Werken tot je erbij neervalt

Werken tot je erbij neervalt
Door G. Braam - Nederland koestert het beeld van bejaarde golfers en marathonlopers. Dat
beeld is vals. Veel mensen halen hun zeventigste verjaardag niet. Het is onbegrijpelijk en
onverantwoord dat minister Brinkhorst daaraan voorbij gaat en mensen wil laten werken tot ze
erbij neervallen.
Voetbal. Oranje kleurde de straten en kluisterde mensen aan het televisietoestel. Het gezamenlijk
genieten was een feest. Er werden vele uren tv aan gewijd en de dagbladen ruimden er veel ruimte
voor in. De spelers hanteerden de bal met weergaloze behendigheid. Met 'de bank' meegeteld
vochten twintig spelers voor wat ze waard zijn. Zoals in alle sport kan men winnen of verliezen.
We maken een gedachtensprong. Het leven kent vele gevechten, maar sommige kan men alleen
maar verliezen. Nu even niet schrikken want er volgt een macabere vergelijking: Op zo'n wedstrijddag
vechten andere Nederlanders, vooral ouderen, tegen een genadeloze en onbarmhartige
tegenstander, de dood. We realiseren ons niet vaak hoeveel mensen dat zijn. Van degenen die 65
jaar zijn of ouder sterven er 120.000 per jaar, 330 per dag.
Het verschil met het voetbal is verbijsterend groot. Die driehonderd mensen kunnen niet winnen,
alleen maar verliezen. Van meeleven door miljoenen is geen sprake, uitzonderingen als vorstelijke
personen daargelaten. Aan hun begrafenissen worden geen beschouwingen van vele pagina's gewijd
of uren op tv of radio.
Bij deze pijnlijke kant van het leven staan we niet zo vaak stil. Vroeger was de dood in kleinere
plaatsen nog aanwezig met rouwkoetsen, klokgelui en de aanzegger die van deur tot deur ging. Er
was veel hogere kindersterfte en op middelbare leeftijd werden vaders en moeders door ziekte geveld.
Nu zien jongeren de dood meestal als iets van mensen die veel ouder zijn dan zijzelf. Ouderen
bevinden zich zelf op het slagveld en zien vrienden en verwanten de één na de ander verdwijnen.
Dat verdringen is begrijpelijk want waarom zouden we stil staan bij de duistere kanten van het leven?
De weerstand om onze aandacht op de sombere kanten te richten geldt ook voor ziekte en invaliditeit.
Velen zien met angst hoe het zorgstelsel wordt uitgehold en ouderen treft die niet ver van de dood
staan. De openbare beeldvorming laat dat maar zelden zien en is zeer eenzijdig: Meestal worden
ouderen getoond die reizen, golf spelen en we horen spectaculaire verhalen over tachtigers die nog
halve marathons lopen of boeken schrijven. Ouderdom heeft echter twee gezichten: Enerzijds is de
levensverwachting onmiskenbaar toegenomen en is sprake is van een categorie jong bejaarden,
tussen 65 en 70 jaar. Anderzijds neemt de sterfte vanaf het zestigste levensjaar sterk toe. Van de
mannen die nu 65 jaar zijn, zal over tien jaar ongeveer 28 procent gestorven zijn. Nauwelijks drie van
de vier blijven er over.
Dit wordt tot op het hoogste niveau over het hoofd gezien. Achteloos suggereren sommige
hooggeplaatsten hier, onder wie recent minister Brinkhorst, en ook regeringen in andere landen, dat
de pensioenleeftijd moet worden verhoogd naar 67 of zelfs 70 jaar. Dat betekent dat een aanzienlijk
aantal mensen hun pensioen zelfs nooit haalt. Voor Engeland is berekend dat één op de vijf mensen,
bij mannen is dat zelfs één op de drie, zijn zeventigste verjaardag niet haalt. Verhoging van de
pensioenleeftijd betekent dus voor velen dat men 'werkt tot men er bij neervalt'. Die mensen hebben
hun leven lang voor niets pensioenpremies betaald. Overheden hebben te weinig oog voor de
werkelijke situatie van de mensen. De verdringing geldt dus niet alleen de dood, maar ook de
ouderdom. Het is begrijpelijk dat we daar in het leven van alle dag niet bij stilstaan en dat we het
accent leggen op sport en schoonheid. Maar van hooggeplaatsen en regeringen is dat onbegrijpelijk
en onverantwoordelijk.
Prof. dr.G.P.A. Braam is emeritus hoogleraar sociologie aan de Universiteit Twente en redacteur van
het tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Veel mensen betalen hun leven lang voor niets pensioenpremies
De Limburger zaterdag 03 juli 2004