Telefoons Hoortoestel in of uit?

Telefoons
Een telefoon is voor een slechthorende een moeilijk apparaat. Hij loopt tijdens het gebruik tegen een paar
vervelende zaken op. Ten eerste de vraag hoe je het beste kunt telefoneren….. met of zonder hoortoestel. Als
je dan een keuze gemaakt hebt, blijkt in het ene geval het geluid te zacht. In het andere geval moet je gaan
kiezen uit telefoneren op de T-stand of op de M-stand. Daarnaast kent hij het probleem dat hij de telefoon niet
hoort “bellen”.
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-1 Telefoneren is voor de meeste slechthorenden
moeilijk
Als je je vervolgens bedenkt dat een groot deel van ons sociale verkeer verloopt middels contacten via de
telefoon, en dat een gevoel van veiligheid te maken heeft met bereikbaarheid en de mogelijkheid om anderen
adequaat te kunnen waarschuwen, dan kunt u zich een beeld vormen van de gemiddelde slechthorende die
een telefoon gebruikt.
Kortom volop problemen bij het telefoneren.
Hoortoestel in of uit?
De eerste vraag die men zich kan stellen is of de slechthorende baat heeft bij het dragen van hoortoestellen
tijdens het telefoneren. Het antwoord zal de groep van slechthorenden meteen in tweeën delen.
De licht slechthorende kan namelijk heel lang, ook bij een door de jaren heen licht groeiend gehoorverlies,
zonder veel problemen gebruik maken van een normale telefoon. Dit komt doordat de frequentiekarakteristiek
van de telefoon (in feite het hele net) eigenlijk een allerbelabberde kwaliteit heeft. Met name de erg lage en de
hoge tonen zijn vrijwel geheel weggevallen. Dus resteren uitsluitend de middenfrequenties van 500 tot 2500 à
3000 Hz. Deze frequenties worden door de meeste slechthorenden nog wel aardig gehoord, op voorwaarde dat
ze hard genoeg zijn. Bovendien wordt met de telefoonhoorn het oor afgeschermd van ongewenste bijgeluiden,
wat de signaal ruis verhouding ten goede komt.
De zwaar slechthorende hoort bij deze frequenties vaak al te weinig om een gesprek te kunnen voeren. Hij zal
dus een hulpmiddel moeten gebruiken om het geluid te versterken. Het is een voor de hand liggende gedachte
om hiervoor aan het hoortoestel te denken. Het hoortoestel heeft echter een aantal nadelen.
Ten eerste probeert het hoortoestel een veel bredere frequentiekarakteristiek te compenseren dan
nodig is. Het hoortoestel versterkt geluiden tot minstens 4000 Hz, maar dat geeft de telefoon al lang
niet meer weer.
Ten tweede zit de microfoon van het hoortoestel waarmee geluisterd moet worden meestal boven in
het hoortoestel. Dat is tegennatuurlijk voor de gemiddelde slechthorende. Hij wil de hoorn tegen zijn
oor houden.
Ten derde hebben een hoop sterkere toestellen de neiging te gaan fluiten als men de hoorn van de
telefoon tegen het oor houdt. Het langs het oorstukje uittredende geluid wordt tegen de hoorn
gereflecteerd en bereikt op die manier veel makkelijker de microfoon van het hoortoestel waardoor
dit gaat rondzingen.
1
Ten vierde vangt de microfoon van het hoortoestel niet alleen het geluid van de hoorn op, maar ook
omgevingsgeluiden die de signaal ruis verhouding bepaald geen goed doen.
Gebruik van de T-stand
Omwille van de vele nadelen die aan een akoestische overbrenging van het geluid van de telefoonhoorn naar
het hoortoestel kleven, zijn we gauw geneigd om de slechthorende dan maar te adviseren om de T-stand van
het hoortoestel te gebruiken tijdens het telefoneren. Dat is een goedbedoeld advies, maar in de meeste
telefoonhoorns zit tegenwoordig een keramische telefoon, die in het geheel geen magnetisch veld opwekt. Dus
uw slechthorende hoort op de T-stand eenvoudigweg niets. U kunt de T-stand van het hoortoestel uitsluitend
gebruiken in combinatie met een speciale telefoon die hiervoor bedoeld is.
