Een leven lang hormonen

Medisch
Een leven lang hormonen
Voordat u een hypofyseaandoening kreeg, heeft u er waarschijnlijk
nooit bij stilgestaan hoe belangrijk hormonen zijn. Die chemische
boodschappers die allemaal met elkaar in verbinding staan, beïnvloeden onze vruchtbaarheid, onze stofwisseling, ons gedrag en zelfs
onze stemming. Als hypofysepatiënt vergeet je wel eens hoe het in
het gezonde lichaam werkt. Daarom volgt hier een kleine verkenning van onze hormoonhuishouding door de jaren heen.
0-10 jaar
Schildklierhormoon
Een foetus kan de eerste drie maanden zelf geen schildklierhormoon aanmaken, maar heeft dit wel nodig voor z’n hersenontwikkeling. Gelukkig krijgt hij het in die periode van
zijn moeder. Zwangere vrouwen met een schildklierafwijking of een tekort aan schildklierhormoon moeten daarom
altijd laten controleren of ze voldoende hormoon aanmaken.
Ongeveer vijf dagen na de geboorte vindt de hielprik plaats om een
tekort aan schildklierhormonen vast te stellen.(Bron: medipedia.be)
Groeihormoon
Normaal gesproken regelt onder meer het groeihormoon
je groei vanzelf. Hoeveel groeihormoon je aanmaakt,
hangt van je ouders af. Zijn die lang, dan zal je waarschijnlijk groot worden. Zijn je ouders klein, dan is er
weinig kans dat jij wel lang wordt. Wanneer een kind te
klein is voor zijn/haar leeftijd, kan dat duiden op een tekort aan groeihormoon. Als volwassene heb je ook voldoende groeihormoon nodig om je gezond te voelen.
Knuffelhormonen
Oxytocine en vasopressine zijn de ‘knuffelhormonen’ waardoor je je als baby veilig en welkom in de wereld voelt. Ze helpen je ook om zelfvertrouwen te ontwikkelen en dat is belangrijk bij het aanknopen van relaties wanneer je wat ouder bent.
10-18 jaar
De puberteit brengt een stortvloed van hormonen met zich
mee. Meisjes kunnen hier tussen hun negende en hun veertiende op rekenen, jongens tussen hun elfde en hun zeventiende. Bij meisjes verandert er van alles aan hun lichaam
dankzij estradiol, het vrouwelijk geslachtshormoon. Het
zorgt voor de groei van de borsten en de ontwikkeling van de
baarmoeder. Jongens maken het mannelijke geslachtshormoon testosteron aan én een kleine mate van estradiol. Bij
beiden zet, dankzij de aanmaak van estradiol, de groeispurt
in. Vandaar dat de veranderingen eerder bij meisjes beginnen. Helaas gaat deze belangrijke periode ook vaak gepaard
met pukkels en stemmingswisselingen – ook het gevolg van
die hogedrukpan vol hormonen.
Hersenwerk
Dat je als puber eindeloos lang wil uitslapen, moeilijk
kan plannen of niet inziet waarom sommige dingen, bijvoorbeeld alcohol of drugs, gevaarlijk zouden zijn, wordt
veroorzaakt door de ontwikkeling van je hersenen. Die
maakt ook een soort groeispurt door.
Mannelijke hormonen
Geslachtshormonen remmen groei
De beenderen bevatten groeischijven die ervoor zorgen
dat je bot aanmaakt. Zolang die groeischijven actief zijn,
blijf je groeien. Maar groei je te hard, dan helpt het toedienen van geslachtshormonen om je groeischijven wat
vroeger te sluiten waardoor de groei wordt afgeremd.
12
hyponieuws • medisch
Ook een vrouwenlichaam maakt mannelijke hormonen
aan, soms een beetje te veel. Dit is meestal zichtbaar aan
vervelende haartjes op plekken waar je ze niet wilt hebben. Voor meisjes kan het een reden zijn om naar de dokter te stappen. Bij jongens valt het minder op: het ziet er
namelijk uit alsof ze een vroege puberteit ingaan.
18-45 jaar
Je bent in de bloei van je leven. Het is tijd voor de liefde,
carrière en voortplanting. Vooral dit laatste gaat de boel
natuurlijk weer behoorlijk op z’n kop zetten.
Zwangerschap
Als je zwanger raakt, maakt je lichaam grote hoeveelheden hormonen aan die je zonder zwanger te zijn ook al in
mindere mate bezat. Dit zijn de belangrijkste: de eerste 16
weken: hCG. Dit hormoon zorgt ervoor dat de embryo
zich kan ontwikkelen. Vanaf de zesde tot en met de zestiende week van je zwangerschap bevat je urine zoveel
hCG-hormoon dat je hiermee andere vrouwen kunt helpen om zwanger te worden. Helaas zorgt dit hormoon er
ook voor dat je je misselijk en lusteloos voelt in de eerste
zestien weken van je zwangerschap.
