Deel 2 - Februari 2013 - Gereformeerde Kerk Ottoland

125 Jaar
ZxÜxyÉÜÅxxÜwx ~xÜ~
~xÜ~ bààÉÄtÇw
Februari 2013
weer tot kikker kunnen omvormen in het
voorjaar……
Een mening die duizend jaar voor waar is
gehouden in het middeleeuwse Europa.
En natuurlijk de onuitwisbare Plato, die vond
dat de verschijnselen zo veranderlijk zijn dat je
daar geen kennis op kunt baseren. Dat de
wereld die zich aan je voordoet, dus je verder
afbrengt van de waarheid en de echte
werkelijkheid. Of zoals de Belgische
surrealistische schilder (20ste eeuw) onder een
schilderij van een pijp schreef…dit is geen pijp.
De kerk bestaat 125 jaar
De achttiende eeuw wordt de eeuw van het
Rationalisme genoemd. Het menselijk
denkvermogen is het belangrijkste instrument
om de wereld te begrijpen en is de
tegenhanger van het empirisme dat zegt dat
de kennis uit de ervaring voortkomt. Het
emppirisme zegt dat een mens als een
onbeschreven blad ter wereld komt en de
opvoeding daar als eerste op gaat schrijven.
Het ontkent dus dat de mens niet goed is en
dat een mens dus bij de geboorte al “geneigd
is tot alle kwaad”
De achttiende eeuw draait in de filosofie dus
om het verstand en de waarneming…..en
zeker niet om het geloof. Het is de tijd van de
Verlichting (door het verstand) de tijd van de
Amerikaanse en Franse Revolutie en de eerste
encyclopedie, waar al die kennis in wordt
opgeschreven. Zo werd er drie maal zo veel
bladzijden aan de breimachine gewijd als aan
de Gothiek….
Pas aan het eind van de achttiende eeuw
verzoent Kant in zijn “Kritik der reinen
Vernuft” beide stromingen. Kennis en
daarmee het denken heeft ervaring nodig en
ervaringen moeten worden geordend door
kennis. Een samengaan van kennis en ervaring
, van theorie en praktijk dus. Hoe eenvoudig
kunnen sommige oplossingen zijn….
Het past dan ook volkomen dat er in de Franse
Tijd (Frankrijk was cultureel gezien het
middelpunt van Europa), zo rond 1800 de
officiële scheiding van staat en kerk
plaatsvindt. De kerk wordt nuttig: mensen
opvoeden en goede burgers laten zijn. Meer
plichtsbetrachting , minder vanuit de diepte
van het geloof.
Je deed je plicht, je ging trouw naar de kerk, je
was een goed burger.
Jezus werd meer en meer een voorbeeld,
minder de Zoon van God. Wonderen werden
verdacht; ze strookten immers niet met de
rationaliteit. De Schrift werd
onderwerp van de wetenschap, er kwamen
twijfels, steeds meer twijfels.
Hoe verhoudt zich ons verstand tot het
geloof? Heeft de wetenschap eigenlijk niet het
geloof kleiner gemaakt. Gelooft u nog in
wonderen en is klopt het wat er in de bijbel
staat? Hoe interpreteren we dit alles, zijn wij
ook onze eigen meester geworden en is
geloven iets wat zo persoonlijk is, dat het bijna
zinloos wordt om dat te delen?
Als de geest van de tijd gericht is op verstand
en ervaring, op verklaringen en de
maakbaarheid van de wereld, heeft het geloof
het moeilijk. Paulus had het al begrepen…het
geloof is een dwaas verhaal voor “de
verstandige Grieken”. En ook toen ging het
over het primaat van verstand, ervaring of
geloof. Het is niet voor niets dat de wortels
van deze discussie bij de Griekse klassieken
ligt: Aristoteles als empirist, die de eerste
dierentuin sticht. Hij onderzoekt bij voorbeeld
al kikkers en komt tot de conclusie dat zij zich
kunnen veranderen in modder in het najaar en
Ook in de 19 e eeuw komt er verzet tegen de
gedachte dat alles op ervaring en verstand is
gebaseerd. Maar dat lijkt me aardig voor een
volgende keer.
B. Meerkerk
1