
Maria de Ridder
www.dianakoornstra.nl
[email protected]
0527 621416
0365234224
Friesland
Drachten
Ramon van der Kamp
[email protected]
[email protected]
0512 542497
HSP-Mededelingen juni 2005
10
Gelderland
Amersfoort Nienke Binkhorst
www.coach-inn.nl
Amersfoort Wendy Nieuwland
www.contino.nl
Apeldoorn
Keti Ruwhof
[email protected]
Arnhem
Elke Wong Lun Hing
www.yluma.nl
Ederveen
Jan Schoeman, voedingsdeskundige, www.de-eekhoorn.com
Groesbeek
Maria Rotte
[email protected]
Heelsum
Elisabeth Lintner http://home.hetnet.nl/~liesbest/index.html
Heesselt
Geert Priem
www.counselcoach.nl
Rossum
Tineke van Lent
[email protected]
Zutphen/Voorst Thom van Kolck
www.metacentrum.com
Zutphen
Rosanne-Juliëtte Kloeg
www.roos-en-zo.com (per 1-7)
Groningen
Groningen
Marum
Sabine Hess
Welmoed van der Goot
[email protected]
[email protected]
026 4421321
024 3600835
0317 316485
0418 664043
0594-644642
Limburg
Noord-Brabant
Breda
Karin Kramer
076 5421890
Breda
Viola Kreuk
www.praktijkshanti.nl
Breda/Roosendaal Elly Jonker-Puylaert
www.hetkindinjezelf.nl
06 18255505
Breda
Carla Schellings
076 5226784
Den Bosch Birgitta Panhans, praktijk voor fysiotherapie en lichaamsbewustwording
073 6415703
Den Bosch Helga Janssen
www.impuls.us
Den Bosch Rixt Strikwerda
www.hofvaneden.nl
06 13468386/ 0411 624882
Eindhoven
Anja van der Veen-Onstwedder
http://www.mulioszo.com 040 8487718
Hilvarenbeek Charles Loijens
www.loijenscoaching.nl
Oosterhout Marja ten Broeke
[email protected]
0162467894/ 0653321843
St-Michielsgestel
Sonja Vlaar
www.attune.nl
073 5514438
Tilburg
Margo Vermolen
www.inspireer.nl
Vlijmen
Marian van den Beuken
www.gevoeligheidalskracht.nl
073 5119156
Noord-Holland
Alkmaar/Koedijk Sylvia van Zoeren www.de-praktijk.org, www.hooggevoeligheid.org
`
0725647353
Amsterdam Connie van Nieuwkerk
[email protected]
020 6205775
Amsterdam Gerard en Renate Korthof www.consense-hsp.com
020-7772827
Amsterdam Sabijn Arts
www.helpjekind.nl
020 4689086
Amsterdam Interfenix
www.interfenix.nl
06 18013398
Amsterdam/Castricum Marina van der Wal www.achilles.nu
Bussum
Yoka van Dijk
http://home.hetnet.nl/~gligfiets/
Haarlem
Carolina Bont
www.carolinabont.com
Heemstede Ellen Lammers
[email protected]
0235477691/ 06168 26 925
Hilversum
Annemieke Kikkert
035 6321841
Uithoorn
Jolanda Onderwater
[email protected]
HSP-Mededelingen juni 2005
11
Utrecht
Houten
Caroline Renette
Utrecht
Gemma Geertshuis
Utrecht
Johan van der Kooij
Utrecht
Irene Thielen
Utrecht
Sella van de Griend
Joanne van Wijgerden
Utrecht/Naarden
Felix Brabander
Werkhoven Erny Evenblij
Westbroek
Ruth Sas
Zeeland
Zierikzee
www.inessence.org
0306340902
www.blauwediamant.nl
030 2724943
www.trans-lucent.nl
www.creatieve-loopbaancoaching.nl 0623257110
[email protected]
www.healingarts.nl
www.onesessioncoaching.nl
06 55384200
06 10874726
www.ruthsas.nl
Jenny Menheere-Komen
0111 450187
Zuid Holland
Abbenbroek Monique van der Krogt
http://home.wanadoo.nl/ring27/
Den Haag
Suzanne Unck
www.suusenco.nl
06 92546516
Delft
Frans Corten
www.werkenwaarde.nl
Hillegom
Anna Adrichem
www.adrichem.org
Leiden
Marisa Evelo
www.asterisa.nl
071 5236867
Oegstgeest
Jet Holshuijsen
[email protected] 0715726748 / 06 53744214
Rotterdam
Erny Evenblij
06 10874726
Vlaardingen/Rijswijk Simone Verhoef www.vooruitzichten.nl 0102343255/0612848714
Zoetermeer Elysa Kramer
www.encouragement.nl
Zoetermeer Fred Steetsel
www.ontspannu.nl
België
Turnhout
Vera van der Tuin
www.psychosociaal.be
Chi Neng Qi Gong
Chi Neng Qi gong is een bewegingsleer in meditatie. De van Chinese afkomst dr. Pang Ming
is de grondlegger van Chi Neng Qi Gong en is een Westers en Oosters geschoold arts. Van
oorsprong heeft Pang Ming deze methode dan ook ontwikkeld vanuit een medische optiek.
Tien jaar lang observeerde hij patiënten in het door hem opgezette medicijnloze ziekenhuis!
Hierbij onderzocht hij de connectie tussen oefening, lichaam en geest. De resultaten die
werden geboekt waren opzienbarend en al snel groeide het ziekenhuis uit tot een instituut
waar 6000 mensen per dag trainden.
