Fluchskrift Fluchskrift - Fries Sociaal Planbureau

Fluchskrift
Cultuurdeelname
van senioren in Fryslân
11 | 2016
Aanleiding
Cultuurdeelname gunstig voor
welbevinden van senioren
Het aantal senioren in Fryslân is de afgelopen
jaren toegenomen en neemt naar verwachting
de komende tijd verder toe. In Fryslân is op dit
moment één op de vijf inwoners 65-plus, in
2030 zal dit één op de vier zijn. Het is van belang
dat deze groeiende groep senioren zo lang
mogelijk vitaal en zelfstandig blijft. Kunst- en
cultuurdeelname kan daarbij van betekenis zijn,
want dit draagt volgens onderzoek bij aan de
gezondheid, het welbevinden en de persoonlijke
ontwikkeling van senioren.
Begin 2016 heeft de provincie Fryslân haar
inwoners bevraagd naar hun cultuurparticipatie.
Gevraagd is hoe belangrijk zij cultuur vinden
en in hoeverre zij daar actief mee bezig zijn.
En welke belemmeringen zij ervaren bij het
bezoeken of het zelf actief uitoefenen van kunst
en cultuur.
In deze publicatie zoomt het Fries Sociaal
Planbureau (FSP) in op de senioren die mee
hebben gedaan aan dit onderzoek van provincie
Fryslân. Zijn er verschillen in cultuurdeelname
tussen de jongere senioren (65-74 jaar) en
de oudere senioren (75-plus)? Hoe is de
cultuurdeelname van senioren ten opzichte van
Friezen jonger dan 65 jaar? Deze publicatie is
onderdeel van de ‘Staat van Friese senioren’,
waarbij het FSP in 2016 maandelijks publiceert
over specifieke aspecten van senioren.
Jongere senioren vaker naar voorstellingen
82% van de senioren in Fryslân heeft in de afgelopen twaalf maanden tenminste
één voorstelling binnen of buiten Fryslân bezocht. Concerten van klassieke
muziek of koren, de bioscoop en toneelvoorstellingen bezoeken zij het vaakst.
Jongere senioren (65-74 jaar) bezoeken vaker een voorstelling (85%) dan de
oudere senioren (77%). Dit geldt voor alle typen voorstellingen behalve voor
harmonie- en fanfareconcerten en opera. In vergelijking met de leeftijdscategorie
18-64 jaar bezoeken senioren vaker een concert voor klassieke muziek of
koren, concerten van harmonie, of fanfare en operavoorstellingen. De jongere
leeftijdscategorieën gaan vaker naar een film of popconcert.
Meest bezochte Friese bioscopen en theaters
door 65-plussers in het afgelopen jaar, in %
1.
De Harmonie Leeuwarden
2.
De Lawei Drachten
3.
Theater Sneek
4.
Leeuwarder bioscopen
5.
De Bios Drachten
Percentage senioren dat in de afgelopen twaalf maanden een voorstelling
heeft bezocht, naar voorstellingstype en leeftijdscategorie
Concert klassieke muziek of koren
Concert klassieke muziek of koren
Film in bioscoop of filmhuis
Film in bioscoop of filmhuis
Dit onderzoek:
Toneelvoorstelling
1413 respondenten:
Toneelvoorstelling
Concert van harmonie, fanfare, brassband
www.friessociaalplanbureau.nl
Concert van harmonie, fanfare, brassband
Cabaret, stand-up comedy, kleinkunst
Jonger dan 65 jaar
981 respondenten
Cabaret, stand-up comedy, kleinkunst
MusicalMusical
Familie-, Familie-,
jeugd- ofjeugdkindervoorstelling
of kindervoorstelling
Jongere senioren (65-74 jaar)
299 respondenten
Concert rock-,
pop-,
wereldmuziek
Concert
rock-,
pop-, wereldmuziek
Ballet-, dansvoorstelling
Ballet-, dansvoorstelling
Opera Opera
0%
0%
10% 10%
20% 20%
30% 30%
40% 40%50%50%60%60%
75-plus
65-74 65-74
jaar jaar
75-plus
Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking FSP
Oudere senioren (75-plus)
133 respondenten
46%
43%
34%
31%
27%
In de afgelopen twaalf maanden
werd een museum bezocht door:
Cultuur is belangrijk voor mij:
18-64 jaar
56%
18-64 jaar
63%
65-74 jaar
68%
65-74 jaar
69%
75-plussers
58%
75-plussers
57%
Friese musea vooral populair onder senioren
Bijna twee derde van de 65-plussers heeft in de afgelopen twaalf maanden een
museum binnen of buiten Fryslân bezocht. Bij de Friezen jonger dan 65 jaar is dat
lager, namelijk ruim de helft (56%). Ouderen bezoeken vaker een museum binnen de
provincie Fryslân, terwijl respondenten tot 65 jaar dit vaker buiten de provincie doen.
