De verpleegkundige als educator: over nierfalen en -dialyse
advertisement
De dialyse verpleegkundige als local (peer) educator Ondersteuning voor dialyse patiënten opgenomen in het ziekenhuis Topics (1) • Nierfalen? • Prevalentie terminale nierinsufficiëntie (patiënten in behandeling) Vlaanderen (NBVN, 2017) • Quality of life / end of life 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 3 Topics (2) • Interactieve vragenlijst • Aandachtspunten voor patiënten aan nierfuctie vervangende therapie • Take home messages 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 4 Nierfalen? • 2 Boonvormige organen • Wegen +/- 150g elk Figuur 1: Gray1120-kidneys (Wikimedia Commons, 2012) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 5 Nierfalen? • In totaal ongeveer 1 miljoen nefronen per nier • Nefron = functionele eenheid van de nier Figuur 2: Kidney Nephron door Holly Fischer (Wikimedia Commons 2013) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 6 Nierfalen? eGFR normaal 125ml/min/1,73m² Indien beschadiging start therapie bij eGFR < 9ml/min./1,73m² Figuur 3: Physiology of Nephron door Madhero88 (Wikimedia Commons, 2010) 4-4-2017 (Tattersall et al., 2011) Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 7 Oorzaken nierfalen Cardiorenaal syndroom Ischemische nierziekte 100% 90% 80% Onbekend Andere 70% 60% Hereditaire nierziekte 50% Tubulo-interstitiële nierziekte 40% Immunologische glomerulaire nierziekte Type 2 Diabetes mellitus 30% Type 1 Diabetes mellitus 20% 10% 0% 2012 2013 2014 2015 NBVN 2016 NBVN (2015). Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 8 Predialyse begeleiding + ZT-CNI • Vanaf eGFR <45ml/min/1,73m² • Keuze peritoneale dialyse (buikspoeling) of hemodialyse (bloed) • Vaattoegang • Dieet • Opvang / begeleiding patiënt 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 9 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 10 Prevalentie patiënten aan nierfunctie vervangende therapie • Totaal 8307 patiënten (NBVN, 1/2017) • 4647 patiënten aan dialyse • 339 peritoneale dialyse • 1444 low-care hemodialyse • 2864 high-care hemodialyse • 3660 patiënten behandeld met transplantatie 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 11 Prevalentie patiënten aan nierfunctie vervangende therapie • 73% ouder dan 65j. • 52% ouder dan 75j. • Laatste 4 jaren stijging van de totale dialysepopulatie met +/- 1% per jaar 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 12 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 13 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 14 Incidentie patiënten aan nierfunctie vervangende therapie • Instroom: 1143 nieuwe patiënten in 2016 • 73% +65j. • 48% +75j. • 13% +85j. • Laatste 4 jaren gemiddeld -2,4% instroom (zorgtraject CNI) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 15 Woonsituatie • WZC: • Vlaanderen 1/2016 (N=3484) • 12% totale populatie • Dialyse AZ Nikolaas 1/2016 (N=173) • 23% totaal aantal patiënten • 2,89% assistentiewoning 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 16 Quality of life / end of life • Onderzoek naar palliatieve zorg bij hemodialyse patiënten (25 van 27 Vlaamse dialysecentra) • Palliatieve zorg essentieel bij dialysepatiënt • Bespreking therapiebeperking (DNR-beleid) ligt soms gevoelig Coene, E., Onsia, E. & Van den Eynden, E. (2013). Behoefte aan palliatieve zorg bij hemodialysepatiënten. ORPADT Forum, 13-2, 15-18. 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 17 Quality of life / end of life • Meestal “vroegtijdige” zorgplanning na voorkomen kantelmoment bij patiënt • Best na eerste weken dialyse start vroegtijdige zorgplanning Price CA. Resources for Planning Palliative and End-of-Life Care For Patients with Kidney Disease. Nephrol Nurs J 2003, 30: 649-664. 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 18 Quality of life / end of life • Vroegtijdige zorgplanning zeer belangrijk! • Overlijden: 769 patiënten in 2016 • Aantal patiënten waarbij therapie gestopt wordt is verdubbeld laatste 10 jaar • 10% in 2006 • 21% in 2016 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 19 Wifi Events2 Login: Kursaal Wachtwoord: Oostende 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 20 Surf naar… https://respond.cc 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 21 Toegangscode: 162 500 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 22 • Events2 • Login: Kursaal • Wachtwoord: Oostende • https://respond.cc • Session Key 162 500 5 minuten invultijd Bij einde selecteer “Submit” dan “Submit response” 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 23 Hoeveel x / dag parameters? