vakken\Chemie-Handel-talen-2002-019.wpd - VVKSO

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK
SECUNDAIR ONDERWIJS
LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS
CHEMIE
Tweede graad TSO
Handel
Handel-talen
Brussel - Licap D/2002/0279/019
-
september 2002
Dit leerplan is bestemd voor de hiernavolgende studierichtingen
AV CHEMIE 2de graad TSO
Handel
Handel-talen
Tweede leerjaar: 1 uur/week
AV Chemie
D/2002/0279/019
3
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
INHOUD
1
BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2
2.1
2.2
ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Kennis, vaardigheden en attituden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3
ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE
MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Realisatie van de algemene doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Belangstelling voor chemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Urenverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3.1
3.2
3.3
4
OVERZICHT VAN DE LEERINHOUDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
5
5.1
5.2
5.3
5.4
LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN,
DIDACTISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Tweede leerjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Het structuurmodel van de materie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Atoombouw en periodiek systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
De chemische binding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
De chemische reactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
6
MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
7
EVALUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
8
BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
9
EINDTERMEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
AV Chemie
D/2002/0279/019
4
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
1
BEGINSITUATIE
Chemie is voor de leerlingen een totaal nieuw leervak, er is geen specifieke voorkennis vereist.
Enkele aspecten van chemie kunnen in het kader van biologie en fysica in de eerste graad en in het
tweede leerjaar van de tweede graad aan bod gekomen zijn.
2
ALGEMENE DOELSTELLINGEN
Bij de algemene doelstellingen wordt met een nummer verwezen naar gemeenschappelijke eindtermen
voor natuurwetenschappen. De volledige lijst met deze eindtermen wordt in een aparte rubriek
weergegeven.
2.1
Inleiding
Zoals andere natuurwetenschappen biedt chemie een kader aan om de fysische werkelijkheid te
interpreteren (door ordenen en verklaren) en om er handelend mee om te gaan.
Dit kader bevat begrippen en modellen, wetten en regels die toelaten om problemen in de fysische
werkelijkheid te herkennen en te formuleren, er oplossingen voor te zoeken en deze ook uit te testen.
Op deze wijze is chemie ook in essentie een probleemherkennende en -oplossende activiteit.
Chemie karakteriseert en classificeert stoffen op basis van samenstelling en eigenschappen. Ze beschrijft en ordent de submicroscopische corpusculaire structuren waaruit stoffen zijn opgebouwd.
Verschijnselen die op macroscopische schaal plaatsvinden, worden dan verklaard op een submicroscopisch corpusculair niveau.
2.2
Kennis, vaardigheden en attituden
Het chemieonderwijs moet de leerlingen in staat stellen om zich een objectief beeld van de chemie te
vormen. De leerlingen moeten tot het besef komen dat chemie niet wereldvreemd doch betrokken is op
de eigen leefwereld en dat chemie in feite overal is. Hiervoor moeten ze een link kunnen leggen tussen
enerzijds waarnemingen en experimenten in een klassituatie en anderzijds met situaties uit de leefwereld. (5)
Ze kunnen illustreren dat chemische kennis ook noodzakelijk kan zijn bij beroepen die normaal voor
niet-chemici bestemd zijn. (20)
De leerlingen worden geleidelijk meer vertrouwd met de wetenschappelijke methode. Ze leren het
experiment zien als een onderdeel van deze methode.
Een deeltjesmodel van de materie wordt volgens de wetenschappelijke methode opgebouwd, historisch
gesitueerd en aan de hand van het periodiek systeem der elementen verder verfijnd.(13)
Van het opgebouwde deeltjesmodel van de materie zullen de leerlingen gebruik maken om chemische
en fysische processen te verduidelijken. (10)
De leerlingen komen tot het besef dat natuurwetenschappen tot cultuur behoren doordat opvattingen
in verband met het deeltjesmodel overgedragen worden. (18)
In de loop van de tweede leerjaar van de tweede graad worden de leerlingen vertrouwd met de ordening
in het periodiek systeem der elementen en met het gebruik ervan. (1, 12)
AV Chemie
D/2002/0279/019
5
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
De leerlingen leren verschijnselen nauwkeurig en methodisch waar te nemen.
