Dia 1 - STOA Organisatie

Veranderend sociaal domein
1 Ontwikkeling zorg algemeen
2 Betekenis voor de lokale schaal
3 Belangrijke keuzes voor
gemeenten
4 Tot slot
5 Voorbeelden
Inleiding voor gemeenten
12 augustus 2013
Stoa Organisatieadviseurs, Willem Schoof
Uitgaven zorg
cbs definitie
Bron alle figuren: zorgbalans 2012
1. ontwikkelingen zorg algemeen
1. Cijfers zorg algemeen
1. ontwikkelingen zorg algemeen
1. ontwikkelingen zorg algemeen
• ruim 13% BBP wordt 22% 2040
• 23,5% 1,5 modaal wordt 35%
Bron: CPB
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Groei trendmatig 2010-2040
•Geen politieke ruimte om collectief uit te breiden
(stijging arbeidskosten slecht voor de economie,
verdringing andere collectieve uitgaven)
•Geen politieke ruimte om privaat (veel) uit te
breiden
Voor veranderingen: geen instemming kiezers
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Zorg in de gevarenzone
•
•
•
•
•
•
Nyfer
ZonMw
Booz&Company
Gupta Strategists
Invoorzorg!
Reke
1. ontwikkelingen zorg algemeen
2. Geld lijkt niet het eerste
probleem
1. ontwikkelingen zorg algemeen
• Nyfer: Nederland kan 2,5% bbp (15 miljard) besparen zonder
in te leveren op de kwaliteit.
• ZonMw: vindt projecten in elke sector waar
kostenbesparingen kunnen worden behaald zonder verlies
van kwaliteit.
• Booz&Co: besparing mogelijk van € 4 tot 8 miljard van de naar
schatting € 30 miljard uitgaven in de curatieve zorg.
• Gupta: de VVT-sector kan 1 tot 2,8 miljard euro
efficiencywinst boeken als alle instellingen zouden
produceren tegen de kostprijs van de meest efficiënte
zorgverlener.
• In voor zorg!: Organisaties in de langdurige zorg kunnen de
zorgkosten per cliënt met 14 procent terugdringen.
Nyfer
Booz&co
Ecoris
Leeuwarden
1. ontwikkelingen zorg algemeen
3. De organisatie is deel van het
probleem/de oplossing
• De zorgsector is een conglomeraat van
instellingen met ieder een eigen ………..
• Functies als zorgcoördinator….. worden
soms/niet/niet helemaal ingevuld. Hangt af
van goedwillendheid betrokkenen1)
• Financiering idem versnipperd
1): schatting RvZ ca 1 miljoen mensen met complexe problematiek
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Nyfer, negatief
• Vermindering overbehandeling
• Vergroten betrokkenheid patiënten bij
behandelkeuzes
• Verbeteren organisatorische inrichting door:
– Integrale diagnostiek en behandeling
– Integrale begeleiding chronisch zieken
– Verschuiven/versterken eerste lijn
– Concentratie gespecialiseerde monodisciplinaire
behandelingen
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Booz&Co, positief (ziekenhuis)
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Ecoris, buurtteams Utrecht
• Uit de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse
blijkt dat 4 jaar frontlijnteam in HeechterpSchieringen een positief maatschappelijk
saldo heeft opgeleverd van ruim 2 miljoen
euro.
• De grootste financiële winst is gelegen in het
voorkomen van escalaties – en dus dure
interventies - en het overbodig maken van
inzet van andere hulpverleners.
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Frontlijnteams Leeuwarden
• Leunend en steunend versus zelfregie, eigen
verantwoordelijkheid, aanspreken/versterken
eigen netwerk
• Preventie en meer zelf doen
• Zie buurtteams Utrecht en frontlijnteams
Leeuwarden
1. ontwikkelingen zorg algemeen
4. De klant is deel van het
probleem/de oplossing
• Als het makkelijk was, was het al lang gebeurt:
– Onderzoek 90-er jaren: omvang van de informele
zorg – mantelzorg en vrijwillige zorgverlening –
vele malen groter dan die van de professionele
hulp en dienstverlening (Movisie)
– Mensen zonder netwerk zijn niet voor niets
zonder netwerk
– Jaren 50 zijn voorbij
1. ontwikkelingen zorg algemeen
Kanttekening
M.n. voor ouderen/meer vermogenden:
• Emeritus
• Zaupair
• Vermogen in ruil voor zorg
1. ontwikkelingen zorg algemeen
5. Toch is ook geld een deel van de
oplossing
De Zaupair kost op jaarbasis
circa € 36.000,-.
