klimaatbestendige stad 2016

KLIMAATBESTENDIGE STAD 2016
KLIMAATBESTENDIGE STAD
2016
Colofon
In opdracht van:
Stadsbeheer, Staf
Uitgevoerd door:
Gemeente Purmerend,
Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement
Jolanda Rozemeijer
Digitaal rapport
www.purmerend.nl/stadsgegevens
September 2016
Klimaatbestendige stad 2016
2
Gemeente Purmerend, Team B&I
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave .............................................................................................................. 3
Samenvatting en conclusie .............................................................................................. 4
Inleiding ........................................................................................................................ 6
1
Verwachte gevolgen klimaatverandering ...................................................................... 7
2
Bereidheid om maatregelen te treffen ........................................................................ 12
3
Tips om omgeving klimaatbestendiger te maken ......................................................... 18
4
Bijlage .................................................................................................................. 20
5
Vragenlijst ............................................................................................................. 21
Klimaatbestendige stad 2016
3
Gemeente Purmerend, Team B&I
Samenvatting en conclusie
Aanleiding
Het KNMI verwacht dat we in de toekomst te maken krijgen met meer hitte, heftigere regenbuien en
langdurige droogte. De gevolgen hiervan zijn niet (allemaal) te voorkomen. Ze kunnen wel beperkt
worden door maatregelen te nemen die de omgeving klimaatbestendiger maken. Afdeling
Stadsbeheer is bezig beleid op te stellen om te komen tot een klimaatbestendige stad. Bewoners
krijgen hierbij nadrukkelijk een rol. In het najaar staat een bijeenkomst gepland om met hen (en
bedrijven en organisaties) het gesprek aan te gaan. Voorafgaand wilde de afdeling inventariseren hoe
bewoners aankijken tegen klimaatveranderingen en welke maatregelen zij zelf bereid zijn te treffen om
te komen tot een klimaatbestendige stad. Hiervoor is een enquête gehouden onder leden van het
internetpanel van Purmerend. De respons is 59%
Zes op de tien maken zich zorgen over klimaatverandering
Bijna alle panelleden vinden dat de overheid verantwoordelijk is voor het klimaatbestendig maken van
de stad. Ruim 40% vindt ook het bedrijfsleven en particulieren verantwoordelijk. Circa de helft (46%)
vindt dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor het klimaatbestendig maken van de stad.
Van de zes genoemde gevolgen van klimaatverandering verwachten de panelleden vooral dat ‘lokaal
wateroverlast door hevige regenval’ in Purmerend zal voorkomen (58%). 40% vindt het waarschijnlijk
dat ‘meer verkeersproblemen door vervorming van wegen en bruggen door hogere temperaturen’
zullen voorkomen. 36% verwacht ‘toenemende gezondheidsklachten bij mensen en dieren door
hogere temperaturen’.
De panelleden is een aantal stellingen voorgelegd. In reactie hierop geven drie op de vijf panelleden
aan zich zorgen te maken over de gevolgen van klimaatverandering, 13% maakt zich geen zorgen.
35% denkt dat klimaatverandering is tegen te gaan, evenveel denken dat dit niet meer kan. 55% vindt
dat het tegengaan van klimaatverandering op lokaal niveau wel zin heeft, 23% vindt dit zinloos. 53%
vindt dat het eigen gedrag wel invloed heeft op het klimaat, volgens 22% heeft het eigen gedrag geen
invloed. 63% van de panelleden is bereid het eigen gedrag aan te passen om de CO²-uitstoot te
verminderen. Een ruime meerderheid (78%) vindt dat een groene omgeving bijdraagt aan een
klimaatbestendige stad. Jongeren denken meer dan ouderen dat klimaatverandering nog tegen is te
gaan.
Meeste bereidheid voor nemen van regenton
Aan mensen met een tuin bij hun woning (83%) is een aantal maatregelen voorgelegd om de eigen
omgeving meer klimaatbestendig te maken. Bij ‘het aanleggen van hoogteverschillen in uw tuin’ blijkt
de helft (47%) dit al te hebben. 20% geeft aan hiertoe bereid te zijn. ‘Het vervangen van stenen en
tegels in uw tuin door meer groen’ doet 35% al,18% wil dit (meer) doen. ‘Het vervangen van stenen en
tegels door meer waterdoorlatende bestrating’ doet 23% al; eveneens 23% wil dit (meer) doen. ‘Het
opvangen van regen in een regenton of een ondergronds regenwatergebruikssysteem’ doet 16% al,
maar liefst 43% wil dit (meer) doen. Voor ‘het aanleggen van een vijver’ is de minste animo, slechts
5% wil dit (meer) gaan doen. Mensen die vinden dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor het
klimaatbestendig maken van de stad (46%) zijn minder bereid deze maatregelen te nemen dan
mensen die vinden dat ook bedrijven en bewoners verantwoordelijk zijn.
Klimaatbestendige stad 2016
4
Gemeente Purmerend, Team B&I
Aan alle panelleden, dus ook zonder tuin, zijn (nog) enkele maatregelen voorgelegd. Het (laten)
isoleren van de gevel van de woning doet 48% al. 21% wil dit (meer) gaan doen. ‘Het aanleggen van
een ‘groen dak’, geveltuin of ‘verticale tuin’’ heeft 3% al; 21% wil dat (meer) gaan doen.
Een kwart van de panelleden neemt zelf nog andere maatregelen, veelal gericht op duurzaamheid.
Het gaat dan vooral om energie besparen, zonnepanelen aanschaffen, auto laten staan, huis isoleren
en afval scheiden.
De belangrijkste redenen om niet de voorgelegde maatregelen te treffen zijn de te hoge kosten, het
niet zelf verantwoordelijk zijn (maar corporatie of vereniging van eigenaren) en de wens voor een
onderhoudsarme tuin.
Veel tips voor klimaatbestendig maken van stad
Een kwart van de panelleden heeft tips om de stad klimaatbestendiger te maken. De tips zijn divers
maar bij de meeste krijgt de gemeente een rol toebedeeld: bijvoorbeeld als stimulator, uitvoerder,
regelgever, rolmodel. De tips zijn aan de opdrachtgever verstrekt. Een derde van de panelleden heeft
interesse in een nog te organiseren bijeenkomst over het klimaatbestendig maken van de stad.
