Notitie `Mediator Sociaal Domein`

Notitie 'Mediator Sociaal Domein'
Portefeuillehouder
Auteur
Datum
Status
1.
:
:
:
:
Marco Oosterwijk
Pim de Glas en Antonie Bok
21 mei 2015
concept
Inleiding
In het beleidsplan 'Kracht van Krimpen' is de sociaal ombudsman opgenomen als nieuwe functie om
binnen Krimpen te realiseren. In onderhavige memo wordt de functie verder geconcretiseerd zodat
over gegaan kan worden tot operationalisering.
1.1
Aanleiding
In het beleidsplan 'Kracht van Krimpen' zijn de contouren van de sociaal ombudsman weergegeven.
Beleidsplan Kracht van Krimpen:
'Sociale ombudsman
We willen borgen dat bewoners uit Krimpen aan den IJssel, die niet tevreden zijn over de behandeling
van hun klacht door een van de partijen die actief zijn op het gebied van het sociaal domein, op een
centrale plek terecht kunnen. Op dit moment denken we aan een soort sociale ombudsman. Een
sociale ombudsman kan namelijk meer een mediation rol op zich nemen. Een bezwaar- en
beroepsprocedure kan hier te beperkend zijn. We werken dit idee in de komende periode verder met
elkaar uit.'
Formeel is er geen verplichting om een dergelijke functie in het leven te roepen. Waarom is een
dergelijke functie binnen het sociaal domein toch gewenst? In het primaire proces vinden er
gesprekken plaats met de klant om de aard van de problematiek te inventariseren en te zoeken naar
oplossingen. De oplossing die door de behandeld ambtenaar wordt aangedragen kan mogelijk wel
leiden tot een oplossing van de problematiek, maar sluit niet altijd aan op de wijze zoals de klant dit
graag had gezien. Bij de Wmo en Jeugdwet is het niet meer zo dat een klant iets aanvraagt en deze
aanvraag wordt toegekend of afgewezen. Er vindt een inventarisatie van de problematiek plaats en er
wordt gezocht naar oplossingen. En zoals het gezegde al aangeeft 'er zijn meerdere wegen die naar
Rome leiden'. Het kan dus voorkomen dat de klant zich niet altijd kan vinden in de (voorgenomen)
keuze van de gemeente.
In dergelijke situaties is het wenselijk dat er een extra beoordeling kan plaatsvinden om te beoordelen
of de belangen van de burger op een zorgvuldige wijze zijn afgewogen en er een juiste keuze is
gemaakt.
1.2
Dilemma
Binnen het bestuursrecht zijn er 2 formele wegen om ongenoegen over het openbaar bestuur kenbaar
te maken. Dit kan via een klacht of via bezwaar. De klacht betreft met name de wijze waarop iemand
bejegend is. Het bezwaar betreft een inhoudelijke toepassing van de wet en regelgeving.
De functie van ombudsman wordt binnen het bestuursrecht alleen toegepast bij de behandeling van
klachten (gemeentelijke en nationale ombudsman). De wijze waarop de rol van de beoogde
'ombudsman sociaal domein' is beschreven in het beleidsplan betreft eigenlijk meer de rol van
mediator. Dit kan ook betrekking hebben op de inhoudelijke toepassing van wet en regelgeving.
Notitie Mediator Sociaal Domein
1
Wij zijn tot de conclusie gekomen dat de in 2014 arbitrair gekozen benaming 'ombudsman sociaal
domein' geen recht doet aan de inhoudelijke rol die wij voornemens zijn hieraan toe te kennen.
2.
Vormgeving lokale ombudsfunctie/mediator sociaal domein
De beschrijving in het beleidsplan, de toelichting en het hierboven geschetste dilemma zorgt er voor
dat op 4 onderdelen nadere uitwerking noodzakelijk is alvorens overgegaan kan worden tot
operationalisering. In de paragraven 2.1 t/m 2.4 benoemen wij deze.
2.1
Relatie met bezwaar en klachtrecht
Het bezwaar en het klachtrecht is verankerd in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het spreekt
voor zich dat met de inrichting van een 'sociaal ombudsman' we het bestaande klachtrecht en recht op
bezwaar en beroep niet mogen ondermijnen dan wel beperken. Dit is ook absoluut niet het doel van
de 'sociaal ombudsman'. Het tegenovergestelde is van toepassing: met de inrichting van de 'sociaal
ombudsman' willen we extra waarborgen inbouwen voor een zorgvuldige besluitvorming. Er zal sprake
dienen te zijn van aanvullende werking. Het recht op het indienen van een klacht of een
bezwaarschrift zal op geen enkele wijze worden beperkt.
2.2
Mediator Sociaal Domein in plaats van Sociaal ombudsman
Zoals in paragraaf 1.2 bij het 'dilemma' is aangegeven is de benaming van ombudsman niet de meest
passende keuze en kan dit verwarring oproepen met de taak en rol van een gemeentelijke en/of
nationale ombudsman.