Telefoneer programma’s op hoortoestellen
Vanwege de afwezigheid van het magnetisch veld rond een telefoon, zijn er steeds meer fabrikanten die op
hun hoortoestellen de mogelijkheid creëren om een akoestisch telefoneer programma in te stellen. In dat geval
wordt de frequentiekarakteristiek van het hoortoestel zodanig ingesteld dat alleen het geluid van de telefoon
versterkt wordt. Dit houdt in dat een aantal lage en ook juist veel hoge tonen niet versterkt worden. Daarnaast
wordt de feedback control ingeschakeld en het geluid gelijktijdig net zoveel versterkt dat de optimale
verstaansvaardigheid van de slechthorende wordt bereikt. Dit is een erg goed alternatief om te telefoneren.
Helaas heeft niet iedereen zo’n mooi hoortoestel waarmee dat kan. Om die reden zijn er een scala van
telefoontoestellen in omloop die speciaal bedoeld zijn voor slechthorenden.
Het voert in het kader van deze lesstof te ver om alle verschillende modellen de revue te laten passeren. We
beperken ons slechts tot het noemen van de features die op de telefoontoestellen kunnen worden
aangetroffen. Ook geven we een aantal goedkopere en simpele hulpmiddelen aan, die verbetering kunnen
brengen.
Geen vergoeding …. Dus verkopen!
Telefoons worden niet door Zorgverzekeraars verstrekt of vergoed. Dit houdt in dat u als audicien nou eens
echt iets moet VERKOPEN. Helaas lukt dat de meeste audiciens maar moeilijk. Wij zijn immers gewend om alles
weg te geven. Mede hierdoor worden er maar kleine aantallen van deze telefoons verkocht en kan er ook
slecht ingekocht worden, waardoor de prijzen van speciale telefoontoestellen over het algemeen erg hoog
liggen.
Tot slot melden we dat de telefoonmodellen zich in rap tempo opvolgen. Dit zit hem in het feit dat er meestal
gebruik gemaakt wordt van een reeds bestaande telefoon, die seriematig gemodificeerd wordt voor het
gebruik door slechthorenden. Op het moment dat de tweede serie gemaakt moet worden is het
oorspronkelijke telefoontoestel vaak alweer uit de handel en moet de ontwikkeling weer van voren af aan
beginnen, hetgeen uiteraard de kostprijs weer geen goed doet.
Features op telefoontoestellen
Ringleidingspoel in de hoorn
Zoals hierboven besproken is een grote wens van slechthorenden om m.b.v. de T-stand te kunnen telefoneren.
Vroeger zat in iedere telefoonhoorn een magnetische telefoon (luidspreker). De stroom door de spoel zorgde
ervoor dat het membraam begon te bewegen en er geluid uit de hoorn kwam. Datzelfde magnetische veld, dat
dus eigenlijk een bijverschijnsel was bij het oorspronkelijke doel t.w. geluid maken, kon worden opgevangen
door de telecoil van een hoortoestel. Dit signaal werd versterkt en vervolgens weergegeven via het
hoortoestel.
Bovenstaande manier van werken heeft voor de slechthorende twee grote voordelen. Ten eerste luistert hij
met zijn eigen hoortoestel, hetgeen betekent dat het geluid op precies de juiste geluidsterkte wordt
aangeboden. Ten tweede zet hij door het toestel op de T-stand te zetten de microfoon uit, waardoor hij geen
last meer heeft van omgevingsgeluiden.