Conclusie
•
Het onderwerp leeft; 60% van de panelleden maakt zich zorgen over de gevolgen van
klimaatverandering. Een derde deel van de panelleden wil meepraten op de nog te organiseren
bijeenkomst. Wel zal meer uitleg gegeven moeten worden over het verschil tussen
klimaatbestendigheid en duurzaamheid.
•
Minder dan de helft van de panelleden (46%) is zich bewust dat ook zíj een rol hebben in het
klimaatbestendig maken van de stad. Zij zijn minder bereid maatregelen in de eigen tuin te treffen.
•
Jongeren staan over het algemeen meer open voor de gedachte dat er nog iets te doen is aan
klimaatverandering dan 65-plussers; ook heeft het volgens hen zin dit op lokaal niveau te doen.
Tevens vinden zij meer dan 65-plussers dat hun eigen gedrag van invloed is op
klimaatverandering.
•
Circa 20% van de panelleden is bereid bepaalde fysieke maatregelen te nemen in de tuin of het
huis om de eigen omgeving meer klimaatbestendig te maken. 60% geeft aan bereid te zijn het
gedrag aan te passen om de CO²-uitstoot te verminderen.
Klimaatbestendige stad 2016
5
Gemeente Purmerend, Team B&I
Inleiding
Aanleiding
Het KNMI verwacht dat we in de toekomst te maken krijgen met meer hitte, heftigere regenbuien en
langdurige droogte. De gevolgen hiervan zijn niet (allemaal) te voorkomen. Ze kunnen wel beperkt
worden door maatregelen te nemen die de omgeving klimaatbestendiger maken. Afdeling
Stadsbeheer is bezig beleid op te stellen om te komen tot een klimaatbestendige stad. Bewoners
krijgen hierbij nadrukkelijk een rol. In het najaar staat een bijeenkomst gepland om met hen (en
bedrijven en organisaties) het gesprek aan te gaan. Voorafgaand wilde de afdeling inventariseren hoe
bewoners aankijken tegen klimaatveranderingen en welke maatregelen zij zelf bereid zijn te treffen om
te komen tot een klimaatbestendige stad. Hiervoor is een enquête gehouden onder leden van het
internetpanel van Purmerend. De vragenlijst is mede gebaseerd op resultaten van een workshop met
betrokken ambtenaren.
Internetpanel: 59% respons
De enquête is tussen 9 juni en 18 juli 2016 voorgelegd aan 2.583 mensen in het internetpanel van de
gemeente Purmerend, in de leeftijd van 15 jaar en ouder. 1.528 mensen hebben de online-vragenlijst
ingevuld. Dat is een respons van 59%. Deze respons is voldoende om betrouwbare antwoorden te
geven op de onderzoeksvragen.
De antwoorden van de panelleden zijn gewogen naar leeftijd, wijk en geslacht. Dit is gedaan om de
verdeling over de leeftijden en de spreiding over de wijken zoveel mogelijk in overeenstemming te
brengen met de werkelijke verhoudingen in Purmerend.
Vraagstelling
In het onderzoek wordt ingegaan op:
• Wie verantwoordelijk is voor het klimaatbestendig maken van de stad
• Welke gevolgen van klimaatveranderingen men in de toekomst merkbaar acht in Purmerend
• Reactie op stellingen over klimaatveranderingen en de effecten daarvan
• Welk deel van de eigen tuin bestraat is
• Bereidheid tot het nemen van maatregelen om de eigen omgeving klimaatbestendig te maken
En redenen voor respondenten dit niet te doen
• Tips om de omgeving klimaatbestendiger te maken
• Interesse in deelname aan de nog te houden bijeenkomst
Naar leeftijd
De resultaten zijn bekeken naar leeftijd. Als er verschillen in de antwoorden zijn tussen de
verschillende leeftijdscategorieën dan wordt dat vermeld. Het gaat om de categorieën 15-39 jaar, 4064 jaar en 65-plus.
Klimaatbestendig versus duurzaam
Een klimaatbestendige stad is voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering. De stad is dan
bestand tegen hevige regenval, extreme hitte of verdroging. Dit is anders dan een duurzame stad,
daarbij gaat het om het voorkomen van klimaatverandering.
Klimaatbestendige stad 2016
6
Gemeente Purmerend, Team B&I
1
Verwachte gevolgen klimaatverandering
Samenvatting
Bijna alle panelleden vinden dat de overheid verantwoordelijk is voor het klimaatbestendig maken van
de stad. Ruim 40% vindt ook het bedrijfsleven en particulieren verantwoordelijk. Circa de helft (46%)
vindt dat alleen de overheid verantwoordelijk is.
Van de zes genoemde gevolgen van klimaatverandering verwachten de panelleden vooral dat ‘lokaal
wateroverlast door hevige regenval’ in Purmerend zal voorkomen (58%). 40% vindt het waarschijnlijk
dat ‘meer verkeersproblemen door vervorming van wegen en bruggen door hogere temperaturen’
zullen voorkomen. 36% verwacht ‘toenemende gezondheidsklachten bij mensen en dieren door
hogere temperaturen’.
De panelleden is een aantal stellingen voorgelegd. In reactie hierop geven drie op de vijf panelleden
aan zich zorgen te maken over de gevolgen van klimaatverandering, 13% maakt zich geen zorgen.
35% denkt dat klimaatverandering is tegen te gaan, evenveel denken dat dit niet meer kan. 55% vindt
dat het tegengaan van klimaatverandering op lokaal niveau wel zin heeft, 23% vindt dit zinloos. 53%
vindt dat het eigen gedrag wel invloed heeft op het klimaat, volgens 22% heeft het eigen gedrag geen
invloed. 63% van de panelleden is bereid het eigen gedrag aan te passen om de CO²-uitstoot te
verminderen. Een ruime meerderheid (78%) vindt dat een groene omgeving bijdraagt aan een
klimaatbestendige stad. Jongeren denken meer dan ouderen dat klimaatverandering nog tegen is te
gaan.