De bevalling en daarna: oxytocine en prolactine
Oxytocine is allereerst het hormoon dat weeën veroorzaakt.
Het kan zelfs extra worden toegediend om de weeën op te
wekken. Het regelt ook de toeschietreflex bij borstvoeding.
Door het hormoon prolactine wordt de melkproductie gestimuleerd. Oxytocine is een hormoon met grote emotionele
effecten: het speelt een rol bij moederbinding, vriendschappen, romantiek én bij een orgasme.
PMS
Het premenstrueel syndroom, dat een paar dagen voor
de menstruatie de kop opsteekt, is uitsluitend te wijten
aan hormoonschommelingen. Als je eraan lijdt (zo kunnen we dat gerust stellen) voel je je somber, snauw je je
omgeving af, grijp je naar zoetigheid en vreet calorieën
tot je nóg somberder bent.
Na 16 weken: progesteron
Progesteron is het beschermende hormoon dat ervoor
zorgt dat je baarmoeder zich niet samentrekt, zodat de
baby niet te vroeg geboren wordt. De bijbehorende
kwaaltjes: je houdt vocht vast of loopt kans op aambeien,
een moeilijke stoelgang of bloedend tandvlees.
Tot aan de bevalling: oestrogenen
Dankzij deze hormonen kan je baarmoeder groeien en nieuwe bloedvaten aanleggen. Ook je melkklieren ontwikkelen
zich, waardoor je later borstvoeding kunt geven. Tegen het
einde van de zwangerschap gaat je baarmoeder door de oestrogenen samentrekken, ter voorbereiding op de bevalling.
Neurotransmitters: onze hersenhormonen
Een aparte categorie hormonen die onze hersenen en ons
welbevinden beïnvloeden, zijn de neurotransmitters, een
signaalstof waarmee onze zenuwcellen onderling kunnen
communiceren. Daardoor kan ons lichaam complexe taken
uitvoeren. De belangrijkste neurotransmitters:
Acetylcholine: Is betrokken bij herinnering, gedachten en
alertheid.
Adrenaline: ‘De spanning giert je door de keel’, dit is de
stimulator die het lichaam helpt bij stress.
Dopamine en Noradrenaline: De ‘Feel Good’- neurotransmitters voor energie en controle.
Endorfines: Geven een gevoel van euforie.
GABA: De rustgevende neurotransmitter. Heb je hiervan te
weinig, dan kun je te maken krijgen met angst en epilepsie.
Glutamaat: Zorgt ervoor dat de signalen van de hersenen
op de juiste manier bij de spieren terecht komen: deze
neurotransmitter is betrokken bij het cognitieve vermogen
van de hersenen, herinnering, beweging.
Serotonine: Een stemmingsregulator. Serotonine-ontregeling kan psychische problemen zoals depressies, eetstoornissen en slaapproblemen veroorzaken.
Onvruchtbaarheid
Als je niet in verwachting kunt raken, is er een kans dat
hormonen de boosdoeners zijn. Dat geldt voor vrouwen
en voor mannen. Soms is het mogelijk om een tekort aan
hormonen te verhelpen of bepaalde hormonen die de
vruchtbaarheid onderdrukken af te remmen. Dit zijn de
twee hormonale hoofdrolspelers bij het zwanger worden:
•LH, het luteïniserend hormoon, laat de eicel rijpen
en helpt mee bij de eisprong
•FSH, het follikelstimulerend hormoon heeft een vergelijkbare functie en zet bij de mannen aan tot rijping
van het zaad.
De babyblues
Het is helemaal niet gek als je in de dagen na je bevalling last
van huilbuien hebt. Zie het als een soort afkicken: je lichaam
zat bomvol hormonen die helemaal in balans waren en opeens is er – met de placenta – van alles weggevallen. Maar je
hersenen hebben nog steeds behoefte aan die stofjes. Een
enkele keer gaat dit afkicken niet vanzelf over en leidt het tot
een postnatale depressie die behandeld moet worden.
Bron artikel: Gezond idee, Magazine van Maastricht UMC+,
Nr1. 2013
Na je 45e
In het volgende nummer van Hyponieuws staat de leeftijd vanaf 45 en ouder centraal: de beruchte menopauze.
Slikt u hormoonpreparaten omdat uw eierstokken niet
meer aangestuurd worden door de hypofyse, of bent u op
natuurlijke wijze in de overgang gekomen? Vertel het ons!
Stuur een mail naar [email protected].
Bron: circadian.nl
maart 2014
13