Homo Communalis?: de mens als groepsdier

Homo Communalis?: de mens
als groepsdier
Dr. Thomas Pollet
Evolutionaire Sociale Psychologie
Rijksuniversiteit Groningen
Structuur
• Wat maakt ons als mens (net iets)
apart(er)?
• Sociale brein hypothese
• Adaptaties voor sociaal gedrag
• Wat doe ik… .?
Wat onderscheidt de mens van
andere primaten(/soorten)?
• Bipedalisme
• Lange ontwikkeling
• Uitermate grote hersenen voor
lichaamsgewicht
• Taal (syntax), (cumulatieve) cultuur adaptaties daarvoor
Menselijke hersenen (Dunbar, 1998, 2003)
• Hersenen zijn kostelijk: 2 à 3% van
lichaamsgewicht maar 20% van energie.
• Neocortex ~ cognitieve processen.
• Mens: Neocortex > 120 dan de medulla.
• Mensen zijn primaten.
• Primaten hebben (gemiddeld) genomen
grotere hersenen dan andere zoogdieren.
• Neocortex ↑ (20 tot 50x, medulla)
Verscheidene verklaringen
• Ontwikkeling
• Voeding
• Sociale brein
Waarom hebben primaten grote
hersenen
Ontwikkeling
• Grote hersenen gevolg van grote
lichamen
• Schaling (Finlay et al., 1995)
Voeding
• Eten van fruit vereist meer cognitie dan
eten van bladeren.
• Grote hersenen leiden tot beter gebruik
van bronnen in omgeving.
• Mentale map
Uiteindelijke druk is predatie (Hill&
Dunbar, 1998)
• 20 ogen zien meer dan twee.
• Groepsgrootte: sociale cognitie.
• Grotere groepen samenleven: stress.
• Vlooien: relaties onderhouden +
relaxerend
De evolutie van de
taal
• Taal ~ vlooien
• Hoogste budget=20%
• Mens zou dubbel zoveel moeten
spenderen
• Merendeel van taal is sociaal (~60%)
Voor mens
• Schatting op 150
• Beperkingen op netwerk: Cognitie & tijd.
• Individuele verschillen.
Wat is het bewijs voor ‘Dunbar’s
number’
• Samenlevingen: groepen tot 150. (Dunbar,
2008).
• Sociale netwerk studies
Voorbeelden
• Dorpsgrootte Yanomami: +/-150
(Chagnon, 1992; Dunbar, 2003)
• Mesopotamië, Anglo-saksen, NieuwGuinea
• Aborginal clans (Dunbar, 1998)
Hill & Dunbar (2003)
Roberts et al., 2009
Opperste limiet:
136-150
Ander bewijs (Dunbar, 1993, 2008)
• Hutterieten
• Militaire compagnies in WO II (130-223)
• Gore-Tex (Gladwell, 2000)
• Facebook / Twitter /…
(Marlow in The
Economist)
• World of Warcraft / Ultima online (Allen,
2005)
Lagen (Dunbar, 1993, 2008)
• +/- 5 : Support clique
• +/- 15: Sympathy group
• +/- 50: Close Network (~Camps)
• +/-150: Totale netwerk (~Clans)
• +/- 500: Tribe
• Ratio van tussen 3 en 4. (Zhou et al., 2005)
Adaptaties voor sociaal gedrag
°Herkennen van bedriegers
°Theory of Mind
°‘Thin slices’ / Rooms with cues / Kameleon
effect
A
D
4
7
Regel: Als een kaart een A op de ene kant
heeft, dan moet er een 4 op de andere kant
staan
A - AD – A4 – A7 – D4 – D7
Als P dan Q.
(Cosmides, 1989; Cosmides & Tooby, 1992)
Bier
Cola
14
25
Regel: Als een persoon alcohol drinkt, dan
moet die persoon ouder zijn dan 18.
Herkennen/herinneren mensen
bedriegers?
• Ja: Mealey et al. (1996) lage status
bedriegers beter herkend. Oda (1997)
enkel mannen beter herkend. Chiappe et
al. (2004) enkel de graad.
• Neen: Barclay & Lalumière (2006)
Ultrasociaal
• Mens is groepsdier (Baumeister & Leary, 2000).
• Uitsluiting ~ fysieke pijn
Cyberball
Ultrasociaal
• Spontaan altruïstisch ten opzichte van
niet-verwanten
• Bvb: Dictator-spel.
• Ingroup bias.
Minimale groepen
• Tajfel en Turner experiment: arbitraire
groepen beïnvloedt allocatie van
beloningen.
Theory of mind (ToM)
• Sociale cognitie ~ ToM
• Mentaal kunnen verplaatsen; perspectief
van de andere nemen
• Kinderen: 4-5 jaar
Sally – Ann task.
Adolphs, 2003
Theory of Mind. - Niveau’s van
intentionaliteit
• Ik weet dat Johan weet dat Andreas … .
• Kinderen: Level 2 / volwassen: Level 4.
