Slide 1

Brussel, 20 januari 2006
On-line rechten Central licensing?
Didier Deneuter
Advocaat
ULYS LAW Firm
www.ulys.net
I. 1. Repertoireopbouw
auteursrechtenorganisaties
 ‘eigen’ repertoire (rechtstreekse exploitatiecontracten met auteurs en
(sub)uitgeverijen, waarbij exploitatierechten voor de gehele wereld worden
overgedragen).
 Reciprociteitscontracten met zusterorganisaties
(wederkerigheidsovereenkomsten, waarin de ene organisatie het beheer
van de rechten met betrekking tot het eigen repertoire voor het land waar
de andere organisatie actief is aan deze organisatie opdraagt en vice
versa)
 Aldus kunnen door de auteursrechtenorganisaties licenties voor het gehele
wereldrepertoire worden verleend, echter beperkt tot het nationale
territorium (territorialiteitsbeginsel).
 Lange tijd leverde territoriale opsplitsing van rechten/bevoegdheden geen
problemen op, maar dat veranderde met de EG en het daarmee verbonden
beginsel van EG-uitputting.
2. Uitputtingsbeginsel/EU-uitputting <- >
territorialiteit
 Uitputtingsbeginsel:
wanneer een exemplaar van een beschermd
werk eenmaal met toestemming van de rechthebbende in het
verkeer is gebracht, zijn de rechten van de rechthebbende met
betrekking tot dit exemplaar uitgeput, d.w.z. hij heeft geen
zeggenschap meer over wat er verder met dat exemplaar gebeurt.
 EG/EU-uitputting:
In een reeks van arresten heeft het HvJ EG
geoordeeld dat uitputting voor de gehele EU geldt (o.m.
Membran/GEMA1)
 NB:
uitputtingsbeginsel geldt niet voor immateriële
openbaarmaking. Door op- of uitvoering, vertoning e.d. van een
werk raakt openbaarmakingsrecht niet uitgeput. (Coditel2)
1.Membran/GEMAzaken 55-57/80, Jur. 1981, 147
2.Coditel, Zaak 62/79, 1980, 881
3. Central licensing
totGebaseerd
op de rechtspraak HvJ met betrekking
EG-uitputting werden central licensing
overeenkomsten gesloten. Voor het eerst 1982 :
Stemra – CBS (Sony).
verkrijgt
Kern Central Licensing: Platenmaatschappij
van één auteursrechtenorganisatie een
licentie om overal in de EG geluidsdragers te
reproduceren en in het verkeer te brengen en dat
door haar dochterondernemingen in de
verschillende lidstaten te laten doen.
4. Santiago en Barcelona Agreements (1)
 (ingevolge
Territorialiteitsbeginsel als het gaat om het openbaarmakingsrecht
de reciprociteitscontracten uitsluitend bevoegdheid om


openbaarmaking binnen het nationale territorium toe te staan) lang
gehandhaafd.
Territoriale begrenzing niet werkbaar voor online muziekdiensten, die
zich immers in de regel tot potentiële afnemers in vele landen richt.
Gevolg : overleg tussen de auteursrechtenorganisaties dat in 1999 is
uitgemond in de z.g. Santiago-agreement (openbaarmaking) en
Barcelona-agreement (mechanische reproductie).
Kenmerk Santiago en Barcelona: ‘multi-territory, multi-repertoire’
licentie. Voor het eerst verkregen de auteursrechtenorganisaties van
elkaar, door amendering van de wederkerigheidsovereenkomsten in
verband met online diensten, het recht om online licenties buiten het
eigen territorium te verlenen.
5. Santiago en Barcelona Agreements (2)
 Niettemin bezwaren Commissie:
1. Most favoured nation clausule
2. Economic residence clausule (uitsluitend auteursrechtenorganisatie
in het, aan de hand van een aantal criteria vast te stellen, land waar
de on line aanbieder zijn economische hoofdvestiging heeft, kan
een licentie verlenen)
Zeker tweede bezwaar woog door bij Commissie : op basis van Economic
residence criterium (erc) kan on line content provider uitsluitend bij
auteursrechtorganisatie in eigen land terecht. Keus heeft hij niet.
Concurrentie tussen auteursrechtorganisaties uitgesloten.
