ppt

Een overzichtje
Een overzichtje: begrippen
Tijd
het verleden
nu
de toekomst
> locatie t.o.v. het spreekmoment
Aspect
> begrenzing
huizen bouwen
vs. een huis bouwen
elle construisait une maison vs. elle construisit une maison
zij bouwdeimp. een huis
zij bouwdep.s.een huis
elle construisait des maisons vs. elle construisit des maisons
zij bouwdeimp. huizen
zij bouwdep.s.huizen
2
Een overzichtje: begrippen
Tijd
> locatie t.o.v. het spreekmoment
Aspect
> begrenzing
Discourse
> relaties tussen zinnen / discourse segmenten
nu
overwon
zag
kwam
Hij kwam, hij zag en hij overwon.
3
Een overzichtje: begrippen
Tijd
> locatie t.o.v. het spreekmoment
Aspect
> begrenzing
Discourse
> relaties tussen zinnen / discourse segmenten
kwam
zag
overwon
Hij kwam, hij zag en hij overwon.
4
Een overzichtje: begrippen
Tijd
> locatie t.o.v. het spreekmoment
Aspect
> begrenzing
Discourse
> relaties tussen zinnen / discourse segmenten
Tijdsadverbia / connectoren
> spelen op het niveau van tijd, aspect en/of
discourse
5
Tijdsadverbia/connectoren
Vroeger was alles beter.
nu
het verleden
de toekomst
Jantje kruipt nog steeds niet.
nu
niet kruipen
Maandag en dinsdag was het heet, daarvoor was
het koeler.
nu
koeler
maandag: heet
dinsdag: heet
6
Een overzichtje: talen
Nederlands / Engels
> verleden/heden/toekomst op het werkwoord
> geen perfectief/imperfectief onderscheid
Frans
> verleden/heden/toekomst op het werkwoord
> semi-prod. perfectief/imperfectief onderscheid
Russisch
> verleden/heden/toekomst op het werkwoord
> productief perfectief/imperfectief onderscheid
7
Een overzichtje: talen
Singapore Engels
> alle markering op het werkwoord is optioneel
The Basic Variety
> verleden/heden/toekomst niet uitgedrukt op het
werkwoord (> tijdsadverbia)
> aspect niet uitgedrukt op het werkwoord (>
aspectuele adverbia, aspectuele werkwoorden)
8
De perfecte analyse...
Inleiding: de VTT
De VTT
HEBBEN + VOLTOOID DEELWOORD
Engels
TO HAVE + VOLTOOID DEELWOORD
> Present Perfect
French
AVOIR / ÊTRE + VOLTOOID DEELWOORD
> Passé composé
German
HABEN + VOLTOOID DEELWOORD
> Perfekt
11
Een snuifje Reichenbach
12
Dit kindje at spaghetti.
Deze dame verloor enkele kilo’s.
Dit kindje heeft spaghetti gegeten.
Deze dame heeft enkele kilo’s verloren.
13
Een snuifje Reichenbach
a. Sara left the party.
b. Sara has left the party.
E,R-S
a. Sara vertrok.
b. Sara is vertrokken.
E-R,S
Intuïtie
De a-zinnen gaan over een handeling van Sara, de
b-zinnen gaan over de link van die handeling met
het NU moment.
14
En een mespuntje aspect
Heb je ooit gespiekt tijdens je schooltijd? Dan...nu...
Heb je ooit poëzie gelezen? Dan...nu...
Heb je ooit wat gebroken? Dan...nu...
Het je ooit wel eens zo’n vis gezien? Dan...nu...
> Vul bovenstaande zinnen aan in de OTT.
> Tot welke aspectuele klasse behoren
predikaten die je gebruikt hebt?
de
15
En een mespuntje aspect
Heb je ooit gespiekt tijdens je schooltijd? Dan...nu...
Heb je ooit poëzie gelezen? Dan...nu...
Heb je ooit wat gebroken? Dan...nu...
Het je ooit wel eens zo’n vis gezien? Dan...nu...
Intuïtie
De predikaten die we hier gebruiken zijn typisch
states. Dit is geen toeval: de VTT gaat immers
over de states die volgen op de handelingen die
in de lexicale semantiek van het predikaat vervat
zitten.