Dat is aanzienlijk minder dan de
kosten in een verpleeg- of
verzorgingshuis voor de cliënten
die gebruik maken vaan ZZP 3 5, die inclusief
huisvestingskosten gemiddeld
€ 62.500,- bedragen.
Uit: Rapport ouderenzorg, Kiwa Carity, 2013
Omvattende herstructurering waarbij trefwoorden zijn
• verhoging interne effectiviteit/efficiency
• meer samenhang en samenwerking, binnen en
buiten de zorg
• andere verhouding burger-instelling-overheid:
– Verbetering zelfzorg
– Versterking mantel- en vrijwilligerszorg
• meer preventie
• meer privaat geld
1. ontwikkelingen zorg algemeen
6. Dus: zorg vraagt om
– Afbouw verzorgingsstaat
– Opkomst nieuwe burger
1. ontwikkelingen zorg algemeen
• En dat is precies wat gaande is. Bezuinigingen
nu alleen nodig omdat herstructurering zaak
van lange adem is.
• Tegelijk:
II. Betekenis voor de lokale schaal
Bezien aan de hand van de opvattingen van
twee belangrijke spelers:
• Rijk
• RvZ
• Cruciale uitvoerende rol gemeenten bij
samenhangende herstructurering van
– Zorg
– Jeugd
– Participatie
– Welzijn
– Huisvesting (?)
II. betekenis voor de lokale schaal
Rijk
• Inzet rijk in deelakkoorden - met GGZ, eerste
lijn, tweede lijn - op versterking lokale positie
en samenhang:
– wijkverpleegkundige
– geld en nadruk substitutie/anderhalve lijn
– populatiegerichte bekostiging
Met deze inzet verbindt rijk cure en care.
Uitvoering zorgverzekeraars.
De Raad ziet twee oplossingsrichtingen:
• Ten eerste moet de gemeente de urgentie van
meervoudige problematiek lokaal zichtbaar maken,
en is zij aan zet om de basiszorg lokaal te organiseren
• Ten tweede vormen wijkgerichte multidisciplinaire
basiszorgteams de kern van de aanpak, met
huisartsenzorg, verpleegkundige zorg en
maatschappelijk werk als kerndisciplines.
II. betekenis voor de lokale schaal
RvZ, regie aan de poort, 2012
1. Gemeenten hebben niet alleen drie
decentralisaties op hun bord, maar
hebben een verantwoordelijkheid om
het sociale domein opnieuw te
organiseren: transitie én transformatie
II. betekenis voor de lokale schaal
Essentie
1): Zuidzorg neemt gezondheidscentrum De Bolzen over.
Gezondheidscentrum Roerdomplaan schrijft welzijnsrecepten voor.
II. betekenis voor de lokale schaal
2. Om dat goed te doen is ook verbinding curecare noodzaak1) en dus coalitie met
zorgverzekeraar onmisbaar
3. (en is meer invloed op corporaties gewenst)
1. Positie gemeente op sturing en
samenwerking
2. Breedte, hoogte, diepte en kleur sociaal
domein
III. Belangrijke keuzes vooraf
III. Belangrijke keuzes voor
gemeenten
Stade-model:
Toepassing bij
• Ontwikkeling
• Toegang
• Uitvoering
III. Belangrijke keuzes vooraf
1. Positiekeuze gemeente op
sturing en samenwerking
1.
2.
3.
4.
Breedte
Hoogte
Diepte
Kleur
III. Belangrijke keuzes vooraf
2. Sociaal domein
Wmo, jeugd, participatie, Wzv huisarts en
wijkverpleegkundige? Samenlooponderzoek?