Bepaalde attitudes worden nagestreefd zodat de leerlingen ingesteld zijn om:
S zich correct in een wetenschappelijke taal uit te drukken;
S een objectief beeld van chemie op te hangen door feiten te onderscheiden van meningen en
vermoedens. (*26)
Naar de gemeenschappelijke eindtermen die hier niet vermeld staan, wordt verwezen in de vakken AV
Biologie en/of AV Fysica.
3
ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE
MIDDELEN
3.1
Realisatie van de algemene doelstellingen
Demonstratieproeven met leerlingenassistentie
Om de gestelde doelstellingen te bereiken is het noodzakelijk dat de chemielessen in een degelijk
aangepast lokaal gegeven worden.
De leraar zal zoveel mogelijk uitgaan van demonstratieproeven en verschijnselen uit het dagelijks
leven. Bij voorkeur worden stoffen uit de ervaringswereld van de leerlingen gebruikt.
De leerlingen worden steeds actief betrokken bij de demonstratieproeven.
Er worden demonstratieproeven georganiseerd waarbij leerlingen bij de uitvoering ervan assistentie
verlenen.
Visualiseren in de chemie
Voor het visualiseren van de opbouw van de stof en van het verloop van chemische reacties zal men
stereomodellen gebruiken aan te vullen met computersimulaties, transparanten en dergelijke.
3.2
Belangstelling voor chemie
De didactische aanpak moet in de eerste plaats het wekken en onderhouden van belangstelling voor
chemie beogen.
De leraar chemie zou in staat moeten zijn om het eerder negatief beeld dat bij sommigen leeft in
verband met chemie om te buigen.
Door met veel visuele voorstellingen en experimenten (met herkenbare reagentia) de leerstof contextgericht aan te brengen en te illustreren zullen de leerlingen merken dat chemische reacties niet alleen
in laboratoria uitgevoerd worden, maar dat chemie overal is.
Een enthousiaste leraar zal de leerlingen er toe aanzetten vragen te stellen over het hoe en het waarom.
AV Chemie
D/2002/0279/019
6
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
3.3
Urenverdeling
Om de leraar behulpzaam te zijn bij het opstellen van de jaarplanning wordt een volgende urenverdeling voorgesteld op basis van 25 lesuren. Deze verdeling is richtinggevend en niet bindend.
TWEEDE LEERJAAR
Aantal lesuren
Structuurmodel van de materie
7
2
Atoombouw en periodiek systeem
5
3
De chemische binding
6
4
De chemische reactie
7
4
1
OVERZICHT VAN DE LEERINHOUDEN
TWEEDE LEERJAAR
1
Het structuurmodel van de materie
S
S
S
S
De materie als mengsel van zuivere stoffen
Soorten mengsels en scheidingstechnieken
Enkelvoudige en samengestelde stoffen
De materie als een verzameling van deeltjes
2
Atoombouw en periodiek systeem
S
S
S
S
Samenstelling van het atoom
Element en chemisch symbool
Inleiding tot het atoommodel van Bohr
Het periodiek systeem der elementen
3
De chemische binding
S De stabiliteit van de edelgasatomen
S Bindingstypes: ionbinding, covalente binding en metaalbinding
4
De chemische reactie
S Het begrip chemische reactie
S Wet van massabehoud (Lavoisier)
S Symbolische schrijfwijze van eenvoudige chemische reacties
AV Chemie
D/2002/0279/019
7
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
5
LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, DIDACTISCHE WENKEN
TWEEDE LEERJAAR
5.1
Het structuurmodel van de materie
LEERINHOUDEN
LEERPLANDOELSTELLINGEN
1
Een onderscheid maken tussen voorwerp- en stofeigen- Materie
schappen.
2
De begrippen 'homogene mengsels’ en 'heterogene meng- Soorten mengsels
sels’ omschrijven en in duidelijke gevallen herkennen.