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 24 Wat bij afwijkende parameters? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 25 Het dialysedieet bestaat uit… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 26 Wat mogen patiënten niet hebben? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 27 Dialysedieet • Restrictie natrium, kalium, fosfor (ESPEN, 2008; Fouque et al., 2007 & Toigo et al., 2000) • Geen chocolade, pralines, frisdranken, soep en vervangzout • Fruit enkel op geleide van diëtist(e) • Diëtist(e) zeer belangrijk (ESPEN, 2008 & Fouque et al., 2007) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 28 Dialysedieet • Bij hypoglycemie: GEEN cola (fosfor), maar Sprite, tonic of 4 druivensuikers • Indien geen maaltijd “dialysedieet” beschikbaar, gewone maaltijd zonder voorgerecht en dessert, dialysepatiënt moet eten! (ESPEN, 2008; Fouque et al., 2007 & Toigo et al., 2000) • Bijvoeding: Renilon® of Fortimel Jucy® 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 29 Wanneer bloeddrukverlagende middelen? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 30 Renvela®, Renepho®, Fosrenol® en CaCO3 (calciumcarbonaat) zijn… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 31 Antibiotica bij dialysepatiënten… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 32 Medicatie bij de dialysepatiënt • Aanpassing dosis meestal noodzakelijk • Natriumbicarbonaat (NaHCO3) buiten maaltijden • Fosfaatbindende medicatie = Renepho®, CaCo3, Renvela®, Fosrenol® = bij maaltijd toe te dienen • Laxativa: Fleet® mag niet (fosfor) • Anticoagulantia (VKA, LMWH): overleg met dialyseafdeling (Bron: BCFI & Up To Date, 2016) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 33 Een arterio-veneuze fistel is… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 34 In de arm waar de arterio-veneuze fistel voorkomt… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 35 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 36 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 37 Een getunnelde dialysekatheter is… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 38 DAV exit site dialysekatheter: 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 39 Exit site dialysekatheter… 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 40 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 41 Hoeveel infuusvloeistoffen mag een dialysepatiënt hebben? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 42 Welke infuusvloeistof mag een dialysepatiënt niet krijgen? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 43 Hoeveel mag een dialysepatiënt zonder eigen diurese drinken? 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 44 Vochtbeperking • 500ml tot 750ml + volume restdiurese per 24 uur (Fouque et al., 2007 & Toigo et al., 2000) • 1 à 2 glazen water per dag + 1 tas koffie of thee bij ontbijt en avondmaal (geen fles of kan!) 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 45 Vragenlijst AZ Nikolaas 4-4-2017 Variabelen Totale studiepopulatie (n=157) Leeftijd (min. - max.) gem*± SD** 20-57 jaar 33±9,6 Opleiding Aantal (%) Master 4 (2,7) Bachelor 90 (60) HBO 56 (37,3) Werkervaring Aantal (%) 0-5 jaar 49 (32,5) 6-10 jaar 32 (21,2) 11-15 jaar 26 (17,2) 16-20 jaar 10 (6,6) >20 jaar 34 (22,5) Contact hemodialysepatiënt Aantal (%) 1 x / week 33 (24,1) 1 x / maand 29 (21,2) 1 x / 6 maand 54 (39,4) 1 x / jaar 16 (11,7) Nooit 5 (3,6) *gem = gemiddelde **SD = Standaarddeviatie Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 46 Vragenlijst AZ Nikolaas resultaten 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 47 Hulpmiddel voor verpleegkundigen Educatief programma: • Kaartjes • Intranet • Opleiding per afdeling • Bij opname patiënt bijstand bieden 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 48 Take home messages • • • • • • 3 x / week 156 x dialyse per jaar Patiënt centraal Specifieke zorg / aandachtspunten Multidisciplinaire aanpak Fantastisch publiek! Veilig thuis! 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 49 Bedankt voor Uw aandacht! 4-4-2017 Dialysecentrum AZ Nikolaas - Kevin Huysveld 50
