Downloaden

Recht
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie (bewerkt tot MBO nivo)
Het recht is een systeem van regels waarmee de mens de samenleving ordent. Het recht
ligt steeds vast in een rechtsbron. Het recht kan worden onderverdeeld in verschillende
disciplines, rechtstakken genoemd. De verschillende rechtstakken maken meestal het
voorwerp uit van een aparte studieonderdeel in de Rechtenopleidingen aan de
universiteiten, maar hangen allemaal samen.
Inleiding
Gezien het belang van het recht voor een samenleving is het recht van oudsher een van
de klassieke onderwerpen van de wetenschap. De oudste tot dusver gevonden
rechtsbron is de codex van Ur-Nammu, koning van Ur (2500 BC).
De studie en de verklaring van het recht is het onderwerp van de rechtswetenschap.
Indelingen
Om het recht inzichtelijk te maken bedienen wij ons van een systeem van
onderverdelingen in het recht, classificaties, aan de hand waarvan men van het
algemene rechtsbegrip de weg kan vinden naar een specifiek onderdeel van het recht. Zo
zijn er classificaties naar de bron, naar land, naar rechtssysteem (bijvoorbeeld
continentaal versus angelsaksisch), of naar onderwerp.
Classificaties naar de bron:



natuurrecht
positief recht
gewoonterecht
Classificaties naar onderwerp:




burgerlijk recht
staatsrecht
bestuursrecht
strafrecht
en zo voort. Al die gebieden hebben dan nog weer een eigen onderverdeling.
Via de verschillende links op deze pagina wordt getracht zo veel mogelijk onderdelen van
het recht toegankelijk te maken.
Verwant aan de rechtsgeleerdheid is het vakgebied van de criminologie.
Indelingen positief recht
Traditioneel wordt het nationale recht ingedeeld in publiekrecht en privaatrecht. Het
privaatrecht regelt de verhoudingen tussen particulieren onderling en het publiekrecht
regelt het functioneren van de staat en de rechtsverhoudingen tussen particulieren en de
staat op het moment dat de staat gebruik maakt van haar exclusieve bevoegdheden.
Tot het privaatrecht behoren onder meer het burgerlijk recht en het handelsrecht (of
commercieel recht).
Het grondwettelijk recht of staatsrecht, het fiscaal recht of belastingsrecht, het
administratief recht of bestuursrecht en het strafrecht behoren tot het publiek recht.
Naast, en deels boven, het nationaal recht kent men ook nog het communautaire recht of
Europees recht dat bestaat uit het primaire gemeenschapsrecht (verdragen) en het
secundaire gemeenschapsrecht (EG-verordeningen en EG-richtlijnen).
Naast dit gemeenschapsrecht, en ook weer deels boven, staat het internationaal recht
dat vooral zijn oorsprong vindt in bilaterale dan wel multilaterale verdragen tussen
staten.
Burgerlijk recht
Het burgerlijk recht (ook wel het civiel of privaatrecht genoemd) regelt de
rechtsverhoudingen tussen rechtssubjecten, zoals natuurlijke personen en
rechtspersonen. Deelgebieden van het burgerlijk recht zijn onder andere het personenen familierecht, het rechtspersonenrecht (waaronder het verenigingsrecht en het
vennootschapsrecht), het goederenrecht (waaronder het eigendomsrecht en de daarvan
afgeleide goederenrechtelijke rechten), het verbintenissenrecht (waaronder de bijzondere
overeenkomsten zoals koop en huur), het aansprakelijkheidrecht en het erfrecht.
Centraal in het burgerlijk recht staat het Burgerlijk Wetboek. In België is het Burgerlijk
Wetboek (afkorting: B.W.) geïnspireerd door de Code civil of de Code Napoleon uit 1804.
In Nederland is dit het (nieuw) Burgerlijk Wetboek waar Eduard Meijers de grondlegger
van is. Dit wetboek is een structurele herziening van het oude Burgerlijk Wetboek, dat
evenals het Belgische op de Code Civil gebaseerd was.
Sociaal recht
Het sociaal recht is de verzamelterm voor de regels die de sociale grondrechten verder
uitwerken. Het omvat de regels over de verhoudingen tussen werkgevers en werknemers
(collectief en individueel arbeidsrecht) en de regels bedoeld die de sociale risico's door
maatschappelijke solidariteit opvangen (sociaal zekerheidsrecht en de sociale vangnetten
of sociale bijstand).
Strafrecht
In het strafrecht zijn de regels vastgelegd waaraan burgers zich moeten houden. Houdt
iemand zich niet aan deze regels, dan pleegt hij volgens de wet een strafbaar feit. Bij een
vermoeden van een strafbaar feit kan hij door het openbaar ministerie vervolgd worden
en moet, wanneer het Openbaar Ministerie dat beslist, als verdachte voor de rechter
verschijnen. Daarvoor wordt eerst een opsporingsonderzoek verricht door de politie of
gespecialiseerde inspectiediensten. De keten van strafrecht, ofwel de strafrechtsketen
beschrijft de meest gebruikelijke procedure, welke wordt doorlopen wanneer iemand
berecht wordt voor de door hem begane misdaad.
In het strafrecht kan men twee takken onderscheiden: enerzijds het materieel strafrecht
(dit is de beschrijving van strafbare gedragingen en hun straffen) en anderzijds het
formeel strafrecht (dit zijn de procedures ter afdwinging van het materieel strafrecht).
Het materieel strafrecht wordt in België geregeld door het Strafwetboek (afkorting: Sw.).
Het formeel strafrecht wordt ook de strafvordering genoemd en wordt in België geregeld
door het Wetboek van Strafvordering (afkorting: Sv.).
In het artikel Strafrecht (Nederland) wordt de strafrechtsketen besproken.
Staatsrecht
Het staatsrecht beschrijft de organisatie van de staat in al zijn geledingen. Het omvat de
regels die voorschrijven hoe de overheidsorganen samengesteld worden, op welke
manier ze besluiten moeten nemen en tegenover wie ze verantwoording moeten
afleggen. De staat wordt onderverdeeld in de wetgevende, de uitvoerende en de
rechterlijke macht. Voorbeelden van overheidsorganen zijn het parlement, de regering en
de besturen van de gemeenten, de provincies en de waterschappen.
Bestuursrecht
Het bestuursrecht of administratief recht regelt de verhoudingen tussen de overheid (de
'administratie') en de burgers. De overheid mag in beginsel alleen beslissingen over
burgers of hun eigendommen nemen, wanneer de wet de overheid daartoe legitimeert.
Burgers kunnen tegen beschikkingen (schriftelijke besluiten met een rechtsgevolg) van
de overheid opkomen bij de bestuursrechter. Tegen feitelijk handelen van de overheid
kan een burger opkomen bij de burgerlijke rechter.
Procesrecht
Het procesrecht regelt hoe een procedure voor een gerechtelijke instantie verloopt. Ieder
rechtsgebied kent zijn eigen regels. Dat zijn zowel regels met betrekking tot de wijze
waarop een procedure verloopt, als regels over hoe de rechterlijke instantie een
procedure moet behandelen.
Het maakt het mogelijk dat materiële rechtsregels kunnen afgedwongen worden. Het
omvat niet alleen regels inzake een geschil en een geding, maar ook regels inzake de
'rechtsvordering' van de rechtssubjecten, de 'rechterlijke organisatie', de 'rechtsmacht'
en de 'bevoegdheid van de hoven en de rechtbanken', 'executie' en 'arbitrage'.
De organisatie van de rechtbanken wordt in België geregeld door het Gerechtelijk
Wetboek. Het Gerechtelijk Wetboek regelt ook de procedures voor de burgerlijke
rechtbanken en hoven. De procedures voor strafrechtbanken en -hoven in België wordt
geregeld door het Wetboek van Strafvordering (afkorting: Sw.). Nederland kent het
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering het Wetboek van Strafvordering en de Wet
Rechterlijke Organisatie. Ook de Algemene Wet Bestuursrecht geeft regels van
procesrecht.
Belastingrecht
Onder de term belastingrecht of fiscaal recht wordt verstaan het geheel aan regels over
de heffing en de invordering van belastingen.
Sommige belastingen zoals de btw en Invoerrechten worden door de belastingplichtige
zelf berekend en betaald. De belastingplichtige wordt in dat geval ook wel de
afdrachtplichtige genoemd. De heffing van andere belastingen is een zaak van de
belastinginspecteur, die door middel van een aanslag vaststelt hoeveel belasting iemand
verschuldigd is. De ontvanger draagt er zorg voor dat het verschuldigde geld ook
daadwerkelijk wordt betaald. Aangezien belastingheffingen in de verhouding overheidburger plaatsvinden, is belastingrecht in feite onderdeel van het bestuursrecht (of
publiekrecht). Belastingrecht kent echter sterk afwijkende procesregels en heeft als
discipline een heel ander karakter. Belastingjuristen moeten bijvoorbeeld naast juridische
kennis ook economische en boekhoudkennis hebben.
Algemeen