Inleiding
In dit hoofdstuk komt aan de orde:
•
•
•
Wie panelleden verantwoordelijk achten voor het klimaatbestendig maken van de stad.
Welke gevolgen van klimaatverandering men in de (nabije) toekomst denkbaar acht.
Reactie op stellingen over klimaatverandering.
1.1
Vooral overheden verantwoordelijk
‘Wie is volgens u verantwoordelijk voor het klimaatbestendig maken van de stad?’ Volgens bijna alle
panelleden (94%) is de overheid die hiervoor verantwoordelijk. Daarnaast vindt 44% het ook de
verantwoordelijkheid van particulieren en 42% vindt het de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven.
Ongeveer de helft (46%) vindt alleen de overheid verantwoordelijk.
Tabel 1.1. Wie is volgens u verantwoordelijk voor het klimaatbestendig maken
van de stad? 2016. Meer dan één antwoord mogelijk.
Overheden (gemeente/provincie/rijksoverheid/waterschap e.d.)
94%
Het bedrijfsleven
42%
Particulieren (bewoners)
44%
Weet niet
Klimaatbestendige stad 2016
3%
7
Gemeente Purmerend, Team B&I
Gekeken naar leeftijden is er nagenoeg geen verschil. Alleen vinden 65-plussers particulieren iets
vaker verantwoordelijk en de overheid iets minder verantwoordelijk dan de jongere leeftijdsgroepen.
1.2
Vooral overlast door hevige regenval verwacht
Het panel is zes voorbeelden van de gevolgen van klimaatverandering voorgelegd. De vraag was: in
hoeverre denkt u dat de genoemde gevolgen in Purmerend, nu of in de nabije toekomst, merkbaar
zullen zijn? In grafiek 1.1 staan de resultaten. Opgemerkt moet worden dat ten tijde van de enquête in
het land hevige regenbuien waren met veel wateroverlast. In het nieuws was hier veel aandacht voor.
In Purmerend en omgeving was geen sprake van wateroverlast.
Van de genoemde voorbeelden verwachten de panelleden het meest ‘lokaal wateroverlast door
hevige regenval’. Bijna 6 op de 10 panelleden (58%) verwacht dat dit nu of in de nabije toekomst in
Purmerend voor gaat komen. ‘Meer verkeersproblemen door vervorming van wegen en bruggen door
hoge temperaturen’ verwacht 40%. 36% verwacht ‘toenemende gezondheidsklachten bij mensen en
dieren door hogere temperaturen’. De andere drie voorbeelden worden door minder dan een kwart
van de panelleden verwacht. Het minst verwacht wordt ‘watertekort door langdurige droogte’ (10%).
Bijna de helft van de panelleden (47%) vindt dit (zeer) onwaarschijnlijk.
Grafiek 1.1.
1.3
Zes op de tien maken zich zorgen over klimaatverandering
Het panel is een achttal stellingen voorgelegd die te maken hebben met klimaatverandering.
Gevraagd is of men daar (helemaal) mee eens of (helemaal) mee oneens is. Voor een beter overzicht
zijn in grafiek 1.2 de antwoordcategorieën helemaal mee eens en eens samengevoegd. Evenals
helemaal mee oneens en oneens. In de bijlage zijn de volledige antwoorden te lezen. De antwoorden
Klimaatbestendige stad 2016
8
Gemeente Purmerend, Team B&I
helemaal eens en helemaal oneens kiezen de mensen niet zo vaak. In grafiek 1.3 zijn per stelling de
verschillen per leeftijd te zien, als dit van toepassing is.
•
Een grote meerderheid van de panelleden (78%) is het (helemaal) eens met stelling 1: ‘een
groene omgeving draagt bij aan een klimaatbestendige stad’. Slechts 5% is het hier (helemaal)
mee oneens. Op de stelling is een sterke reactie: het heeft een opvallend hoog percentage
‘helemaal eens’, namelijk 23% (zie de tabel in de bijlage).
•
Bijna twee derde deel van de panelleden (63%) is het (helemaal) eens met stelling 2 ‘ik ben bereid
mijn gedrag aan te passen om de CO²-uitstoot te verminderen’; 12% is het hier (helemaal) mee
oneens.
•
Zes op de tien panelleden (60%) zijn het (helemaal) eens met de stelling 3: ‘ik maak mij zorgen
over de gevolgen van de klimaatverandering’; 13% is het er (helemaal) mee oneens.
•
Bijna de helft (47%) is het (helemaal) eens met stelling 4: ‘ik weet welke maatregelen ik kan treffen
om de eigen omgeving meer klimaatbestendig te maken’; 17% is het hier (helemaal) me oneens.
Jongere panelleden tot 39 jaar zijn het minder eens met deze stelling dan oudere panelleden,
namelijk 40% om 50%. Zie grafiek 1.3.
Grafiek 1.2.
Stellingen 6, 7,8 zijn negatief geformuleerd. De reactie (helemaal) mee oneens is een positieve reactie.
Klimaatbestendige stad 2016
9
Gemeente Purmerend, Team B&I
•
Een klein percentage panelleden (11%) is het (helemaal) eens met stelling 5: ‘Ik ben voorbereid
op eventuele langdurige stroomuitval’. Een ruime meerderheid (63%) is het hier (helemaal) mee
oneens. Opvallend is de sterke reactie op de stelling, te zien aan het hoge percentage ‘helemaal
oneens’, namelijk 20%. 65-plussers zijn het iets meer met de stelling eens dan de jongere
leeftijden.
De stellingen 6,7,8 zijn negatief geformuleerd. Als de mensen het hier niet mee eens zijn, is dat te
beschouwen als een positieve reactie.
•
Bijna een kwart van de panelleden (23%) is het (helemaal) eens met stelling 6: ‘het tegengaan
van klimaatverandering op lokaal niveau is zinloos’. Ruim de helft (55%) is het hier (helemaal)
mee oneens. Opvallend is het hoge percentage ‘helemaal oneens’. De 55% is verdeeld in 33%
oneens een 22% helemaal oneens.
