De grote onpopulariteitswedstrijd: Hoe de Amerikaanse

GLOBAL MARKETS
RESEARCH
September 2016
De grote onpopulariteitswedstrijd
Economie
[SECTOR]
10 oktober 2016
De grote
onpopulariteitswedstrijd
Hoe de Amerikaanse verkiezingen winnen?
Op acht november kiezen de Amerikanen hun nieuwe president. Wordt het
Clinton of Trump? Het zal een van de meest ongewone verkiezingen worden uit
de recente geschiedenis. Hilary Clinton is de eerste vrouwelijke kandidaat en
Donald Trump is een populistische nieuwkomer. Bovendien blijkt uit peilingen
dat beide kandidaten niet populair zijn. Clinton wordt door sommigen gezien als
een kandidaat van de elite. Trump daarentegen heeft al heel wat
bevolkingsgroepen geschoffeerd.
Hoe word je president van de Verenigde Staten (VS)?
De verkiezingen worden gehouden in de 50 staten en het District van Columbia (DC). Elke
staat heeft een aantal kiesmannen dat is bepaald door het aantal afgevaardigden in het
Huis van Afgevaardigden (afhankelijk van populatie) en de Senaat (altijd twee per staat).
DC heeft hetzelfde aantal kiesmannen als de kleinste staat, namelijk drie.
In totaal zijn er 538 kiesmannen. De kandidaat die een meerderheid heeft, dat is dus 270
kiesmannen, is de nieuwe Amerikaanse president.
In de meeste staten krijgt de kandidaat met het hoogst aantal stemmen alle kiesmannen
van die staat. De staten Nebraska en Maine zijn een uitzondering. In deze staten kunnen
de kiesmannen verdeeld worden, namelijk twee voor de globale winnaar in de staat en de
overige aan de winnaar van de districten binnen de staat. Dit gebeurde in 2008, toen
Obama in een van de districten van Nebraska won.
Aangezien de kandidaat met de meerderheid van de stemmen in een staat alle kiesmannen
krijgt (met uitzondering van Nebraska en Maine, zie hierboven), kan het zijn dat een
kandidaat met de meeste voorkeurstemmen toch geen president wordt. Dit is al vier keer
gebeurt. De laatste keer was in 2000, toen George W Bush president werd met 543,895
minder voorkeurstemmen dan Al Gore.
Populariteitswedstrijd?
Tabel 1 toont de resultaten van een enquête dat kiezers vraagt naar de hoofdreden in hun
keuze tussen Trump en Clinton. Zowel Trump als Clinton aanhangers willen vooral niet dat
de andere kandidaat wint. Voor Trump aanhangers ligt dit op 55% van de ondervraagden
en voor Clinton op 50,9%. Het is duidelijk dat de kiezers niet voor maar vooral tegen een
kandidaat zullen stemmen.
De aversie tegenover Trump is gemakkelijk te begrijpen. Hij is erin geslaagd om een aantal
bevolkingsgroepen te schofferen, onder andere vrouwen, Latino’s en moslims. Ook over
Mexico, China en vluchtelingen heeft hij een verontrustende visie.
Er is echter ook kritiek op Clinton. Deze kritiek wordt soms onderschat door nietAmerikanen die haar als een status quo kandidaat zien. De terroristische aanval van 2012
Steven Trypsteen
Economist
Brussels +32 2 547 33 79
[email protected]
research.ing.com
op de Amerikaanse ambassade in Benghazi (Libië) en het email schandaal spelen haar
echter parten. Bovendien vertegenwoordigt Clinton voor vele mensen de gevestigde orde
en dit is vandaag geen voordeel meer.
1
SEE THE DISCLOSURES APPENDIX FOR IMPORTANT DISCLOSURES & ANALYST CERTIFICATION
De grote onpopulariteitswedstrijd
September 2016
Doordat beide kandidaten onaantrekkelijk zijn voor veel kiezers kan de opkomst belangrijk
zijn voor het eindresultaat. Bovendien zijn mensen met een sterke tegenstem vaak extra
gemotiveerd om te gaan stemmen. Een lage opkomst is daarom onwaarschijnlijk op 8
november.
Tabel 1
Waarom steunen de kiezers Trump of Clinton? (in %, enquête afgenomen
op 6 oktober 2016)
Wat is de hoofdreden voor uw stem
aan de kandidaat waarop u zou
stemmen:
Ik ga akkoord met zijn/haar politieke
overtuiging
Ik vind dat hij/zij een leuke
persoonlijkheid heeft
Trump
aanhangers
Clinton
aanhangers
34,3%
39,8%
6,8%
7,6%
Ik wil niet dat Trump/Clinton wint
55,0%
50,9%
Andere reden
3,0%
1,6%
Ik weet het niet
0,9%
0,1%
Bron: Reuters
It’s not the economy, stupid!
