De schaduwkant van NLP

De schaduwkant van NLP
door L. Michael Hall, Nelson Penaylillo, Bobby Bodenhamer en Peter F.
Kean
Vertaling Prasadam Schmitz
Over de toekomst van NLP
Een dialoog beginnen . . .
De integriteit van NLP herstellen
“Een discipline die zichzelf niet disciplineert
zal uiteindelijk ophouden te bestaan
als legitieme en gerespecteerde discipline.”
We weten dat een discipline die zichzelf niet disciplineert uiteindelijk zal ophouden te
bestaan als legitieme en gerespecteerde discipline. Organisaties en groepen die zichzelf
niet disciplineren nodigen daarmee andere instanties uit om dat werk voor ze te doen.
Onderzoek in het verleden en van tegenwoordig stellen dit duidelijk vast. Zelfs in het
Congres van de Verenigde Staten. Dus is het met deze sombere gedachte misschien eens
tijd om de “problemen” (opnieuw) te gaan bezien; problemen die wij hebben in onze
eigen gemeenschap en problemen die mensen buiten ons vakgebied blijken te hebben met
NLP als discipline.
Peter F. Kean heeft dit onderwerp feitelijk al aangesneden in een artikel in Ancor Point
van juli 1996. In dit artikel vroeg hij zich af of wij op het gebied van NLP wel rechtmatig
kunnen spreken over “de NLP-gemeenschap”.
Wij hebben nauwelijks een of andere vereniging (tenminste hier, in de V.S.) die
doeltreffend de kwaliteit van NLP-trainingen en de waarde van de NLP-diplomering
regelt. Het is dan ook geen wonder dat er in de V.S. zo weinig vooruitgang wordt geboekt
wat betreft de acceptatie van NLP op academisch niveau.
Dit artikel is in wezen gegroeid vanuit de verontrusting die de Australische NLP-trainer
Nelson Penyalillo mij (MH) via email liet blijken. Die verontrusting ging over de
mindere kanten van NLP, en ondanks dat ze vanuit een positie van “down under”
(Australië) kwamen, schenen ze verbazingwekkend relevant. Nelson noemt een aantal
problemen die hij in het NLP-veld (gemeenschap) opmerkt, die ons als gemeenschap zou
moetent aanspreken. De lijst is door NLP-trainers Dr. Bob Bodenhamer en Peter Kean
uitgebreid en aangevuld. Ik heb al deze stukken aan elkaar gebreid. Het volgende gaat
dan ook in het algemeen over NLP en is niet gericht tot een specifiek persoon of
specifieke organisatie.
[1] Gebrek aan opmerkzaamheid en/of herkenning.
Waar ergens bestaat in de NLP-gemeenschap een open forum waarin de goede en slechte
kanten van sommigen van onze zaken kunnen worden besproken? Tot op heden heeft
geen enkel van onze tijdschriften een forum opgesteld dat plaats biedt aan een
doorlopend zelfonderzoek over de kracht en de zwakte van het vakgebied. Nelson zei het
zo: “NLP heeft veel problemen, daarbij de aarzeling inbegrepen om in te zien dat die
problemen echt bestaan.”
[2] Problemen met de term “programmeren”.
Neuro-linguïstische programmering heeft voor het grootste gedeelte gefaald om effectief
de volle betekenis over te kunnen brengen van de oorspronkelijke “computer”-metafoor
die zo sterk aan onze naam is gekoppeld. Nelson merkt op:
Het ‘programmeren’-gedeelte in de naam bezorgt veel mensen een slechte smaak
ondanks de hoeveelheid herkaderingen die we er op loslaten. En is ‘de betekenis van de
communicatie niet de respons die je krijgt’?’ John Grinder zei me eens dat hij niet meer
vertelde dat hij aan ‘NLP’ deed, en dat hij zich tegenwoordig verschrikkelijk voelt
wanneer in zijn werk bij bedrijven iemand hem herkent en vraagt: ‘Kun je me van mijn
fobie afhelpen . . ?’
Hall stelde voor in een artikel in Anchor Point van juni 1995 om de “P” te veranderen in
Psychologie. John Overdurf en Julie Silverthorn (van Neuro-Energetics) hebben dat al in
hun merknaam gedaan in hun term: Humanistic Neuro-Linguistic Psychology. Peter
Schultz (1997) uit Oostenrijk merkt op dat NLP in zijn land NLPt genoemd wordt
(psychotherapie).
De krachtige en snelle resultaten van de NLP-technologie zelf zijn voor sommigen de
oorzaak voor een angstige houding. Vaak moeten we voorkomen om aan te kondigen dat
we fobieën in een paar minuten kunnen oplossen omwille van de gedachten en gevoelens
die dit in sommige mensen veroorzaakt. “Als ze dat kan, wat kan ze dan nog meer wat ik
niet gemerkt heb?” Zet daarnaast het feit dat we onbewuste aspecten van “lichaam en
geest” verwelkomen en gebruiken. Geen wonder dat mensen het idee kunnen krijgen dat
NLP manipuleert en dat NLP-ers manipulatief werken.
