Osteoporose

In de vorige Nieuwsbrief kreeg u reeds het verslag van de voordracht van Prof. Garmyn, maar op 20 nov. 2010
kwam ook Herman Borghs (BMC) ons uitleggen welke invloed de medicatie op ons bot heeft en hij gaf ons
bovendien een heel interessante uitleg i.v.m. osteoporose. Hieronder het verslag.
Osteoporose
Herman Borghs
De mens heeft 206 botten. Deze zorgen voor steun en stevigheid van het
lichaam, ze zijn een aanhechtingsplaats voor de spieren en ze beschermen
inwendige organen bv. de borstkas beschermt de longen en het hart. In het bot
worden de bloedcellen aangemaakt en ze zijn een reservoir van mineralen
(fosfor en calcium)
80% van het bot bestaat uit compact bot, 20% uit niet-compact bot , 99%
van het bot is kalk.
Het bot is een levend geheel: het bot wodt afgebroken door cellen die
gaatjes veroorzaken en het wordt terug opgebouwd door opbouwcellen
die collageen produceren en nieuw bot aanmaken.Ons bot wordt
opgebouwd tot de leeftijd van ca.30 jaar. Het bot van mannen is
sterker dan dat van vrouwen. Vanaf de menopauze manifesteert er
zich bij vrouwen een sterke daling van botmassa gedurende 6 à 7 jaar.
Definitie van
Definitie
van osteoporose:
Osteoporose:
Een systemische aandoening van het skelet die wordt gekarakteriseerd door een lage botmassa en verlies van
de microarchitectuur van het bot, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen.
Normaal
Normaal
Osteoporose
Wervellichaam
Osteoporose
Nieuwsbrief nummer 23 – April 2009
20jaar
60 jaar
87 jaar
Wervellichaam
4
Welk onderzoek gebeurt er bij BMC?
Door middel van stralen meet men de stevigheid van
het bot. Dit gebeurt voor de ruggenwervels, het dijbeen
of de heup.
Er worden x-stralen door het lichaam gestuurd. Bij een
grote dichtheid zullen er minder stralen doorgelaten
worden dan bij een bot waarvan de dichtheid sterk is
afgenomen.
Tijdens het onderzoek worden de benen op een kussen
geplaatst, zodat de wervels mooi vlak op de tafel liggen.
DXA-Technologie
Detector(en)
Patient
Fotonen
Filter
X-stralenbron
De T-score wordt berekend ten opzichte van de maximale hoeveelheid bot (piek)
Vrouwen (blank, postmenopauzaal)
T-Score
T-Score
2 (2)
-2 = x 4 (2x2)
-3 = x 8 (2x2x2)
-4 = x 16 (2x2x2x2)
-5 = x 32 (2x2x2x2x2)
-1 = x
Normaal
Tussen 0 en -1
Lage botmassa
-1 tot -2.5
Osteoporose
≤ -2.5
Ernstige
Osteoporose
≤ -2.5 plus breuken
Voorbeeld: met een T-score van -3 heb je 8 keer meer kans op een breuk
Incidentie van osteoporotische fracturen bij
vrouwen
Incidentie van osteoporotische fracturen bij
mannen
4000
Wervel
30
20
Heup
10
50
60
70
Leeftijd (jaar)
Nieuwsbrief nummer 23 – April 2009
80
Jaarlijkse incidentie
per 1000000
mannen
Jaarlijkse incidentie
per 1000
vrouwen
40
Wervel
Heup
2000
0
50
60
70
Leeftijd (jaar)
80
5
Wat bepaalt of iemand een hoge of lage T-score heeft?
1.
2.
3.
4.
Genetica : wanneer je moeder bv. zelf al enkele fracturen heeft gehad
Voeding : bepaalde voedingswaren bevatten heel veel calcium bv. vette vis,
boontjes, kaas, melk…
Levensstijl : iemand die veel beweegt , oefent meer druk uit waardoor de densiteit
zal stijgen
Hormonen : oestrogeen doet de botsterkte toenemen
Wat zijn de risicofactoren?
•
Leeftijd : hoe ouder, hoe meer risico
•
Geslacht : een man heeft een sterker bot, dus een lager risico
•
Breuk : als je al een fractuur gehad hebt, is het risico op een nieuwe breuk hoger
•
RX : wanneer er door middel van rx-stralen afwijkingen vastgesteld worden
•
Krimpen : wanneer je krimpt, kan dit op verlaging van botdensiteit wijzen
•
Iemand met een laag gewicht zal vlugger osteoporose krijgen
•
Familiaal : wanneer je moeder osteoporose heeft, is de kans groter dat je ook osteoporose krijgt.
