samenvatting (word-doc)

Samenvatting voordracht
Toepassingen van satelliet-technologie
Er cirkelen momenteel tienduizenden satellieten rond onze aarde. Naargelang de straal en de
omlooptijd van de baan, kan men drie types omloopbanen onderscheiden: de geostationaire
omloopbaan (GEO: 36000 km boven het aardoppervlak), de middelste omloopbanen (MEO:
typisch 20000 km boven het aardoppervlak), de lage omloopbanen (LEO: typisch < 3000 km
boven het aardoppervlak).
Deze drie typische omloopbanen komen ruwweg overeen met de drie belangrijkste
toepassingen van satellieten: telecommunicatie en televisiedistributie (GEO), positiebepaling of
navigatie (MEO) en aardobservatie (LEO). (Weliswaar zijn er uitzonderingen.)
De geschiedenis van de satellietcommunicatie is nauw verweven met de geschiedenis van de
ruimtevaart in het algemeen. Belangrijke mijlpalen zijn:
1) De publicatie van ‘Extra-terrestrial relays’ door Arthur C. Clarke in oktober 1945. Clarke
was een visionair die o.a. bekend werd door de film van Stanley Kubrick: 2001, ‘A space
Odyssey’.
2) De succesvolle lancering van de Sputnik (Спутник = satelliet) in 1957.
3) Het inzetten van de eerste commerciële telecommunicatiesatelliet Intelsat Early Bird in
1965.
De operatoren van satellieten leveren een strijd voor orbitaalposities en radiofrequenties.
Radiofrequenties variëren van ongeveer 300 Megaherz tot 30 Gigaherz.
1) Televisiesignalen worden verzameld in grondstations en met grote parabolische
schotels verzonden naar geostationaire satellieten. De geostationaire satellieten
verplaatsen de centrale frequentie van de draaggolf en sturen het signaal opnieuw naar
de aarde. Daar kunnen miljoenen kijkers het signaal ontvangen met een kleine
parabolische schotelantenne. Zo verzorgen SES Astra in Luxemburg en Eutelsat in Parijs
televisie-uitzendingen over gans Europa. Vandaag is het ook mogelijk internettoegang
via de satelliet te realiseren. Op die manier kunnen dorpen in bergachtige en of
afgelegen streken met het internet verbonden worden. Satellieten zijn ook belangrijk
voor de telecommunicatie in de scheepvaart. Verder bestaan er ook zogenaamde
Search-and-Rescue satellieten voor reddingsacties.
2) GPS en Galileo satellieten zenden continu hun tijd en positie naar de aarde. Een
geschikte ontvanger kan zijn positie berekenen als hij signalen van minstens vier
satellieten ontvangt. Een bekende toepassing is de ‘navigator’ in de wagen. Met
telematica kan men een vloot vrachtwagens vanuit een centraal punt observeren.
Nieuw zijn de locatiegebaseerde diensten. Men kan met de mobiele telefoon het meest
nabije restaurant opsporen, maar men kan ook zijn vrienden opsporen: een goed idee of
niet? De vraag van de veiligheid van gegevens en de privacy duikt ook hier op, in het
bijzonder waar het de plaatsbepaling van personen betreft.
ir. Wim Lahaye – Graaf de Grunnelaan 15, 3001 Heverlee – [email protected]
3) Hoge nauwkeurigheid positiebepaling is nuttig in de landmeetkunde, de
wegenconstructie, baggerwerken en in de mijnbouw of in de petroleumontginning.
Gasleidingen kunnen nauwkeurig gelokaliseerd worden. Dijken en landmassa’s kunnen
geobserveerd worden met automatische koppeling aan een waarschuwingssysteem en
een crisiscentrum.
4) Aardobservatie bewijst zijn diensten in de weerkunde, de cartografie, de landbouw, de
milieubewaking, overstromingen, enz. Een bijzondere uitdaging in dit domein vormen
de metingen over de langere termijn die nodig zijn om evoluties in het klimaat te
observeren. Men verwacht dat ook de aardobservatie commerciëler zal worden met een
aantal nieuwe diensten , de zogenaamde ‘downstream services’. Men zal via internet
met de kredietkaart diensten oproepen naargelang de interesse van de gebruiker: foto
van een bepaald gebied, met specifieke gegevens die de gebruiker nodig heeft…
5) Bij een natuurramp of conflict komen alle troeven van satellietcommunicatie,
satellietnavigatie en aardobservatie sterk naar voor. Satellietcommunicatie is belangrijk
voor de opbouw van een crisiscentrum, voor nieuwsbeelden, voor tele-geneeskunde en
ter vervanging van vernietigde infrastructuur. Satellietnavigatie is belangrijk voor
reddingsacties en voor de begeleiding van humanitaire konvooien. Aardobservatie is
belangrijk voor de rampdetectie, de bepaling van risicogebieden, en de schadebepaling.
6) Satellietcommunicatie heeft ook een belangrijke militaire functie. Communicatie,
navigatie en aardobservatie zijn uiteraard uiterst belangrijk bij buitenlandse missies,
voor alle ‘machten’ (land-, zee-, lucht-, medisch).
België levert een relatief hoge bijdrage aan de ruimtevaart via de Europese
Ruimtevaartorganisatie ESA. In elke discipline zijn er toonaangevende bedrijven. Meer
informatie vindt u op de website van de Vlaamse Ruimtevaartindustriëlen: http://www.vrind.be
Conclusie:







Satellieten zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks bestaan.
Er is een ganse diensteneconomie ontstaan rond de exploitatie van satellieten.
Ze vinden steeds meer toepassingen daar waar ook onze mobiliteit een rol speelt.
De Europese Commissie en ESA financieren grote onderzoeksprogramma’s zoals Galileo
en GMES.
Satellieten spelen een belangrijke rol in ontwikkelingslanden en in afgelegen gebieden.
Satellieten spelen een rol in thema’s die onze aarde aanbelangen (klimaat, landbouw,..)
Satellieten spelen ook een rol in de wetenschap, bv. in de sterrenkunde
ir. Wim Lahaye – Graaf de Grunnelaan 15, 3001 Heverlee – [email protected]