Er zijn verschillen per leeftijd: hoe ouder des te meer mensen het eens zijn met de stelling dat het
tegengaan van klimaatverandering op lokaal niveau zinloos is. Van de 15-39 jarigen is 16% het
(helemaal) eens met de stelling, van de 40-64 jarigen 23% en van de 65-plussers 31%.
•
Bijna een kwart (22%) van de panelleden is het (helemaal) eens met stelling 7 ‘mijn eigen gedrag
heeft geen invloed op het klimaat.’ Meer mensen zijn het hier (helemaal) mee oneens, namelijk
53%. 65-plussers vinden vaker dat hun eigen gedrag geen invloed heeft op het klimaat dan
65-minners.
•
Stelling 8 is ‘Klimaatverandering is niet meer tegen te gaan’. Ruim een derde deel (36%) is het
hier (helemaal) mee eens’. Een gelijk aandeel (35%) is het hier (helemaal) mee oneens. Naar
leeftijd is er verschil. Hoe ouder, hoe meer mensen het eens zijn met de stelling. Van de 15-39
jarigen is 25% het eens met de stelling, van de 65-plussers 47%.
Klimaatbestendige stad 2016
10
Gemeente Purmerend, Team B&I
1.4
Jongeren reageren positiever dan ouderen
Zoals hiervoor aangegeven verschillen voor 5 van de 8 stellingen de antwoorden per
leeftijdscategorie. Grafiek 1.3. toont de antwoorden van de 5 stellingen naar leeftijd. Op de stellingen
6,7,8 reageren jongeren positiever dan ouderen.
Grafiek 1.3.
Klimaatbestendige stad 2016
11
Gemeente Purmerend, Team B&I
2
Bereidheid om maatregelen te treffen
Samenvatting
Aan mensen met een tuin bij hun woning (83%) is een aantal maatregelen voorgelegd om de eigen
omgeving meer klimaatbestendig te maken. Bij ‘het aanleggen van hoogteverschillen in uw tuin’ blijkt
de helft (47%) dit al te hebben. 20% geeft aan hiertoe bereid te zijn. ‘Het vervangen van stenen en
tegels in uw tuin door meer groen’ doet 35% al,18% wil dit (meer) doen. ‘Het vervangen van stenen en
tegels door meer waterdoorlatende bestrating’ doet 23% al; eveneens 23% wil dit (meer) doen. ‘Het
opvangen van regen in een regenton of een ondergronds regenwatergebruikssysteem’ doet 16% al,
maar liefst 43% wil dit (meer) doen. Voor ‘het aanleggen van een vijver’ is de minste animo, slechts
5% wil dit (meer) gaan doen. Mensen die vinden dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor het
klimaatbestendig maken van de stad (46%) zijn minder bereid deze maatregelen te nemen dan
mensen die vinden dat ook bedrijven en bewoners verantwoordelijk zijn.
Aan alle panelleden, dus ook zonder tuin, zijn (nog) enkele maatregelen voorgelegd. Het (laten)
isoleren van de gevel van de woning doet 48% al. 21% wil dit (meer) gaan doen. ‘Het aanleggen van
een ‘groen dak’, geveltuin of ‘verticale tuin’’ heeft 3% al; 21% wil dat (meer) gaan doen.
Een kwart van de panelleden neemt zelf nog andere maatregelen, veelal gericht op duurzaamheid.
Het gaat dan vooral om energie besparen, zonnepanelen aanschaffen, auto laten staan, huis isoleren
en afval scheiden.
De belangrijkste redenen om niet de voorgelegde maatregelen te treffen zijn de te hoge kosten, het
niet zelf verantwoordelijk zijn (maar corporatie of vereniging van eigenaren) en de wens voor een
onderhoudsarme tuin.
Inleiding
In dit hoofdstuk komt aan de orde:
•
•
•
•
Welke maatregelen panelleden willen treffen om hun omgeving klimaatbestendig te maken
Wat de panelleden zelf voor maatregelen nemen
Waarom panelleden (bepaalde) maatregelen niet willen treffen
Welk aandeel van de eigen tuin bestraat is
2.1
Vier op de tien zijn bereid regenton te nemen
Onder de respondenten heeft 83% een woning met een tuin. Aan hen is een vijftal maatregelen
voorgelegd die ze kunnen treffen om de eigen omgeving meer klimaatbestendig te maken. De vraag
was of ze daartoe bereid zijn. Zie grafiek 2.1.
•
Bij de maatregel ‘het aanleggen van hoogteverschillen in de tuin voor betere afwatering’ geeft een
hoog percentage van de panelleden aan dit al gedaan te hebben, namelijk bijna de helft (47%).
20% zegt dit (meer) te willen doen.
•
Ruim een derde (35%) van de panelleden geeft aan ‘het vervangen van stenen en tegels in uw
tuin door meer groen’ al te doen. 18% wil dit (meer) gaan doen. Een groter percentage (38%) wil
dit niet doen.15-39 jarigen geven iets vaker aan hiertoe bereid te zijn dan de oudere leeftijden.
Klimaatbestendige stad 2016
12
Gemeente Purmerend, Team B&I
•
‘Het vervangen van stenen en tegels in de tuin door grind, schelpen of andere waterdoorlatende
bestrating’ wil 23% (meer) gaan doen. Eveneens 23% zegt dit al te hebben gedaan. Een groot
deel (40%) geeft aan dit niet te willen doen.
•
Er is grote bereidheid (43%) een regenton of ondergronds regenwatergebruikssysteem te nemen
voor het opvangen van regen. 16% zegt dit al te doen. De leeftijdscategorie 40-64 jarigen is
hiertoe meer bereid dan de jongeren of de 65-plussers.
•
Voor het aanleggen van een vijver is weinig animo: 71% zegt dit niet te willen doen. 14% heeft al
een vijver en 5% wil dit (meer) gaan doen.
Grafiek 2.1.
Mensen die vinden dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor het klimaatbestendig maken van de
stad zijn minder bereid bovenstaande maatregelen te nemen dan mensen die vinden dat ook
bedrijven en bewoners verantwoordelijk zijn. Alleen ten aanzien van hoogteverschillen geldt dit niet.