2
Om deze mogelijkheid weer aan slechthorenden te bieden, zijn er speciale telefoontoestellen geselecteerd die
of nog een magnetische telefoon bezitten, of zijn er zijn juist keramische elementen vervangen door
magnetische of er wordt een mini ringleidinkje in de hoorn ingebouwd. Door toepassing van één van deze
voorzieningen, wordt het weer ouderwets mogelijk dat de slechthorende via de T-stand naar de telefoon
luistert.
Bij de instructie aan uw cliënt moet u vertellen dat de cliënt met de telefoonhoorn in de omgeving van zijn
telefoonhoorn moet bewegen, teneinde de plek met de beste ontvangst vast te stellen. Uiteraard moet hij die
positie onthouden en de volgende keer weer gebruiken.
Versterkte hoorn
Een simpel trucje waardoor een hoop slechthorenden de telefoon zonder hoortoestellen kunnen verstaan is
door het geluid simpelweg harder te maken. Speciale telefoons zijn voorzien van een versterker waarmee het
geluid extra hard gemaakt wordt. Middels een volumeregelaar kan het naar wens door de cliënt ingesteld
worden.
Om grote versterkingen te kunnen realiseren wordt vaak gebruik gemaakt van een externe voeding. De
benodigde stroom mag en kan hiervoor niet uit het KPN net worden verkregen.
Ook wordt vaak de telefoon in de hoorn verwisseld voor een type die een grotere maximale output kan
verwerken. Een hoop telefoons kunnen de gewenste geluidsterktes niet onvervormd weergeven.
Versterkte bel
Omwille van de veelgehoorde klacht dat slechthorenden “de bel” van de telefoon niet kunnen horen, zijn er
verschillende telefoons in omloop die een extra hard geluid maken als er telefoon is. De stroom hiervoor wordt
weer vaak uit een externe voeding gehaald. We hoeven overigens niet altijd meteen te denken aan het volume
van de wektoon. Ook de toonhoogte van het aangeboden signaal kan wonderen doen, met name voor
slechthorenden met een discant verlies kan het aanbieden van juist een lage wektoon een hele verbetering
zijn.
Tegenwoordig kunnen heel veel ringtones toegepast worden. Help uw cliënt hierbij een goede keus te maken.
Grote toetsen
Hoewel het niet echt met slechthorendheid te maken heeft prefereren een hoop ouderen, ofwel uw doelgroep,
het gebruik van een telefoon met grote overzichtelijke drukknoppen. Als u een cliënt omtrent telefoons
adviseert, laat dit aspect dan meewegen.
Trilfunctie
Erg gemakkelijk is het, net als bij mobiele telefoons, als er in het toestel een trilfunctie zit. Deze functie wordt
hier verder niet besproken en bekend geacht.
Handsfree bellen
Hoewel je er niet in eerste instantie aan zou denken dat dit een gemak voor de slechthorende zou zijn is dit bij
nadere beschouwing toch vaak het geval.
Als een slechthorende goed ingestelde automatische toestellen draagt op twee oren, dan zal het handsfree
geluid van de telefoon ook normaal versterkt doorgegeven worden door de hoortoestellen en op het juiste
niveau versterkt worden. Het grote voordeel schuilt uiteraard in het horen/verstaan met twee oren.
3
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-2 Dect-telefoon met handsfree functie op
basisstation
Bovendien hoeft de slechthorende uitsluitend de telefoonhoorn op te nemen in de handsfree stand. Voor de
rest hoeft er niet aan de hoortoestellen gefriemeld te worden, er hoeven geen speciale programma’s gekozen
te worden en er hoeft ook niet gezocht te worden naar de beste locatie van de hoorn t.o.v. één van de
hoortoestellen. Wellicht wordt telefoneren zo weer leuk, maar denk aan de privacy.