• Apen: Level 1
• Mensapen: Level 2?
• Dana is currently dating and is now engaged to
Gordon, even though she’s secretly in love with
Casey. Casey, even though he is secretly in
love with Dana, is carrying on a clandestine
affair with Dana’s rival Sally. Nobody knows
about Casey and Sally. One day Casey
discovers that Gordon slept with Sally. How
does he discover it? One night Casey leaves his
shirt behind in Sally’s apartment, and later
catches Gordon wearing his shirt by mistake. If
Casey tells Dana that Gordon slept with Sally,
she might break off her engagement to him,
which Casey would want, but he doesn’t want to
tell Dana, because, in order to do so, he would
have to admit that he is sleeping with Sally.
• So, instead, Casey tells his best friend Dan but swears
him to secrecy. Dan nonetheless tells Dana’s best friend
Natalie, and Natalie tells Dana. Dana confronts Gordon,
who then admits to his affair with Sally. Dana quickly
forgives Gordon, but then gets very upset when she
learns that Casey found out about Gordon’s affair with
Sally because Casey himself is sleeping with
Sally. Gordon subsequently breaks off the engagement
to Dana, because she was more upset that Casey slept
with Sally than that Gordon slept with Sally. We later
learn that it was all Casey’s plan. He told Dan, knowing
that he would be compelled to tell Natalie and Natalie
would tell Dana. This way, he could break up Dana’s
engagement to Gordon without him having to do
anything himself.
Stiller, Nettle & Dunbar, 2003
Emma worked in a greengrocer's. She wanted to persuade
her boss to give her an increase in wages. So she asked
her friend Jenny, who was still at school, what she
should say to the boss. “Tell him that the chemist near
where you live wants you to work in his shop.” Jenny
suggested. “The boss won’t want to lose you, so he will
give you more money” she said. So when Emma went to
see her boss that is what she told him. Her boss thought
that Emma might be telling a lie, so he said he would
think about it. Later, he went to the chemist's shop near
Emma's house and asked the chemist whether he had
offered a job to Emma. The chemist said he hadn’t
offered Emma a job. The next day the boss told Emma
that he wouldn’t give her an increase in wages, and she
could take the job at the chemist's instead.
Stiller &
Dunbar, 2007
‘Thin slices’ (bvb: Ambady et al., 2008)
• Mensen schatten doorgaans andere
mensen erg goed in.
• Ratings van professoren.
• ‘Gaydar’
A room with a cue … .
• Een gedeelte van de resultaten
–
–
–
–
–
Extraversie
Meegaandheid
Emotionele stabiliteit
Zorgvuldigheid
Openheid/creativiteit
vriend > slaapkamer
vriend = slaapkamer
vriend < bedroom
vriend = slaapkamer
vriend < slaapkamer
Soortgelijke resultaten met bureau’s.
• Kameleon effect – onbewust nabootsen van
lichaamshoudingen, ‘gewoontes’,
gelaatsuitdrukkingen, en ander gedrag van een
interactiepartner
Evolutie van de lach
• Lachen ~ endorfines… .
(Mehu, Grammer & Dunbar, 2007; Van Vught,
Hardy & Dunbar, 2008)
Sociometer Theory
(Baumeister)
• Zelf-vertrouwen ~ Kwaliteit van relaties.
Implicaties van het sociale brein
• Mens is uitermate sociaal dier.
• De oorsprong van bureaucratie… .
• Individuele verschillen.
Wat doe ik?
• Individuele verschillen en sociale netwerk
grootte
• Persoonlijkheid: Extraversie
• Empathizing / systemizing.
Empathizing / systemizing (Baron Cohen
et al., 2005)
• Empathizing: ‘ik voel aan wat anderen
voelen’
• Systemizing: ‘ik heb geen problemen met
het vinden van de weg in een nieuwe stad’
Rol van nieuwe media
• Mediagebruik ~ netwerkgrootte
• Gebruik van facebook/IM/SMS voor
‘vlooien’ van specifieke contacten.
• Netwerkgrootte ~ gericht op enkelen.
• (~ vlooien bij primaten).
Take home message… .
• Mens evolueerde, net als andere
primaten, in sociale omgeving
• Adaptaties voor sociaal gedrag.
Dank
• Sam Roberts, Robin Dunbar, Toon
Kuppens.
• Praktijk- en Ba-thesestudenten
psychologie
Meer weten/lezen?
• Dunbar, R. (1996) Vlooien, roddelen en de
ontwikkeling van taal. Ambo.
• Nelissen M. (2000/2009). De Bril van Darwin.
Lannoo.
• D. S. Wilson (2008) 'Evolutie voor iedereen.
Hoe Darwins theorie je kijk op het leven kan
veranderen', Pearson Education
Linkfest.
• Robin Dunbar:
http://www.liv.ac.uk/lucy2003/
• Mijn pagina:
www.students.ncl.ac.uk/t.v.pollet
• HBES: www.hbes.com
• EHBE (www.ehea.com)