CODA-Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie Opname van Cadmium in planten met bijzondere aandacht voor landbouwgewassen Ir. A. Ruttens and Prof. J. Vangronsveld (UHasselt) Dr. Ludwig De Temmerman (CODA) Inhoud: 1. Cadmium: algemene weetjes 2. Factoren die de opname van cadmium in planten beïnvloeden 1.1 Omgevingsfactoren (Bodem, Lucht) 1.2 Plantfactoren 3. Specifieke gegevens mbt een aantal gewassen 4. Transfer naar vee? 1. Cadmium:Algemene weetjes Cadmium=metaal Cadmium pysical properties Chemical symbol Cd Form white, soft metal Characteristics malleable, ductile and flexible Melting point Atomic number Atomic weight Density 321°C 48 112.41 8.64 g/cm³ Cadmium - gebruik Cadmium-voorkomen • Natuurlijke bronnen – Cadmium=sporenelement – Verwering van gesteenten – Vulkaanuitbarstingen • Cadmiumwinning Natural cadmium levels in the environment Earth's crust 0.1 to 0.5 µg/g Atmosphere 0.1 to 5 ng/m³* Marine sediment ~1 µg/g Sea-water ~0.1 µg/l * ng = nanograms = 10E-9 g -hoofdzakelijk uit Zn houdende ertsen (vb. sfaliet) -in mindere mate ook Cu and Pb (vb. galena en malachiet) •Natuurlijke bronnen (achtergrondblootstelling) •Antropogene bronnen (aanrijking van het milieu =>verhoogde blootstelling) Figuur: relatieve bijdrage (%) van de verschillende Cd-bronnen tot de menselijke blootstelling (niet rokers) Cadmium: bekommernis? •Gezondheidseffecten (zie verder) •beperkte marge tussen achtergrondblootstelling en toelaatbare blootstelling Cadmium: gezondheidseffecten Metallothionein => nierdysfuncties 50-75% of total Cd acculumates in liver and kidney =>Cd half-life = 20-30 years =>aantasting beendergestel - Itai-itai (Japan) - Osteoporosis en osteomalacia => Carcinogeen (longkanker), mutageen Cadmium –Blootstelling Oraal Inhalatoir • voedsel (plantaardige producten!) •Stof: 0.042 µg/dag • bodemingestie (pica) •(roken+1.5 µg/dag) • 22 µg/dag •50% absorptie •5-6% absorptie =>3% inhalatoire blootstelling =>97% orale blootstelling (rokers:50%) • Cadmium in Vlaanderen : Noordlimburg en Antwerpse Kempen: -vestiging van Zn smelters sinds einde van de 19 eeuw -280 km² aangerijkt met Cadmium -cadmiumconcentraties in landbouwgewassen en nieren van runderen waargenomen boven de toegelaten normen 700 600 500 400 300 200 100 0 1950 1970 1989 Cd production 250 300 600 Cd emssion 340 200 0.35 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Cd emission (kg/day) Cd production (ton/year) -Historische pollutie! Source: Staessen et al., 1995 ⇒Emissies werden lager in de loop van de tijd: -overschakeling van pyrometallurgie naar electrolse -verbeterde filtersystemen,…. (van 1995 tot 2000 Cd emissie in Vlaanderen nog gehalveerd) Inhoud: 1. Cadmium: algemene weetjes 2. Factoren die de opname van cadmium in planten beïnvloeden 1.1 Omgevingsfactoren (Bodem, Lucht) 1.2 Plantfactoren 3. Specifieke gegevens mbt een aantal gewassen 4. Transfer naar vee? 2. Factoren die de opname van cadmium in planten beïnvloeden 2.1 Omgevingsfactoren Lucht (20-30%) Bodem (70-80%)