Het hiernaast getoonde toestel is de Free Tel 2, een Dect toestel. Deze heeft een volumeregelaar met een
bereik van 28 dB, een trilfunctie en een aansluiting voor een handsfreeset
Displayverlichting
Ook een klein gemakje om het telefoneren van de oudere en ook vaak wat minder (dichtbij) goedziende cliënt
iets makkelijker te maken: displayverlichting. Door een goede verlichting van het display wordt het contrast
verhoogd en kan er makkelijker gelezen worden
Variabele toonhoogte van de bel
We noemden hem al even hiervoor. Door de toonhoogte van de bel te variëren kan een keuze gemaakt worden
voor een ringtone die het beste aansluit bij het gehoorverlies (of liever gezegd bij datgene wat ervan over is).
Denk hierbij trouwens niet alleen aan de telefoonbel, maar ook aan de huisdeurbel. Een ordinaire zoemer,
gemonteerd op een houten plaat, doet vaak wonderen
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-3 Flashtel met alle toeters en bellen
Ingebouwde flitser
Er zij op het moment telefoons verkrijgbaar waar een flitslamp in is ingebouwd. Ook hier wordt de stroom weer
geleverd door een externe voeding. De flitser zit aan de bovenkant ingebouwd in het toestel. De flitssterkte
laat nog wel eens te wensen over.
Hiernaast de Flash Tel Comfort 2 een moderne telefoon met goede geluidsweergave, instelbare
hoornversterking (+30 dB) en inductieve geluidsoverdracht voor hoortoesteldragers. Herkenning van het
oproepsignaal door ingebouwde flitslamp. Automatische displayverlichting, ergonomische toetsen,
4
nummerweergave, handsfree, meeluisteren, instelbaar bel-, toon- en volumesignaal. Handige voorkeuze
toetsen, nood oproepknop etc. etc. Verkoopadviesprijs 2006 € 199.00
Dit zelfde model telefoon is ook leverbaar met een ingebouwd draadloos alarm. Als de alarmknop wordt
ingedrukt worden een aantal telefoonnummers automatisch gekozen, die bij het opnemen van de telefoon een
alarmboodschap krijgen. Wij raden u aan voorzichtig met deze optie om te springen omdat het
aansprakelijkheidsverhaal niet geheel duidelijk is. Volg in deze het beleid van uw directie.
Type goedkeuring
Om een telefoon op de markt te mogen brengen heb je een type goedkeuring nodig. Iedere verandering of
modificatie aan het oorspronkelijk model vereist een nieuwe typegoedkeuring. Het aanvragen en keuren van
een telefoon brengt veel kosten met zich mee. Per type toestel zo’n € 15.000,- . Kun je vervolgens een serie van
1000 toestellen bouwen, of liever gezegd verbouwen, dan moet je die kosten doorberekenen over die 1000
toestellen ofwel € 15.00 per toestel. Zo’n verhaal kunnen we ook houden over de ontwikkelingskosten van de
betrekkelijk kleine series. Die kun je niet in China laten produceren; die worden gewoon ergens in Europa
gemodificeerd, ook al staat er op dat het oorspronkelijke product geproduceerd werd in Taiwan of Hongkong.
Tot slot willen de groothandel en de audicien ook iets verdienen. Dit temeer daar het niet echt om dozen
schuiven gaat, maar ook omdat er advies, uitleg en demonstratie gegeven moet worden. Als we dan de
eindprijs bekijken t.o.v. de dumpprijzen van telefoons die door de telefoonwinkels worden aangeboden, is het
vaak moeilijk uit te leggen waarom de gevraagde prijs wel redelijk is. Wij hopen u met deze wetenschap wat
ondersteuning te hebben gegeven.
Losse telefoneer hulpmiddelen
Hieronder besteden we nog enige aandacht aan een aantal losse telefoon accessoires.
De telefoonhoorn versterker
Van verschillende merken zijn losse telefoonhoornversterkers te verkrijgen. Het is een apparaat dat in het
snoer van de telefoonhoorn wordt geplaatst. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de bekende schuifstekkertjes
die u in de telecom regelmatig tegenkomt. Op het apparaat is een volumeregelaar aanwezig waarmee het
binnenkomende geluid geregeld kan worden. De stroom wordt gehaald uit de batterij die in de behuizing is
ondergebracht.