Klimaatbestendige stad 2016
13
Gemeente Purmerend, Team B&I
2.2
Vier op de tien hebben de tuin voor drie kwart of meer bestraat
Aan degenen die een tuin hebben is gevraagd welk deel van de tuin bestraat is met stenen en tegels.
Het ging om een schatting. Circa 10% van hen heeft de tuin volledig bestraat. 29% heeft de tuin voor
een kwart bestraat en eveneens 29% voor de helft. Een derde deel heeft de tuin voor 75% bestraat.
Tabel 2.1. Welk deel van de tuin van panelleden
bestraat is met stenen of tegels. %, 2016
%
Ongeveer 25%
29
Ongeveer 50%
29
Ongeveer 75%
33
Ongeveer 100%
9
Totaal
100
Voor twee maatregelen genoemd in paragraaf 2.1. is gekeken of de antwoorden verschillen naar type
tuin. Het gaat om de maatregelen ‘het vervangen van stenen en tegels in uw tuin voor meer groen’ en
‘het vervangen van stenen en tegels in uw tuin door grind, schelpen, grastegels of andere
waterdoorlatende bestrating’. In beide gevallen zijn de mensen met een tuin met weinig bestrating het
minst bereid de maatregel te nemen, hetgeen vrij logisch is. Mensen met een tuin van ongeveer 75%
bestraat zijn het meest bereid de maatregelen te nemen.
2.3
De helft heeft al gevelisolatie; een op de vijf wil dit doen
Aan alle respondenten, dus ook die zonder tuin, zijn (nog) drie maatregelen voorgelegd die ze kunnen
nemen om de omgeving klimaatbestendiger te maken. Zie grafiek 2.2.
•
‘Het (laten) isoleren van de gevel van uw woning om de warmte buiten te houden.’ De helft (48%)
van de panelleden geeft aan al gedaan te hebben. 21% is bereid dit (meer) te doen. Slechts 8%
geeft aan dit niet te willen doen. De overige kwart weet het niet of vindt het niet van toepassing.
Met toenemende leeftijd neemt de bereidheid om de maatregel te nemen af.
•
‘Het treffen van maatregelen om lager gelegen delen in uw huis te beschermen tegen mogelijke
overstromingen en de gevolgen daarvan (bijvoorbeeld het aanleggen van drempels of het
waterbestendig maken van de kelder of berging).’ De helft van de panelleden weet niet of ze deze
maatregel wil treffen of vindt dit niet van toepassing voor hen. 13% zegt de maatregel al te hebben
genomen. Een kwart (24%) geeft aan de maatregel te willen nemen. 12% wil dit niet doen. Kijken
we naar de bereidheid de maatregel te nemen dan zijn de 15-64 jarigen meer bereid de maatregel
te nemen dan de 65-plussers.
•
‘Het (laten) aanleggen van een groen dak, geveltuin of verticale tuin’ wil 21% van de panelleden.
Een klein percentage (3%) heeft dit al. Ruim een derde deel (36%) wil dit niet doen. Een groot
percentage (40%) weet het niet of vindt de maatregel niet van toepassing. Kijken we naar de
bereidheid de maatregel te nemen dan zijn de 15-64 jarigen meer bereid de maatregel te nemen
dan de 65-plussers.
Klimaatbestendige stad 2016
14
Gemeente Purmerend, Team B&I
Grafiek 2.2.
2.4
Vooral zuinig omgaan met energie
De panelleden is gevraagd of ze naast eventuele genoemde maatregelen nog andere maatregelen
nemen of hebben genomen. Een kwart van de respondenten (376) heeft hierop antwoord gegeven.
Tabel 2.2. toont de resultaten. De antwoorden gaan vooral over duurzame maatregelen, gericht op het
voorkomen van klimaatverandering. Minder mensen noemen maatregelen gericht op
klimaatbestendigheid: het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering.
De meest genoemde maatregel is zuinig omgaan met energie. Te denken valt dan aan kort douchen,
het hebben van ledverlichting, verwarming laag zetten of aanschaf van energiezuinige apparaten. 19%
geeft aan zonnepanelen te hebben of deze aan te willen schaffen. 17% zegt vaak de auto te laten
staan, vaker te fietsen of een elektrische auto te hebben.
15% geeft aan (delen van) het huis te hebben geïsoleerd, zoals de ramen, het dak, de vloer of de
gevel. 11% zegt aan afval scheiden te doen. 9% heeft de tuin aangepast door meer groen te nemen of
drainage aan te leggen. 5% noemt een breed scala aan maatregelen die zij nemen, zij leven heel
milieubewust. 4% houdt kolken vrij, veegt het pad, leegt de put, alles gericht op een goede afwatering.
3% heeft een aparte afvoer voor hemelwater.
Klimaatbestendige stad 2016
15
Gemeente Purmerend, Team B&I
Tabel 2.2. Maatregelen die mensen nemen, anders dan in de enquête genoemde , %, 2016 (open vraag, n=376)
Zuinig omgaan met energie (kort douchen, ledverlichting, verwarming laag, zuinige apparaten etc.)
23%
Zonnepanelen (of plan deze aan te schaffen)
19%
Auto laten staan; meer fietsen; elektrische auto
17%
Huis geïsoleerd, (ramen, dak, gevel, vloer)
15%
Afval scheiden
11%
Tuin aangepast (meer groen, bomen, drainage, ed.)
9%
Milieubewust leven (veel maatregelen)
5%
Kolken vrijhouden; belemmering afvoer weghalen; put legen
4%
Aparte afvoer hemelwater
3%
Overig
2.5
15%
Redenen om geen maatregelen te nemen
Zoals gezegd is in de enquête gevraagd of mensen bereid zijn een achttal maatregelen te nemen ten
behoeve van het klimaatbestendig maken van de stad. Als zij hiertoe niet bereid zijn is gevraagd
waarom zij dit niet willen. Circa 500 panelleden hebben hier op gereageerd. In tabel 2.3. staat een
samenvatting van de antwoorden.
Twee antwoordcategorieën komen het meest voor. Een heeft te maken met de kosten die
samenhangen met het uitvoeren van de maatregelen (26%). Men vindt die te hoog, heeft hiervoor
geen geld, verwachten te weinig baten en een aantal vindt dat eerst subsidie gegeven moet worden.