3
Verwoorden dat zuivere stoffen welbepaalde fysische Zuivere stoffen
karakteristieken bezitten.
4
Verduidelijken dat zuivere stoffen bekomen worden door Scheidingstechnieken
toepassing van scheidingstechnieken op mengsels.
5
Samengestelde en enkelvoudige stoffen van elkaar onder- Enkelvoudige en samengestelde
scheiden op grond van het al dan niet afbreekbaar zijn tot stoffen
andere stoffen (met andere stofeigenschappen)
6
Een deeltjesmodel hanteren om zich de bouw van de ma- Deeltjesmodel
terie voor te stellen.
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
1
Enkele gebruiksvoorwerpen uit de leefwereld worden vergeleken.
2
Bij de studie van de soorten mengsels worden er voorbeelden gegeven uit de leefwereld zoals
zeezand, zand in water, olie in azijn, hout, verf, leidingwater, gedemineraliseerd water,
spuitwater, alcoholische dranken, metaallegeringen, melk, lucht, tandpasta, margarine,
mayonaise, huidcrèmes en het scheiden van een mengsel van suiker en natriumchloride
(keukenzout) op basis van het verschil in oplosbaarheid in verschillende oplosmiddelen.
3
Massadichtheid, kookpunt, smeltpunt, oplosbaarheid in water kunnen nagegaan worden.
4
Voorbeelden van scheidingstechnieken waaruit een keuze kan gemaakt worden zijn: distillatie, kristallisatie, decantatie, filtratie, extractie, chromatografie, centrifugatie, adsorptie.
Hiervoor gebruikt men bij voorkeur voorbeelden in relatie met de leefwereld zoals het zetten
van koffie, destillatie en filtratie van wijn, afromen van melk, winning van suiker uit suikerbiet, raffinage van aardolie en dergelijke.
AV Chemie
D/2002/0279/019
8
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
5
Men doet de leerlingen inzien dat:
S een zuivere stof gekenmerkt is door welbepaalde fysische constanten;
S elke scheidingstechniek steunt op een verschil in een bepaalde stofconstante van de
componenten van het te scheiden mengsel;
S de behandelde scheidingstechnieken steunen op fysische processen omdat de stoffen
dezelfde blijven;
S wanneer er stoffen omgezet worden er een chemisch proces plaatsvindt;
S een samengestelde stof door een chemisch proces ontbonden kan worden waarbij er
andere stoffen gevormd worden;
S wanneer een stof niet kan ontbonden worden in andere stoffen deze dan enkelvoudig is.
6
Op basis van een deeltjesmodel kan men de leerlingen dan het onderscheid laten formuleren
en verklaren tussen:
S een zuivere stof en een mengsel;
S een heterogeen en een homogeen mengsel;
S een enkelvoudige en een samengestelde stof.
Dit wordt dan aan de realiteit getoetst.
Molecule en atoom mogen nooit gedefinieerd worden als het kleinste deeltje van een stof dat nog de
eigenschappen van die stof bezit. Een molecule wordt wel gedefinieerd als een groepering van atomen
die alleen in de gasfase zelfstandig kan voorkomen. Dat die groepering in haar geheel elektrisch
neutraal moet zijn hoeft hier niet aangegeven te worden.
5.2
Atoombouw en periodiek systeem
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
7
Een atoom beschrijven als samengesteld uit protonen, Samenstelling van het atoom
neutronen en elektronen en hun 'plaats' binnen het atoom
omschrijven.
8
Een element omschrijven als een atoomsoort voorgesteld Element en chemisch symbool
door een eigen chemisch symbool en bepaald door het
aantal protonen per atoom zoals weergegeven door het
atoomnummer.
9
Het periodiek systeem der elementen beschrijven als een Periodiek systeem der elemenordening volgens bepaalde criteria
ten (PSE)
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
7
Een historisch overzicht van de evolutie van het atoommodel van Dalton tot het atoommodel
van Bohr wordt gegeven. De atoommodellen van Dalton, Rutherford en Bohr zullen dan
zeker besproken worden.
8
Element niet verwarren met enkelvoudige stof.