Daarbij gebruiken we het woord “programmeren” en mensen denken dan vaak aan
bijbetekenissen van dat woord: de “programmeur” die iets met me uithaalt, met of zonder
dat ik me daarvan bewust ben! Deze “technologie” werkt onpersoonlijk, onmenselijk en
gespeend van menselijke bezorgdheid.
[3] Een reputatie van manipulatie. Ofschoon we zeggen dat we op de werkelijkheid van
een cliënt moeten ingaan, hebben veel NLP-ers maar al te vaak getracht zichzelf aan
andere mensen op te dringen en hen een andere werkelijkheid proberen te laten
accepteren. Dit is voor veel mensen natuurlijk niet acceptabel.
Nelson: “Stel je voor hoe veel krachtiger je over het algemeen, of in sessies kunt werken
als de mensen niet zouden weten dat je ‘NLP doet’. Immers als ze daar eenmaal achter
zijn gekomen hebben ze maar al te vaak de neiging waakzaam te worden, of wonderen
van je te verwachten in de veronderstelling dat het henzelf geen moeite hoeft te kosten!”
Dienovereenkomstig heeft ons vakgebied een reputatie van “manipuleren” ontwikkeld en
dit niet in de positieve zin van “dingen effectief kunnen behandelen”. Misschien hebben
we wel ge-monster-modeleerd in plaats van gemeta-modeleerd in een sfeer van
aardigheid, respect en aandacht. Misschien zijn we overgekomen met te veel arrogantie
en te weing gevoel voor support.
[4] Moeilijkheden om er een carrière mee op te bouwen.
We hebben de meest verschrikkelijke verhalen gehoord over plaatsen waar ze mensen
aanmoedigen NLP-trainingen te volgen om zo “therapeut te worden, en een privé praktijk
te kunnen beginnen”. De technologie voor menselijke veranderingen in dit gebied kan
iemand misschien effectief helpen veranderen op velerlei gebied, maar daarmee word je
in veel staten en landen geen therapeut. “Je boterham verdienen met NLP,” schreef
Nelson, “is klote.”
Daarbij genereert ook niet iedereen even snel alle persoonlijkheidsontwikkelingen en
veranderingen die nodig zijn om in een of twee sessies zulke snelle resultaten te bereiken.
Voor sommigen kan het wel jaren duren om vakbekwaam, vloeiend en effectief met de
gereedschappen te kunnen omgaan. Om het model goed te kunnen gebruiken hebben we
immers te maken met een vrij radicale verandering in het denken over mensen,
pathologie, healing, taal, enz.
Daarbij komt ook nog voor velen de praktische vraag: hoe die boterham te verdienen als
je zo bekwaam bent om een fobie in een of twee sessies te verhelpen. Richard Bandler
kan volgens horen zeggen 500 dollar per uur vragen, maar wie kan dat nog meer? Veel
therapeuten zien hun praktijk kwijnen. Zij ontdekken dat het een probleem vormt om
genoeg kliënten krijgen om in hun onderhoud te kunnen blijven voorzien. Hoeveel kun je
vragen? En toch, hoeveel mensen blijven er maar komen om een NLP-training te volgen
die ze voorbereidt om counselor, en daarop volgend ‘gediplomeerde beroeps-counselor’?
te kunnen worden.
[5] NLP’s “mislukkingen”.
Hoeveel mensen hebben inderdaad ‘NLP geprobeerd’ en dat onvoldoende gevonden? In
onderzoek en experimenten is vast komen te staan dat sommige aspecten van het NLPmodel niet werken. In veel van die rapporten hebben wij gezien dat er belangrijke
problemen bestaan wat betreft de methodologie die gehanteerd wordt, bevooroordeling,
ongeverifieerde variabelen, enz.
Hall (1995, 1996) heeft opgemerkt dat sommige van deze dingen kunnen ontstaan vanuit
de pogingen om te werken met een structuur op meta-niveau die gepaard gaat met
meerdere lagen van zelfbespiegelend bewustzijn terwijl er in wezen lagere niveautechnologie gebruikt wordt. Dit is vooral duidelijk in de pogingen om een sensor
gebaseerd anker te gebruiken (een visueel, auditief of kinesthetisch anker) op een stuk
subjectiviteit dat te doen heeft met lagen op metaniveau van gedachten-en-gevoelens over
andere gedachten-en-gevoelens.