•
Vroege menopauze (minder oestrogeen)
•
Andere aandoeningen: bv. leverziekte, schildklierafwijking
•
Roken
•
Alcohol
•
Weinig activiteit
•
Lage Calcium en Vitamine D-inname
•
Inname van cortisonen
Door de combinatie van de risicofactoren kan men voorspellen hoe hoog je risico op fracturen ligt in de volgende 10 jaar
Cortisonen
Cortisonen worden voorgeschreven voor uiteenlopende aandoeningen. In 20% van de gevallen worden de cortisonen
ingenomen voor een periode van meer dan 6 maanden. Cortisonen doen het aantal heupfracturen stijgen. Hoe hoger
de dosis en hoe langer de inname, hoe meer effect op het lichaam, het skelet. Men weet niet of er een niet-schadelijke
dosis bestaat. Tijdens de inname kan men gedurende de eerste 6 maanden een botverlies hebben van meer dan 30%.
Wanneer men de inname stopt, is het botverlies gedeeltelijk omkeerbaar. Bij kinderen kan de inname van cortisonen
ook leiden tot een groeivertraging . Bovendien zijn er ook neveneffecten op onder andere de schildklier (Ca-opname/
- uitscheiding en testosteron)
Het fractuurrisico bij cortisone-inname hangt af van de dosis die ingenomen wordt en hoelang die wordt ingenomen. Ook de
onderliggende ziekte is van belang, want het kan zijn dat je al cortisonen hebt moeten innemen voor de transplantatie.
Verder speelt de startwaarde een rol: wanneer je bot nog stevig was, zul je minder vlug problemen krijgen. De ene
persoon verliest ook veel vlugger botstevigheid dan de andere.
Osteoporose na transplantatie
Volgende factoren werken osteoporose in de hand:
1.
Onderliggende ziekte
2.
Vorige behandelingen
3.
Levensstijl
4.
Cortisonen
5.
Medicatie tegen afstoting
Wat zijn de behandelingen?
A
Niet – medicamenteuze behandeling
1. Fysieke activiteit – door actief te blijven verminder je het val- en fractuurrisico. In de puberteit
kan je door actief te zijn veel bot opouwen
6
Nieuwsbrief nummer 23 – April 2009
2. Gewicht en voeding – mensen met een laag gewicht lopen meer kans om osteoporose te krijgen. Het eten
van calciumrijke voeding biedt bescherming
3. Roken en alcohol hebben een negatieve invloed
4. Calcium en vitamine D – inname verminderen het risico
B.
Medicamenteuze behandeling
•
Bisfosfonaten, hormonen en serms remmen de botafbraak
•
Pth stimuleren de botaanmaak
•
Strontium remt de afbraak en stimuleert de opbouw van nieuw bot
Terugbetalingen bij Osteoporose: criteria:
A.
Bij vrouwen
•
Ze moet post-menopausaal zijn
•
De T-score moet kleiner zijn dan -2,5 of er moet een wervelindeuking zijn
Afwijkingen:
- Strontium krijg je enkel boven de leeftijd van 80 jaar
- Aclasta ook bij heupfractuur
- Forsteo: - eerste negen maanden:
1.
post-menopausaal zijn
2.
T-score kleiner dan of gelijk aan -2,5
3.
Er moeten 2 wervelindeukingen zijn, waarvan 1 onder behandeling
- tweede negen maanden:
er moet een verbetering van de botmassa zijn gedurende de eerste 9 maand
B.
Bij mannen
Zij moeten voldoen aan 2 van de 3 criteria
• Ze moeten een wervelindeuking hebben van 25%
• De wervel T-score moet lager liggen dan of gelijk zijn aan - 2,5
• De heup T-score moet lager liggen dan of gelijk zijn aan -1,00
Een dagelijkse inname gedurende 1 jaar
Afwijkingen:
• Aclasta ook terugbetaald bij heupfractuur
Terugbetalingen bij cortisonen-inname: criteria
A. Bij vrouwen
• Post-menopausaal
1. geen hormoontherapie
2. langdurige behandeling (inname gedurende 3 maanden 7,5mg/dag)
• Premenopauzaal
1. T-score lager of gelijk aan -1,5
2. langdurige behandeling (inname gedurende 3 maanden 7,5mg/da
B. Bij mannen
Geen terugbetaling
Nieuwsbrief nummer 23 – April 2009
Enkele weetjes:
In België :
zijn er 800 000 osteoporosepatiënten
jaarlijks 15 000 heupbreuken
jaarlijks 12 000 polsbreuken
jaarlijks 16 000 wervelbreuken
jaarlijks 40 000 andere breuken
7