Basaalcelcarcinoom - Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Vertrouwd en dichtbij
Informatie voor patiënten
Basaalcelcarcinoom
zz
Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker.
Per jaar wordt in Nederland bij meer dan 20.000 mensen een basaalcelcarcinoom vastgesteld en dit aantal neemt jaarlijks toe. In meer dan
95% van de gevallen gaat het om mensen van 40 jaar en ouder.
Basaalcelcarcinomen zijn goed te behandelen, maar vaak blijft men wel
enkele jaren onder controle van een dermatoloog en soms blijft iemand
de rest van zijn leven onder controle.
1
Hoe ontstaat een basaalcelcarcinoom?
Overmatige blootstelling aan zonlicht (ultraviolette straling) is de belangrijkste
risicofactor voor het ontstaan van huidkanker.
Ons lichaam is opgebouwd uit cellen en voortdurend worden er nieuwe cellen
aangemaakt. Elke cel bevat erfelijk materiaal (DNA) dat ervoor zorgt dat de
celdeling goed verloopt. Door overmatig zonlicht kan het DNA worden beschadigd. Het ‘reparatiesysteem’ in de cellen van de opperhuid zorgt er dan voor
dat beschadigd DNA iedere keer weer wordt hersteld. Soms echter faalt het
‘reparatiesysteem’ en wordt een beschadiging van het DNA niet hersteld.
Er ontstaat dan een kwaadaardige cel, die ongecontroleerd begint te groeien,
zodat na verloop van tijd huidkanker ontstaat.
Welke factoren spelen een rol?
Bij het ontstaan van huidkanker spelen met name de volgende factoren een rol:
 Overmatige blootstelling aan zonlicht in de kinderjaren. Het risico om later
huidkanker te krijgen, is dan extra groot.
 Het aantal keren dat iemand is verbrand. Zonverbrandingen (bijvoorbeeld in
vakantietijd) richten meer schade aan dan continue blootstelling aan de zon
zonder verbranden.
 Een lichte huidskleur. Ultraviolette straling is met name schadelijk voor mensen met een lichte huid en blauwe ogen.
Behalve zonlicht zijn er ook nog andere factoren die basaalcelcarcinomen
kunnen veroorzaken. Vandaar dat deze carcinomen zich soms ook ontwikkelen
op plaatsen die niet of nauwelijks in de zon zijn geweest. Zo kan een carcinoom
ontstaan in een litteken dat het gevolg is van radiotherapie.
2
Wat zijn de verschijnselen?
Bij een basaalcelcarcinoom ontstaat een roze, huidkleurig of lichtbruin gezwelletje dat heel langzaam groter wordt. Het ziet er vaak wat glazig en glanzend uit
en soms zijn er kleine bloedvaatjes te zien. Vroeg of laat gaat het gezwelletje in
het midden kapot en ontstaat er een wondje dat niet geneest. Meestal jeukt het
niet en doet het ook geen pijn.
Een basaalcelcarcinoom komt het meeste voor in het gezicht, bijvoorbeeld bij
de neus, de oren en de slapen.
Het ‘romphuid basaalcelcarcinoom’ is vooral te zien op de borst en de rug. Dit
carcinoom lijkt op een eczeemplek, maar jeukt niet en reageert ook niet op zalf
waarmee eczeem wordt behandeld.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Hoewel een basaalcelcarcinoom goed te herkennen is, neemt de dermatoloog
toch vaak een stukje huid weg (een biopt) voor microscopisch onderzoek.
Als het gezwelletje nog erg klein is, kan de dermatoloog besluiten om het meteen helemaal weg te halen. Het weefsel wordt daarna alsnog microscopisch
onderzocht, om de diagnose te kunnen bevestigen en om te zien of het carcinoom helemaal verwijderd is.
3
Wat voor behandeling?
Meestal wordt een basaalcelcarcinoom onder plaatselijke verdoving operatief
verwijderd.
Daarbij wordt rekening gehouden met het beste cosmetische resultaat. Als
het niet mogelijk is om de wondranden direct te sluiten, wordt een plastiek
gebruikt. Bij deze techniek wordt op de plek waar huid is weggesneden, een
ander stukje huid geschoven.
Andere technieken om een basaalcelcarcinoom te behandelen zijn:
Bevriezing (cryochirurgie)
Bij bevriezing worden de kankercellen met vloeibare stikstof gedood. Dit
gebeurt onder plaatselijke verdoving.