16
De ingrediënten van de VTT
- de temporele structuur van de VTT is E-R,S
- de VTT is tweeledig: hij voegt een event toe
(met een eindpunt) maar ook de state die
(onmiddellijk) op dit event volgt: es
17
Mondiale problemen
The well-behaving British
Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt
‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties:
(1) Als we aannemen dat enkel Reference Points
expliciet
kunnen
worden
gelokaliseerd
verwachten we dat de events waar de VTT naar
verwijst niet apart gelokaliseerd worden.
> *Sarah has left at six o’clock.
> Sarah has left this afternoon.
19
The well-behaving British
Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt
‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties:
(2) In DRT hebben we gezien dat verhalen worden
opgebouwd door het constant opschuiven van
het reference point.
Volgens Reichenbach valt het reference point
voor de Present Perfect echter altijd samen met
het Speech Point. De voorspelling lijkt dan te zijn
dat de Present Perfect niet kan gebruikt wordt om
verhalen te vertellen.
20
The well-behaving British
Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt
‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties:
(2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect
niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen.
> The weather has been incomparable. There have
been many parties on sea and on land. I leave all
reunions which have been abandoned to
conversation only and for which the host has
made no plans for entertainment.
21
The well-behaving British
Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt
‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties:
(2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect
niet kan gebruikt wordt om verhalen te vertellen.
> *When John has seen me, he has got / he got
frightened
Boogaart 1999 (zie ook Smith 1991)
22
The well-behaving British: recap
Reichenbachs classificatie voor het Engels wordt
‘ondersteund’ door twee belangrijke observaties:
(1) Als we aannemen dat enkel Reference Points
expliciet
kunnen
worden
gelocaliseerd
verwachten we dat de events waar de VTT naar
verwijst niet apart gelocaliseerd worden. (*Sarah
has left at six o’clock)
(2) Reichenbach voorspelt dat de Present Perfect
niet kan gebruikt wordt om verhalen te
vertellen.(*When John has seen me, he has got /
he got frightened)
23
The bad continentals
Als Reichenbachs classificatie echt de
voorspellingen maakt die het lijkt te maken
hebben we een probleempje...
... met tijdsadverbia
> Sara is om zes uur vertrokken.
> Sara est partie à six heures.
> Sara ist um sechs Uhr abgefahren.
24
The bad continentals
Als Reichenbachs classificatie echt de
voorspellingen maakt die het lijkt te maken
hebben we een probleempje...
... maar ook met verhaalmogelijkheden
> Quand Jean m’a vu, il a eu peur.
> Als Johan mich gesehen hat, hat er Angst
bekommen.
(het Nederlands is hier iets Britser :
> *Toen Jan me gezien heeft is hij bang geworden.)
25
The naughty British
Als Reichenbachs classificatie echt de
voorspellingen maakt die het lijkt te maken
hebben we een probleempje...
... ook in het Engels
26
The naughty British
Niet enkel in de Present Perfect is het event
losgekoppeld van het Reference Point
maar ook in de Pluperfect.
E-R-S (het event vindt plaats voor een ander
moment in het verleden)
> Verwachting zou zijn dat tijdsadverbia niet
kunnen slaan op E.
27
The naughty British
> At six o’clock Sara had left.
localisatie van R:
Om 6 uur was het al het geval dat Sara
vertrokken was.
maar ook localisatie van E:
Op een bepaald moment in het verleden
werd het duidelijk dat Sara om zes uur
vertrokken was.
28
Mondiale problemen
Als Reichenbachs analyse echt de voorspellingen
maakt die ze wordt geclaimd te maken komen we
in de problemen voor:
(i) de analyse van de Nederlandse VTT
[+tijdsadverbia] is maar [-verhaal]
(ii) de analyse van de Franse passé composé
[+tijdsadverbia] is en [+verhaal]
(iii) de analyse van de Duitse Perfekt
[+tijdsadverbia] is en [+verhaal]
(iv) de analyse van de Engelse Pluperfect
[+tijdsadverbia] is (en [+verhaal])
die
die
die
die
29
Terug naar de basis
De ingrediënten van de VTT
- de temporele structuur van de VTT is E-R,S
- de VTT is tweeledig: hij voegt een event toe
(met een eindpunt) maar ook de state die
(onmiddellijk) op dit event volgt: es
> Als er een e is, waarom zouden we die dan
a priori niet kunnen localiseren?