Nielson begon de conversatie door te schrijven:
“Ik stuit op mensen uit het alternatieve circuit die wat NLP gedaan hebben en het daarna
hebben laten vallen. Waarom? Omdat zij vonden dat het de claim van snelle,
wonderbaarlijke genezingen niet waar kon maken. Ook vond ik dat het praten over
‘delen’ van zichzelf bij hen niet goed gevallen was.”
Bodenhamer (1996) waarschuwt cliënten om te veronderstellen dat “NLP de problemen
in een kwestie van een paar minuten kan oplossen.” In een uitgebreide 21-pagina lange
uitleg van NLP voor therapie en verandering, deelt hij de problemen in, door ze te
presenteren in een typische psychiatrische lijst en ze dan te onderscheiden in “kleine”,
“zwaardere” en “ernstige” gevallen (zie fig. 1). In elke categorie geeft hij dan een
schatting (vanuit zijn eigen klinische ervaring) over de hoeveelheid tijd die waarschijnlijk
nodig zal zijn om een bevredigend resultaat te bereiken. Dit komt ons voor als een
gezondere en meer redelijke aanpak.
“Ik vertel mijn studenten dat NLP soms snelle veranderingen kan aanbrengen, maar soms
ook niet. In de meeste gevallen echter, brengt het een snellere verandering te weeg dan
met traditionele therapieën het geval zou zijn, inclusief mijn ervaringen met snelle
therapieën”.Zie Fig 1.
Figuur 1
Gastoniaspecialiteiten van NLP en het benodigde
aantal uren voor behandeling
Gewenste
verandering
Afhankelijkheid
Agorafobie
Angsten
Depressie
Dwangmatig
gedrag
Eetproblemen
Emotionele
mishandeling
Fobieën
Huwelijk en
familie
Leed– en
rouwtherapie
Tijd
Tijd nodig
Minimum
nodig
zwaardere
tijd nodig
ernstige
gevallen
gevallen
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5-8
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
5 - 12
2-4
5 - 12
2-4
5-8
13 - 18
Lichamelijke
mishandeling
Paniekaanvallen
Schuldoplossing
Sexuele
mishandeling
Successabotage
Verslavingsgedrag
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
2-4
5 - 12
5-8
13 - 18
2-4
5 - 12
13 - 18
2-4
2-4
5 - 12
5 - 12
13 - 18
13 - 18
Ik (BB) baseer deze gegevens op ongeveer 400
cliënten tijdens een priode van 6 jaar. Bij zeldzame
gelegenheden was de benodigde tijd tussen de 19 en
28 uur..
[6] Gebrek aan kwaliteit in de trainingen en certificering.
Een NLP-practitioner te zijn is een betekenisloze affaire geworden als sommige mensen
dit in een cursus van zes dagen, tien dagen of zelfs in twaalf dagen kunnen halen. Deze
verkorting in tijd van de veronderstelde 130 uur klassikale cursustijd en training verzwakt
de waarde van het practitioners certificaat aanzienlijk. Sommigen zijn in dit zeer
praktijkgerichte vak zelfs een schriftelijke cursussen begonnen; iets wat ons voorkomt als
een zekere inherente contradictie.
Terwijl wij over het algemeen achter het idee staan dat iemand niet noodzakelijkerwijs
universitair onderwijs moet hebben doorlopen om een NLP-training te volgen, zou hier
toch ook een probleem gesignaleerd kunnen worden. Want als iemand met zo’n vaart
door een NLP-training schiet zonder daarbij de juiste aandacht te schenken aan het metamodel en hoe dit “kritische” denktechnieken aanreikt, rollen zij er uiteindelijk door
zonder diepgaand begrip en inzicht van dit basismodel te hebben opgedaan. Op zich kan
het metamodel (als het goed onderwezen wordt) bij een persoon een “vrijonderwijs”mentaliteit installeren. Uiteindelijk breekt het de “betweterigheid” af omdat
het de scheiding van de kaart met het gebied aangeeft en uitlegt hoe taal werkt. Daarbij
cultiveert het een onderzoekende instelling bij mensen zodat zij echt nauwkeurig worden
wat betreft precisie, specialismen, enz.
Dit is ook het geval bij het trainen van het metamodel. Wanneer dit goed en grondig
onderwezen wordt krijgt iemand begrip over hoe hij zichzelf heeft opgesteld in het
runnen van het eigen brein, hoe anderen weer andere “software programma’s” gebruiken
voor het runnen van hun brein, zodat dit niet morele aspecten beschrijft, maar alleen op
verschillende stijlen duidt. Dit kweekt begrip, mededogen en tolerantie. Misschien
zouden wij duidelijker moeten laten blijken dat het NLP-model ook flink denken en hard
studeren inhoudt, en niet alleen maar een snelle en snode manier is om een diploma op de
kop te tikken.
[7] Het ontbreken van gemeenschapszin.
