Samenvattingskaart richtlijn Oncologische revalidatie
advertisement
Samenvatting richtlijn Oncologische revalidatie Datum goedkeuring richtlijn: 6 oktober 2011 I versie: 1.0 Verantwoording: projectgroep en richtlijnwerkgroep Richtlijn Oncologische revalidatie gesprek plus lastmeter > Het is gewenst dat u als zorgverlener deze richtlijn kent. Raadpleeg de meest recente versie van de richtlijn op hulpvraag, revalidatie indicatie www.oncoline.nl/oncologische-revalidatie > aanvullende signalering • CES-D >16 • VAS vermoeidheid ≥4 • PSK ≥4 op minimaal 1 item > Oncologische revalidatie, tijdig en op maat, voor alle geïndiceerde volwassen (ex-)patiënten met kanker. > Doelgroep doelen vaststellen > > interventies anders dan oncologische revalidatie interventies onclogische revalidatie • tijdens in opzet curatieve behandeling • na afloop in opzet curatieve behandeling • (ziekte- en symptoomgerichte) palliatieve fase > > effectevaluatie > > resterende hulpvraag? IKNL ontwikkelt, implementeert en evalueert richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg. IKNL neemt ook de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en beheer van de richtlijnen. > > > nee Extra kaarten zijn te bestellen via www.iknl.nl > afronding en advies signalering en verwijzing intake en evaluatie Oncologische revalidatie wordt door het College voor zorgverzekeringen (CVZ) gedefinieerd als zorg gericht op functionele, fysieke, psychische en sociale problemen verbonden met kanker, inclusief nazorg en revalidatie. Eén van de onderdelen van oncologische revalidatie is fysieke training (conform advies CVZ). Oncologische revalidatie kan veel (ex-)patiënten helpen om de gevolgen van de ziekte en de behandeling te boven te komen, waardoor de kwaliteit van leven en deelname aan het arbeidsproces verbeteren. De richtlijn beschrijft revalidatie: • voor volwassen (ex-)patiënten met kanker (vanaf 18 jaar) • bij alle oncologische aandoeningen • in alle fasen van het oncologisch behandel- en hersteltraject; ook de palliatieve fase. Doelstelling bij meervoudige problematiek: verwijzing voor oncologische revalidatie door multi-disciplinair revalidatieteam ja Oncologische revalidatie © IKNL | t 030 234 37 80 | [email protected] | oktober 2011 Professionals betrokken bij oncologische revalidatie: • behandelaars die klachten signaleren en verwijzen voor oncologische revalidatie (medisch specialisten, huisartsen, fysiotherapeuten, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en arbeids-/bedrijfsgeneeskundigen) • uitvoerders van oncologische revalidatie (bijv. revalidatieartsen, sportartsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, psychologen, medisch maatschappelijk werkers en diëtisten) Inhoud richtlijn • • • • signalering van klachten van (ex-)patiënten verwijzing naar oncologische revalidatie intake voorafgaand aan oncologische revalidatie aanbevelingen voor revalidatie tijdens en na afloop van in opzet curatieve behandeling en tijdens de ziekte- en symptoomgerichte palliatieve fase. Signalering en verwijzing Behandelaars zijn verantwoordelijk voor het signaleren van klachten (bijv. vermoeidheid, depressie). Zij dienen - in overleg met patiënt - indien nodig te verwijzen. Voor het signaleren van klachten bij (ex-)patiënten wordt sterk aanbevolen gebruik te maken van de Lastmeter (www.oncoline.nl/detecteren-behoefte-psychosociale-zorg), op indicatie aangevuld met: • Single item Visuele Analoge Schaal (VAS) voor kankergerelateerde vermoeidheid • Center for Epidemiologic Studies Depression Scale (CES-D) voor emotionele problemen • Patiënt Specifieke Klachtenlijst (PSK) voor fysieke problemen Bij enkelvoudige problematiek wordt de patiënt verwezen naar een monodisciplinaire behandelaar (bv. beperkte schouderfunctie: fysiotherapeut). Bij complexe problematiek wordt de patiënt verwezen naar revalidatiegeneeskunde (bv. amputatie na osteosarcoom). Bij meervoudige problematiek (op ≥2 schalen problematiek: CES-D >16, VAS ≥4 en /of PSK ≥4 op minimaal 1 item) wordt de patiënt verwezen voor een intake oncologische revalidatie (zie figuur). Oncologische revalidatieprogramma’s Tijdens curatieve behandeling Geadviseerd wordt bij elke patiënt: • het onderwerp fysieke training tijdens behandeling te bespreken. Er zijn geen medische redenen om terughoudend te zijn met fysieke training tijdens de behandeling van kanker. • het onderwerp fysieke training regelmatig opnieuw te bespreken in de loop van de behandeling. Indien nodig adviezen bijstellen. • vorm en intensiteit van de training in overleg met de patiënt vast te stellen. 