> Als er een e is, waarom zouden we die dan
a priori niet kunnen lokaliseren t.o.v. andere
e’s?
31
De ingrediënten van de VTT
> Als er een e is, waarom zouden we die dan a
priori niet kunnen localiseren?
> Als er een e is, waarom zouden we die dan a
priori niet kunnen localiseren t.o.v. andere e’s?
Strategie
We nemen aan dat er niets in de basissemantiek zit
van de VTT dat tijdsadverbia of verhaalstructuur
blokkeert.
We nemen verder aan dat elke taal ‘haar VTT’ op
discourse niveau anders kan inrichten (in
complementaire distributie met ‘haar VTs’).
32
Discourse semantiek
Engels
[- tijdsadverbia]
Nederlands
[+ tijdsadverbia] [- verhaal]
Frans
[+ tijdsadverbia] [+ verhaal]
Duits
[+ tijdsadverbia] [+ verhaal]
+/- E@X
waarbij X een moment
is dat verschilt van R
en S, en @ een
temporele relatie
[- verhaal]
+/- E@X
waarbij X een
event is en @
een
temporele
33
relatie
Discourse semantiek
Engels
[- tijdsadverbia]
Nederlands
[+ tijdsadverbia] [- verhaal]
Frans
[+ tijdsadverbia] [+ verhaal]
Duits
[+ tijdsadverbia] [+ verhaal]
+/- E@X
waarbij X een moment
is dat verschilt van R
en S, en @ een
temporele relatie
[- verhaal]
+/- E@X
waarbij X een
event is en @
een
temporele
34
relatie
Discourse semantiek van
de Present Perfect
Discourse semantiek van de PP
> Event dat plaatsvindt voor het nu...
...en niet gelokaliseerd mag worden door
tijdsadverbia
...en niet temporeel gelinkt mag worden
aan andere events
> Als je wel lokalisering wil toelaten door
tijdsadverbia of wel temporele links wil
toelaten t.o.v. andere events moet je de
Simple Past gebruiken.
36
Discourse semantiek van de PP
Zijn er niet-temporele links die we kunnen
gebruiken om zinnen aan elkaar te linken?
JA!
37
Discourse semantiek van de PP
Herinner je je van Bras & Vieu (2001) de
Continuation relation?
“Continuation is a rather weak discourse relation. It
merely records that all the constituents of a subSDRS connected to a constituent relation are
siblings.It has no temporal effects.”
De Continuation relation wordt typisch
gebruikt met de Elaboration relation
(uitwerkingen van een topic).
38
Discourse semantiek van de PP
topic
onderdeel van
event x continuation event y continuation event z
N.B. Continuation zegt niets over de
volgorde van de events, enkel dat ze
allemaal onderdeel zijn van eenzelfde
topic.
39
Discourse semantiek van de PP
• Here then is a letter. You and I long since agreed
that letters are nothing. Yours tell me what I knew
already or could well imagine, and they frequently
departed from the rule which we had laid down
that a letter should consist principally of facts.
Here are my facts.
The weather has been incomparable. There have
been many parties on sea and on land. I leave all
reunions which have been abandoned to
conversation only and for which the host has
made no plans for entertainment.
40
Vergelijking met de Simple Past
Last year we climbed the Mount Everest. This is
what happened:
We went up to cabin H. We spent the night there.
We woke up and continued our climb...
We’re climbing the Mount Everest. This is our story:
We have gone up to cabin H. We have spent the
night there. We have woken up and we have
continued our climb.
41
Vergelijking met de Simple Past
Last year we climbed the Mount Everest. This is
what happened:
We went up to cabin H. We spent the night there.
We woke up and continued our climb...
We’re climbing the Mount Everest. This is our story:
We have gone up to cabin H. We have spent the
night there. We have woken up and we have
continued our climb.