Een van de meer memorabele uitspraken van Bill Clinton tijdens zijn presidentscampagne
tegen George H W Bush in 1992 was: “It’s the economy, stupid!”. Op dat moment was er
een recessie in de VS en dus wilde Clinton focussen op de slechte economische situatie
tijdens het presidentschap van Bush. Clinton won toen de verkiezingen.
Een presidentsverkiezing winnen zou dus gemakkelijker moeten zijn voor de zittende partij
als het economisch goed gaat (in de huidige verkiezingen is dit Clinton aangezien de
huidige president, Barack Obama, ook Democraat is). Als het economisch slecht gaat is
dit beter voor de uitdager (Trump).
Om in te schatten hoe het vandaag met de Amerikaanse economie gaat en om dit te
vergelijken met het verleden, berekenen we de economie index (Figuur 1). Dit is een
genormaliseerde index van zes belangrijke macro-economische indicatoren, namelijk de
werkgelegenheid, het inkomen, de uitgaven, de activiteit van de verwerkende nijverheid,
de inflatie en het beursklimaat. Al deze indicatoren hebben een positieve invloed op de
economie index, behalve inflatie.
Als de index positief is, dan betekent dit dat het economisch goed gaat en dit zou dus goed
moeten zijn voor Clinton. Een negatieve index duidt op een negatieve economische
omgeving en dit zou dus in het voordeel zijn van Trump. Figuur 1 toont dat de index
vandaag rond de nul hangt en dit kan er dus toe leiden dat de economie geen belangrijk
thema wordt tijdens de campagne.
De kern van het debat
De steun voor Trump toont gelijkenissen met de opkomst van andere populistische
bewegingen in Europa. In beide gevallen is de perceptie van inkomensstagnatie en
ongelijkheid een centraal thema. En in beide gevallen worden immigratie en vrijhandel
gezien als de boosdoeners.
2
De grote onpopulariteitswedstrijd
Figuur 1
September 2016
Economie index
150
Sterke economie
100
In het voordeel van
Clinton
50
0
-50
-100
-150
Zwakke economie
-200
In het voordeel van
Trump
-250
-300
97 97 98 99 99 00 01 01 02 03 03 04 05 05 06 07 07 08 09 09 10 11 11 12 13 13 14 15 15 16
Bron: ING
Op het geaggregeerde niveau zorgde dit beleid echter voor meer welvaart, maar we
kunnen niet ontkennen dat sommige sectoren en werknemers negatief beïnvloed werden.
Daarom hebben sommige kiezers de neiging om voor verandering te kiezen in plaats van
de status quo.
Als Trump verkozen wordt, dan zal hij onder druk staan om enkele van zijn populistische
maatregelen uit te voeren, bijvoorbeeld een verhoogde bescherming tegen buitenlandse
competitie veroorzaakt door vrijhandel. Zijn belofte om de ongelijkheid te doen dalen zal
moeilijker te bereiken zijn. Indien verkozen, zal het waarmaken van zijn verkiezingsbeloften
dus een moeilijke opdracht worden.
“Swing States” brengen geen uniform verhaal
De meeste staten hebben traditioneel een partijvoorkeur. Zo is bijvoorbeeld Texas
traditioneel Republikeins en California traditioneel Democratisch. Sommige staten hebben
echter geen vaste voorkeur. Dat zijn de zogenaamde “Swing States”. In Ohio bijvoorbeeld
hebben de beide partijen elk vijf keer gewonnen tijdens de laatste tien verkiezingen. Tijdens
de verkiezingscampagne krijgen deze staten dan ook vele bezoekjes van de kandidaten.
We beschouwen 11 staten als “Swing States”, namelijk Colorado, Florida, Iowa, Michigan,
Nevada, New Hampshire, North Carolina, Ohio, Pennsylvania, Viginia en Wisconsin.
Door de verscheidene motieven om voor verandering te kiezen te analyseren, kunnen we
een aantal “Swing States” identificeren waar Trump kan winnen. Nevada en Florida worden
gekenmerkt door een hogere ongelijkheid en lage inkomensgroei en dus kan dit in het
voordeel van Trump spelen. In Ohio, New Hampshire, North Carolina en Pennsylvania
daalde de werkgelegenheid in de verwerkende nijverheid sterk en dit kan dus ook zorgen
voor veel Trump aanhangers.
De aanwezigheid van bepaalde etnische minderheden maakt een Trump overwinning bijna
onmogelijk in sommige staten. Dit komt doordat de traditionele voorkeur van AfrikaansAmerikanen en latino’s democratisch is en door de controversiële uitspraken van Trump.