1 • • • • Krachttraining kan zinvol zijn als onderdeel van fysieke training met als doel tenminste behoud van spiermassa. Fysieke training kan worden aangevuld met aandacht voor, en adviezen bij, specifieke klachten bij kanker(behandeling). In palliatieve fase • • • • • • • • • • Bepaal een behandelprogramma op maat, rekening houdend met ziekte, voorkeuren en doelen van patiënt. 1 Mogelijke interventies : fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet coaching en energieverdeling psycho-educatie arbeidsreïntegratie Mogelijke interventies1: fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet coaching en energieverdeling Gebruik ervaringen uit de oncologische revalidatie van in opzet curatief behandelde patiënten in aangepaste vorm voor patiënten in de palliatieve fase. • Na afloop curatieve behandeling Intake Voor zorg op maat is een gestructureerde intake oncologische revalidatie nodig door of onder supervisie van een medisch specialist met expertise op het gebied van oncologische revalidatie. De richtlijnwerkgroep adviseert om op basis van de intake, beschreven in de beslisboom ‘Oncologische revalidatie’, in overleg met de patiënt: • de doelen van revalidatie te formuleren • een interventieprogramma op maat te selecteren • de patiënt te verwijzen naar één of meerdere interventies binnen oncologische revalidatie. Ter ondersteuning van de intake worden op indicatie fysieke testen en vragenlijsten aanbevolen. Mogelijke interventies : fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet arbeidsreïntegratie Aanbevolen wordt: • aërobe training met tenminste matige intensiteit ter verbetering van aërobe capaciteit, rolfunctioneren en kankergerelateerde vermoeidheid • progressieve spierkrachttraining met tenminste matige intensiteit ter verbetering van spierkracht, rolfunctioneren en kankergerelateerde vermoeidheid • cognitieve gedragstherapie bij ernstige vermoeidheid één jaar na afsluiten van behandeling. • • • Bij revalidatie in de palliatieve fase: staan persoonlijke doelen en voorkeuren van patiënt centraal. Stimuleer het systematisch invullen van een éénbladig numeriek klachtendagboek. verschuift de doelsteling naar: - preventie en behandeling van symptomen - behoud van fysieke functies - optimaliseren kwaliteit van leven worden zowel individuele als groepsactiviteiten aangeboden wordt bij uitval door progressieve ziekte geadviseerd om een beperktere versie voor thuis te faciliteren en beweegadviezen te geven. Arbeids(re)integratie en maatschappelijke participatie Aandacht voor terugkeer naar werk (indien van toepassing) dient een vast onderdeel te zijn van oncologische revalidatie. 1) Deze interventies zijn gebaseerd op beschikbare literatuur en consensus van de werkgroep • • • • De bedrijfsarts adviseert verwijzing voor een intake oncologische revalidatie bij: uitblijven van terugkeer naar werk stagnatie van werkhervatting discrepantie subjectieve en objectieve belastbaarheid aanwezigheid belemmerende factoren voor terugkeer naar werk. Zie ook de NVAB Blauwdruk Kanker en Werk (www.oncoline.nl/kanker-en-werk). Effectevaluatie • • • • • • • • • Gebruik op indicatie onderstaande gevalideerde meetinstrumenten om de effecten van oncologische revalidatie bij de patiënt te evalueren: pijn: VAS-pijn, Numeric Rating Scale (NRS), Verbal Rating Scale (VRS), pijnschalen EORTC-QLQ-C30 of SF/RAND-36 spierkracht: (in)directe 1 repetitie maximum (1-RM) aërobe capaciteit: maximale inspanningstest met ECG en ademgasanalyse vermoeidheid: Multidimensionele Vermoeidheidsindex (MVI) fysiek functioneren: fysiek functioneren subschalen EORTCQLQ-C30 of SF/RAND-36, 6 minuten looptest fysieke activiteit: objectieve maten van fysieke activiteiten (accelerometer) kwaliteit van leven: EORTC-QLQ-C30, SF/RAND-36 depressieve klachten: Center for Epidemiologic DepressionScale (CES-D) angst: State Trait Anxiety Inventory (STAI) Empowerment • • • • Bevorder en stimuleer deelname aan revalidatie door: tonen van ervaringen en effecten bij vergelijkbare patiënten deelname aan proefbijeenkomst/-training benadrukken van positieve effecten en plezier belang verduidelijken aan anderen, zoals partner en familie. Speciale aandacht is gewenst voor oudere patiënten (>65 jaar) en