42
Discourse semantiek van
de Passé Composé
Claim
De Franse Passé Composé is nog steeds
geen verleden tijd.
Als het wel een verleden tijd was zouden we
verwachten dat het zich gedraagt als de
Passé Simple in verhalen, nl. dat het in
principe leidt tot de Narration relation. Dat
doet het niet.
44
Claim
• La bêtise n’est pas mon fort. J’ai vu
beaucoup d’individus, j’ai pris ma part
d’entreprises diverses sans les aimer, j’ai
touché à des femmes, ...
• Stommiteiten zijn niet mijn sterkste kant. Ik heb veel
individuen gezien, ik heb deelgenomen aan verscheidene
activiteiten die ik niet leuk vind, ik heb vrouwen
aangeraakt, ...
In
principe zou je default narration
verwachten tussen de verschillende delen
van zin 2. Je krijgt echter continuation. 45
De vrijheid van de PC
> De PC verschilt van de Present Perfect
door het feit dat het wel temporele relaties
toelaat.
> Er zit bovendien geen beperking op het
soort temporele relatie dat de PC toelaat.
Hierin verschilt de PC van een standaard
verleden tijd.
46
De vrijheid van de PC
Il est sorti, est revenu, a disposé des chaises.
Sur l’une d’elles, il a empilé des tasses
autour d’une cafetière.
He went (PC) in and out, arranging chairs. On one of them
he stacked (PC) some cups round a coffee-pot.
> Posterioriteit
47
De vrijheid van de PC
Mais j’ai attendu dans la cour, sous un
platane. Je respirais l’odeur de la terre
fraîche et je n’avais plus sommeil. J’ai
pensé aux collègues du bureau.
But I waited (PC) in the courtyard, under a plane
tree. I breathed (IMP) in the fresh smells of the
earth, and I no longer felt (IMP) sleepy. I thought
(PC) of my collegues at the office.
> Simultaneïteit
> of Overlap
48
De vrijheid van de PC
J’ai pris l’autobus à deux heures. Il faisait très
chaud. J’ai mangé au restaurant, chez Céleste,
comme d’habitude. Ils avaient tous beaucoup de
peine pour moi et Céleste m’a dit: “On n’a qu’une
mère”. Quand je suis parti, ils m’ont accompagné
à la porte. J’étais un peu étourdi parce qu’il a fallu
que je monte chez Emmanuel pour lui emprunter
une cravate noire et un brassard. Il a perdu son
oncle, il y a quelques mois.
J’ai couru pour ne pas manquer le départ. (..)
49
De vrijheid van de PC
I caught (PC) the two o’clock bus. It was (IMP) very
hot. I ate (PC) at Céleste’s restaurant, as usual.
They all felt (IMP) very sorry for me and Céleste
told (PC) me, "There’s no one like a mother" .
When I left (PC), they came (PC) to the door with
me. I was (IMP) in a bit of a daze because I had
(PC) to go up to Emmanuel’s place to borrow a
black tie and armband. He lost (PC) his uncle, a
few months ago.
I had to run (PC) for the bus.
> Anterioriteit
50
De discourse semantiek van de PC
> Event dat plaatsvindt voor het nu...
...en gelokaliseerd mag worden door
tijdsadverbia
...en temporeel volledig vrij gelinkt mag
worden aan andere events
51
De passé composé in
verhalen
De tol van de vrijheid
Vrijheid leidt tot chaos en anarchie... of niet?
53
Camus: chaos of kosmos?
> Camus exploiteert het gevoel van chaos
dat het gebruik van de Passé Composé
met zich meebrengt.
> Slaagt er wel in om een samenhangend
verhaal aan de man te brengen.
> Hoe?
> Niet zo moeilijk... kijk naar wat er in de
Basic Variety gebeurt of in talen als het
Singapore Engels waar alle markering op
het werkwoord optioneel is.
54
Camus
> Tijdsadverbia (vandaag t.o.v. gisteren)
> Connectoren (puis, alors, ensuite)
> Retorische structuur
55
Camus
Il m’a offert alors d’apporter une tasse de
café au lait. Comme j’aime beaucoup le
café au lait, j’ai accepté et (..)