Een andere veelgenoemde reden (25%) is dat de mensen in een huurwoning of appartement wonen
en dat het de verantwoordelijkheid is van de corporatie of vereniging van eigenaren om maatregelen
te nemen. Het gaat dan vooral over de maatregelen ‘aanleggen van een groen dak’ en ‘het isoleren
van de gevel’.
11% van de antwoorden gaat over de wens weinig onderhoud te hebben aan de tuin. Dit heeft te
maken met de leeftijd, de gezondheid, druk leven of geen zin hebben in werken in de tuin. Bestrating
is dan de beste oplossing voor hen.
9% geeft aan de voorgestelde maatregelen onpraktisch of onuitvoerbaar te vinden. Zo geeft een
aantal aan dat hun dak niet geschikt is voor een groen dak en er dan geen zonnepanelen op passen.
Een groene gevel trekt insecten aan en is niet goed voor de muur. Grind maakt de toegang tot het
huis onveilig: het loopt en fietst moeilijk.
7% twijfelt aan het nut van (sommige) maatregelen, bijvoorbeeld een groen dak of het aanleggen van
vijvers, of twijfelt aan de ophef over klimaatverandering. Anderen vinden dat maatregelen alleen zin
hebben als het gezamenlijk worden opgepakt.
5% geeft aan een te kleine tuin te hebben voor de maatregelen als aanleggen hoogteverschil, vijver of
meer groen. Eveneens 5% vindt een vijver niet wenselijk: te gevaarlijk voor kinderen; te veel
onderhoud of te veel energieverbruik. De overige opmerkingen worden door minder dan 5% genoemd.
Klimaatbestendige stad 2016
16
Gemeente Purmerend, Team B&I
Tabel 2.3. Redenen waarom mensen de genoemde maatregelen niet bereid zijn te treffen (open vraag, n=504), %, 2016
Te hoge kosten/ de financiën niet hebbend (kosten/baten)/ subsidie krijgen
26%
Woon in huurwoning/appartement (corporatie/vve moet het doen)
25%
Wil weinig/niet te veel onderhoud (gezondheid, leeftijd, drukte)
11%
Onpraktisch/onuitvoerbaar/zitten nadelen aan
9%
Zie nut maatregelen niet/ alleen Purmerend geen zin/moet gezamenlijk aanpakken/
klimaatverandering is niet nieuw
7%
Te kleine tuin
5%
Vijver te gevaarlijk voor kinderen/teveel onderhoud/energieverbruik
5%
Gemeente moet meer doen/voorbeeld geven; taak van overheid-waterschappen
4%
Doe al genoeg/heb genoeg groen
4%
Kwestie van smaak/ niet mooi
3%
Wil niet veranderen/ investeren /inspanning (leeftijd, verhuizen)
3%
Overig
9%
Klimaatbestendige stad 2016
17
Gemeente Purmerend, Team B&I
3
Tips om omgeving klimaatbestendiger te maken
Samenvatting
Een kwart van de panelleden heeft tips om de stad klimaatbestendiger te maken. De tips zijn divers
maar bij de meeste krijgt de gemeente een rol toebedeeld: bijvoorbeeld als stimulator, uitvoerder,
regelgever, rolmodel. De tips zijn aan de opdrachtgever verstrekt. Een derde van de panelleden heeft
interesse in een nog te organiseren bijeenkomst over het klimaatbestendig maken van de stad.
Inleiding
In dit hoofdstuk komt aan de orde
•
•
Tips van panelleden om de omgeving klimaatbestendiger te maken.
Interesse in deelname bijeenkomst over klimaatbestendige stad.
3.1
Grote diversiteit tips om omgeving klimaatbestendiger te maken
De panelleden is gevraagd of ze tips hebben om de omgeving klimaatbestendiger te maken. Ruim een
kwart van hen (27%, 407) heeft hierop gereageerd. De tips zijn zeer divers en laten zich moeilijk
samenvatten. Wel valt op dat in veel van de tips de gemeente een rol krijgt om het uit te voeren of een
voorbeeld te stellen. In tabel 3.1. staan enkele voorbeelden van de gegeven tips.
Tabel 3.1. Enkele gegeven tips om de omgeving klimaatbestendiger (en/of meer duurzaam) te maken, 2016.
Letterlijk gegeven antwoorden
•
“1. stimuleer het gebruik van warmtepompen en opwekken en opslaan (!) van eigen energie. 2. stimuleer groene
tuinen . Geef korting op de WOZ als tuinen meer dan 50% groen zijn.”
•
“Aanleg en behoud van oer bosjes en groenstroken omdat dit een dempende werking heeft op de temperatuur in
de stad. In de afgelopen jaren zijn steeds meer van de bosjes of stroken verdwenen of verkleind ten bate van
bebouwing. Juist deze stroken en bosjes en vooral de grootte daarvan hebben een dempende werking op de
temperatuur in de stad.”
•
“Afvoer en of putten met meer regelmaat doorspuiten (hogedruk)”
•
“Afzien van fossiele brandstof en overheid dak oppervlakte huren van particulieren voor plaatsen zonnepanelen
i.p.v. dakpannen daken standaard zonnepanelen meer water bergingen maken en wadi's.”
•
“Betere afstemming van de verkeerslichten om zodoende minder co2 uitstoot te hebben”
•
“De gemeente dient (zeer) langere termijn maatregelen te treffen en het bedrijfsleven te stimuleren hier in ook te
participeren en wellicht particulieren "belonen" om mee te denken en te doen.”
•
“Een particulier heeft slechts een (zeer) klein oppervlak ter beschikking. Als gemeente heb je veel meer m2. Als de
gemeente overgaat tot het vervangen van stenen of asfalt bedekking door gravel, is er op korte termijn zeer veel
oppervlakte geschikt te maken om langs natuurlijke weg (zonder gebruikmaking van riool) snel veel water te
verwerken. () “
•
“Elke tuinbezitter die een vol getegelde tuin heeft zou extra rioolbelasting kunnen betalen, omdat ze het systeem letterlijk - zwaarder belasten.”
