resoleomics - Natura Foundation

moNografie
Voeding als medicijn
resoleomics
Mirjam Bakker (op foto links) is orthomole-
mirjam bakker en ria penders
culair en natuurvoedingsdiëtiste en heeft een
praktijk in Den Haag en Oude Wetering.
resoleomics is een nieuwe wetenschap die de fysiologische processen bestudeert
waarbij pathologische processen worden omgebogen tot een genezend dan wel ziekteoplossend proces via specifieke genactiverende substanties. resoleomics is afgeleid van
het engelse woord ‘resolution’ dat oplossing betekent. in deze aflevering van ‘voeding
als medicijn’ wordt de rol van voeding duidelijk in het oplossen van een (chronisch)
ontstekingsproces.
www.dietavoedingsadviezen.nl.
Ria Penders (op foto rechts) is orthomoleculair en natuurvoedingsdiëtiste en heeft een
praktijk in Heiloo. www.orthodietist.nl
het ontstekingsverloop onder gezonde condities
hoe gaat het mis, maar kan het ook weer goed komen
Een goed werkend interactief immuunsysteem is de basis voor het
Het acute ontstekingsproces is dus van nature tijdgebonden. Vanaf de
oplossen van ontstekingsprocessen. Hiervoor moeten de natuurlijke
start van het ontstekingsproces is, onder werkelijk gezonde condities,
lichamelijke barrières, met op de eerste plaats het maagdarmkanaal,
na ongeveer twaalf uur de hoogste activiteit van de neutrofielen bereikt.
optimaal functioneren. Bij een ontsteking worden onder andere neutro-
Een tekort aan vetzuren of een disbalans daarvan kan aanleiding
fielen, eosinofielen, Natural Killer cellen (NK) en macrofagen van het
geven tot overactiviteit en verlengde levensduur van de neutrofielen
aangeboren immuunsysteem geactiveerd.
en NK-cellen waardoor de controle over dit systeem verloren gaat. Met
andere woorden: als de ontstekingsfase zijn plateau niet bereikt en de
Dit geeft aanleiding tot de productie van pro-inflammatoire cyto-
stopfactoren de overgang van de ontstekingsfase naar herstelfase niet
kinen IL-1, IL-6, Tumor Necrosis Factor-alfa (TNF-alfa) en Interferon
inluiden dan suddert het ontstekingsproces voort. Behalve dat zo een
(IFN). Deze stoffen activeren het adaptieve immuunsysteem. Lentinan
initieel letsel kan chronificeren, neemt ook de kans toe dat fagocyten
en andere glucokininen in paddestoelen, bètaglucaan, curcumine,
hun tolerantie voor lichaamseigen antigenen verliezen en auto-immu-
ascorbinezuur en quercetine reguleren de NK-cellen waardoor apoptose
niteit kan ontstaan.
wordt bevorderd. De neutrofielenactiviteit bestaat uit fagocytose.
Vanuit de combinatie van meervoudig onverzadigde vetzuren arachidonzuur (AA), docosahexaeenzuur (DHA) en eicosapentaeenzuur
(EPA) (zeer gunstig aanwezig in vette koudwatervissen) worden de pro-
"Diverse plantaardige substanties als
polyfenolen, terpenoïden en salicylzuur
zijn in het gehele ontstekingsproces
onmisbare mediatoren."
inflammatoire eicosanoïden PGE2 en leukotriënen B4 geproduceerd.
Het stoppen van een ontstekingsproces geschiedt door middel van
Om chronische ontstekingsprocessen te reguleren is het noodzakelijk
een goed gecoördineerde interactie tussen pro- en anti-inflammatoire
een groep langer werkende lipoxinen te produceren. Dit gebeurt door
stoffen. Circa twaalf uur later vermindert deze reactie door geprodu-
acetylatie van COX2. Hiervoor is salicylzuur nodig. Salicylzuur zorgt
ceerde stopstoffen lipoxinen, resolvinen en protectinen waardoor de
voor verhoogde productie van resolvinen en protectinen. Dit salicyl-
ontstekingsreactie stabiel wordt en er een zogenaamde eicosanoïden-
zuur komt vooral voor in biologisch geteelde producten en met name in
switch plaatsvindt. Het als pro-inflammatoir bekend staande arachi-
wortels, knollen, koriander, abrikozen, ananas, bessen, dadels, rozijnen,
donzuur is evengoed betrokken bij de productie van pro-inflammatoire
frambozen, sinaasappel, amandelen, radijs en de verse kruiden salie,
eicosanoïden als bij het tot stand komen van de stopfactoren. Diverse
tijm, oregano, basilicum, rozemarijn, munt en peterselie. Substantiële
plantaardige substanties als polyfenolen, terpenoïden en salicylzuur
hoeveelheden salicylzuur kunnen ook verkregen worden door Populus
zijn in het gehele proces onmisbare mediatoren.
