Gastrostomiekatheter Plaatsing Verzorging

Gastrostomiekatheter
Een gastrostomiekatheter is een voedingssonde die een (tijdelijke) vervanger is van de PEG-sonde. Deze sonde
heeft een ballonnetje gevuld met water in de maag om de sonde op zijn plaats te houden.
Het ballonventiel
Het ballonnetje wordt met kraanwater gevuld en geleegd via het ballonventiel(gekleurde
dopje met aantal milliliters erop) In dit ventiel bevindt zich een mechanisme dat ervoor
zorgt dat het water niet zomaar uit de ballon kan terug lopen. Dit ballonnetje kan in de
maag of darm zitten en houdt de sonde op zijn plek.
Het ventiel mag alleen gebruikt worden bij het controleren van de balloninhoud en bij
het vervangen van de gastrostomiekatheter. Er mag nooit voeding of medicijnen via dit
ventiel gegeven worden.
De toedieningspoort
Via de toedieningspoort kan sondevoeding gegeven worden met een spuit of via een toedieningsysteem.
Plaatsing
Van een PEG sonde naar een gastrostomie katheter: voor het verwisselen van een PEG naar een gastrostomie
katheter moet de PEG sonde eerst via endoscopisch worden verwijderd. Belangrijk is om tot zes uur voor het
verwisselen van de PEG sonde niet meer te eten en tot drie uur voor het verwisselen van de sonde niet meer te
drinken of sondevoeding toe te dienen. Verwijderen van de PEG (en het plaatsen van de gastostomie katheter)
gebeurt op de functieafdeling MDL B-1 en zal gebeuren onder een roesje zodat u weinig van de wissel merkt. De
maag-, darm-, leverarts verwisselt de sonde.
Eerst wordt de PEG-sonde endoscopisch (met behulp van een kijkbuis) verwijderd. De PEG-sonde wordt aan de
buitenkant dichtbij de buik afgeknipt en de rest van de sonde, dat nog in de maag zit, wordt met behulp van de
kijkbuis uit de maag gehaald. Daarna wordt van buitenaf de gastrostomiekatheter ingebracht.
Het verschil tussen de PEG -sonde en de gastrostomie katheter is dat er geen plaatje in de maag of darm zit, maar
een ballonnetje dat gevuld wordt met water. Hierdoor is het mogelijk om deze sonde van buitenaf in te brengen.
Endoscopie is voor het verwisselen van de sonde niet meer nodig.
Verzorging
De verzorging van de gastrostomiekatheter lijkt veel op de verzorging van de PEG sonde.
Het dagelijks schoonmaken van de huid rondom de sonde kan gewoon met water tijdens de douche- of wasbeurt.
Werkwijze


Was de handen.
Controleer de insteekopening op:
- roodheid
- harde plekken
- pusafscheiding




- eventuele andere bijzonderheden; indien nodig: vraag de voedingsverpleegkundige van Ziekenhuis
Gelderse Vallei in consult
Maak de insteekopening en gastrostomiekatheter schoon met natte gaasjes.
- Maak schoon onder de douche of gebruik bij elke veegbeweging een nieuw schoon en nat gaasje.
Droog de huid zorgvuldig met een handdoek of een gaasje.
- De gastrostomiekatheter hoeft niet verbonden te worden wanneer het insteekopening droog is.
Bij gebruik van een gaasje: pak het splitgaas bij de punten vast en leg dit rond de gastrostomiekatheter, tussen
het insteekopening en gastrostomiekatheter.
Was en/of desinfecteer de handen.
Verwisselen
Indicaties voor verwisselen van de gastrostomiekatheter
Vraag bij de firma die de sonde thuis geleverd heeft na hoe lang de sonde kan blijven zitten. Meestal drie maanden.
Verwissel dan de sonde om de drie maanden om te voorkomen dat de ballon lek raakt en de sonde naar buiten
komt. Ziekenhuis Gelderse Vallei gebruikt de flocare g tube van Nutricia als gastrostomie katheter meestal Ch 14.
Voor kinderen kan deze maat verschillen. Zorg dat je voor de wissel weet welke sonde er nu in zit en in welke
diamater (afkorting CH of FR).
Benodigdheden klaarleggen




