Onderzoek eigenschappen rubbergranulaat sportvelden

ONDERZOEK EIGENSCHAPPEN
RUBBERGRANULAAT
SPORTVELDEN
INSPELEN
OP VEILIG
KUNSTGRAS
2
Onderzoek eigenschappen rubbergranulaat sportvelden
GEDRAG EN SAMENSTELLING VAN RUBBERKORRELS
Voor rubberkorrels (rubbergranulaat), die worden toegepast als infill materiaal in kunstgrasvelden, geldt een
keurmerk. Desalniettemin zal de samenstelling kunnen verschillen door diverse oorzaken (leverancier, de gebruikte grondstoffen, proces en ontwikkelingen). In het materiaal kunnen bepaalde stoffen aanwezig zijn, zoals
Polycyclische Koolwaterstoffen (PAK’s), zware metalen, ftalaten en amines. Wanneer dit soort stoffen in sterk
verhoogde gehalten voorkomen dan vormen ze een potentieel gevaar voor mens en milieu.
Het infill materiaal verweert met de tijd door UV-straling en mechanisch door schuiven en samendrukken als
gevolg van betreding. Door die verwering verandert het contactoppervlak en vallen deeltjes uiteen. Hierdoor
ontstaan meer kleine deeltjes die met elkaar een groter contactoppervlak (in longen, in maag/darm of op de
huid) hebben. Bij een oud veld zullen blootstellingsrisico’s daardoor groter zijn dan bij een pas aangelegd veld.
BLOOTSTELLINGSPADEN
Het exact bepalen van de mate van blootstelling aan stoffen in verschillende situaties is mogelijk maar daarvoor
is uitgebreid (wetenschappelijk) onderzoek nodig.
Sporters kunnen op drie manieren in aanraking komen met stoffen uit rubbergranulaat: via inademing van vluchtige stoffen in de lucht via inslikken van rubberkorrels en via de huid (opname via de huid);
• Inhalatie van vluchtige stoffen en opname van kleine deeltjes via de longen. Inhalatie lijkt een minder logische blootstellingsroute om op te focussen. De meeste PAK-verbindingen zijn nauwelijks vluchtig. Bovendien zullen na verloop van tijd stoffen zijn uitgedampt uit het materiaal. Opname via de longen van kleine
deeltjes kan echter een relevante blootstellingsroute zijn.
• Ingestie kan voorkomen door het inslikken van korrels of korreldeeltjes die opspringen bij het bespelen van
kunstgras. Daarbij zal blootstelling in het lichaam via het maag-darmkanaal plaatsvinden en eventueel in het
bloed terecht kunnen komen.
• Huidcontact met korrels of korreldeeltjes kan voorkomen bij het sporten. PAK’s zijn lipofiel (vetminnend) en
zullen daardoor via de huid kunnen dringen in het lichaam.
DOEL VAN HET ONDERZOEK
Sweco heeft een methode ontwikkeld die een vergelijking tussen verschillende velden binnen een gemeente
mogelijk maakt. Het betreft een screening van de kunstgrasvelden in uw gemeente met als doel om een prioriteitsvolgorde te maken voor eventuele aanpak van die velden op basis van een potentieel gevaarprofiel en de
technische en financiële kaders. De screening voert Sweco uit op parameters die samen een uitspraak mogelijk maken van de mogelijke blootstelling die plaats kan vinden aan stoffen die in de infill voorkomen. Daarnaast
brengen we de technische en financiële staat van de velden in kaart.
Géén onderdeel van het onderzoek is een uitspraak per veld over de mate van blootstelling van sporters aan
stoffen in het rubbergranulaat en eventuele gezondheidseffecten bij het sporten op dit soort kunstgrasvelden.
Dit is onderdeel van het onderzoek dat door RIVM wordt uitgevoerd en eind 2016 beschikbaar zal komen.
Ons onderzoek voeren we alleen uit op de speelvelden, de ruimte(n) daaromheen niet. Ook het in kaart brengen van de sporttechnische eigenschappen van het veld is geen onderdeel van dit onderzoek.