Wat moeten we zeggen over het gebrek aan gemeenschapszin in NLP-land? Zoals al
aangehaald heeft Kean (1996) zelfs de vraag gesteld of –bij gebruik van de normale
definiëringen– een NLP-gemeenschap überhaupt bestaat! Daarbij komt nog dat vanaf het
eerste legale conflict tussen Bandler en Grinder, we niet alleen telkens weer processen
zien in onze “gemeenschap”, maar ook korzelige en kliekerige interne aantijgingen over
wie nou de “echte” NLP beoefent.
Nelson heeft opgemerkt dat de eerste opzet van een beweging of vakgebied een richting
of stijl kan bepalen die misschien pas na jaren aangepast kan worden. In het geval van
NLP hebben de boegbeelden Bandler en Grinder, en dat van Fritz Perls die zij
modelleerden -om maar niet te praten over Milton Erickson- waarschijnlijk veel
bijgedragen aan het teveel aan individualisme, autonomie, idiosycratisme, concurentie, de
onmogelijkheid om normaal met elkaar om te gaan, enz.
“Misschien kunnen we veel NLP-problemen (of uitdagingen) terugvoeren tot de
oorspronkelijke kaders die er omheen zijn geplaatst onder de invloed van de stichters. Ik
denk dat deze dringend aan aanpassing toe zijn. Op sommige punten was NLP een overreactie op het toen heersende psychologische klimaat. Vandaar de aanval van NLP op
“gedachten lezen”, incompetente therapeuten. Vandaar de nadruk die gelegd werd op de
verantwoordelijkheid van de therapeut, nadruk op snelle resultaten, het niet serieus
nemen van de betekenis van de taal en abstracties ten faveure van sensore ervaringen.
Hoe verschillend zou het zijn, als het oorspronkelijke kader zou zijn gefundeerd op
mededogen, begrip, tolerantie, naast vakbekwaamheid en effectiviteit.”
[8] Gebrek aan regularisatie.
Wie reguleert het vakgebied? Wie oefent er enige invloed uit in termen van
kwaliteitscontrole? De organisatie van NLP in de V.S. beweegt zich op een zeer oneffen
weg met veel afsplitsingen en verdelingen. Nelson weer:
“Het gebied en de gemeenschap van NLP opereren op een tamelijk onregelementaire
wijze, zodat het de schijn krijgt losgeslagen te zijn. Iedereen kan een training volgen, een
instituut beginnen of allerlei andere zaken beginnen onder de noemer van NLP. Geen
wonder dat de goede naam van NLP wordt aangetast. Geen toezicht kan een positief
effect hebben op de ontwikkeling van NLP; te veel toezicht draagt bij tot een ongewenste
obscuriteit.
Conclusie
Wij brengen deze gedachten naar buiten om de mindere kanten van NLP eens te
belichten. We doen dat omdat wij, als deel van de NLP-gemeenschap, op een open
manier hier over willen nadenken en daarmee meer discipline, mededogen en
zelfcorrectie hopen te stimuleren over het geweldige model dat ons is overdragen. Als we
nu werkelijk eens een aanvang zouden nemen met het aanvaarden van de ons waarachtig
toebehorende verantwoordelijkheid om orde op zaken te stellen, om de kwaliteit van onze
producten en diensten te beschermen, onze cliënten garanties te bieden, en de
ontwikkeling van het vakgebied te verbeteren, dan kunnen we op onze beurt een
kwaliteitsgemeenschap doorgeven aan hen die na ons komen.
Met dit schrijven hopen wij een respons aan te moedigen op zowel de positieve als de
negatieve kanten, die mogelijkerwijs zal leiden tot een grotere openheid over dit blijkbaar
heikele onderwerp.
Schrijvers:
L. Michael Hall, Ph.D, NLP Trainer. 1904 N. 7th. St. Grand Jct. Co. 81501.
[email protected]
Nelson Penaylillo, P.O. Box 1514, Rozelle, NSW 2039, Australia.
[email protected].
Bobby G. Bodenhamer, NC. D.Min., NLP Trainer, NLP of Gastonia, 1516 Cecelia Dr.
Gastonia, 28045.
[email protected]
Peter H. Kean, NLP Trainer, NLP Institute, One Brittany Terrace, Rock Tavern NY.
12575.
Bob Bodenhamer en Michael Hall zijn twee innoverende NLP-ers uit de Verenigde
Staten .
In dit lentenummer geven zij een bezorgde reaktie op de state of affairs van de NLPgemeenschap in de V.S. en Australië. Zeker ook stof ter overweging voor onze
Nederlandse NLP-wereld.
De redactie nodigt dan ook eenieder uit op dit artikel te reageren en/of om te komen met
suggesties. . . .
Behalve als auteurs van deze waakzame pennevruchten staan Michael en Bob ook aan de
wieg van een zeer interessante vernieuwing in de NLP-wereld: de Meta-States, een
kruisbestuiving van neurosemantiek en NLP.