Financiële vorming in België
advertisement
13/04/2016 Studiedag – Financiële vorming - 18 april 2016 – Leuven Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 1 Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 2 1 13/04/2016 Financiële vorming: definitie • Financiële vorming is het proces waarbij consumenten hun kennis van financiële producten, concepten en risico's verbeteren door informatie, opleiding of objectief advies de nodige vaardigheden en het nodige vertrouwen verwerven om • zich bewuster te worden van financiële risico's en opportuniteiten, • met kennis van zaken doordachte keuzes te maken, • te leren waar ze terechtkunnen voor financiële bijstand, en • andere efficiënte initiatieven te nemen om hun financieel welzijn te verbeteren. Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 3 Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 4 2 13/04/2016 Componenten van financiële geletterheid • Studie Wikifin.be samen met de OESO (Januari 2015) • Doel: in kaart brengen financiële gedrag en attitude in België Vragenlijst van de OESO – ook voor een internationaal vergelijkend onderzoek • Eerste meting van financieel gedrag en attitudes in België Instrument om verder aan de slag te gaan: noden idenficeren, acties bepalen, samenwerkingsverbanden opzetten. Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 5 Componenten van financiële geletterheid Financiële kennis + Financieel gedrag + Financiële geletterdheid Financieel verantwoorde beslissingen + Financiële attitudes Financiële consument beter beschermd Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 6 3 13/04/2016 Methodologie van de studie Wikifin.be en OESO • Steekproef: ‐ 2.072 inwoners van België ‐ Representatief voor regio’s, geslacht, leeftijd • Telefonische interviews • Veldwerk: 12-26 januari 2015 • Onderzoeksbureau: TNS • Vragenlijst OESO Legende: = significant hoger dan het totaal = significant lager dan het totaal Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 7 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 8 Resultaten van de studie • Budget • Financieel plannen • Bewust beslissen 4 13/04/2016 Resultaten van de studie • Budget • Financieel plannen • Bewust beslissen Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 9 Onverwachte kost: 1 op 4 kan geen onverwacht grote kost betalen zonder hulp 5 25 vrouwen, laag inkomen, lager/secundaire onderwijs, werklozen, arbeidsongeschikten, niet geboren in België, sociale groep: laag of middel laag, Brussel, Wallonië weet niet - geen antwoord niet van toepassing, ik heb geen persoonlijk inkomen nee 69 ja % OP BASIS: ALLEN (n = 2 072) [Indien u onverwacht persoonlijk een grote kost zou tegenkomen - ongeveer de grootte van uw maandelijks inkomen -, zou u dit kunnen betalen zonder te lenen of hulp te vragen aan familie of vrienden?] Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 10 5 13/04/2016 1 gezin op 2 maakt geen huishoudbudget 1 52 70+, sociale groep: laag, Vlaanderen weet niet - geen antwoord Correlatie tussen ‘maken van een gezinsbudget’ en ‘zorgen maken over het kunnen betalen van dagdagelijkse uitgaven’= 0,11 (volledige samenhang = 1 of -1; geen samenhang = 0) nee 47 ja % OP BASIS: ALLEN (n = 2 072) [Maakt uw gezin of huishouden een budget? Een gezinsbudget dient om te bepalen welk deel van het gezinsinkomen gebruikt wordt voor uitgaven, om te sparen of rekeningen te betalen.] Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 11 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 12 Resultaten van de studie • Budget • Financieel plannen • Bewust beslissen 6 13/04/2016 6 op 10 Belgen stellen financiële doelstellingen op lange termijn; ongeveer 2 op 10 doet dit niet 1 12 23 11 16 weet niet - geen antwoord helemaal oneens 18-39, gemiddeld en hoog inkomen 32 eerder oneens 61 noch eens, noch oneens eerder eens helemaal eens 29 % OP BASIS: ALLEN (n = 2 072) [Ik stel financiële doelstellingen op lange termijn, en streef ernaar ze bereiken.] Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 13 Pensioenplanning: bij de laagste sociale groep vindt 29 % niet goed voorbereid te zijn; bij de hoogste is dit 17 % 1 16 1 21 8 8 13 12 1 16 8 1 14 10 6 8 14 12 13 weet niet - geen antwoord helemaal niet 39 34 38 42 44 eerder niet noch wel, noch niet eerder wel 23 24 Allen Laag helemaal wel 22 23 25 Middel laag Middel hoog Hoog % OP BASIS: ALLEN (n = 2 072) [Ik heb mijn financiële situatie voor mijn pensioen goed voorbereid.] Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 14 7 13/04/2016 Resultaten van de studie • Budget • Financieel plannen • Bewust beslissen Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 15 Ongeveer 1 op 3 (36 %) overweegt verschillende aanbieders vooraleer een financieel product aan te kopen Ik heb verschillende opties van verschillende aanbieders overwogen, voor ik mijn keuze maakte. Ik heb verschillende opties van één aanbieder overwogen. 26 Ik heb niet rondgekeken en geen andere opties overwogen. Ik heb rondgekeken, maar geen andere opties overwogen. Sociale groep : laag - 25 % +65 - 22 % Sociale groep:hoog - 42 % 36 Sociale groep: laag - 38 % +65 - 37 % Sociale groep: hoog - 24 % 30 7 % OP BASIS: VOORBIJE 2 JAAR FINANCIEEL PRODUCT GEKOZEN OF AANGEKOCHT (n = 1 222) Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 16 8 13/04/2016 Risico’s inschatten % correct Een investering met een hoge opbrengst houdt waarschijnlijk meer risico in. 82 mannen, 60-69, hoog inkomen, hoger onderwijs, sociale groep: hoog % correct Door een brede waaier aan aandelen te kopen is het meestal mogelijk om beleggingsrisico's te beperken. 56 mannen, hoog inkomen, hoger onderwijs, actief, sociale groep: laag, Vlaanderen % OP BASIS: ALLEN (n = 2 072) Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 17 Samenhang tussen de 3 componenten volledige samenhang = 1 of -1; geen samenhang = 0 Financiële kennis Tijdswaarde van geld Intrest op lening Eenvoudige intrest Samengestelde intrest Risico en opbrengst Inflatie Diversificatie Correlatie: 0,12 Financieel gedrag Overweeg voor aankoop Betaal rekeningen op tijd Hou fin. situatie in het oog Zet objectieven op lange termijn Verantwoordelijk voor financiën en maak budget Spaar actief Kijkt actief rond bij kopen van financieel product Geen leningen om rond te komen Financiële attitudes Ik leef van dag tot dag Meer voldoening geld uit te geven dan sparen voor later Geld dient om uit te geven Financiële vorming moet levenslang en duurzaam zijn voor iedereen! Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 18 9 13/04/2016 Wikifin.be Academy • Dit en andere onderzoeken op: • Wikifin.be Academy Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 19 Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 20 10 13/04/2016 Waarom financiële vorming? http://www.eerstehulpbijschulden.be/ Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 21 Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 22 11 13/04/2016 FSMA • Overheid - neutraal (niet-commercieel) • Sinds 2011: wettelijke opdracht veranderd door de financiële crisis 'Bijdragen tot een betere financiële geletterdheid van de Belgische bevolking.' => Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 23 De bevoegdheden van de FSMA: 6 pijlers Markttoezicht • Toezicht op de financiële informatie van ondernemingen • Toezicht op de regels inzake marktmisbruik - koersmanipulatie en misbruik van voorkennis • Toezicht op de marktondernemingen en MTF Producttoezicht • • • • • Tracabiliteitstoezicht Toezicht ICB's Toezicht openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten Toezicht openbare overnamebiedingen Toezicht publiciteit Gedragstoezicht • Toezicht op alle financiële instellingen (kredietinstellingen, beleggingsondernemingen, verzekeringsondernemingen, ...) • Voorbeeld : regels die misselling van beleggingsproducten moeten voorkomen • Inspecties ter plaatse en mystery shopping Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 24 12 13/04/2016 De bevoegdheden van de FSMA: 6 pijlers Toezicht financiële ondernemingen onder statuut • • • • • • Vennootschappen voor vermogensbeheer en beleggingsadvies (30) Verzekeringstussenpersonen (16.500) Bankmakelaars en bankagenten (3.711) Vermogensadviseurs/financiële planners Beheervennootschappen van ICB's (156 