Nathanaël Friant

Faculté de Psychologie et des
Sciences de l’Education
Wat leert evaluatieonderzoek ons over
het gelijke onderwijskansenbeleid in
andere regio’s
Colloquium 'Tien jaar GOK-decreet'
16 November 2012
Structuur
1. Het onderwijssysteem in de Federatie WalloniëBrussel (België)
2. Het compensatiebeleid: « meer geven aan zij
die minder hebben »
3. Ontsnappen aan segregatie: convergerende
oplossingen?
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
2
Het onderwijssysteem van de
Federatie Wallonië-Brussel
 Vrijheid van onderwijs
 Quasi onderwijsmarkt (Dupriez & Maroy, 2000 ; Duru-Bellat &
Meuret, 2001).
 Onderlinge afhankelijkheden (Delvaux & Joseph, 2003)
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
3
Het onderwijssysteem van de
Federatie Wallonië-Brussel
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
4
Het onderwijssysteem van de
Federatie Wallonië-Brussel
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
5
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1989-1998: Zones d’éducation prioritaire
 Zones
 Problemen bij de
identificatie van de
doelgroep
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
6
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: Positieve discriminatie
 Onderwijsmissies: « Aan alle leerlingen gelijke sociale
emancipatiekansen kunnen verzekeren »
 Positieve discriminatie : « een onderscheid maken ten voordele
van scholen van het gewoon basis- en secondaironderwijs
georganiseerd of gesubsidieerd door de Federatie WalloniëBrussel, op basis van sociale, economische, culturele en
pedagogogische criteria »
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
7
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: Positieve discriminatie
 Wat ?
 Extra personeel en fondsen
 Aan wie?
 Scholen
 Ongeveer 12% van de leerlingen
 Hoe zijn de scholen gekozen?
 Socio-economische status van de leerlingen
 De scholen zijn geklasseerd volgens de meest kansarme tot de meest
gegoede
 Door dit klassement zijn de eerste scholen geselectionneerd om een
totaal van 12% van de leerlingen te behalen in de Federatie WalloniëBrussel
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
8
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: Positieve discriminatie
 Hoe zijn de scholen gekozen?
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
9
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: Positieve discriminatie
 Kritiek op identificatie van de doelgroep
 Oplossing om definitieve etikettering van de scholen te voorkomen
 Indirecte maat van het socio-economisch statuut
 Makkelijk
 Precies?
 Geen « ethnische » of linguïstische identifactie van de doelgroep
 Politieke argumenten: geen etikettering
 Wetenschappelijke argumenten: draagt niet bij tot de identificatie van de
doelgroep
 Wat wordt er ondernomen?
 Weinig richtlijnen
 Weinig beschrijvingen van de ondernomen pedagogische handelingen
 Hoofdzakelijk een vermindering van de grootte van de klassen
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
10
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: positieve discriminatie
 Welke resultaten zijn er?
 Weinig evaluaties over de doeltreffendheid
Résultats moyens (évaluation externe en
lecture, 2007)
70%
60%
50%
40%
Général
30%
Professionnel
20%
10%
0%
D+
Autres
Type d'école
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
11
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 1998-2010: positieve discriminatie
 De resultaten?
 Systeemeffecten? (Bouchat et al., 2005)
 De labelling « positieve discriminatie » beïnvloedt niet de keuze van de
school
 De socio-economische samenstelling van de school doet dat wel
 Belangrijk probleem: segregratie tussen de scholen
 Positieve discriminatie heeft niet als doel om segregatie af te bouwen
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
12
Années d'études
6
5
1B
4
D1C
3
G
2
P
1
TQ
0
50
100
150
TT
200
Nombre d'élèves
1B
Années d'études
6
5
D1C
4
G
3
2
P
1
0
50
100
150
200
Nombre d'élèves
TQ
TT
Années d'études
6
5
1B
4
D1C
3
G
2
P
1
TQ
0
20
40
60
TT
Nombre d'élèves
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
13
De segregatie afbouwen:
convergerende oplossingen ?
• Twee voorziene oplossingen
 Handelingen over de inschrijvingsprocedure in het secondair
onderwijs
 2008: Inschrijvingsdecreet : « eerste aangekomen, eerste bediend »
 2009: Sociale mix decreet : voorrangsregels en loting
 2010: Inschrijvingsdecreet : voorrangsregels en collectieve
voorkeursbehandeling
 Aanpassing van het onderwijsvoorrangsbeleid
 Directe verbinding van het extra personneel tot de socioeconomische
samenstelling van de scholen
 Een te bestuderen oplossing (Demeuse et al., 2007)
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
14
De segregatie afbouwen:
convergerende oplossingen ?
• Bevorderen van de sociale mix door een
gedifferentieerde financiering: een te bestuderen
oplossing
 Algemene formule van attributie van de middelen in functie van
de behoeften
 Gelijkheidsfunctie
 Bevorderingsfunctie
 Wat scholen zoeken
 Bestede middelen maximaliseren  aansporen van het recruteren van
gedefavoriseerde leerlingen
 Recruteren van « goede » leerlingen  compenseren van de recrutering
van minder gefavoriseerde leerlingen door menselijke middelen
 Meerdere scenarios
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
15
De segregatie afbouwen:
convergerende oplossingen ?