TE ONDERZOEKEN PARAMETERS OM HET POTENTIEEL GEVAARPROFIEL TE BEPALEN
• Situatie van het veld, dikte en aard van de huidige infill.
• De ouderdom van het veld en rubbergranulaat.
• Type mat (open of gesloten mat).
• Mate van verwering van de korrels aan de hand van een korrelgrootte verdeling.
• Gehalten aan stoffen.
Onderzoek eigenschappen rubbergranulaat sportvelden
3
ONDERZOEKSSTAPPEN
De volgende onderzoeksstappen voert Sweco uit.
1. GEGEVENS VAN KUNSTGRASVELDEN INVENTARISEREN:
• Jaar van aanleg;
• Type veld en opbouw van de constructie;
• In beeld brengen van de huidige boekwaarde;
• Jaren van onderhoud (en aanvulling infillmateriaal);
• Intensiteit van bespeling (om mate van mechanische verwering te kunnen inschatten);
• Leveringsbonnen van het materiaal met eventuele analyseresultaten en bewijs van levering volgens keurmerk.
U levert hiervoor het keuringsrapport aan dat door het keuringsinstituut bij de oplevering is opgesteld. Tevens
overhandigt u het trainings- en wedstrijdschema en de keuringsrapporten en certificaten van het veld en het
toegepaste infillmateriaal aan Sweco.
2. VELDINSPECTIE EN BEMONSTERING:
• Algemene situatie van het veld;
• Ligging van de korrels in de mat / dichtheid van de mat (open of gesloten);
• Diktemeting van de infill;
• Mate van verwering van de korrels;
• Informatie van sportveldbeheerder over de praktische ervaring tijdens het sporten: is sprake van inname via
neus en mond, is sprake van (stof-)deeltjes op het lichaam na het sporten.
• Per veld vindt een bemonstering van het rubbergranulaat plaats en wordt een mengmonster verzameld.
Voor dit onderzoek is geen vaststaand protocol voorhanden, onderstaand is de werkwijze beschreven die
Sweco volgt.
2a. Randvoorwaarden bemonsteringsmethode
• Zowel grof als fijn materiaal worden bemonsterd;
• Het monster moet representatief zijn voor het materiaal van het gehele veld;
• De bemonsteringsmethode moet reproduceerbaar zijn (zo min mogelijk afhankelijk van monsternemer of
weersomstandigheden);
• Het monstermateriaal moet minimaal zand bevatten uit de onderliggende zandstabilisatielaag;
• Bij het bemonsteren moet er op worden gelet dat het monstermateriaal minimaal zand bevat uit de onderliggende zandstabilisatielaag. Tevens moet het bemonsteringsmateriaal goed worden gereinigd voordat een
volgend veld wordt bemonsterd.
2b. Praktische uitvoering bemonstering
• De bemonstering dient bij voorkeur plaats te vinden op een droog veld (droge dag), zodat ook de fijne fractie
bemonsterd kan worden;
• We maken een tekening van het veld waarop de meetpunten worden vastgelegd;
• Op tien plaatsen op het veld (waaronder de twee doelmonden) nemen we deelmonsters;
• Ieder deelmonster wordt genomen door met een metalen schepje/lepel tot maximaal 3 cm materiaal uit
de infill-laag te scheppen. Op ieder van de tien locaties verzamelen we ca. 50 ml. en doen deze in twee
monsterpotten van 250 ml. Het monstermateriaal van de tien locaties wordt verzameld zodat twee gevulde
monsterpotten van 250 ml per veld genomen zijn;
• Tevens nemen we op deze plek een monster door middel van een stofzuiger met plastic verzamelbak.
Daarvoor wordt de zuigermond geplaatst op de bovenlaag van het infillmateriaal en wordt op die plek de ca.
3 cm dikke infill-laag afgezogen en per locatie ca. 50 ml. materiaal verzameld. Nadat dit op tien locaties is
uitgevoerd wordt het materiaal uit de plastic verzamelbak genomen en in twee monsterpotten van ieder 250
ml gedaan;
• De monsters brengen we naar de verzamelplaats voor het laboratorium.