AV Chemie
D/2002/0279/019
9
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
9
5.3
De inbreng van Mendeljev bij het tot stand komen van het PSE wordt met de ontdekking van
elementen in zijn historisch kader benaderd.
De periodiciteit in het periodiek systeem wordt weergegeven op basis van elektronenconfiguratie en op basis van stofeigenschappen. Enkel de hoofdenergieniveaus moeten weergegeven worden. In de loop van het jaar maakt men de leerlingen meer vertrouwd met het
gebruik van het PSE.
De chemische binding
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
10
De elektronenconfiguratie van de edelgasatomen in ver- Stabiliteit van edelgasatomen
band brengen met hun stabiliteit.
11
Aan de hand van eenvoudige voorbeelden het bestaan van Bindingstypes:
drie bindingstypes illustreren als het streven naar de edel- - ionbinding
gasconfiguratie.
- covalente binding (atoombinding)
- metaalbinding
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
10
De elektronenconfiguraties van de edelgasatomen worden vergeleken met elkaar en met
andere atomen, men wijst op het verband met de stabiliteit.
11
De bindingstypes worden met eenvoudige voorbeelden geïllustreerd. Het volstaat dat de
leerlingen het principe kennen. Dit betekent dat de leerlingen moeten weten dat er drie
bindingstypes bestaan en wat het principe van elk bindingstype is. Het begrip oxidatiegetal
kan hier ingevoerd worden.
Het verband met het verschil in elektronegatieve waarde en met het metaal- en niet-metaalkarakter kan hier gelegd worden. Men leert de leerlingen eenvoudige chemische formules te
interpreteren.
De opbouw van de materie wordt beschreven aan de hand van een deeltjesmodel waarvan de
deeltjes bestaan uit atomen, moleculen en ionen die elk op hun beurt samengesteld zijn. Men
zal gebruik maken van roosters en molecuulmodellen.
5.4
De chemische reactie
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
12
Verwoorden dat chemische reacties processen zijn waar- Begrip ‘chemische reactie’
bij andere stoffen gevormd worden en die gepaard gaan
met energieomzettingen.
13
De wet van massabehoud verwoorden en verduidelijken Wet van massabehoud
als een logisch gevolg van een herschikking van atomen.
AV Chemie
D/2002/0279/019
10
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
14
De symbolische schrijfwijze van een eenvoudige chemi- Reactievergelijking
sche reactie interpreteren als een herschikking van atomen.
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
12
Het onderscheid tussen exo- en endo-energetische reacties wordt hier gegeven.
13
De chemische reactie wordt voorgesteld als een proces waarbij de structuur en de samenstelling van stoffen veranderen door een herschikking van atomen waardoor de aard van de
stof ook gewijzigd wordt. Vervolgens wordt de wet van Lavoisier experimenteel vastgesteld
voor een gesloten systeem, waarna men de schijnbare massaverandering nagaat en verklaart
in een reactie met gasvorming in een open systeem.
De wet van massabehoud (Lavoisier) als een mijlpaal van de ontwikkeling van de chemie
voorstellen en in zijn tijdskader plaatsen.
14
Het onderscheid tussen de index in de formule van een verbinding en de coëfficiënt (voorgetal) in een reactievergelijking moet duidelijk ingezien worden. Men kan de leerlingen
eenvoudige reactievergelijkingen laten opstellen voor reacties tussen enkelvoudige stoffen
waarbij de formules van de reagentia en van de reactieproducten gegeven zijn.