• Bevorderen van de sociale mix door een
gediffentieerde financiering: een te bestuderen
oplossing
scénario robin des bois
50,00%
40,00%
Scenario « Robin
30,00%
Gelijkheidsfunctie
en
bevorderingsfunctie
20,00%
accroissement
des bois »:
10,00%
0,00%
-3
-2,5
-2
-1,5
-1
-0,5
scénar
0
0,5
1
1,5
2
-10,00%
-20,00%
-30,00%
-40,00%
-50,00%
SES
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
16
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 2010: een gedifferentieerde omkadering
 Alleen de gelijkheidsfunctie
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
17
Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer
geven aan zij die minder hebben»
• 2010: een gedifferentieerde omkadering




Hetzelfde principe als voor de positieve discriminatie
Meer middelen
Meer vooruitgang
De « Robin des bois » discussie
 Gelimiteerd budget
 Politieke onmogelijkheid van zo’n herverdeling
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
18
Discussie
• Is het compensatiebeleid voldoende?
 De effecten zijn weinig gekend
 Segregatieproblemen
• Hoe segregatie voorkomen?
 Reguleren van de inschrijving
 Integreren van PEP in het herverdelingsmechanisme
• Evaluatiebehoefte
 Wat is de te verwachten doelstelling van deze metingen?
 Hoe gaan we de te verwachten doelstelling evalueren?
 Wat te doen als het doel bereikt is?
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
19
Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., &
Rochex, J.-Y. (Eds) (2008). Les politiques
d’éducation prioritaire en Europe :
Conceptions, mises en œuvre, débats.
Lyon: INRP.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
20
Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., &
Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Education
policies and inequalities in Europe.
Houndmills
Basingstoke
Hampshire:
Palgrave Macmillan.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
21
Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., &
Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Les politiques
d’éducation prioritaire en Europe, tome II :
Quel devenir pour l’égalité scolaire. Lyon:
ENS Editions.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
22
Bakker, J., Denessen, E., Peters, D, &
Walraven, G. (Eds.) (2010). International
perspectives
on
countering
school
segregation. Apeldoorn: Garant.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
23
Nicaise, I., & Desmedt, E. (Eds.) (2008).
Gelijke kansen op school : het kan! Zestien
sporen voor praktijk en beleid. Deurne:
Plantyn.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
24
Friant, N. (2012). Vers une école plus juste:
Entre description, compréhension et
gestion du système. (thèse de doctorat en
sciences psychologiques et de l’éducation).
Université de Mons, Mons. Retrieved
2012-11-15
from
http://tel.archivesouvertes.fr/tel-00752087
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
25
Dank u!
Nathanaël Friant
Assistant
Institut d'Administration Scolaire Faculté de
Psychologie et des Sciences de
l'Education Université de Mons
(UMONS) Académie Universitaire WallonieBruxelles Place du Parc 18, B-7000
Mons Belgique
+32 (0)65 37 31 94
E-mail : [email protected]
Web : http://www.umons.ac.be/inas
Twitter : https://twitter.com/NathanaelFriant
Actualité : http://inas-umh.blogspot.com
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
26
Referenties
Bouchat, T. M., Delvaux, B., & Hindryckx, G. (2005). Discrimination positive et mobilité scolaire. Rapport de recherche, Cerisis-UCL
et SPE-ULg.
Delvaux, B., & Joseph, M. (2003). Les espaces locaux d’interdépendance entre écoles: étude de cas en Belgique francophone
(Rapport de recherche). Charleroi: CERISIS - UCL. Retrieved from
http://www.uclouvain.be/cps/ucl/doc/cris/documents/RapportUEens.pdf
Demeuse, M., & Friant, N. (2012). Evaluer les politiques d’éducation prioritaire en Europe: Un défi méthodologique. Revue Suisse
des Sciences de l’Education, 34(1), 39-55.
Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., Herremans, T., Monseur, C., Uyttendaele, S., & Verdale, N. (2007). Étude
exploratoire sur la mise en œuvre de nouvelles mesures visant à lutter contre les phénomènes de ségrégation scolaire et
d’iniquité au sein du système éducatif de la Communauté française de Belgique (Rapport de recherche). Bruxelles:
Gouvernement de la Communauté française de Belgique. Retrieved from
http://www.enseignement.be/download.php?do_id=5203&do_check=
Demeuse, M., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Onderwijsvoorrangsbeleid : extra investeren in de zwaksten. Gelijke kansen op
school : Het kan ! Mechelen: Plantyn.
Demierbe, C., Demeuse, M., & Friant, N. (2008). Quelle évaluation des politiques d’éducation prioritaire en Europe? Actes du
colloque international “Efficacité et Equité en Education.” Rennes: Université Rennes 2.
Dupriez, V., & Maroy, C. (2000). La régulation dans les systèmes scolaires. Revue française de pédagogie, (130), 73-87.
doi:10.3406/rfp.2000.1054
Duru-Bellat, M., & Meuret, D. (2001). Nouvelles formes de régulation dans les systèmes éducatifs étrangers: autonomie et choix
des établissements scolaires. Revue française de pédagogie, 135, 173-221.
Friant, N., Demeuse, M., Aubert-Lotarski, A., & Nicaise, I. (2008). En Belgique. Deux modes de régulation des effets d’une logique
de quasi-marché. M. Demeuse, D. Frandji, D. Greger, J-Y. Rochex (Eds). Les politiques d’éducation prioritaire en Europe :
Conceptions, mises en œuvre, débats (pp. 87-132). Lyon: INRP.
Littré, F., Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Muren Slopen : De segregatie in het onderwijs
afbouwen. Gelijke kansen op school : Het kan ! Mechelen: Plantijn.
Université de Mons
Nathanaël Friant
|
Service de Méthodologie et Formation / INAS
27