nigra en Salix cortex in te zetten. >>
het
dossier
Van Nature nr. 12 - 2009
21
van resoleomics naar therapie
de basale voedingsrichtlijnen
Om in de praktijk chronische ontstekingsprocessen te stoppen is het
belangrijk om:
•
vooraf de darmfunctie te optimaliseren
•
de voedingsstoffen eiwitten, vetten en koolhydraten in de verhouding 20/30:50:20/30 te gebruiken
•
omega-3-vetzuren en arachidonzuur ruim te gebruiken door
consumptie van o.a. vette vis, wild en eieren
Dit fysiologisch ontstekingsproces wordt verstoord door onder
•
salicylzuurrijke voedingsmiddelen te gebruiken. De salicylzuur-
andere hoge linolzuurinname, stress, 'high calory diet', hoog
rijke knolgewassen en vruchten vormen direct de belangrijkste
gehalte aan koolhydraten en tekorten aan vitamine A en vooral
vezelrijke koolhydraatbron van deze voeding
vitamine D3. Tegelijkertijd moet het adaptieve immuunsysteem
•
graanconsumptie sterk te reduceren tot zelfs totale onthouding
goed functioneren. Evenwicht moet er zijn tussen T-helper-1- (Th1)
en T-helper-2-cellen (Th2). De interactie tussen Th1 en Th2 wordt
activeren van de ontsteking:
gereguleerd door Threg. Vitamine A en D en de vetzuren DHA
De ontstekingsremmende medicatie (zoals NSAID’s) moet na een
en EPA beïnvloeden bepaalde genen door middel van aanhechting
geslaagde introductie van de basisvoeding worden gestaakt zodat het
aan een groep DNA-receptoren (retinoid acid receptor (RAR), reti-
lichaam uiteindelijk zelf, via een goed gereguleerd ontstekingsproces,
noid X receptor (RXR), vitamin D receptor (VDR) en peroxisome
de stopstoffen kan produceren.
proliferator-activated receptor (PPAR). Deze receptoren hebben
Er zou een ontstekingsreactie op gang moeten komen die gepaard gaat
gezamenlijk invloed op de regulatie van de genen die zorgen voor
met pijn en koorts. De op deze wijze getriggerde ontstekingsfase mag
herstel van het immuunsysteem en herstel van weefsel mits onze
maximaal zes dagen duren.
voedingsstatus, maar ook ons gedrag en psyche, het daarvoor noodzakelijke biochemisch milieu ondersteunen.
"Het fysiologische ontstekingsproces
wordt verstoord door een hoge linolzuurinname, 'high calory diet', veel koolhydraten
en tekorten aan vitamine A en vooral D."
meer gedetailleerde voedingsrichtlijnen
De eerste dag moet de voeding een optimale combinatie bevatten
van immuunregulatoire substanties. Om die reden is de combinatie van ui, lever, Amerikaanse bosbes, ‘aged garlic’ (zie recepten),
een knolgewas en koriander ideaal. De Amerikaanse bosbes bevat
een hoog gehalte aan myricetine, een belangrijke remmer van
TNF-alfa. Om de salicylzuren te kunnen benutten, moeten de
Verstoring van het hormonale evenwicht tussen oestrogenen
groenten zeer grof gesneden worden. Het fijnsnijden geeft veel
en testosteron geeft verhoogde ontstekingsgevoeligheid. Vooral
verlies. Het salicylzuur zit in de interstitiële ruimte van de plant.
oestrogenen en prolactine blijken inflammatoir. Dopamine reguleert de prolactineproductie zowel bij mannen als bij vrouwen.
ondersteuning van het stopzetten van de neutrofielenactiviteit
Voor dopaminerge voedingsadviezen zie rubriek ‘Voeding als
Door consumptie van adenosinerijke producten zoals aged garlic en
medicijn’ in Van Nature nr.10. Daarnaast is het belangrijk
meloen, inosine in kikkererwten, tuinbonen en bloemkool.
om fyto-oestrogen uit gefermenteerde sojaproducten te eten
naast alfalfa, doperwten, kikkererwten en andere peulvruchten.
promotie van stopsignalen
Ruim gebruik van omega-3-vetzuren, vitamine A en D (lever, vette vis)
en salicylzuurrijke producten (1,5 kilo per dag!) bevorderen uiteindelijk
de productie van de stopsignalen lipoxinen, resolvinen en protectinen.
Andere ondersteunende stoffen bij de eicosanoïdenswitch zijn curcumine (curcuma), carvacrol (tijm, oregano), thymol (oregano, basilicum, rozemarijn), P-cymeen (rozemarijn, basilicum, koriander,
mint, komijn) gingerol, zingiberine (gember), S-allycysteiïe en S-allylmercaptocysteïne (gerijpte knoflook), pycnogenol (pijnboompitten,
citrusvruchten), resveratrol (druiven), kaempferol (appel, ui, prei, rode
wijn) en luteïne en zeaxanthine (vooral koolrabi, groene kool, spinazie,
broccoli en maïs).