•
“Ga intensiever samenwerken met Omgevingsdienst IJmond, specifieke kennis en is toonaangevend”
Klimaatbestendige stad 2016
18
Gemeente Purmerend, Team B&I
•
“Gemeente Purmerend haalt zelf steeds meer groen weg ten behoeve van bedrijven (Beusebos), baanstee noord,
dit staat dan haaks op de adviezen voor de burgers. Hiermee komt de gemeente dan weinig geloofwaardig over en
dat neemt zeker een deel van de motivatie weg.”
•
“Groen stroken aanleggen. tussen elke rijweg / voetpad een groenstrook van een meter aanleggen met daaronder
een waterreservoir waar tijdelijk overtallig regen water in opgevangen wordt. Voorkomt waterplassen op de straat
en helpt fijnstof op te vangen. Stroken zo aanleggen dat het geen honden uitlaatplekken wordt.”
•
“Het riool van een grotere capaciteit voorzien zodat het regenwater beter en sneller kan worden afgevoerd”
•
“() Als in de brandgangen rondom de huizen een hemelwaterriool wordt aangelegd zullen grote hoeveelheden
water die van de daken komt op een mooie manier kunnen worden afgevoerd en geloosd kunnen worden op het
oppervlaktewater. En het gaat bij forse regenbuien echt om hele grote hoeveelheden water.
•
“Isoleren stadsverwarmingsnet. Ik kan als het vriest of sneeuwt precies zien waar de buizen ondergronds lopen”
•
“Lagere ozb voor huizen met bijvoorbeeld zonnecollectoren of verbruik cijfers lager dan gemiddeld”
•
“Maak het aantrekkelijk voor burgers om een wateropvang in de tuin te maken of een waterton op de regenpijp aan
te sluiten. Dit kan door regentonnen groot in te kopen en net als de afvalcontainers in bruikleen/ huur te geven en
korting op aanschaf van een wateropvang. Daarnaast tegen een laag tarief kunnen laten installeren bij mensen die
het wel graag willen gebruiken maar geen technische kennis hebben.”
•
“Meer groen, nu zijn veel pleintjes in de Weidevenne helemaal dicht bestraat. Hier zou ook meer groen, gras en
grind kunnen komen!”
•
“Meer voorlichting! Laat mensen weten wat zij zelf kunnen doen, wij zijn namelijk allemaal verantwoordelijk voor
onze aarde. Organiseer projecten waarbij buurten samen met experts daktuinen maken, advies krijgen om hun tuin
aan te passen, over regentonnen en zo.”
•
“Meer watersingels maken, want we moeten de hoeveelheden kunnen bergen, het liefst in groene wijken en
parken, de afgelopen 50 jaar is dat bijna helemaal verdwenen, uit baggeren tot 80/100cm diepte van sloten en
singels, opdat er stroming kan ontstaan naar de buiten gebieden en dan verder met het waterschap de berging
regelen. Meer Bomen planten in de wijken om remmingen te maken voor de stromen en slagregens op te vangen.”
•
“Niet alles volbouwen en kleine groenvoorzieningen daardoor te laten verdwijnen, zoals een flatgebouw op de
postzegel waar nu het Noot staat!”
•
“Parkeerplaatsen in de stad maken van raster tegels, waardoor het water weg kan lopen. Daken verplicht groen
maken. Alle nieuwe daken bedekken met zonnepanelen.”
•
“Wellicht interessant als de gemeente bepaalde voorwaarden stelt aan het betegelen van tuinen. Maar een
maximum aantal m2. Subsidie geven voor de aanleg van groene daken Subsidie geven voor het aanleggen van
zonnepanelen”
•
“Stop met het hypen van het onderwerp, en het mensen angst aanpraten.”
•
“Zorg voor meer groen in en rondom de stad. Bomen koelen de stad, vangen CO2 af en zorgen voor
waterverwerking. De plannen om het Beusebos te kappen staan haaks op de klimaatmaatregelen.”
3.2
Een derde deel heeft interesse in bijeenkomst
Later dit jaar organiseert de gemeente een bijeenkomst over het klimaatbestendig maken van de stad.
Aan de panelleden is gevraagd of zij hiervoor willen worden uitgenodigd. Maar liefst een derde van
hen geeft aan hier interesse voor te hebben. Eveneens een derde deel weet het (nog) niet.
Tabel 3.2. Wilt u uitgenodigd worden voor de
bijeenkomst later dit jaar? %, 2016
Purmerend
Ja
32
Nee
33
Weet ik (nog) niet
Totaal
Klimaatbestendige stad 2016
35
100
19
Gemeente Purmerend, Team B&I
4
Bijlage
Tabel 4.1. Reactie op voorgelegde stellingen, uitgebreide antwoorden, in procenten, 2016
Stellingen 6, 7,8 zijn negatief geformuleerd. De reactie (helemaal) mee oneens is een positieve reactie.
Helemaal
mee
eens
Mee eens
Niet
eens/ niet
oneens
Mee
oneens
Helemaal
mee
oneens
Weet
niet/ geen
mening
Totaal
1. Een groene omgeving draagt bij
aan een klimaatbestendige stad.
23
55
13
4
1
4
100
2. Ik ben bereid mijn gedrag aan te
passen om mijn CO²-uitstoot te
verminderen (bijvoorbeeld minder
gebruik auto, minder vlees eten).
16
47
24
9
3
1
100
3. Ik maak mij zorgen over de
gevolgen van klimaatverandering.
14
46
26
10
3
1
100
4. Ik weet welke maatregelen ik
kan treffen om mijn eigen
omgeving meer klimaatbestendig
te maken.
8
39
30
14
3
5
100
5. Ik ben voorbereid op eventuele
langdurige stroomuitval.
1
10
24
43
20
3
100
6. Het tegengaan van
klimaatverandering op lokaal
niveau is zinloos.
8
15
19
33
22
3
100
7. Mijn eigen gedrag heeft geen
invloed op het klimaat.
5
17
23
39
14
2
100
8. Klimaatverandering is niet meer
tegen te gaan.
