Week 2

Week 2.4 opdracht 2
Gulden trekt in buitenland een spoor van ontwijking en ontduiking
Zwart geld op de vlucht voor euro
Bron: NRC door redacteur ROEL JANSSEN 28 maart 2001
Geen mens, en ook de fiscus niet, weet hoe groot de berg zwart geld is die voor de komst
van de euro wordt witgewassen, bijvoorbeeld door omwisseling in het buitenland.
Achteraf krijgt minister Zalm een indruk door de terugkeer van miljoenen duizendjes bij
De Nederlandsche Bank.
De kapitaalvlucht uit Nederland is in volle gang. Met het oog op de komst van de euro zijn
Nederlanders bezig zich te ontdoen van contant geld waarvan het bezit bij de fiscus niet bekend
is. Contant geld moet over ruim negen maanden omgewisseld worden in euro's, wil het niet
waardeloos worden.
Er zijn vele manieren om dat te doen zonder dat de Belastingdienst gealarmeerd wordt, zoals
omzetten in waardevaste goederen en naar het buitenland brengen. De vluchtroutes zijn bekend
en met een dichtgeknepen oog van de autoriteiten stevent Nederland af op de grote
omwisseling.
Een graadmeter voor de kapitaalvlucht vormen de bankbiljetten die uit het buitenland
terugkomen naar De Nederlandsche Bank (DNB). De route is als volgt: iemand heeft
bijvoorbeeld vijftigduizend gulden contant geld. Dit bedrag wisselt hij in Zwitsersland om in
Zwitserse francs, of hij stort het op een bankrekening in een belastingparadijs of hij gebruikt het
als aanbetaling voor een Mediterraan vakantiehuis. Via het internationale financiële systeem
komen deze bankbiljetten weer terug bij de instantie die ze in omloop heeft gebracht, De
Nederlandsche Bank.
Vooral de terugkeer van briefjes van duizend gulden is een indicatie van kapitaalvlucht. Het
biljet van duizend gulden is populair onder bezitters van zwart geld en in het criminele circuit. Er
is veel 'zwart', of, zoals deskundigen het noemen, 'niet-gefiscaliseerd' geld in omloop. Niet
alleen in criminele kringen, op veemarkten of de tweede hands-automarkten, maar ook in het
particuliere circuit van huis-, tuin- en keukenonderhoud.
De gegevens van DNB over de teruggekeerde bankbiljetten tonen een opmerkelijke stijging in
de afgelopen twee jaar.
De totale waarde van de bankbiljetten die De Nederlandsche Bank in omloop heeft gebracht,
bedraagt omstreeks 40 miljard gulden waarvan een aanzienlijk bedrag (12 20 miljard gulden)
contant door huishoudens wordt aangehouden. Dat wil zeggen: geld dat in spaarpotten zit,
onder de matras ligt of zich in bankkluisjes bevindt. Een derde van de contante geldwaarde,
13,7 miljard, bestaat uit briefjes van duizend. In totaal zijn er dus 13,7 miljoen briefjes van
duizend gulden in omloop en vorig jaar kwam meer dan tien procent hiervan terug uit het
buitenland.
Begin jaren negentig was er ook een opmerkelijke toename in de duizendjes die uit het
buitenland terugkwamen. Dat had te maken met de commotie die was ontstaan na uitspraken
van toenmalig minister van Financiën Kok over belasting op spaartegoeden. Prompt stroomde
massaal contant geld naar rekeningen in België, Luxemburg of andere belastingparadijzen - en
vandaar weer naar De Nederlandsche Bank.
In 1996 kwam ter waarde van 490 miljoen gulden aan briefjes van duizend terug uit het
buitenland en in 1997 en 1998 ging dit bedrag licht omhoog. Maar in 1999 bedroeg het 1,2
miljard gulden en in 2000 steeg het naar 1,7 miljard gulden, ruim drie keer zoveel als in 1996.
Niet alleen het aantal duizendjes dat terugkomt, neemt toe. Sinds 1996 is het totale bedrag aan
bankbiljetten dat uit het buitenland terugkwam naar DNB gestegen van 1,5 miljard gulden naar
4,7 miljard gulden vorig jaar. Ook dit vormt een indicatie voor de groeiende kapitaalvlucht
voorafgaand aan de introductie van de euro.