ICB’s) Hypotheekondernemingen en hypotheekmakelaars (196) Toezicht op de "pensioenen" • Financieel toezicht op pensioenfondsen van de 2de pijler (206 IBP’s) • Sociaal toezicht Financiële vorming • • • • Ontwikkeling van het merk en van de website Wikifin.be Punctuele acties ter bevordering van de financiële kennis Ontwikkeling van tools (spaarsimulator, IMMOsimulator,…) Ontwikkeling van pedagogisch materiaal voor het onderwijs Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 25 Programma Financiële vorming Het grote publiek www.wikifin.be, betrouwbare informatiebron naamsbekendheid- en themacampagnes Leerkrachten/studenten ervoor zorgen dat alle leerlingen over de nodige capaciteiten beschikken om geïnformeerde financiële keuzes te maken, afgestemd op de specifieke behoeften in de verschillende fases van hun leven divers didactisch Stakeholders uitwisselen van ideeën, informatie en best practices hulp en inspiratie coördinatie jaarlijkse conferentie gespreksronden materiaal ontwikkelen partnership pilootprojecten – werkgroepen internationaal netwerk Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 26 13 13/04/2016 Programma Financiële vorming Het grote publiek www.wikifin.be, betrouwbare informatiebron naamsbekendheid- en themacampagnes Leerkrachten/studenten ervoor zorgen dat alle leerlingen over de nodige capaciteiten beschikken om geïnformeerde financiële keuzes te maken, afgestemd op de specifieke behoeften in de verschillende fases van hun leven divers didactisch Stakeholders uitwisselen van ideeën, informatie en best practices hulp en inspiratie coördinatie jaarlijkse conferentie gespreksronden materiaal ontwikkelen partnership pilootprojecten – werkgroepen internationaal netwerk Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 27 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 28 14 13/04/2016 Nieuwsbrief en Facebook Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 29 Sensibiliseringscampagnes voor het grote publiek Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 30 15 13/04/2016 Programma Financiële vorming Het grote publiek Leerkrachten/studenten Stakeholders www.wikifin.be, betrouwbare informatiebron naamsbekendheid- en themacampagnes ervoor zorgen dat alle leerlingen over de nodige capaciteiten beschikken om geïnformeerde financiële keuzes te maken, afgestemd op de specifieke behoeften in de verschillende fases van hun leven divers didactisch uitwisselen van ideeën, informatie en best practices hulp en inspiratie coördinatie jaarlijkse conferentie gespreksronden materiaal ontwikkelen partnership pilootprojecten – werkgroepen internationaal netwerk Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 31 Samenwerking met derden: enkele voorbeelden November 2013 & februari 2014 ‘Wonen’ + immosimulator Mei 2013 ‘Pensioen’ November 2014 De beurs Zenith Maart 2015 2e conferentie over financiële vorming Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 32 16 13/04/2016 Focusgroepen Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 33 La Semaine de l’Argent Une initiative de Wikifin.be, en collaboration avec L’Echo 14-20 mars 2016 De Week van het Geld Een initiatief van Wikifin.be, in samenwerking met De Tijd 14-20 maart 2016 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 34 17 13/04/2016 Opzet • 14-20 maart 2016: De Week van het Geld / la Semaine de l’Argent • Doelstellingen o Geldzaken zo breed mogelijk bespreekbaar maken o Extra aandacht genereren voor het belang van financiële vorming in België o Stimuleren van initiatieven i.v.m. financiële vorming • Krachtenbundeling heeft grotere impact. • Jaarlijks event: blijvende aandacht genereren • Doelpubliek: brede publiek + scholen • Aansluiten bij internationale initiatieven - Global Money Week (CYFI) - European Money Week (EBF) Meer info over dit evenement: http://www.deweekvanhetgeld.be Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 35 Programma Financiële vorming Het grote publiek www.wikifin.be, betrouwbare informatiebron naamsbekendheid- en themacampagnes Leerkrachten/studenten ervoor zorgen dat alle leerlingen over de nodige capaciteiten beschikken om