kwetsbare groepen. Signalering en verwijzing Behandelaars zijn verantwoordelijk voor het signaleren van klachten (bijv. vermoeidheid, depressie). Zij dienen - in overleg met patiënt - indien nodig te verwijzen. Voor het signaleren van klachten bij (ex-)patiënten wordt sterk aanbevolen gebruik te maken van de Lastmeter (www.oncoline.nl/detecteren-behoefte-psychosociale-zorg), op indicatie aangevuld met: • Single item Visuele Analoge Schaal (VAS) voor kankergerelateerde vermoeidheid • Center for Epidemiologic Studies Depression Scale (CES-D) voor emotionele problemen • Patiënt Specifieke Klachtenlijst (PSK) voor fysieke problemen Bij enkelvoudige problematiek wordt de patiënt verwezen naar een monodisciplinaire behandelaar (bv. beperkte schouderfunctie: fysiotherapeut). Bij complexe problematiek wordt de patiënt verwezen naar revalidatiegeneeskunde (bv. amputatie na osteosarcoom). Bij meervoudige problematiek (op ≥2 schalen problematiek: CES-D >16, VAS ≥4 en /of PSK ≥4 op minimaal 1 item) wordt de patiënt verwezen voor een intake oncologische revalidatie (zie figuur). Oncologische revalidatieprogramma’s Tijdens curatieve behandeling Geadviseerd wordt bij elke patiënt: • het onderwerp fysieke training tijdens behandeling te bespreken. Er zijn geen medische redenen om terughoudend te zijn met fysieke training tijdens de behandeling van kanker. • het onderwerp fysieke training regelmatig opnieuw te bespreken in de loop van de behandeling. Indien nodig adviezen bijstellen. • vorm en intensiteit van de training in overleg met de patiënt vast te stellen. 1 • • • • Krachttraining kan zinvol zijn als onderdeel van fysieke training met als doel tenminste behoud van spiermassa. Fysieke training kan worden aangevuld met aandacht voor, en adviezen bij, specifieke klachten bij kanker(behandeling). In palliatieve fase • • • • • • • • • • Bepaal een behandelprogramma op maat, rekening houdend met ziekte, voorkeuren en doelen van patiënt. 1 Mogelijke interventies : fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet coaching en energieverdeling psycho-educatie arbeidsreïntegratie Mogelijke interventies1: fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet coaching en energieverdeling Gebruik ervaringen uit de oncologische revalidatie van in opzet curatief behandelde patiënten in aangepaste vorm voor patiënten in de palliatieve fase. • Na afloop curatieve behandeling Intake Voor zorg op maat is een gestructureerde intake oncologische revalidatie nodig door of onder supervisie van een medisch specialist met expertise op het gebied van oncologische revalidatie. De richtlijnwerkgroep adviseert om op basis van de intake, beschreven in de beslisboom ‘Oncologische revalidatie’, in overleg met de patiënt: • de doelen van revalidatie te formuleren • een interventieprogramma op maat te selecteren • de patiënt te verwijzen naar één of meerdere interventies binnen oncologische revalidatie. Ter ondersteuning van de intake worden op indicatie fysieke testen en vragenlijsten aanbevolen. Mogelijke interventies : fysieke training plus informatiemodule psychosociale begeleiding voeding en dieet arbeidsreïntegratie Aanbevolen wordt: • aërobe training met tenminste matige intensiteit ter verbetering van aërobe capaciteit, rolfunctioneren en kankergerelateerde vermoeidheid • progressieve spierkrachttraining met tenminste matige intensiteit ter verbetering van spierkracht, rolfunctioneren en kankergerelateerde vermoeidheid • cognitieve gedragstherapie bij ernstige vermoeidheid één jaar na afsluiten van behandeling. • • • Bij revalidatie in de palliatieve fase: staan persoonlijke doelen en voorkeuren van patiënt centraal. Stimuleer het systematisch invullen van een éénbladig numeriek klachtendagboek. verschuift de doelsteling naar: - preventie en behandeling van symptomen - behoud van fysieke functies - optimaliseren kwaliteit van leven worden zowel individuele als groepsactiviteiten aangeboden wordt bij uitval door progressieve ziekte geadviseerd om een beperktere versie voor thuis te faciliteren en beweegadviezen te geven. Arbeids(re)integratie en maatschappelijke participatie Aandacht voor terugkeer naar werk (indien van toepassing) dient een vast onderdeel te zijn van oncologische revalidatie. 