He then offered (PC) to bring me a cup of
white coffee. I’m (PR) very fond of white
coffee, so I accepted (PC) and (...).
56
Camus
> Tijdsadverbia (maandag t.o.v. dinsdag)
> Connectoren (puis, alors, ensuite)
> Retorische structuur
> Presupposities
57
Camus
Je me suis levé sans rien dire et il m’a
précédé vers la porte. Dans l’escalier, il m’a
expliqué (...)
I stood up (PC) without saying anything and
he led (PC) the way to the door. On our
way downstairs he explained (PC) (...)
58
Camus
> Tijdsadverbia (maandag t.o.v. dinsdag)
> Connectoren (puis, alors, ensuite)
> Retorische structuur
> Presupposities
> Uitdrukkingen die duiden op het verloop
van tijd
59
Camus
Le jour glissait sur la verrière. (...) Quand je suis
sorti, le jour était complètement levé. (..) Le soleil
était monté un peu plus dans le ciel. (...) Le ciel
était déjà plein de soleil.(...) J’étais surpris de la
rapidité avec laquelle le soleil montait dans le
ciel.
The dawn was creeping (IMP) up over the glass
roof. (...) When I went (PC) outside, it was (IMP)
broad daylight. (...) The sun had risen (PQP) a
little higher in the sky. (...) The sun was (IMP)
already high in the sky. (...) I was (IMP) surprised
how rapidly the sun was climbing (IMP) in the sky.
60
De Passé Composé in
vertalen
Het vertalen van de Passé
Composé in Camus
Engels
[- tijdsadverbia]
[- verhaal]
Nederlands
[+ tijdsadverbia]
[- verhaal]
Frans
[+ tijdsadverbia]
[+ verhaal]
Duits
[+ tijdsadverbia]
[+ verhaal]
In narratieve contexten kunnen het Engels en het
Nederlands niet anders dan de PC vertalen door de Simple
Past en de OVT. Het Duits zou steeds de Perfekt moeten
kunnen gebruiken.
Deze voorspelling komt uit !
62
Het vertalen van connectoren in
Camus
Aangezien het Engels en het Nederlands geen gebruik
maken van de Present Perfect en de VTT hebben ze ook
niet echt connectoren nodig om de verhaalstructuur te
garanderen.
De voorspelling is dan dat ze minder connectoren gaan
gebruiken dan het origineel.
Deze voorspelling komt niet uit !
63
Het vertalen van connectoren in
Camus
Mogelijke verklaringen:
> de passé composé heeft geen connectoren
nodig om een verhaallijn op te zetten (en is
dus toch een echte verleden tijd)
> de vertalers weten niet wat ze doen
> de connectoren hebben een andere functie
in de vertaling dan in het origineel
64
Het vertalen van connectoren in
Camus
Mogelijke verklaringen:
> de passé composé heeft geen connectoren
nodig om een verhaallijn op te zetten (en is
dus toch een echte verleden tijd)
> de vertalers weten niet wat ze doen
> de connectoren hebben een andere functie
in de vertaling dan in het origineel
65
Het vertalen van connectoren in
Camus
Intuïtie
> Als er geen connectoren nodig zijn geeft het
toevoegen ervan een gevoel van chaos.
> Vergelijk dit met hoe een kind een verhaal vertelt.
> Daar waar het Engels en het Nederlands het
chaotisch gevoel van de PC niet rechtstreeks
kunnen vertalen met de Present Perfect en de
VTT kunnen ze dit chaotisch effect wel bereiken
door het gebruik van connectoren waar het niet
nodig is.
66
Conclusie
Conclusie
De basissemantiek van de Nederlandse VTT,
de Engelse Present Perfect, de Franse
Passé Composé en de Duitse Perfekt is
dezelfde en correspondeert met de
Reichenbachiaanse intuïtie.
De verschillen tussen de ‘Perfecten’ zitten in
hun discoursesemantiek en in hoe elke taal
de arbeid verdeeld tussen ‘haar VTT’ en
‘haar verleden tijden’.
68
The END