Op bijgaande foto’s ziet u de TA2. Op de TA2, die overigens ook op 220V kan worden aangesloten middels een
netstroomadapter, kan ook een halslus, een koptelefoon of een kabel voor audio-input aangesloten worden .
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-4 TA2 Hoornversterker in gebruik
Bij dit soort toestellen past een oprechte waarschuwing namelijk die van vervorming. De snoerversterker kan
met willekeurige telefoontoestellen gebruikt worden. Het geluid wordt behoorlijk versterkt, maar kan de
keramische telefoon al dat geluid wel aan? Zo niet, dan kan de versterker zijn vermogen onvoldoende kwijt en
krijgt u vervorming.
5
Hier is niets tegen te doen anders dan de volumeregelaar minder ver open draaien.
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-5 De TA2
De TA 80
We noemen hem hier de TA 80, maar in praktijk blijkt hij onder verschillende merken en types in de markt op
te duiken. Het is een hulpmiddeltje dat vrij eenvoudig doch goed werkt. Het apparaat wordt middels een
elastiek aan de telefoonhoorn bevestigd en wel zo dat de microfoon recht tegenover de telefoon van de
telefoonhoorn komt te zitten.
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-6 De TA80
Hierdoor ontvangt de microfoon van de TA80 het geluid van de telefoon. In de TA80 zit een versterker die het
opgevangen geluid versterkt. Dit signaal wordt naar een speciaal in de TA80 ingebouwde mini ringleiding
geleid. De rest van het verhaal is gelijk aan het verhaal dat u heeft kunnen lezen onder het hoofdstuk
“ringleidingspoel in de hoorn”.
De TA80 en de toestellen die eveneens volgens dit principe werken, zijn uitermate geschikt voor mensen die
veel en vaak op verschillende toestellen moeten bellen. Het apparaat kost niet veel en is door zijn formaat
makkelijk mee te nemen. De TA80 werkt op ingebouwde batterijen.
Telefoonhoorn geluidversterker
Op dezelfde manier als hierboven wordt een microfoon tegen de telefoon gedrukt. Het opgevangen signaal
wordt naar de vesterker gestuurd en dit keer middels een speciale luidspreker akoestisch weergegeven. Met
dit apparaat kunnen onvervormd grote geluidintensiteiten behaald worden. Er is echter een risico en dat is
rondzingen.
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-7 De PL10 Portable telefoonversterker
Als het geluid dat uit de luidspreker komt terug valt op de microfoon van het toestel, gaat het geheel vrij vlot
fluiten. Met name als de uitgang van de telefoon veel gaatjes heeft is de afdichting des te moeilijker te
realiseren m.b.v. de rubberen ring.
6
In Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-7 is afgebeeld de PL10. Deze versterkt
het geluid niet alleen akoestisch, maar doordat toepassing is gekozen voor een magnetische telefoon, kan ook
een ringleidingsignaal worden opgevangen
De extra bel
Het plaatsen van een extra bel kan door de KPN gedaan worden. Er zijn echter ook extra losse bellen te koop
die zonder problemen op de bestaande telefoon kunnen worden aangesloten. Een heel aardig apparaat is van
Belman en heet de Ringer. Hij wordt opgenomen in de telefoonlijn en kan zowel het volume van de beltoon, de
toonhoogte en het tembre of ritme regelen. Hij werkt op ingebouwde batterijen. Als optie kan er nog een extra
luidspreker met een output van 120 dB op aangesloten worden
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-8 De Ringer (extra harde telefoonbel)
De teksttelefoon / chatten / fax
Door de opkomst van de fax en het internet is de teksttelefoon een beetje op zijn retour. Oorspronkelijk wat hij
bedoeld om geschreven contacten mogelijk te maken. Stelt u zich voor een computerachtig apparaat
aangesloten op de KPN-lijn. U maakt door het nummer in te toetsen contact met een andere teksttelefoon. U
ziet op uw beeldscherm dat het apparaat opneemt. U typt een boodschap in, die zowel bij u als aan de andere
kant op het beeldscherm te zien is. De andere kant typt zijn antwoord in, hetgeen op uw beeldscherm zichtbaar
wordt. Zo kunt u hele woordenwisselingen houden die we thans zouden vergelijken met chatten. Doordat
alleen doven en slechthorenden en wellicht ouders en familieleden zulke apparaten hadden, waren de
contacten die ermee te leggen waren beperkt.