Meer dan de helft van de 65-plussers is in het afgelopen jaar naar het Fries Museum
geweest, tegenover 30% van de respondenten jonger dan 65 jaar. Het Fries Museum
is ook het meest bekende museum: dit is bij 83% van de respondenten bekend. Na het
Fries Museum wordt het Natuurmuseum het vaakst bezocht. Beide musea worden ook
relatief veel door Friezen jonger dan 65 jaar bezocht. Mogelijk komt dat omdat er grote
publiekstentoonstellingen zijn geweest.
Het Fries Landbouwmuseum en het Fries Scheepvaartmuseum zijn vooral populair bij
75-plussers. Rond de 40% van hen heeft deze musea in het afgelopen jaar bezocht. Van
de doelgroep jonger dan 65 jaar heeft slechts 6% het Fries Landbouwmuseum bezocht
en 11% het Fries Scheepvaartmuseum.
Percentage respondenten dat Friese musea heeft bezocht in de afgelopen twaalf
maanden, naar leeftijdscategorie
60%
Reisafstand grootste belemmering voor
bezoeken kunst en cultuur
De grootste belemmering voor het bezoeken van kunst en cultuur is zowel voor 65-74
jarigen als voor 75-plussers de reisafstand tot een bepaalde cultuurvorm. Voor oudere
senioren is dit een grotere belemmering dan voor de jongere senioren. De persoonlijke
situatie, zoals drukte of gezondheid, is vooral voor de oudere senioren een grote
belemmering (43%). Voor de doelgroep 65-74-jarigen speelt dit minder een rol (20%).
Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat 75-plussers vaker te maken hebben met een
achteruitgang van de gezondheid en verminderde mobiliteit. Dit wordt bevestigd doordat
75-plussers de (rolstoel)toegankelijkheid drie keer vaker als een belemmering ervaren
dan de jongere senioren.
Percentage respondenten dat belemmeringen (naar type) ervaart in het kunnen
bezoeken van kunst en cultuur, naar leeftijdscategorie
60%
50%
50%
Reisafstand tot bepaalde cultuurvorm
30%
20%
20%
10%
10% (gezondheidstoestand, drukte)
0%
Beperkt
aanbod in Fryslân naar mijn
0%
smaak
65-74 jaar
Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking FSP
www.friessociaalplanbureau.nl
8
R8
88
m
eu
us
M
nd
b
ep
he
La
ie
s
Sc
Fr
75-plus
D
ou
w
m
us
e
us
e
m
va
a
rt
Be
us
eu
m
M
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%
Fr
18-64 jaar
um
um
e
lv
éd
ér
m
eu
us
at
uu
rm
(Rolstoel)toegankelijkheid
N
Fr
ie
s
M
R8
D
m
eu
us
M
nd
b
In mijn persoonlijke situatie
ie
s
La
ee
p
Sc
h
Financieel
us
eu
m
um
ou
w
m
us
e
us
tm
va
ar
Be
M
us
eu
m
at
uu
N
eu
ér
e
lv
éd
eu
m
rm
us
us
e
M
s
ie
Fr
88
8
30%
m
40%
um
40%
65-74 jaar
18-64 jaar
75-plus
65-74 jaar
Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking FSP
75-plus
Fryslân heeft een ruim cultureel aanbod:
Het Friese culturele aanbod sluit aan
bij mijn wensen en behoeften:
18-64 jaar
70%
18-64 jaar
46%
65-74 jaar
65%
65-74 jaar
49%
75-plussers
63%
75-plussers
39%
Senioren zelf het vaakst bezig met muzikale
activiteiten
Oudere senioren ervaren belemmeringen bij
het zelf actief bezig zijn met kunst en cultuur
Zingen en een muziekinstrument bespelen zijn culturele activiteiten die Friese senioren
het vaakst zelf uitoefenen. Ook tekenen, schilderen en fotografie is populair onder
senioren. Deze laatstgenoemde activiteiten worden vaak in niet-georganiseerd verband
gedaan. Zingen, toneel en dans worden daarentegen vooral in verenigingsof clubverband uitgeoefend.
De 75-plussers ervaren meer belemmeringen bij het zelf actief bezig zijn met kunst
en cultuur dan de jongere senioren. Ruim 40% van hen ervaart belemmeringen in de
persoonlijke situatie, dit zal waarschijnlijk vaak met de gezondheidssituatie te maken
hebben. Ook de reisafstand is een grote belemmering voor 75-plussers bij het zelf actief
bezig zijn met kunst en cultuur, maar deze belemmering is relatief minder dan bij het
bezoeken van kunst en cultuur. Voor het bezoeken van kunst en cultuur zullen zij vaker
verder moeten reizen naar een plaats waar een theater of bioscoop is. Zelf actief bezig
zijn met kunst en cultuur kan ook thuis of bij een koor of toneelvereniging in de directe
woonomgeving. Een kwart van de oudere senioren ervaart financiële belemmeringen,
tegenover 12% van de 65-74 jarigen. Meer dan 20% van de oudere senioren vindt dat er
een beperkt aanbod in Fryslân is. Van de jongere senioren vindt slechts 8% dat.