5
31
27
27
8
2
100
Klimaatbestendige stad 2016
20
Gemeente Purmerend, Team B&I
5
Vragenlijst
Klimaatbestendige stad 2016
21
Gemeente Purmerend, Team B&I
Het KNMI verwacht dat we in de toekomst te maken krijgen met meer hitte, heftigere regenbuien en
langdurige droogte. De gevolgen hiervan zijn niet (allemaal) te voorkomen. Ze kunnen wel beperkt worden door maatregelen te nemen die de omgeving klimaatbestendiger maken.
Een klimaatbestendige stad is bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering.
Deze vragenlijst gaat over uw ideeën over de klimaatbestendigheid van Purmerend.
1. Wie is volgens u verantwoordelijk voor het klimaatbestendig maken van de stad?
Meer dan één antwoord mogelijk
Overheden (gemeente/provincie/rijksoverheid/waterschap e.d.)
Het bedrijfsleven
Particulieren (bewoners)
Weet niet
2. Hieronder staan enkele voorbeelden van de gevolgen van klimaatverandering. In hoeverre denkt u dat
de genoemde gevolgen in Purmerend, nu of in de nabije toekomst, merkbaar zullen zijn?
niet
waarschijnlijk/
(zeer)
niet
(zeer)
waarschijnlijk onwaarschijnlijk onwaarschijnlijk Weet
niet Lokaal wateroverlast door hevige regenval. Het uitvallen van stroom door hitte of
wateroverlast. Watertekort door langdurige droogte. Toenemende gezondheidsklachten bij
mensen en dieren door hogere
temperaturen ('hittestress'). Meer verkeersproblemen door vervorming
van wegen en bruggen door hogere
temperaturen. Meer burenruzies door hogere
temperaturen. 3. Hieronder volgen enkele stellingen. Wilt u per stelling aangeven of u het ermee eens of oneens bent?
Helemaal
mee eens Mee
eens Niet
eens/
niet
oneens Helemaal
Mee
mee
oneens oneens Weet
niet/
geen
mening Ik maak mij zorgen over de gevolgen
van klimaatverandering. Ik ben bereid mijn gedrag aan te passen
om mijn CO²-uitstoot te verminderen
(bijvoorbeeld minder gebruik auto,
minder vlees eten). Ik weet welke maatregelen ik kan treffen
om mijn eigen omgeving meer
klimaatbestendig te maken. Het tegengaan van klimaatverandering
op lokaal niveau is zinloos. 4. Hieronder volgen enkele stellingen. Wilt u per stelling aangeven of u het ermee eens of oneens bent?
Mijn eigen gedrag heeft geen
invloed op het klimaat. Klimaatverandering is niet meer
tegen te gaan. Ik ben voorbereid op eventuele
langdurige stroomuitval. Een groene omgeving draagt bij
aan een klimaatbestendige stad. 5. Heeft u een tuin?
Helemaal
mee eens Mee
eens Niet
eens/
niet
oneens Mee
oneens Helemaal
mee
oneens Weet
niet/ geen
mening Ja
Nee [Hoofdsectie].[Hieronder volgen nog enkele maatregelen die u kunt treffen om...]
6. Welk deel van uw tuin is bestraat met stenen of tegels?
Het gaat om een schatting. Denk aan zowel de voor- als achtertuin.
Ongeveer 25%
Ongeveer 50%
Ongeveer 75%
Ongeveer 100%
7. Hieronder volgen enkele maatregelen die u kunt treffen om uw omgeving klimaatbestendig te maken.
Wilt u aangeven in hoeverre u zelf bereid bent de volgende maatregelen te treffen:
Heb of
doe ik
al Wil ik
(meer)
doen Wil ik
niet
doen Weet
niet N.v.t. Het vervangen van stenen en tegels in uw tuin door
meer groen. Het vervangen van stenen en tegels in uw tuin
door grind, schelpen, grastegels of andere
waterdoorlatende bestrating. Het aanleggen van hoogteverschillen in uw tuin voor
betere afwatering. Het aanleggen van een vijver. Het opvangen van regen in een regenton of een
ondergronds regenwatergebruikssysteem. Hieronder volgen enkele maatregelen die u kunt treffen om uw omgeving klimaatbestendig te maken.
Wilt u aangeven in hoeverre u zelf bereid bent de volgende maatregelen te treffen?
8. Het treffen van maatregelen om lager gelegen delen in uw huis te beschermen tegen mogelijke
overstromingen en de gevolgen daarvan (bijvoorbeeld het aanleggen van drempels of het
waterbestendig maken van de kelder of berging): Heb of doe ik al
Wil ik (meer) doen
Wil ik niet doen
Weet niet
N.v.t.
9. Het (laten) aanleggen van een 'groen dak', geveltuin of 'verticale tuin' (groene gevel): Heb of doe ik al
Wil ik (meer) doen
Wil ik niet doen
Weet niet
N.v.t.
10. Het (laten) isoleren van de gevel van uw woning om de warmte buiten te houden:
Heb of doe ik al
Wil ik (meer) doen
Wil ik niet doen
Weet niet
N.v.t.
11. Doet u nog iets anders dan voorgaande maatregelen? Zo ja, wat?
Ja, namelijk: Nee
12. Als u (enkele) eerder genoemde maatregelen nog niet heeft getroffen en u bent daartoe ook niet
bereid,
kunt u kort uitleggen waarom u dit niet wilt?
Omdat: Geen uitleg
N.v.t.
13. Heeft u nog tips om de omgeving klimaatbestendiger te maken of andere opmerkingen over dit
onderwerp?
Ja, namelijk: Nee
14. Later dit jaar organiseert de gemeente een bijeenkomst over het klimaatbestendig maken van
Purmerend.
Wilt u hiervoor uitgenodigd worden?
Ja (u krijgt te zijner tijd een uitnodiging gemaild)
Nee
Weet ik (nog) niet
15. Zoals altijd kunt u meedoen aan de prijsvraag.
Hoeveel procent van de internetpanelleden had in 2015 zonnepanelen op de woning?
5%
8%
10%
Ik doe niet mee aan de prijsvraag
16. Tot slot, als u nog opmerkingen heeft over de enquête kunt u deze hieronder kwijt.