Virginia en Florida zijn bijvoorbeeld etnisch diverser en dit speelt dus in het voordeel van
Clinton.
Ook al heeft Clinton in de meeste “Swing States” een lichte voorsprong in de peilingen,
geen van beide kandidaten is zeker van een overwinning. Het zal dus belangrijk zijn om de
uitslag in deze staten goed op te volgen. In het bijzonder de staat Florida aangezien dit de
“Swing State” is met het grootst aantal kiesmannen.
3
De grote onpopulariteitswedstrijd
September 2016
Conclusie
De uitslag van de Amerikaanse verkiezingen ligt zeker nog niet vast. Geen van de
kandidaten is echt geliefd. Trump is echt een atypische kandidaat met controversiële
uitspraken en Clinton vertegenwoordigt voor sommigen de elite. De economie lijkt niet echt
een thema te worden die veel winst kan betekenen voor de kandidaten. In de “Swing
States“ is nog geen kandidaat zeker van winst. Het beloven spannende tijden te worden.
Een volgend artikel over de Amerikaanse verkiezingen zal de programma’s van de
twee kandidaten onder de loep nemen.
Disclaimer
De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de
onderliggende securities en/of over de uitgevende instanties en geen enkel deel van de beloning van
de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke
aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen
voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening
van hun vak. Deze publicatie is gemaakt namens ING België NV en is enkel en alleen bedoeld ter
informatie van haar cliënten. ING België NV is onderdeel van ING Groep (in dit verband zijnde ING
Groep N.V. en haar dochters en gelieerde ondernemingen). Deze publicatie geeft geen
beleggingsadvies noch is het een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enige financieel
instrument. Hoewel redelijke zorg is besteed om er zeker van te zijn dat de informatie opgenomen in
dit rapport is niet onjuist of misleidend ten tijde van de publicatie, geeft ING geen garantie dat de
informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige
vorm van aankondiging. ING en al haar bestuurders, werknemers en mandaten mogen, voor zover
toegestaan bij wet, lange of korte posities houden of anderszins belang hebben bij enige transactie of
investment (derivaten hieronder begrepen) waarnaar wordt verwezen in deze publicatie. Bovendien
mag ING Group diensten op het gebied van bank, verzekering en asset management aanbieden en
leveren aan, of zulke diensten afnemen van, elke vennootschap waarnaar wordt verwezen in deze
publicatie.
Noch ING noch enige van haar directeuren of werknemers accepteren enige aansprakelijkheid voor
enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze
publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op
deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door
wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van ING.
Alle rechten zijn voorbehouden.
Enige investering waarnaar wordt verwezen kan significant risico inhouden, zijn niet
noodzakelijkerwijze mogelijk in alle jurisdicties, zijn wellicht illiquide en zijn wellicht niet geschikt voor
elke investeerder. De waarde van, of inkomsten uit, enige investering waarnaar wordt verwezen
kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in de wisselkoersen. Resultaten
behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Investeerders dienen hun eigen
investeringsbeslissingen te nemen zonder te vertrouwen op deze publicatie. Alleen investeerders met
voldoende kennis en ervaring op financieel gebied om de verdiensten en risico’s te kunnen
beoordelen kunnen overwegen om te investeren in enige uitgevende instantie of markt zoals hierin
beschreven. Andere personen dienen geen enkele actie te nemen op basis van deze publicatie. Deze
publicatie is in het Verenigd Koninkrijk alleen uitgegeven aan personen beschreven in artikelen 19, 47
en 49 van de Financial Services and Markets Act 2000 (Financial Promotion) Order 2005 en is niet
bestemd om te worden verspreid, direct of indirect, naar enige ander klasse van mensen (hieronder
private investors begrepen). De publicatie is in Italië alleen uitgegeven aan personen beschreven in
artikel 31 van Consob Regulation No. 11522/98. Deze publicatie is in de Verenigde Staten van Amerika
alleen uitgegeven aan Qualified Institutional Buyers (QIB’s) en grote bedrijven.
4
De grote onpopulariteitswedstrijd
September 2016
Cliënten dienen contact op te nemen en hun transacties uit te voeren via analisten van een ING
entiteit in hun eigen jurisdictie tenzij toepasselijk recht anders toestaat. ING België N.V. en de andere
maatschappijen van ING Groep zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht bij de betrokken
nationale toezichthouders.
ING België NV -Marnixlaan 24 - 1000 Brussel RPR Brussel – BTW BE 0403.200.393 – BIC (SWIFT):
BBRUBEBB Bankrekening: 310-9156027-89 (IBAN: BE45 3109 1560 2789).
Verantwoordelijke uitgever: Peter Vanden Houte, Marnixlaan 24, 1000 Brussel.
5