De 75-plussers zijn iets minder bezig met kunstzinnige activiteiten dan de 65-74 jarigen.
Alleen het zelf schrijven van verhalen en gedichten en toneelspelen hebben ze in het
afgelopen jaar vaker gedaan.
Percentage senioren dat aan kunstzinnige activiteiten heeft gedaan
in de afgelopen 12 maanden, naar leeftijdscategorie
Percentage senioren dat belemmeringen aangeeft in het zelf actief bezig
zijn met kunst en cultuur, naar leeftijdscategorie
25%
mijn persoonlijke
20% situatie
zondheidstoestand, drukte)
15%
Reisafstand tot bepaalde
cultuurvorm
10%
In mijn persoonlijke
In mijn persoonlijke
situatie situatie
(gezondheidstoestand,
(gezondheidstoestand,
drukte) drukte)
Reisafstand
tot bepaalde
Reisafstand
tot bepaalde
cultuurvorm
cultuurvorm
5%Financieel
65-74 jaar
20%
75-plus
l
To
ne
e
an
s
D
en
hr
Sc
xt
te
et
m
ijv
ie
l
d
gh
di
Beperkt
Fryslân
Beperkt aanbod
in aanbod
Fryslân in
naar
mijn naar mijn
smaak
smaak
ke
n
(Rolstoel)toegankelijkheid
(Rolstoel)toegankelijkheid
er
W
10%
ei
fie
an
d
H
ne
n
Te
ke
0%
va
ar
Fo
to
gr
a
en
ki
ie
uz
M
er
sc
hi
ld
ns
Zi
(Rolstoel)toegankelijkheid
en
en
t
Financieel Financieel
tr
um
ng
en
0%
aanbod in Fryslân naar mijn
smaak
30%
40%
65-74 jaar
75+
Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking FSP
www.friessociaalplanbureau.nl
50%
0%
0% 20%
10% 30%
20% 40%
30% 50%
40%
10%
65-74
jaar
75-plus
65-74 jaar
75-plus
Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking FSP
50%
Colofon
Bronnen:
•
Positief over:
•
•
18-64 jaar
59%
65-74 jaar
56%
75-plussers
62%
Slotbeschouwing
Bereikbaarheid cultureel aanbod belangrijk voor oudere senioren
De meeste Friese senioren nemen deel aan culturele activiteiten. Dit betreft zowel cultuurdeelname in actieve vorm (het zelf uitoefenen
van kunstzinnige activiteiten) als in passieve vorm (het bezoeken van voorstellingen en musea). Uit onderzoek blijkt dat het deelnemen
aan culturele activiteiten gunstig is voor de vitaliteit van senioren. Zij blijven zo deelnemen aan de samenleving en het is positief voor de
sociale contacten. Vooral 75-plussers ervaren door verminderde mobiliteit en gezondheidsproblemen belemmeringen bij het bezoeken
van voorstellingen en het zelf beoefenen van culturele activiteiten. Naar verwachting zal het aantal 75-plussers in Fryslân de komende
jaren sterk toenemen. Om ook deze senioren te laten deelnemen aan culturele activiteiten is het nodig dat de belemmeringen zo beperkt
mogelijk zijn. Voor deze groep is het van belang dat culturele activiteiten dichtbij huis beschikbaar zijn of dat het cultureel aanbod in
ieder geval gemakkelijk te bereiken is. Voor senioren die minder mobiel zijn, bijvoorbeeld omdat zij niet (meer) kunnen autorijden, kunnen
initiatieven op het gebied van vervoer oplossingen bieden voor de bereikbaarheidsproblemen. De komende tijd onderzoekt het FSP
samen met Keunstwurk in hoeverre in het huidige kunst- en cultuuraanbod rekening wordt gehouden met senioren en of er specifiek
aanbod is voor senioren.
www.friessociaalplanbureau.nl
Hortulanus, R., Jonkers, M., Stuyvers,
D. (2012). Kunstbeoefening met
ambitie. Landelijk Expertisecentrum
Sociale Interventie (LESI).
Provincie Fryslân (2016).
Cultuurparticipatie in Fryslân 2016.
Leeuwarden: Provincie Fryslân.
Raad voor Cultuur (2015). Ouderen en
cultuur: een kwestie van waarde(n).
Den Haag: Raad voor Cultuur.
Auteurs
Wilma de Vries
Sibilla Hoekstra
Contact
[email protected]
06 446 221 88/058 234 85 00
Opmaak
Jongens van de Jong
Westersingel 4
8913 CK Leeuwarden
T (058) 234 85 00
www.friessociaalplanbureau.nl