2 steriele 5 ml spuitjes gevuld met kraanwater
gaasjes
nieuwe gastrostomie katheter
glijmiddel op waterbasis
Werkwijze












Was de handen
Duw en draai (dompelen) de sonde naar binnen om te kijken of de sonde niet vastzit aan de maagwand.
Trek met het 5 cc spuitje de ballon leeg via ventiel en trek het water uit de ballon.
Maak de insteekopening schoon.
Verwijder de gastrostomiekatheter uit de insteekopening en geef gelijktijdig tegendruk op de insteekopening met
een gaasje.
Plaats de nieuwe sonde in het fistelkanaal en duw deze een aantal cm naar binnen.
Blaas de ballon op.
Trek de sonde naar buiten.
Bevestig het externe fixatie plaatje tegen de buikwand aan.
Noteer de soort sonde en de datum van plaatsing.
Zorg dat er altijd een reserve in sonde bij de patiënt aanwezig is.
Was en/of desinfecteer de handen.
Verwissel de sonde het liefst 's ochtends op een doordeweekse dag. Mochten er problemen zijn of de wissel niet
lukken, dan is er een voedingsverpleegkundige aanwezig voor overleg.
Complicaties
Lekkage
Oorzaak te los zittende sonde of een lege ballon lege ballon
Actie



Plaatst het fixatieplaatje dicht tegen de buikwand aan. Niet zo stak dat het plaatje een afdruk op de buik geeft,
maar zo dat er nog een (split) gaas tussen kan.
Controleer de inhoud van de ballon. Indien minder dan achter gelaten hoeveelheid water na plaatsing (meestal 5
cc): vul de ballon bij
Ga na hoelang deze sonde al zit. Als de sonde rond de drie maanden zit, vervang de sonde.
Wild vlees
Oorzaak onbekend
Actie
In eerste instantie aanzien. Het wild vlees kan vanzelf verdwijnen, breidt het uit en/of blijft het pijnlijk, neem dan
contact op met de voedingsverpleegkundige
Aandachtspunten








Zorg altijd voor een reserve sonde, neem die ook altijd met u mee, ook bij opname in het ziekenhuis.
Zorg ervoor dat de huid onder de het fixatieplaatje na het douchen of wassen goed wordt afgedroogd.
Spuit de sonde na het geven van voeding of medicatie door met 10 ml lauw water.
Houd de afstand tussen de buik en fixatieplaatje in de gaten. Als de sonde te strak zit, kan dit drukplekken
geven. Zit de sonde echter te ruim, dan kan dit lekkage geven, en kan het fistelkanaal geïrriteerd raken waardoor
infectie en lekkage kan ontstaan.
Bij verlies van de gastrostomiekatheter is het van belang om zo snel mogelijk weer een sonde terug te plaatsen.
De insteekopening kan binnen een paar uur dicht groeien. Als er geen andere gastrostomiekatheter voor handen
is, stop dan de lekke gastrostomiekatheter zo spoedig mogelijk terug in de insteekopening en plak deze vast op
de buik. Bestel dan alsnog een nieuwe gastrostomiekatheter. Let op: stop de toediening van sondevoeding,
omdat de ballon niet gevuld is, kan lekkage ontstaan.
De gastrostomiekatheter kan drie tot zes maanden blijven zitten, afhankelijk van het merk.
Als geen voeding wordt toegediend is 1 maal daags doorspuiten met 10 ml lauw water voldoende.
Zalf met antibiotica wordt afgeraden. Zalf geeft verweking van de huid, waardoor de kans op beschadiging en
infectie toeneemt, daarnaast is er kans op resistentie.
Indien vragen of problemen kunt u maandag t/m vrijdag tussen 8.30 en 15.00 uur contact op nemen met de
voedingsverpleegkundige : (0318) 43 54 04