Voorkeur gaat daarom uit naar de benaming 'mediator sociaal domein' in plaats van de sociale
ombudsman. Dit om onduidelijkheden over de taak en rol te voorkomen en verwachtingen vooraf ook
in het juiste perspectief te kunnen plaatsen.
2.3
Inzet van mediation voor de primaire besluitvorming
Op welk moment wordt de mediation ingezet? Regulier proces is dat de behandelend ambtenaar een
besluit voorbereidt. Voordat de beschikking wordt afgegeven wordt dit voorstel met de klant
besproken. Op dat moment wordt normaal gesproken voldoende duidelijk dat de klant zich kan vinden
in de oplossing of hier serieuze problemen mee heeft. Op dit moment kan mediation worden
voorgesteld. Voordeel hierbij is dat er nog geen primair besluit heeft plaatsgevonden en de formele
bezwaartermijn nog niet begint te lopen.
Door de inzet van mediation voor het primaire besluit wordt voorkomen dat de taak en rol van de
ombudsman bij het klachtrecht en de rol van de commissie bezwaarschriften bij bezwaar en beroep
vervagen. In incidentele gevallen kan er op expliciet verzoek van de belanghebbende voor gekozen
worden om mediation (tevens) na de beschikking in te zetten. Dit kan dan worden overwogen op basis
van complexiteit en snelheid van de noodzakelijke besluitvorming.
2.4
Externe invulling voor extra onafhankelijkheid
Bij de invulling van de functie van mediator sociaal domein is er de mogelijkheid om te kiezen voor
een ambtelijke invulling van de functie. Een tweede mogelijkheid is om deze rol te laten vervullen door
een externe onafhankelijke persoon. Er wordt op deze wijze meer onafhankelijkheid gecreëerd.
De onafhankelijkheid van deze functie weegt hierbij zwaar. Hierdoor is er voor gekozen om bij de
invulling van deze functie een extern onafhankelijk persoon in te zetten.
Notitie Mediator Sociaal
Domein
2
2.5
Geen oordeel maar mediation
Wat wordt de rol van de mediator: partijen bij elkaar brengen of een 'uitspraak' doen over een geschil?
De primaire rol van de mediator sociaal domein is om partijen bij elkaar te brengen. Zijn alle
standpunten van beide partijen gehoord? Heeft de voorbereiding voor het te nemen besluit zorgvuldig
plaatsgevonden? Dat zijn vragen waar de mediator sociaal domein zich op zal richten.
Het doel van de mediator is niet om op basis van 'handjeklap' tot overeenstemming te komen. Ook
geldt dat het doen van een richtinggevende uitspraak zich veel meer op de positie van bezwaar en
beroep beweegt.
3.
De functie van mediator sociaal domein
3.1
Profiel
Op basis van het karakter van de functie kan het volgende profiel worden vastgesteld:
-
Kennis en ervaring met de problematiek van het sociaal domein;
Kennis van de wetgeving op het gebied van het sociaal domein;
Bekend met de gemeente Krimpen aan den IJssel;
Evenwichtige persoonlijkheid die goed in staat is om te luisteren naar de beide partijen;
Kennis en ervaring met mediation;
Niet verbonden aan de gemeentelijke organisatie (ambtelijk en/of politiek).
Er wordt gekozen voor de aanstelling van 2 mediators. Op deze wijze kunnen zij elkaar vervangen bij
ziekte of vakantie. Tevens kunnen zij dan inhoudelijk met elkaar sparren over specifieke casuïstiek.
3.2
Protocol
In samenwerking met de aangestelde mediators zal een protocol worden opgesteld waarin de exacte
werkwijze in beschreven zal staan.
3.3
Vergoeding
De vergoeding van de mediator wordt geconformeerd aan de vergoeding die leden van de commissie
bezwaarschriften ontvangen. De vergoeding van 1 mediation dossier is gelijk aan de vergoeding van 1
zitting van de commissie bezwaarschriften.
4.
4.1
Operationalisering
Besluitvormingstraject
De concept notitie zal ter advisering worden voorgelegd aan de adviesraad sociaal domein. Na
ontvangst van het advies zal een definitieve notitie worden opgesteld en vastgesteld door het college.
De raad zal via een raadsinformatiebrief worden geïnformeerd over de wijze waarop de mediator
sociaal domein is vormgegeven.
Notitie Mediator Sociaal
Domein
3
4.2
Planning
Voor de operationalisering worden de volgende stappen voorgesteld:
Acties
Uitvoering
1.
Raadsinformatiebrief over proces
Gereed
2.
Afstemming met de voorzitter van de commissie bezwaarschriften
Gereed
3.
Bespreken van memo 'Positionering en vormgeving
sociaal ombudsman' met adviesraad Sociaal Domein
Gereed
4.
Adviesaanvraag aan adviesraad Sociaal Domein.
mei 2015
5.
Collegebesluit
juni 2015
6.
Raadsbesluit
september 2015
7.
Werving en aanstelling van de mediator sociaal domein
september 2015
8.
Procesbeschrijving en aanpassing van documenten (website, beschikking
etc.)
oktober 2015
Notitie Mediator Sociaal
Domein
4