6. Santiago en Barcelona Agreements (3)
 Gevolg 1: onenigheid tussen auteursrechtenorganisaties aangaande
bereidheid de clausules te schrappen.
 Gevolg 2: Santiago / Barcelona agreements per 31-12-2004 opgezegd.
 Gevolg 3 : Impasse en terug naar af. (I-tunes heeft in vele landen waar
van haar diensten gebruik gemaakt kan worden afzonderlijke licenties
van de nationale auteursrechtorganisaties verkregen).
 Gevolg 4: Commission Staff working Document ‘Impact assessment on
reforming cross-border collective management of copyright and related
right for legitimate online music services’ (rapport Lueder)
7. Rapport Lueder (interne markt) (1)

Drie opties:
1.
Niets doen
2.
Concurrentie tussen auteursrechtenorganisaties bewerkstelligen
door territoriale beperkingen en economic residence clausule in
wederkerigheidsovereenkomsten te schrappen
3.
Geef rechthebbenden de mogelijkheid om het beheer van online
rechten voor de hele EU aan één (of meer)
auteursrechtenorganisatie(s) van hun keuze op te dragen, met de
mogelijkheid om het repertoire uit de
wederkerigheidsovereenkomsten te halen.
Optie 1
Volgens de Commissie niet aan de orde
8. Rapport Lueder (interne markt)(2)
Optie 2
 In deze optie wordt concurrentie tussen de
auteursrechtenorganisaties richting gebruikers bewerkstelligd omdat
aanbieders van online diensten (de gebruikers) kunnen kiezen met
welke auteursrechtenorganisatie zij zaken willen doen. Ze kunnen
dus shoppen.
 Nadelen van optie 2: neerwaartse druk op de tarieven (zoals de
central licensing overeenkomsten voor mechanische rechten in de
praktijk hebben uitgewezen) dus slecht voor rechthebbenden en,
mede daarom, gevaar dat rechthebbenden, met name de grote,
major linked muziekuitgevers, repertoire uit de
reciprociteitscontracten halen.
 Commmissie om die redenen geen voorstander van (alleen) optie 2
9. Rapport Lueder (interne markt)(3)
Optie 3
 Creëert concurrentie tussen de auteursrechtenorganisaties richting
rechthebbenden. Die kunnen voor zover het betreft online exploitatie
van hun werken de auteursrechtenorganisatie(s) kiezen die hun
belangen het best en/of tegen de laagste kosten behartigt (op zichzelf
niets nieuws, vgl. GEMA-beschikking1 en arrest2). Wel nieuw is de
mogelijkheid om repertoire uit reciprociteitscontracten te halen.
Volgens de Commissie neutraliseert deze mogelijkheid het gevaar
van optie 2: als de tarieven in een neerwaartse spiraal terechtkomen,
kunnen rechthebbenden repertoire uit de reciprociteitscontracten
terugtrekken en zelf hun tarieven via auteursrechtenorganisatie(s) van
hun keuze bepalen.
1.Beschikking Commissie, 6-07-1972, OJ L 166,22
2.GVL, Zaak 7/82, Jur. 1983, 483
10. Rapport Lueder (interne markt)(4)
 auteursrechtenorganisaties
Volgens de Commissie dus 2 effecten: de
zullen gelet op dit risico tweemaal
nadenken alvorens te lage tarieven met gebruikers overeen te komen
en, als dat toch gebeurt, mogelijkheid voor rechthebbenden tot
correctie door repertoire terug te trekken uit reciprociteitscontracten.
 ‘Dubbele’
commissies van auteursrechtenorganisaties, zoals bij
licentieverlening op basis van de reciprociteitscontracten het geval is,
zouden worden vermeden.

Maar
Optie 3 is alleen haalbaar voor majors met voldoende
onderhandelingsmacht om het (tarief)beleid van de
auteursrechtenorganisaties te sturen.
11. Rapport Lueder (interne markt)(5)
 Bovendien gevaar, dat online aanbieders alleen repertoire majors
willen en kleine auteursrechtenorganisaties met relatief ‘onbelangrijk’
repertoire links laten liggen; Lokale repertoire van kleine
auteursrechtenorganisaties komt dus onder druk te staan. Niet in het
belang Europese muziekcultuur.