–
–
–
–
–
ontwikkeling, toegang, uitvoering?
model: coordinator plus specialisten vs generalisten
mandatering (van indicatie tot bekostiging)
klantomvang (40.000 A’dam, 5.000 Venlo)
relatie teamleden en aanbieders
III. Belangrijke keuzes vooraf
2.1. Breedte (horizontale
samenwerking)
Gemeente kan niet om keuze heen. Vereist
samenwerking zorgverzekeraar.
III. Belangrijke keuzes vooraf
2.2. Hoogte (eerste en anderhalve
lijn)
• versterken eigen kracht/informele zorg (Rode
Kruis vs Wehelpen.nl, Sharecare)
• uitgebreide dienstenstructuur
• preventie
• coöperaties/burgerinitiatieven (niche voor
kleinere gemeenten?)
III. Belangrijke keuzes vooraf
2.3. Diepte (nulde lijn en rol
burgers)
De meerderheid van de Nederlanders wil graag zelf over zijn
zorgbudget beschikken en hieruit de zorg thuis of in het
verpleeg- of verzorgingshuis regelen en betalen.
Uit: ‘Trendwatch Zorgconsument 2012’, Motivaction/ActiZ.
III. Belangrijke keuzes vooraf
• clientvolgende bekostiging.
• buurtwerkbedrijf
• buurtwasserij en strijkservice
• preventieprogramma’s met fitness en lokale
supermarkten
III. Belangrijke keuzes vooraf
2.4. Kleur: samenwerking met
bedrijfsleven?
• Dit type verandering niet insteken vanwege
persoonlijke visies of algemene ideeën. Het
moet genoeg opleveren om op te wegen
tegen de grote en langdurige inspanning. Dus:
MKBA opstellen, effecten uitonderhandelen
en volgen.
IV. Tot slot
IV. Tot slot
Eerste voorbeeld: Coalitie slimme zorg, een
samenwerkingsverband in Eindhoven van zorggroep
PoZoB, zorggroep DOH, verzekeraar CZ, verzekeraar VGZ
en cliëntenorganisatie Zorgbelang Brabant. Het betreft
150.000 verzekerden van VGZ en 150.000 verzekerden
van CZ die ingeschreven staan bij huisartsen van PoZoB
en DOH in de omgeving van het Anna Ziekenhuis, het
Maxima medisch Centrum en het Catharina Ziekenhuis.
Samen genereren zij 660 miljoen aan zorguitgaven in de
basisverzekering.
V. Voorbeelden
V. Voorbeelden
V. Voorbeelden
Vijf peilers onder slimme zorg:
• Samenwerking: 1e, 2e lijn, lokale overheid, welzijn, GGD
• Versterking 1e lijn: verwijzen, substitutie, bevorderen
zelfredzaamheid
• Zorg op maat
• Ontzorgen: zelfmanagement
• Nieuwe economische prikkel: als totale zorgkosten
kunnen worden verminderd ontvangen verzekerden,
verzekeraars en zorgverleners elk een derde van de
besparingen.
V. Voorbeelden
Tweede voorbeeld: inkoopkader AWBZ wijknetwerken VGZ.
Kenmerken:
• Een wijknetwerk bestaat uit een zorgnetwerk en een
bewonersnetwerk met als spil een wijkteam
• Samenstelling van het wijkteam (afh van wijk):
wijkverpleegkundige, opbouwwerk, huisarts
• Wijkteam heeft budgetverantwoordelijkheid
• Daarvoor heeft het wijkteam mandaat vanuit Wmo,
AWBZ en Zvw.
V. Voorbeelden
• Regievoerende/financierende partijen (gemeenten,
zorgkantoor, verzekeraar) maken hiervoor afspraken
(convenant)
• Het wijkteam pakt zelf hulpvragen van complexe aard op.
De meer eenvoudige hulpvragen worden door het
zorgnetwerk onder verantwoordelijkheid van het
wijkteam opgepakt.
VGZ is nog in bespreking met gemeenten. Constructie levert
o.a. juridische problemen.
Derde voorbeeld: de Bekkerie Venlo, een
samenwerking van ondernemers en
zorginstellingen:
– bakkerij
– chocolaterie
– VVV-bibliotheek
– lunchroom/catering
Personeel o.a. vanuit zorginstellingen en
participatietrajecten