6
MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN
6.1
Basisinfrastructuur
S Aangepaste demonstratietafel met water- en energievoorziening
S Voorziening voor afvoer van schadelijke dampen en gassen
6.2
S
S
S
S
S
Basismateriaal voor chemie
Volumetrisch materiaal
Balans
Thermometers
Recipiënten (allerhande)
Statieven met toebehoren
6.3
Verwarmingselementen
S Bijvoorbeeld:
. bunsenbranders
. elektrische verwarmingsplaat
. verwarmingsmantel
. en dergelijke
AV Chemie
D/2002/0279/019
11
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
6.4
Stoffen
S Chemicaliën voor demonstratieproeven
S Veiligheidspictogrammen en lijst met R- en S-zinnen
S Voorzieningen voor een correct afvalbeheer
6.5
Visualiseren in de chemie
S Stereomodellen
S Projectietoestel
7
EVALUATIE
De evaluatie moet informatie verstrekken over de mate waarin de leerlingen de algemene doelstellingen en de leerplandoelstellingen bereikt hebben. Hierdoor kan de leraar remediërend optreden tijdens
het schooljaar en adviserend optreden voor wat de oriëntering van de leerling betreft op het einde van
het schooljaar.
Tijdens de les kan nagegaan worden in welke mate algemene doelstellingen bereikt zijn, dit kan door
een leergesprek gevoerd tijdens het bespreken van een probleem en via de summatieve toetsen
(proefwerken).
Verder kunnen doelstellingen geëvalueerd worden door middel van formatieve toetsen, dit wil zeggen
toetsen over een klein leerstofgedeelte (occasioneel) en over een groter leerstofgedeelte (systematisch),
en natuurlijk ook door summatieve toetsen (schriftelijk of mondeling).
In de vraagstelling bij de summatieve toetsen moet er variatie zijn voor wat betreft de vorm en de aard
van de opdrachten. Denkvragen zijn nodig zodat de leerlingen de verworven kennis kunnen toepassen.
Normaal gezien mogen de leerlingen tijdens de toetsen gebruik maken van de tabel met het PSE
(periodiek systeem der elementen).
8
BIBLIOGRAFIE
8.1
Leerboeken
De leraar zal catalogi van educatieve uitgeverijen raadplegen.
8.2
Naslagwerken
Leene, H.R., Het chemisch practicum, nib 1995, ISBN 90 034 14 303.
Van de Weerdt, J., Formules en namen in de anorganische chemie, De Sikkel.
Uitgaven van de Wetenschappelijke Bibliotheek, Natuur & Techniek, NL 6160 VK Beek.
AV Chemie
D/2002/0279/019
12
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
Reeks Chemie Overal, Educaboek BV, Culemborg, Nederland.
Chemie MAVO, Wolters-Noordhoff, Groningen.
Chemie Totaal, Overzicht/Beschrijvingen Leermiddelen, Scheikunde 1995, ISBN 90 329 1263 1, NICL
(Nationaal Informatie Centrum Leermiddelen), Postbus 2041, NL 7500 CA Enschede.
8.3
Tijdschriften - publicaties
'Chemicaliën op school' maart 1999, een aanvulling van de brochure 'Didactische infrastructuur voor
het onderwijs in de Natuurwetenschappen' mei 1993.
Uitgaven van Pedagogisch-didactische Centra en Navormingscentra
- Dinac, Bonnefantenstraat 1, 3500 Hasselt.
- Eekhoutcentrum, Kulak, E. Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk.
- Pedic, Coupure Rechts 314, 9000 Gent.
- Vliebergh-Sencie Centrum, Zwarte Zustersstraat 2, 3000 Leuven.
Chemie Actueel, Katholiek Pedagogisch Centrum (KPC), Postbus 482, NL 5201 AL Den Bosch.
Uitgaven van de Fedichem, Maria-Louisasquare 49, 1040 Brussel.
'Periodiek systeem der elementen en toepassingen van chemische stoffen', Sirev, Maria-Louizasquare
49, 1040 Brussel.
EChO (Essays voor Chemie Onderwijs), een reeks naslagwerken chemie, KVCV (Koninklijke
Vlaamse Chemische Vereniging), Groot Begijnhof 6, 3000 Leuven.
Tjenk Willink, H.D., Chemische feitelijkheden, Actuele encyclopedie over chemie in relatie tot
gezondheid, milieu en veiligheid, Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging, Samsom (WoltersKluwer).
8.4
Video met lessenpakket
Chemie voor vandaag en morgen, Fedichem, Maria-Louizasquare 49, 1040 Brussel.