geïnformeerde financiële keuzes te maken, afgestemd op de specifieke behoeften in de verschillende fases van hun leven divers didactisch Stakeholders uitwisselen van ideeën, informatie en best practices hulp en inspiratie coördinatie jaarlijkse conferentie gespreksronden materiaal ontwikkelen partnership pilootprojecten – werkgroepen internationaal netwerk Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 36 18 13/04/2016 Pilootprojecten in 25 scholen Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 37 Wikifin@school: pilootproject • 15 scholen – deeltijds/voltijds beroepssecundair onderwijs • Selectie samen met pedagogische begeleiders • Gestart 16/10/2014 • Diverse ontmoetingsmomenten – gewerkt met/rond pedagogisch materiaal – llk + ped.begeleiders • Samen ontwikkelen, verfijnen,… Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 38 19 13/04/2016 Onderwijs - Wikifin@school Wikifin zet zijn eerste stappen in de scholen Reportage Koppen, 16/9/2015 Jongeren en geld (leerlingen aan het werk met Wikifin.be materiaal in de klas) http://vrtpopdownload.vrt.be/DownloadManager/ download?id=AQuN7d1c Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 39 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 40 Wikifin@school: pilootproject • 5 thema’s - Betaalmiddelen - Budgetbeheer - Lenen - Sparen & Beleggen - Verantwoord consumeren • 2 thema’s voorzien: - Werken - Verzekeringen 20 13/04/2016 Wikifin@school: platform Per thema: o Bundel voor de leerkracht o Suggesties voor de in de klas Divers materiaal o Video’s o Tools (demobank, budgettool,…) o Spel o ,,, Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 41 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 42 21 13/04/2016 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 43 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 44 22 13/04/2016 Inspiratiedag financiële vorming Inspiratiedag financiële vorming - 26 oktober 2015 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 45 Wikifin@school – illustraties Wikifin.be budgettool Microsoft Word Document Microsoft Word Document http://www.wikifin.be/nl/tools/rekentools/immosimulator Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 46 23 13/04/2016 Wikifin@school - vervolgtraject Online platform Wikifin@school platform uitbreiden + materiaal verfijnen, aanpassen o.a. in samenwerking met specifieke werkgroepen (o.a. ASO oproep), Terugkomdagen – vormingsdagen Uitwisselen van kennis, informatie, ervaringen, … Financiële vorming krijgt een plaats in het onderwijs Meewerken zodat dit een plaats in het curriculum – leerplannen krijgt Centrum voor financiële educatie Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 47 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 48 Wikifin-scriptieprijs • Georganiseerd door FSMA • Doel: – Aanwakkeren nieuwe studies en analyses rond financiële geletterdheid – Bijkomende visibiliteit voor Wikifin / FSMA • Doelpubliek: – Universitaire masteropleidingen – Over financiële geletterdheid / vorming en consumentenbescherming in een financiële context 24 13/04/2016 Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van de FSMA Wettelijke bevoegdheden 3 pijlers & specifieke acties Doelstellingen financiële vorming - competenties Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 49 Doelstellingen van financiële vorming: competenties Opgedeeld in o.a.: - Thema’s - Leeftijden Microsoft Word Document Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 50 25 13/04/2016 OESO raamwerk over financiële geletterdheid voor jongeren (augustus 2015) 1. Geld en transacties 2. Je financiën plannen en beheren 3. Risico’s en opbrengst inschatten 4. Het financieel landschap Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 51 OESO raamwerk: concrete invulling door Wikifin.be 1. Geld en transacties • • • • Administratieve formaliteiten vervullen Transacties kunnen uitvoeren en beheren Consumeren: prijzen en kenmerken van de producten Consumeren onder invloed van externe factoren 2. Je financiën plannen en beheren • • • • • Je inkomsten kunnen beheren Je budget beheren Consumeren en budget Sparen Een lening afsluiten 3. Risico’s