1) Deze interventies zijn gebaseerd op beschikbare literatuur en consensus van de werkgroep • • • • De bedrijfsarts adviseert verwijzing voor een intake oncologische revalidatie bij: uitblijven van terugkeer naar werk stagnatie van werkhervatting discrepantie subjectieve en objectieve belastbaarheid aanwezigheid belemmerende factoren voor terugkeer naar werk. Zie ook de NVAB Blauwdruk Kanker en Werk (www.oncoline.nl/kanker-en-werk). Effectevaluatie • • • • • • • • • Gebruik op indicatie onderstaande gevalideerde meetinstrumenten om de effecten van oncologische revalidatie bij de patiënt te evalueren: pijn: VAS-pijn, Numeric Rating Scale (NRS), Verbal Rating Scale (VRS), pijnschalen EORTC-QLQ-C30 of SF/RAND-36 spierkracht: (in)directe 1 repetitie maximum (1-RM) aërobe capaciteit: maximale inspanningstest met ECG en ademgasanalyse vermoeidheid: Multidimensionele Vermoeidheidsindex (MVI) fysiek functioneren: fysiek functioneren subschalen EORTCQLQ-C30 of SF/RAND-36, 6 minuten looptest fysieke activiteit: objectieve maten van fysieke activiteiten (accelerometer) kwaliteit van leven: EORTC-QLQ-C30, SF/RAND-36 depressieve klachten: Center for Epidemiologic DepressionScale (CES-D) angst: State Trait Anxiety Inventory (STAI) Empowerment • • • • Bevorder en stimuleer deelname aan revalidatie door: tonen van ervaringen en effecten bij vergelijkbare patiënten deelname aan proefbijeenkomst/-training benadrukken van positieve effecten en plezier belang verduidelijken aan anderen, zoals partner en familie. Speciale aandacht is gewenst voor oudere patiënten (>65 jaar) en kwetsbare groepen. Samenvatting richtlijn Oncologische revalidatie Datum goedkeuring richtlijn: 6 oktober 2011 I versie: 1.0 Verantwoording: projectgroep en richtlijnwerkgroep Richtlijn Oncologische revalidatie gesprek plus lastmeter > Het is gewenst dat u als zorgverlener deze richtlijn kent. Raadpleeg de meest recente versie van de richtlijn op hulpvraag, revalidatie indicatie www.oncoline.nl/oncologische-revalidatie > aanvullende signalering • CES-D >16 • VAS vermoeidheid ≥4 • PSK ≥4 op minimaal 1 item > Oncologische revalidatie, tijdig en op maat, voor alle geïndiceerde volwassen (ex-)patiënten met kanker. > Doelgroep doelen vaststellen > > interventies anders dan oncologische revalidatie interventies onclogische revalidatie • tijdens in opzet curatieve behandeling • na afloop in opzet curatieve behandeling • (ziekte- en symptoomgerichte) palliatieve fase > > effectevaluatie > > resterende hulpvraag? IKNL ontwikkelt, implementeert en evalueert richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg. IKNL neemt ook de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en beheer van de richtlijnen. > > > nee Extra kaarten zijn te bestellen via www.iknl.nl > afronding en advies signalering en verwijzing intake en evaluatie Oncologische revalidatie wordt door het College voor zorgverzekeringen (CVZ) gedefinieerd als zorg gericht op functionele, fysieke, psychische en sociale problemen verbonden met kanker, inclusief nazorg en revalidatie. Eén van de onderdelen van oncologische revalidatie is fysieke training (conform advies CVZ). Oncologische revalidatie kan veel (ex-)patiënten helpen om de gevolgen van de ziekte en de behandeling te boven te komen, waardoor de kwaliteit van leven en deelname aan het arbeidsproces verbeteren. De richtlijn beschrijft revalidatie: • voor volwassen (ex-)patiënten met kanker (vanaf 18 jaar) • bij alle oncologische aandoeningen • in alle fasen van het oncologisch behandel- en hersteltraject; ook de palliatieve fase. Doelstelling bij meervoudige problematiek: verwijzing voor oncologische revalidatie door multi-disciplinair revalidatieteam ja Oncologische revalidatie © IKNL | t 030 234 37 80 | [email protected] | oktober 2011 Professionals betrokken bij oncologische revalidatie: • behandelaars die klachten signaleren en verwijzen voor oncologische revalidatie (medisch specialisten, huisartsen, fysiotherapeuten, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en arbeids-/bedrijfsgeneeskundigen) • uitvoerders van oncologische revalidatie (bijv. revalidatieartsen, sportartsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, psychologen, medisch maatschappelijk werkers en diëtisten) Inhoud richtlijn • • • • signalering van klachten van (ex-)patiënten verwijzing naar oncologische revalidatie intake voorafgaand aan oncologische revalidatie aanbevelingen voor revalidatie tijdens en na afloop van in opzet curatieve behandeling en tijdens de ziekte- en symptoomgerichte palliatieve fase.