22
Van Nature nr. 12 - 2009
voediNg als medicijN
stabilisatie van de lipoxinen
Stabilisatie van de lipoxinen wordt bevorderd door omega-3-vetzuren,
vitamine A en D en de terpenoïden uit de etherische oliefractie, te weten:
thymol (oregano), carvacrol (tijm) en cilantrine (koriander). Deze oliën
komen langzaam vrij uit de kruiden als je een bos verse kruiden enige
dagen in olijfolie laat staan. De zo ontstane kruidenolie kan als dressing
dienen voor een salade.
pijn
Bij chronische ontstekingen zijn de pijncentra in de hersenen vaak
geprikkeld. De sensibilisatie van de neuronen wordt veroorzaakt door
verhoogde aanwezigheid van cytokinen (IL-1, IL-6, IL-8, TNF-alfa),
neurotransmitters (Nerve growth factor (NGF), Brain Derived Neurotrofic factor; BDNF), aminozuren (glutamaat, glycine) en substanties
als proteasen, histamine en substance P.
Extra maatregelen zijn knoflook, Amerikaanse bosbes, gefermenteerde
soja en sterke groene thee (gunpowder) naast de anti-inflammatoire
stoffen (zie ‘Voeding als medicijn, Van Nature nr. 11), magnesiumrijke
producten (zie ‘Voeding als medicijn, Van Nature nr. 11) en taurine
verrassende doorbraaK
in suppletie
essentiële vetzuren
(vis, wild). Ui, appels, bosvruchten, druiven, noten, venkel, fenegriek,
gember en salie (vooral Salvia divinorum), bevatten stoffen met een
morfine-achtig effect. Van groene thee en de verse bladeren van Salie
divinorum kan meerdere keren per dag verse thee gezet worden.
De medicinale maaltijden moeten vooral ook lekker zijn. Het positieve
sociale aspect van de zorg en het gezamenlijk genieten van een maaltijd impliceren immers de productie van pijnreducerende endorfinen.
Ook na het volgen van deze kuur als de ontsteking is gereduceerd en
de pijnklachten zijn verminderd, blijft het noodzakelijk een voeding te
gebruiken met een hoog gehalte aan salicylzuur, omega-3-vetzuren en
Sommige mensen denken bij visolie aan het met een vies
gezicht wegslikken van een lepel levertraan. Bonusan Omega-3
Drinkolie smaakt echter heel aangenaam dankzij een fris
vitamine A en D. Suppletie van deze substanties kan geïndiceerd zijn.
natuurlijk citroenaroma. Het is daarom zeer geschikt voor
Echter vanwege onze leefomstandigheden en noordelijke klimaat is
hooggedoseerde vetzuurtherapie, maar ook voor basis-
suppletie van vitamine D vrijwel onvermijdelijk. <<
suppletie. Bonusan heeft daarnaast een complete serie zuivere
en geconcentreerde visolieproducten ontwikkeld voor therapeutische toepassing. De serie maakt een gerichte therapie
literatuur
•
Chiang N, Serhan CN, Dahlén SE, et al. The lipoxin receptor ALX: potent ligandspecific and sterioselective actions in-vivo. Pharmacol 2006;Rev 58(3): 463-87
•
•
Machado FS, Johndrow JE, Esper L, et al. Anti-inflammatory actions of lipoxin A4
Wilt u meer weten over de specifieke werkingsmechanismen
and aspirin-trigered lipoxin are SOCS-2 dependent. Nat Med 2006;12(3):330-4
en toepassingsgebieden van Bonusan Omega-3 Drinkolie of
Parkinson JF. Lipoxin and synthetic lipoxin analogs: an overview of anti-inflamma-
Bonusan? Kijk op www.bonusan.nl/vademecum.
tory functions and new concepts in immunomodulation. Inflamm Allergy Drug
Targets 2006;5(2): 91-106
•
Pruimboom L. Pijn resoleomics; 2006, syllabus Voeding als medicijn
•
Pruimboom L. Auto-immuunziekten; 2007, seminarverslag
•
Schwab JM, Sherhan CN. Lipoxins and new lipid mediators in the resolution of
inflammation. Curr Opin Pharmacol 2006;6(4):414-20
•
mogelijk met EPA, DHA of een combinatie van beide.
Bonusan BV, Postbus 7212, 3280 AA Numansdorp
T: 0186 651 022 F: 0186 654 221 [email protected]
Nieuw Bonusan logo
Serhan CN, Chiang N. Novel endogenous small molecules as th echeckpoint controllers in inflammation and resolution:entrée for resoleomics. Rheum Dis Clin North
Am 2004;30(1):69-95
•
Weylandt KH, Kang JX, Wiedemann B, et al. Lipoxins and resolvins in inflammatory
bowel disease. Inflamm Bowel Disease; 2007.
Rood vierkantje (pms 032) en grijze tekst (pms 430)
Fytotherapie en orthomoleculaire
therapie voor de praKtijK
Bonusan logo zonder 'R' in het vierkantje voor logo's kleiner dan 4,2 x 0,63 cm
Rood vierkantje (pms 032) en grijze tekst (pms 430)
Van Nature nr. 12 - 2009
23