Nu Chi Neng Qi Gong ook in Europa wordt beoefend, blijkt dat de methode op een veel
breder vlak inzetbaar is en zijn uitwerking heeft. Er is gebleken dat het mensen zowel fysiek
als mentaal in balans brengt met al 15 minuten beoefening per dag. Dit wordt mede
veroorzaakt doordat je direct contact maakt met je lichaam vanuit een ontspannen geest. Dit is
mogelijk doordat alle oefeningen worden begeleid door cd’s die je door de oefeningen heen
helpen. Naast de instructies die worden gegeven, worden er tevens positieve, liefdevolle en
helende affirmaties gemaakt.
In een zittende of staande positie voert de beoefenaar vloeiende, zachte bewegingen uit
waardoor de energie naar beneden stroomt. Het gevolg is dat men letterlijk gaat gronden of
aarden en men daardoor in zijn eigen kracht komt te staan. Juist voor een HSP is dit van groot
belang! Uit ervaring weten we dat hoe meer of langer men oefent, des te krachtiger men
zowel op fysiek als mentaal niveau wordt.
HSP-Mededelingen juni 2005
12
Sandra Klijn is in 1998 in het medicijnloze ziekenhuis geweest. Zij werd zeer geraakt door de
methode en besloot verdere studies hierover te volgen in de Verenigde Staten. Ze maakte een
zeer eigen ontwikkeling door en doceert nu al jaren Chi Neng Qi Gong. Voor haar is het een
levenswerk geworden en zij ervaart deze methode van Qi Gong als onmisbaar in haar leven
als HSP. Zie voor instructeurs in jouw omgeving www.chineng.nl.
Vragenforum
Ik krijg veel vragen van lezers. Helaas ben ik niet in staat, die allemaal te beantwoorden.
Af en toe kies ik er een uit voor deze rubriek.
Help, ik ga op vakantie!
Als ( super) HSP ga ik deze zomer naar mijn familie in Canada. Daar zie ik enerzijds erg naar
uit, maar aan de andere kant zie ik er ook tegenop. Want hoe ga je als HSP om met een jetlag?
En 6 uur tijdsverschil? Ik ga bij familie logeren en zal ongetwijfeld een aanslag ervaren op
mijn energiestroom. Meditatie is voor mij een goede manier om mezelf weer op te laden. Ik
kan me ook afschermen met behulp van een disc-man met mooie muziek. Maar hoe leg ik dat
daar uit? Reislustige Lia
Lieve reislustige Lia,
Ja, dat is een mooie vraag. Daar zullen veel meer mensen mee zitten.
Allereerst: je kunt je goed voorbereiden met affirmaties als: Dit gaat me helemaal lukken. Ik
ga moeiteloos en vreugdevol reizen. Ik blijf in mijn centrum, wat er ook gebeurt. En dan iets
in jouw eigen woorden, wat op dit moment bij jou past. Tijdig mee beginnen en veel herhalen,
met name als je jezelf op zorgelijke gedachten betrapt.
Dan: jezelf serieus nemen. Je ontkomt er niet aan dat je anderen zult moeten melden dat je tijd
en rust voor jezelf nodig hebt. Je kunt daar dan ook maar het beste meteen mee beginnen,
liefst al van te voren, zodat je familie daar vast op voorbereid is. Geef en gun jezelf dat ruim!
Heb de moed om anders te zijn. Misschien zullen anderen je er dankbaar voor zijn. Ik merk
dat zelf iedere keer opnieuw. Zo geef jij een voorbeeld waar zij misschien ook wel iets aan
hebben. Je hoeft er geen lange uitleg bij te geven. Denk er over na wat je nodig hebt na de
reis, zodat je dat aan kunt geven.
Het kan zijn dat ze daar iets van vinden. Nou èn? Mocht je er toch iets over uit willen leggen,
zet jezelf dan niet in de hoek van de probleemgevallen, maar maak duidelijk dat je graag echt
helemaal aanwezig wilt zijn en dat je rust nodig hebt om bij te tanken. Dat je anders de kans
loopt om chagrijnig te worden en dat is toch niet wat ze willen?
Weeg steeds goed af waar je wel en niet aan mee wilt doen. (Mooie affirmatie: Ik ben een vrij
mens!) Geef niet toe aan groepsdwang of gezelligheidsdwang. Je hoeft niet overal aan mee te
doen om toch gezellig te zijn. Probeer wel daar op een vriendelijke en ontspannen manier
over te communiceren. Als er voor jou nog spanning op zit, pikken de anderen dat op en daar
kunnen ze zich ongemakkelijk bij gaan voelen.
Neem de vrijheid, je meditiegewoontes te blijven volhouden. Juist op vakantie kun je daar
zoveel baat bij hebben. Het is de beste manier om in je eigen centrum te blijven en dus ook
een leuke vakantiegenoot te zijn. Trek je er niets van aan als mensen dat misschien raar
vinden. Ze wennen er wel aan.
Tenslotte: neem voor noodgevallen een flesje Rescue van de Bachbloesemremedies mee.
Ik wens je een hele fijne ontspannen vakantie. Misschien is het wel leuk, na afloop te laten
weten hoe het gegaan is?
HSP-Mededelingen juni 2005
13
Het volgende nummer van de HSP-Mededelingen
verschijnt op 15 september.
Marian van den Beuken
coaching individueel en in groepen,
lezingen, publicaties
[email protected]
www.gevoeligheidalskracht.nl
HSP-Mededelingen juni 2005
14