Er bestond speciaal voor contacten met mensen die geen teksttelefoon hadden een speciale KPN-dienst die
voldeed als een soort van tolk. Hij/zij luisterde naar het gesproken woord en typte met de dove of
slechthorende.
Nu middels chatten een veel groter en breder publiek bereikbaar is, waar je overigens ook nog eens anoniem
mee kunt “kletsen” zonder dat die ander gelijk je handicap in de gaten heeft, is de tekst telefoon behoorlijk op
zijn retour, temeer daar de kosten van de hardware behoorlijk hoog waren. Daarnaast waren er nog de
gesprekskosten.
Een snel bericht is overigens ook zo verstuurd met een fax. Ook behoort het tot de mogelijkheden om faxen
vanuit de computer te versturen. Faxapparaten, hoewel ook op hun retour, staan nog overal.
Beeld telefoon / Skype
Als uitbreiding op de teksttelefoon zien we nu de beeldtelefoon zijn intrede doen. Telefoneren via internet is al
lang geen bijzonderheid meer, net zo min als je daar beelden van een webcam bij hebt. Denk hierbij
bijvoorbeeld aan het internet programma Skype. Voor een dove kan het zien van het lipbeeld een behoorlijke
ondersteuning geven. Het is zelfs mogelijk om via dit soort oplossingen in gebarentaal te communiceren. We
hebben alleen nog wat problemen met de verbindingssnelheden, die soms wat hakerig beeld laten zien
7
Bellen via de ringleiding
Het is mogelijk om te bellen via een ringleiding. Je tapt het signaal van de telefoon af en sluit dat aan op de
input van de ringleidingversterker. De hoortoestellen van de gebruiker worden op de T-stand gezet en je kunt
door het hele huis heen de telefoon verstaan. Helaas kunnen de buren dat ook. Privacy is dus vaak ver te
zoeken bij deze optie, reden waarom het maar weinig wordt toegepast.
Mobiele telefonie
Bellen met een mobiele telefoon is voor een slechthorende vaak niet zo gemakkelijk.
Niet alleen is de geluidsterkte vaak onvoldoende en zit er geen luisterspoel ingebouwd, ook de straling die het
zendsignaal teweeg brengt, kan storing op de hoortoestellen veroorzaken.
Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-9 PL 100 inductie-halslus voor GSM telefonie
Een van de meest makkelijke en meest toegepaste hulpmiddelen is de ringleidingloop. Deze kan met een
speciale plug op de meeste mobiele telefoons worden aangesloten en stuurt het signaal naar een halsloop.
Door de hoortoestellen op de T-stand te zetten, is de mobiel goed te verstaan. Doordat de telefoon wat verder
uit de buurt van de hoortoestellen gehouden kan worden is eventuele storing tot een minimum beperkt
Het hiernaast getoonde model, de PL 200, is universele versterker met ingebouwde microfoon voor handsfree
bellen met GSM telefoon in combinatie met het hoortoestel. Voorzien van hals-ringleiding, aan- uit schakelaar
en volumeregelaar. Wordt geleverd inclusief batterijen. Voor veel GSM telefoons zijn er universele
verloopadapters leverbaar Verkoop advies 2006 = € 99.00
De hulpmiddelen voor GSM telefonie zullen in toekomst ongetwijfeld verder uitgebreid worden als nog meer
ouderen de GSM gaan gebruiken.
8