 Consequentie van optie 3: geen ‘one stop shop’. Online
muziekaanbieders zullen toestemming van meerdere
auteursrechtenorganisaties moeten verkrijgen, als majors niet voor
dezelfde auteursrechtenorganisaties kiezen voor online beheer van
hun rechten en moeten desgewenst bij kleinere
auteursrechtenorganisaties langs voor lokale repertoire.
12. Commission Recommendation
18-10-2005
 Niettemin aanbeveling 18-10-2005: in
essentie optie 3 (art. 5).
Deadline : 1 jaar waarna decretaal (ook
AV)
13. Wat gaat het worden?
 central
Onduidelijk. Nog veel tegenkanting. Zeker, dat er enige vorm van
licensing voor online diensten komt, waarbij de rechtspraak van
het HvJ met betrekking tot ‘essential facilities’ (Volvo1, Magill2,
Bronner3, IMS Health4) wellicht een rol zou kunnen spelen. Betoogd
kan worden, dat een weigering van de auteursrechtenorganisaties om
hun repertoire ter beschikking te stellen van een
auteursrechtenorganisatie die een multi-territory, multi- repertoire
licentie aan een online aanbieder wil verlenen, is te beschouwen als
een door art. 82 EG verboden misbruik van machtspositie, tengevolge
waarvan een nieuw product of dienst (de multiterritory, multi-repertoire
licentie), waar potentieel vraag naar is, er niet kan komen, zodat op
voorhand iedere vorm van concurrentie op de afgeleide markt van de
verlening van multi-repertoire, multi-territory licenties wordt uitgesloten.
1. Volvo/Veng, Zaak 238/87, Jur. 1988, 6211
2. Magill, zaak C-7/97, Jur. 1995, I-743
3. Bronner, zaak C-7/97, Jur. 1998, I-7791
4. IMS Health, Zaak C-418/01
14. Stand van zaken SABAM
On line :
- Gedwongen stopzetting experiment on line Central Licensing
Universal (18 mnd)
- Eerste schuchtere stappen naar ‘micro Barcelona agreements’ met
buurlanden (i-tunes, OD2, Freerecordshop)
15. Naburige rechten
 Simulcasting en webcasting: multi-territory, multi-repertoire licenties via
naburig recht organisaties. In de praktijk weinig toegepast.
Licentieverlening voor belangrijkste dienst, downloaden on demand,
verloopt via rechthebbenden (fonogramproducenten, die zeggen ook
namens de uitvoerende kunstenaars op te kunnen treden) zelf. Traag op
gang gekomen. Central licensing van naburige rechten lijkt nog ver weg.
II.1. VIDEO ON DEMAND IN EUROPA
•
•
Grote opportuniteit voor Europese AV-industrie, minstens als
accessoir promotiemiddel bij de traditionele kanalen.
Noodzakelijke voorwaarde : on-demand rechten.
– Grote handicap Europese AV-producenten/omroepen door
basis
continentaal Auteursrecht
2. Clearen rechten
•
•
US/ Hollywood industrie : « Works for hire »
US producties zijn internet-proof
Europese AV-producties zijn gekenmerkt door veelvoud aan
rechthebbenden (regisseur, scenarist, bewerker, dialogen, score,
uitvoerende kunstenaars …)
3. Clearing
•
•
Nieuwe producties worden onmiddellijk contractueel gecleared
Zeker voor ouder werk groot probleem dat alleen groter werd door
de betere bescherming van rechthebbenden
(bv. EU Richtlijn Auteursrecht Informatiemaatschappij)
4. Clearing
•
Gevolg : oud repertoire vindt geen exploitatie meer cf.
Liberafilms.com
- producent bestaat niet meer
- rechthebbenden kunnen niet worden gevonden
5. Clearing : publieke omroepen
•
•
Voorstel EBU : wettelijk vermoeden op gecleared archief voor
nieuwe (on-demand) diensten) mits betaling billijke vergoeding.
Commissie : « problemen bij identificatie van rechthebbenden
kunnen geen ondermijning van auteursrechtelijke bescherming
inhouden ».
6. Mogelijke oplossingen
•
•
On stop shop dat informatie biedt over rechthebbenden
of
Clearing houses
•
•
Fonds voor ‘onvindbare’ rechthebbenden
Vervangende rechterlijke beschikking