en opbrengst inschatten •De rechten en plichten van burgers • De risico’s van omgaan met geld inschatten • Lenen en beleggen (sparen): de risico’s 4. Het financieel landschap • De waarde van geld • De financiële concepten • De rechten en plichten van burgers Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 52 26 13/04/2016 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 53 OESO raamwerk: concrete invulling door Wikifin.be 1. Geld en transacties • • • • Administratieve formaliteiten vervullen Transacties kunnen uitvoeren en beheren Consumeren: prijzen en kenmerken van de producten Consumeren onder invloed van externe factoren 2. Je financiën plannen en beheren • • • • • Je inkomsten kunnen beheren Je budget beheren Consumeren en budget Sparen Een lening afsluiten 3. Risico’s en opbrengst inschatten •De rechten en plichten van burgers • De risico’s van omgaan met geld inschatten • Lenen en beleggen (sparen): de risico’s 4. Het financieel landschap • De waarde van geld • De financiële concepten • De rechten en plichten van burgers Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 54 27 13/04/2016 OESO raamwerk: concrete invulling door Wikifin.be 2. Je financiën plannen en beheren • • • • • Je inkomsten kunnen beheren Je budget beheren Consumeren en budget Sparen Een lening afsluiten Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 55 Je financiën plannen en beheren Je budget beheren Competenties verworven op 12 jaar • weten over hoeveel geld je beschikt. • je uitgaven kunnen bijhouden. Competenties verworven op 15 jaar • je uitgaven kunnen controleren en weten hoeveel geld je maandelijks uitgeeft en waaraan. • grote toekomstige aankopen kunnen incalculeren in je budget en jezelf realistische spaardoelstellingen opleggen om die grote aankopen te kunnen financieren. • bewust zijn van de inkomsten die je kunt ontvangen. Competenties verworven op 18 jaar • een overzicht van tegoeden (inkomsten en beschikbaar geld) en uitgaven kunnen maken. • de inventaris van je inkomsten en uitgaven up-to-date houden. • je toekomstige uitgaven budgetteren • bepalen welke impact een aankoop die je vandaag doet, heeft op je budget van morgen en op de uitgaven die je onvermijdelijk in de toekomst zal moeten doen. • je budget (inkomsten/uitgaven) aanpassen in functie van de veranderende omstandigheden (bv. bij jobverlies, na de geboorte van een kind, …). • er bij de opstelling van je budget rekening mee houden dat er bepaalde maanden zijn waarin je meer uitgaven hebt en maanden waarin je minder inkomsten hebt. • beseffen dat het belangrijk is te sparen als je minder uitgeeft dan verwacht, als je uitgaven lager liggen dan voorzien. Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 56 28 13/04/2016 Je financiën plannen en beheren Consumeren en budget Competenties verworven op 12 jaar Competenties verworven op 15 jaar Competenties verworven op 18 jaar Consumptie en budget Consumptie en budget Consumptie en budget • beseffen dat je elke euro maar één keer kan uitgeven. • je bestedingspatroon afstemmen op je beschikbare budget. • beseffen dat je elke euro maar één keer kan uitgeven. • een onderscheid kunnen maken tussen verplichte en niet noodzakelijke uitgaven en je budget in functie daarvan beheren. • nagaan welke uitgaven buiten je budget vallen en dergelijke uitgaven vermijden om niet meer uit te geven dan je hebt. • beseffen dat je elke euro maar één keer kan uitgeven. • een onderscheid maken tussen verplichte en niet noodzakelijke uitgaven en je budget in functie daarvan beheren. Je uitgaven naar prioriteit kunnen ordenen. Wat je echt nodig hebt, kunnen onderscheiden van waar je zin in hebt. • nagaan welke uitgaven buiten je budget vallen en dergelijke uitgaven vermijden om niet meer geld uit te geven dan je hebt. Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 57 Veel mensen overschatten hun financiële kennis… en jullie? START Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 58 29 13/04/2016 Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 59 Contactpersoon: Els Lagrou, [email protected] Studiedag F inanc iële vor m ing - 18 apr il 2016 60 30