Minister Zalm heeft gezegd dat bij de omwisseling extra gelet zal worden op sporen van zwart
en/of crimineel geld. Echt van harte gaat dat niet, want tegelijkertijd willen de Europese
ministers van Financiën dat de euro-omwisseling zo soepel mogelijk verloopt. Dat betekent: niet
al te moeilijk doen over de omwisseling, want daardoor zouden burgers maar worden
afgeschrikt en met hun zwarte geld naar belastingparadijzen buiten de Europese Unie vluchten.
De EU heeft in 1991 een richtlijn opgesteld om witwassen tegen te gaan. In Nederland geldt een
meldplicht voor financiële instellingen in het kader van de Wet MOT (Melding Ongebruikelijke
Transacties). Bedragen vanaf 25.000 gulden en bepaalde verdachte omstandigheden moeten
worden gemeld in Zoetermeer. Het aantal meldingen loopt op sinds de politie de zaak beter
heeft georganiseerd: vorig jaar waren er 45.000 meldingen, waarvan ongeveer een kwart als
'verdacht' aan Justitie werd doorgegeven. Hiervan gingen 876 gevallen naar de FIOD.
Er zijn contante transacties mogelijk die niet onder de MOT-wetgeving vallen, zoals de aankoop
van kunst, edelmetalen en edelstenen. Zalm zei vorige maand in de Kamer dat de verkoop van
diamanten en goud binnenkort ook MOT-waardig zullen zijn. De opmerkelijke aanbiedingen van
een Amsterdamse diamantair om tot 2010 voor contante guldens diamanten te verkopen, lijkt
hiermee als wisseltruk te zijn afgesloten.
Andere branches blijven mogelijkheden bieden. In de kunst- en antiekhandel doet bijvoorbeeld
de volgende constructie opgang. Een bezitter van niet-gefiscaliseerd geld laat een kunstwerk uit
zijn bezit via een bevriende relatie inbrengen op een kunstveiling. Daar koopt de oorspronkelijke
eigenaar het kunstwerk voor een buitensporig hoog bedrag terug. Na de veilingtransactie is het
geld gewit, de betrokkenen vereffenen onderling de rekening en het kunstwerk hangt weer aan
de muur bij de oorspronkelijke eigenaar.
Wie geen risico wil lopen om met het MOT-team of de FIOD in aanraking te komen en toch
grote bedragen aan contant geld wil wisselen, kan het beste naar het buitenland uitwijken. Bij
makelaars van vakantiehuisjes in Zuid-Frankrijk of Spanje is het gebruikelijk dat een deel van de
aankoopsom contant wordt betaald. Het tweede huis moet wel worden opgegeven in box drie
van inkomstenbelasting.
Echt veilig is het om langs te gaan in een belastingparadijs waar fiscale anonimiteit is verzekerd.
Maar zelfs in Liechtenstein, dat het strengste bankgeheim van Europa kent, moeten de banken
tegenwoordig vragen stellen als een onbekende met een koffer vol contanten binnenkomt.
Anonieme bankrekeningen zijn daar niet meer mogelijk, al blijft belastingontduiking voor het
vorstendom geen reden om informatie aan de buitenlandse fiscus te verstrekken.
Vragen
Omschrijf het begrip ‘verborgen economie’.
Geef aan hoe je op legale wijze de belasting kunt ontwijken?
Welke twee vormen van belastingontduiking zijn er?
2e alinea: waardeloos. Waarom zal het geld waardeloos worden?
3e alinea: dichtgeknepen oog. Waarom staat de overheid dit toe?
9e alinea: kapitaalvlucht? Hoezo kapitaalvlucht, de briefjes van 1000 komen toch weer
terug bij DNB?
7) Welke mogelijkheden zijn er volgens de tekst voor mensen met zwart geld?
8) Geef een aantal buiten de tekst genoemde belastingparadijzen.
9) Nederland is ook een belastingparadijs. Leg uit waarom?
1)
2)
3)
4)
5)
6)