Dwingend recht en Regelend recht
Jurisprudentie
Lijst van rechterlijke uitspraken (Nederland)
Rechtsgeleerdheid
Rechtspersoon
Soeverein
Rechtstakken
Een aantal van onderstaande rechtstakken wordt soms als onderdeel van een andere
rechtstak beschouwd, zo zijn in Nederland het familierecht en het arbeidsrecht onderdeel
van het Burgerlijk recht.
Burgerlijk recht of civiel recht











Arbeidsrecht
Auteursrecht
Databankenrecht
Familierecht
Goederenrecht
Handelsrecht
Intellectueel eigendomsrecht (zie ook Licentie)
Jeugdbeschermingsrecht (België)
vennootschapsrecht of rechtspersonenrecht
Verbintenissenrecht
Verkeersrecht
Publiekrecht





Belastingrecht
Bestuursrecht
Sociaal zekerheidsrecht
Staatsrecht
Strafrecht (zie ook criminologie)
Het Nederlands rechtssysteem





Nederland - Justitie en Politie
Nederlands Recht
Nederlandse Grondwet
Nederlandse wetgeving
o Civiel recht (Nederland)
o Strafrecht (Nederland)
Rechterlijke Macht
o Rechter
o Officier van justitie
Het Belgische rechtssysteem



Belgisch Recht
Belgische Grondwet
Gerechtelijk Wetboek


Arbeidsrechtbank
Grondwettelijk Hof









Hof van Assisen
Hof van Cassatie
Jeugdrechtbank
Politierechtbank
Rechtbank van Eerste Aanleg
Rechtbank van koophandel
Strafrecht (België)
Strafuitvoeringsrechtbank
Vredegerecht
Internationaal






Amnesty International
Europees recht
o Douanewetgeving
o Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen
Internationaal recht
Rechten van de Mens
o Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
o Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
Rechtstellende actie
Sharia