Fotodynamische therapie
Bij fotodynamische therapie wordt het carcinoom ingesmeerd met een crème
die de kankercellen gevoeliger maakt voor licht. Daarna wordt de huid belicht
met een speciale lamp en sterven de kankercellen af.
Bestraling (radiotherapie)
Bestraling bij huidkanker is veel oppervlakkiger dan bij kanker in inwendige
organen. De bestraling is dan ook niet of nauwelijks belastend.
Curettage en coagulatie
Bij deze behandeling wordt het carcinoom onder plaatselijke verdoving afgeschraapt met een scherp instrument (curettage) en vervolgens weggebrand
(coagulatie). Dit wordt een aantal malen herhaald.
4
Een celdodende zalf (bijvoorbeeld fluororacil of imiquimod)
U moet de zalf zelf gedurende een bepaalde tijd op de huid aanbrengen.
Mohs-techniek
Een speciale operatietechniek is de Mohs-techniek. Hierbij haalt de dermatoloog het gezwel laagje voor laagje weg. Van elk laagje wordt tijdens de
behandeling meteen onder de microscoop bekeken of er nog kankercellen in
zitten. Dit wordt herhaald totdat het operatiegebied geen kankercellen meer
bevat. De Mohs-techniek wordt toegepast bij recidieven (carcinomen die op
dezelfde plaats terugkomen) en bij gezwellen op moeilijke plaatsen met een
sprieterige groeiwijze (op de neus, het oor, de mond en bij het oog).
Wat kunt u zelf doen?
Om de kans op een (nieuw) huidcarcinoom zoveel mogelijk te beperken, is het
van belang om overmatige blootstelling aan de zon te vermijden. Met name
voor kinderen is het belangrijk dat ze niet verbranden in de zon.
Enkele adviezen:
 Blijf tussen 11.00 en 15.00 uur in de schaduw.
 Draag een pet of hoed in de zon. Bedek uw bovenlijf met een shirt.
 Gebruik een anti-zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor.
Vergeet vooral niet om de neus en oren goed in te smeren. Voor alle duidelijkheid: anti-zonnebrandmiddelen zijn er om de huid te beschermen en dus
niet om langer in de zon te kunnen blijven of om mooier bruin te worden.
5
Wat zijn de vooruitzichten?
Basaalcelcarcinomen zaaien niet uit en vrijwel niemand zal dan ook aan deze
vorm van huidkanker overlijden. Toch is het wel belangrijk om deze carcinomen te behandelen, want ze genezen niet vanzelf en worden langzaam groter.
In 4 tot 10% van de gevallen komt het gezwel na de eerste behandeling op
dezelfde plek weer terug. In ongeveer 25% van de gevallen ontstaat er ergens
anders op de huid een basaalcelcarcinoom.
Afhankelijk van de omstandigheden blijft u enkele jaren onder controle bij de
dermatoloog of de rest van uw leven. De dermatoloog houdt in de gaten of het
carcinoom terugkomt op dezelfde plek en is alert op eventuele nieuwe carcinomen.
Vragen?
Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, neemt u dan contact
op met de polikliniek Dermatologie. Men is telefonisch bereikbaar op
(0592) 32 52 15 op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur.
Hebt u een opmerking of een klacht?
De medewerkers en specialisten van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen doen hun best u de
juiste (medische) zorg te geven. Mocht er toch iets gebeuren waarover u niet tevreden
bent, dan verzoeken wij u om dat door te geven. U kunt dat het beste doen aan degene die
direct verantwoordelijk is. Als u dat moeilijk vindt of een gesprek heeft niet het gewenste
resultaat, dan kunt u zich wenden tot de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Deze is
bereikbaar via:
 e-mailadres: [email protected]
 telefoonnummer: (0592) 32 56 24/32 55 55 (maandag t/m donderdag)
 postadres: WZA t.a.v. ombudsfunctionaris, postbus 30.001, 9400 RA Assen
Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Europaweg-Zuid 1
Postbus 30.001
9400 RA Assen
Telefoon (0592) 32 55 55
www.wza.nl
© 2015WZA
derma07 - december 2015
Meer informatie over de klachtenprocedure vindt u op www.wza.nl/patienten/een-klacht