Coeliakie, beter bekend als glutenallergie of glutenintolerantie, is de

Coeliakie, beter bekend als glutenallergie of glutenintolerantie, is de meest voorkomende voedselgerelateerde aandoening in de Westerse wereld. De symptomen zijn onder andere chronische diarree,
huidaandoeningen en groeiproblemen bij kinderen. Deze symptomen worden veroorzaakt door een
onterechte immuunrespons tegen gluten uit voedsel, met schade aan de dunne darm als gevolg en dit
veroorzaakt de reeds genoemde symptomen. Momenteel is het volgen van een gluten-vrij dieet de
enige manier om deze symptomen te bestrijden. Omdat dit dieet een grote invloed heeft op de
kwaliteit van leven zijn andere therapieën het onderwerp van uitgebreid onderzoek. De strategie
gekozen in dit proefschrift is die van de HLA-DQ2 blokkers. HLA-DQ2 speelt een belangrijke rol in de
immuunrespons die de symptomen veroorzaakt: glutenpeptiden uit voedsel binden aan dit eiwit en
vervolgens wordt dit complex herkend door zogeheten T cellen, waarna de immuunrespons op gang
komt. Een blokker voor dit HLA-DQ2 is een peptide dat beter bindt aan HLA-DQ2 dan de natuurlijke
gluten peptiden, maar dat geen immuunrespons veroorzaakt. In hoofdstukken 2-4 wordt beschreven
hoe natuurlijke glutenpeptides worden gemodificeerd door aminozuren te vervangen en hoe deze
gemodificeerde peptides in staat zijn om de immuunrespons tegen gluten inderdaad sterk te
verminderen. Verder zijn er peptiden geïdentificeerd die een veel hogere bindingsaffiniteit hebben
dan de glutenpeptiden zelf. Deze peptiden kunnen verder ontwikkeld worden tot efficiente HLA-DQ2
blokkers.
Resistentie van bacteriën tegen antibiotica is een steeds groter wordend probleem. Infecties
veroorzaakt door zulke microorganismen zijn lastig te genezen met de huidig beschikbare antibiotica.
Een goed voorbeeld van een dergelijke bacterie is MRSA (Methillicin Resistant Staphylocuccus
Aureus), beter bekend als de ‘ziekenhuisbacterie’. Daarom is het belangrijk dat er nieuwe antibiotica
ontwikkeld worden. In het tweede deel van dit proefschrift wordt de synthese van analoga van het
peptide Gramicidine S (GS) beschreven. Gramicidine S is een cyclisch peptide wat is geïsoleerd uit de
bodembacterie Bacillus Brevis. Dit peptide is een effectief antibioticum, maar is ook actief tegen
menselijke rode bloedcellen. Hierdoor is de toepasbaarheid van GS beperkt tot plaatselijke
toepassingen zoals crèmes. In de hoofdstukken 5 en 6 is GS gemodificeerd door onnatuurlijke
aminozuren in het peptide te incorporeren en deze analoga zijn vervolgens getest op hun activiteit
tegen zowel bacteriën als rode bloedcellen. Op deze manier zijn er twee verbindingen gevonden die
even actief zijn tegen bacteriën als GS, maar minder toxisch zijn voor rode bloedcellen. Deze twee
verbindingen zijn potentiële kandidaten voor de ontwikkeling van effectieve en breed toepasbare
antibiotica.