Stichting Teleac-Not, 1200 BB Hilversum
Reeks:'Chem-bits Middenbouw'
Reeks:'Mijlpalen in de natuurwetenschap: Natuurkunde en Techniek'
Reeks:'Mijlpalen in de scheikunde'
Science bank:'Scheikunde 1 tot en met 4'
AV Chemie
D/2002/0279/019
13
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
9
EINDTERMEN
1
Onderzoekend leren
Met betrekking tot een concreet natuurwetenschappelijk of toegepast natuurwetenschappelijk probleem, vraagstelling of fenomeen, kunnen de leerlingen
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
relevante parameters of gegevens aangeven en hieronder doelgericht informatie opzoeken.
een eigen hypothese (bewering, verwachting) formuleren en aangeven waarop deze steunt.
omstandigheden die een waargenomen effect kunnen beïnvloeden inschatten.
resultaten van experimenten en waarnemingen afwegen tegenover de verwachte resultaten,
rekening houdende met de omstandigheden die de resultaten kunnen beïnvloeden.
experimenten of waarnemingen in klassituaties met situaties uit de leefwereld verbinden.
doelgericht, vanuit een hypothese of verwachting, waarnemen.
alleen of in groep waarnemings- en andere gegevens mondeling of schriftelijk verwoorden.
alleen of in groep, een opdracht uitvoeren en er verslag over uitbrengen.
informatie op elektronische dragers raadplegen en verwerken.
een fysisch, chemisch of biologisch verschijnsel of proces met behulp van een model voorstellen
en uitleggen.
in het kader van een experiment een meettoestel aflezen.
samenhangen in schema's of andere ordeningsmiddelen weergeven.
Wetenschap en samenleving
De leerlingen kunnen
13
14
15
16
17
18
19
20
21
3
voorbeelden geven van mijlpalen in de historische en conceptuele ontwikkeling van de natuurwetenschappen en ze in een tijdskader plaatsen.
de wisselwerking tussen de natuurwetenschappen, de technologische ontwikkeling en de leefomstandigheden van de mens met een voorbeeld illustreren.
een voorbeeld geven van positieve en nadelige (neven)effecten van natuurwetenschappelijke
toepassingen.
met een voorbeeld sociale en ecologische gevolgen van natuurwetenschappelijke toepassingen
illustreren.
met een voorbeeld illustreren dat economische en ecologische belangen de ontwikkeling van de
natuurwetenschappen kunnen richten, bevorderen of vertragen.
met een voorbeeld verduidelijken dat natuurwetenschappen behoren tot cultuur, nl. verworven
opvattingen die door meerdere personen worden gedeeld en die aan anderen overdraagbaar zijn.
met een voorbeeld de ethische dimensie van natuurwetenschappen illustreren en een eigen
standpunt daaromtrent argumenteren.
het belang van biologie of chemie of fysica in het beroepsleven illustreren.
natuurwetenschappelijke kennis veilig en milieubewust toepassen bij dagelijkse activiteiten en
observaties.
Attitudes
De leerlingen
*
*
22
23
zijn gemotiveerd om een eigen mening te verwoorden.
houden rekening met de mening van anderen.
AV Chemie
D/2002/0279/019
14
Handel
Handel-talen
2de graad TSO
*
*
*
*
*
*
24
25
26
27
28
29
*
*
*
30
31
32
zijn bereid om resultaten van zelfstandige opdrachten objectief voor te stellen.
zijn bereid om samen te werken.
onderscheiden feiten van meningen of vermoedens.
beoordelen eigen werk en werk van anderen kritisch en objectief.
trekken conclusies die ze kunnen verantwoorden.
hebben aandacht voor het correcte en nauwkeurige gebruik van wetenschappelijke terminologie,
symbolen, eenheden en data.
zijn ingesteld op het veilig en milieubewust uitvoeren van een experiment.
houden zich aan de instructies en voorschriften bij het uitvoeren van opdrachten.
hebben aandacht voor de eigen gezondheid en die van anderen.
AV Chemie
D/2002/0279/019
15
Handel
Handel-talen
2de graad TSO