3. ANALYSE GEHALTEN STOFFEN IN HET LABORATORIUM
• Korrelgrootteverdeling;
• Het mengmonster per veld wordt onderzocht op de aanwezigheid van de volgende stoffen. Deze stoffen zijn
geselecteerd op grond van literatuur over in de rubberkorrels voorkomende stoffen die het meest relevant
lijken voor mogelijke gezondheidseffecten: zware metalen en PAK’s (16 EPA). Ftalaten en nitrosaminen
kunnen eventueel in een tweede fase van het onderzoek worden geanalyseerd.
4
Onderzoek eigenschappen rubbergranulaat sportvelden
MOGELIJKHEDEN VOOR VERVOLGONDERZOEK
De komende weken en maanden zal nieuwe informatie beschikbaar komen over de aanwezigheid van stoffen in rubbergranulaat en de wijze van onderzoek zoals RIVM deze uitvoert. Op de volgende wijze spelen
wij hier op in: Tijdens de bemonstering nemen we een dubbele hoeveelheid monstermateriaal. Deze wordt
vooralsnog bewaard voor eventueel nader onderzoek. Dat onderzoek kan inhouden:
• Onderzoek op aanvullende stoffen;
• Onderzoek op meerdere fracties;
• Onderzoek van vluchtige stoffen bij verwarming van het monstermateriaal;
• Onderzoek met simulatie van aanwezigheid van deeltjes in de lucht boven het veld.
ANALYSERESULTATEN EN ADVIES
De resultaten uit deze onderzoeksstappen worden geïntegreerd en leiden tot een advies:
• Uit onderzoeksstappen 1 en 2 ontstaat inzicht in de technische levensduur en de huidige boekwaarde van
de velden;
• Uit onderzoeksstappen 1 en 2 komt een oordeel over de mate van contact in drie categorieën: beperkt –
matig – veel;
• Uit onderzoeksstap 3 komt een oordeel over de gehalten in het granulaat (te relateren aan productnormen
en verwachte kwaliteit): weinig – matig – veel;
• Beide oordelen plaatsen we in een matrix die in combinatie een oordeel geven over het potentieel gevaarprofiel per veld;
• In samenhang met overige gegevens geven we hieruit een prioriteitsvolgorde voor eventuele aanpak van
kunstgrasvelden.
BASIS VOOR NADER WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Dit onderzoeksvoorstel is afgestemd op de huidige aanwezige inzichten van kennisinstituten. De resultaten
van onderhavig onderzoek kunnen een bijdrage zijn aan meer diepgaand of overkoepelend (wetenschappelijk)
onderzoek. Wij zullen uw goedkeuring vragen om de resultaten van het onderzoek voor dit wetenschappelijke
onderzoek te mogen gebruiken. Daarnaast geven wij u de garantie dat wij dit onderzoek geheel onafhankelijk
zullen uitvoeren.
KOSTEN
Ten behoeve van het onderzoek worden per opdracht aanloop- en algemene advieskosten gemaakt. Vervolgens
wordt per veld een bedrag in rekening gebracht. Over de te maken kosten willen wij u graag nader informeren.
UITVOERINGSDUUR
Doorlooptijd geheel onderzoek bedraagt ca. 4 weken.
Onderzoek eigenschappen rubbergranulaat sportvelden
5
Sweco ontwerpt en ontwikkelt de samenlevingen en steden
van de toekomst. Ons werk leidt tot duurzame gebouwen,
efficiënte infrastructuur en toegang tot elektriciteit en
schoon water. Met 14.500 medewerkers in Europa, bieden wij
onze klanten voor elke situatie de juiste expertise.
Wij voeren jaarlijks projecten uit in 70 landen verspreid over
de hele wereld. Sweco is Europa’s grootste ingenieursadviesen architectenbureau, met een omzet van circa 1,7 miljard euro
(pro forma 2015) en is genoteerd aan de Nasdaq Stockholm.
Kijk voor een overzicht van onze vestigingen
op www.sweco.nl/contact