Het ontwikkelen en leren van tijdsbewustzijn

Oriëntatie in de historische tijd bij leerlingen
Voorstelling van een experimenteel onderzoek
Arie Wilschut
Leuven, 6 maart 2012
Kenniscentrum
Onderwijs en Opvoeding
Lectoraat didactiek van
de maatschappijvakken
1
Het tempo waarin men nieuwe
indrukken opdoet en waarin
veranderingen in het leven
optreden wordt lager, terwijl de
subjectieve tijdservaring ‘gewend’
is de objectieve tijdsduur daaraan
af te meten; het lijkt
dientengevolge of de objectieve
tijd sneller voorbij gaat.
Voorbeeld van psychologisch
onderzoek naar de werking van
het autobiografisch geheugen.
En opeens schoot de herinnering
mij te binnen. Die smaak, dat was
die van het brokje madeleine dat ik
‘s zondagsochtends in Combray
(want op die dag kwam ik vóór de
mis niet buiten) als ik tante Léonie
op haar kamer goedemorgen ging
zeggen, van haar kreeg
aangeboden nadat zij het in haar
zwarte thee of lindebloesemthee
had gedoopt. (p. 93)
Vertaling Thérèse Cornips, 2009.
Eilanden van tijd
Locatietheorie van het geheugen
William Friedman
‘islands of time’
‘patchwork of representations’
‘The sense of an absolute chronology in our lives is an illusion, a thin
veneer on the more basic substance of coincidence, locations in recurrent
patterns, and independent sequences of meaningfully related events.’
Het is een ‘chronologische illusie’ om te denken dat mensen zich tijd
vanzelfsprekend voorstellen als 'an abstract, uniform, measurable
dimension that stretches indefinitely into the past and the future.’
Vraagstelling
Gaat datgene wat psychologen hebben vastgesteld over het
autobiografisch geheugen ook op bij het zich herinneren van
historische informatie?
Verschillen:
- Historische informatie betreft meestal niet iets wat men zelf heeft
meegemaakt.
- Historische informatie betreft tijdsverlopen die het tijdsverloop van het
eigen leven doorgaans ver te boven gaan.
Experiment
Een onbekend stuk geschiedenis dat zich over meerdere eeuwen
uitstrekt en toch niet te omvangrijk is.
De geschiedenis van Aruba vanaf ca 1400 tot heden.
Twee benaderingen om greep op de tijd te krijgen:
- een chronologische benadering
- een beeldend-associatieve benadering
267 leerlingen van vier scholen verspreid door Nederland, in het
tweede en derde leerjaar van het secundair onderwijs.
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
GESCHIEDENIS VAN ARUBA
1499
Alonso de Ojeda
‘ontdekt’ Aruba
1636
Johannes van Walbeeck
verovert Aruba
1874
fosfaat gevonden
op Aruba
1986
‘aparte’ status
1924
begin olie-industrie
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
1800
De
19e
eeuw
1900
DE NEGENTIENDE EEUW
- In de tijd van Napoleon (1799-1815)
veroveren de Engelsen de Nederlandse
kolonies; ook Aruba.
19
- 1816 Nederland krijgt Aruba terug.
Geen WIC-bezit meer, maar kolonie.
- Uitgebreid rapport over Aruba.
Producten: ‘Geene’.
1400
1500
1600
1700
'De artikelen welke het
land voortbrengt, zijn
mais en boonen,
alleen toereikende
voor de inwoonderen‘
(er woonden 1732
mensen).
1800
1900
2000
DE NEGENTIENDE EEUW
-1824 Er wordt goud gevonden op
Aruba.
19
- Goudzoekers stromen toe;
goudwinning door een onderneming
is echter niet winstgevend.
- 1870 Nieuw procédé: Aruba Gold
Mining Company.
Balashi
- Goudsmelterijen bij Bushiribana
(oostkust) en Balashi (westkust).
- Overal ‘tributers’ op het eiland.
1400
1500
1600
1700
1800Bushiribana1900
2000
19
DE NEGENTIENDE EEUW
Totale goudproductie
1824-1908: ongeveer
1340 kilo (huidige
waarde: 34½ miljoen
euro) .
Goudstaven liggen klaar
voor transport in een
eenvoudig houten kistje
op het kantoor van de
Aruba Gold Mining
Company.
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
DE NEGENTIENDE EEUW
- 1874 Er wordt fosfaat
gevonden.
19
- 1879 Aruba Phosphaat
Maatschappij.
- Fosfaat belangrijker dan
goud. Er wordt veel meer
aan verdiend.
- Een goede haven bij SintNicolaas.
1400
1500
1600
1700
Door goud en fosfaat groeit de
bevolking snel. Aan het eind
van de eeuw: 9702 inwoners.
1800
1900
2000
DE NEGENTIENDE EEUW
19
De haven voor fosfaat-export in Sint-Nicolaas.
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
WAT ZIJN BELANGRIJKE DINGEN UIT DE NEGENTIENDE
EEUW?
GESCHIEDENIS VAN ARUBA
1800
1900
HET VERHAAL VAN WILLEM RASMIJN
Had ik maar een
paar
schoenen….
De Nederlandse
overheid wordt wat
actiever.
(Aruba is geen bezit
meer van de WIC, maar
een kolonie).
Goudzoekers trekken naar Aruba toe…
Er zit weer niks in…
Resten van de goudsmelterijen op Aruba.
Later komt er een
Gold Mining
Company die
goudsmelterijen
bouwt.
Overal ‘tributers’ op
het eiland.
Totale goudproductie:
ongeveer 1340 kilo
(huidige waarde: 34½
miljoen euro) .
Goudstaven liggen
klaar voor transport
in een eenvoudig
houten kistje op het
kantoor van de
Aruba Gold Mining
Company.
Het echte goud van Aruba zit in
vogelpoep: fosfaat.
Er wordt kunstmest van gemaakt.
Er komt een goede haven bij
Sint-Nicolaas.
Door goud en fosfaat groeit de
bevolking snel. Aan het eind
van de tijd van het goud zijn er
9702 inwoners op Aruba.
De haven voor fosfaat-export in Sint-Nicolaas.
WAAR DENK JE AAN BIJ DE TIJD VAN HET GOUD?
RESULTATEN
Voormeting en nameting: 25 gebeurtenissen juist plaatsen in de tijd:
tien ‘bekende’ uit de les en 15 ‘onbekende’.
Elke goed geplaatste gebeurtenis leverde 2 punten op, elke ongeveer
goed geplaatste 1 punt.
Maximale score dus 50.
Score op nameting minus score op voormeting: ‘leereffect’.
Leereffect uitgedrukt in percentage van het maximum (50).
RESULTATEN
Bij lln die zeiden
geleerd te hebben:
Chron. 22,97%
B.-ass. 45,39%
Gemiddelde leereffecten:
Chronologische methode:
20,95 % (van 0 tot 62)
Beeldend-associatieve methode: 35,64 % (van 0 tot 82)
chronologisch
beeldend-associatief
0 – 20
44,2%
16,5%
21 – 40
43,2%
17,7%
41 – 60
11,5%
40,5%
61 – 80
1,1%
21,5%
81 – 100
0,0%
3,8%
Hartelijk dank voor uw aandacht.