Document

Het paastriduüm vieren
Enkele aandachtspunten en suggesties
Ooit nam ik deel aan de Paaswake in het Spaanse dorp Soto de Luïna. Toen ik de kerk
binnenging, werd ik begroet door duisternis. Nadat mijn ogen vertrouwd raakten aan het
duister, zag ik dat de muren bedekt waren met doeken. Ook de schilderijen, die de muren
doen spreken, waren weggestopt. Even dacht ik dat er in de kerk een grote renovatie
plaatsvond. Dat was natuurlijk ook zo. Pasen nodigt ons sowieso uit tot een hernieuwing van
ons geloof. Even later werden de doeken weggehaald: de ‘tekenen van het geloof’ werden
terug zichtbaar. Pasen deed ons opnieuw iets ‘zien’ in het geloof.
Veertig dagen van soberheid
Wat in Soto de Luïna gebeurde, was voor mij verrassend nieuw, terwijl de Spanjaarden
hiermee eigenlijk sterk aansluiten bij wat in de liturgische voorschriften voor de
veertigdagentijd omschreven staat. De veertigdagentijd is een woestijntijd, een tijd van
bezinning en inkeer. Zoals in de woestijn geen bloemen groeien en er weinig tekenen van
leven te bespeuren zijn, zo vraagt de liturgie om veertig dagen lang geen bloemen of andere
versieringen aan te brengen in de kerk. Ook de klank van het orgel en van andere
muziekinstrumenten is alleen toegestaan ter ondersteuning van de zang. Zoals we soms pas
zien wat waardevol is wanneer het er niet meer is, zo toont de liturgie van de
veertigdagentijd wat we missen en waarnaar we uitkijken: de schoonheid en de vreugdevolle
klanken van Pasen.
In plaats van een symboolvlak in te richten tijdens de veertigdagentijd kan men er ook voor
kiezen om juist alle versiering en affiches, … weg te halen. Indien er gewerkt wordt met een
powerpoint, kan ervoor gekozen worden om de gehele veertigdagentijd lang enkel de
liturgische teksten (op witte achtergrond) te projecteren, zonder beelden of kleuren, … . ‘k
Wil alle teams dan ook uitdagen om na te denken hoe zij ‘met minder’ méér kunnen zeggen.
Het paastriduüm samen vieren
Met Pasen hernieuwen we onze doopbelofte. We zeggen opnieuw dat we willen behoren tot
de Kerkgemeenschap en willen leven als kinderen van God en als broeders en zusters van
elkaar. Pasen is dan ook bij uitstek een gemeenschapsfeest. Dit gemeenschapskarakter is
moeilijker te ervaren in kleine groepen. Gelovigen van diverse parochies komen dan ook
best samen voor de vieringen van het Paastriduüm. Zo kan men er bijvoorbeeld voor kiezen
om op Witte Donderdag te vieren in de ene kerk en op Goede Vrijdag in een andere kerk. De
Paaswake kan dan plaatsvinden in de grootste kerk. De liturgie van Witte Donderdag tot en
met Pasen is eigenlijk één doorlopende liturgie. We gaan met de Heer en zijn leerlingen op
weg en zo voert Christus ons doorheen de dood naar het nieuwe leven van Pasen. Het is
zinvol om de band tussen de verschillende vieringen ook te visualiseren (voor suggesties: zie
website CCV). Na de Witte Donderdagviering kan het Heilig sacrament tijdens een stille
(aanbiddings)tocht gebracht worden naar de plaats waar de Goede Vrijdagviering zal
plaatsvinden. Op Goede Vrijdag kan vanuit elke parochie een ‘kruis-weg’ worden
georganiseerd naar de kerk waar de viering zal doorgaan. Er kan aan de deelnemers
gevraagd worden om een kruis mee te dragen op deze tocht: een kruis dat zij zelf hebben
gemaakt, een kruisje dat al jaren in hun huis hangt, … . Op de website staan suggesties om
tijdens deze tochten ook af en toe letterlijk en figuurlijk ‘stil te staan’. Ook bevat de website
een powerpoint met een meditatie bij Goede Vrijdag. Tevens zijn suggesties, beelden en
poëtische teksten opgenomen voor de verschillende vieringen van het Paastriduüm.
Geïnspireerd aan ‘De (kinder)Bijbel in 1001 blokjes’ kan men (groepen van) kinderen vragen
om het laatste avondmaal, de kruisdood of de verrijzenis in lego weer te geven. Telkens kan
dit meegebracht worden naar de kerk.
Vele cultusplaatsen, één Heer: één paaskaars
Voorafgaand aan de Paaswake kan vanuit elke cultusplaats een stille tocht plaatsvinden met
de nieuwe (nog niet ontstoken) paaskaars. In de ene Paaswake verzamelt de grote
geloofsgemeenschap dan rond de ene Heer: tijdens de lichtritus kan dus maar één
paaskaars ontstoken worden. De andere paaskaarsen kunnen aan het einde van de
Paaswake aan die ene brandende paaskaars worden ontstoken en worden ‘gezonden’ naar
de verschillende cultusplaatsen.
De paasviering op zondag
Op paaszondag kan op cultusplaatsen, waar geen Paaswake plaatsvond, een korte ritus
plaatsvinden om Christus (het Licht van de paaskaars) te ontvangen. Voor de
intredeprocessie ontvangt de priester aan de ingang van de kerk de paaskaars uit de handen
van parochianen die deelnamen aan de Paaswake. Vervolgens wordt de paaskaars naar
voren gebracht. Het is ook mogelijk om de paaskaars van ‘achteren’ naar ‘voren’ door te
geven, zodat velen symbolisch het licht van Christus ‘ontvangen’ en ‘meedragen’.
Na de homilie kan de hernieuwing van de doopbeloften (in plaats van het credo) ingelast
worden. Het is zinvol dat de priester eerst het doopwater zegent, vervolgens hernieuwen
allen hun doopbeloften. Zij kunnen dan ook besprenkeld worden met doopwater of naar de
doopvont gaan en daar een kruisteken maken met doopwater. Of men kan de kinderen
vragen om hun doopkaars mee te brengen. Na de hernieuwing van de doopbeloften kunnen
deze kaarsen dan ontstoken worden aan de paaskaars. Diverse teksten en andere
suggesties zijn ook te vinden op de website van CCV.
Uitnodiging om met lego aan de slag te gaan
Tijdens de Goede Week gaan wij stap voor stap op weg naar Pasen.
Ook jij kan ‘je steentje bijdragen’ aan de vieringen
op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen.
We zouden je willen vragen om heel ‘opbouwend’ aan de slag te gaan …!
Probeer voor de Witte Donderdagviering het ‘laatste avondmaal’
in legoblokjes weer te geven.
Of ga jij de uitdaging aan om met legosteentjes te tonen hoe Jezus werd gevangen genomen
in de Hof van olijven of hoe Hij stierf aan het kruis?
En hoe zou jij Pasen in blokjes proberen te vatten?
Kies je voor een bouwwerk van een ‘open graf’?
Breng je met legosteentjes in beeld hoe de vrouwen naar het graf gaan of …
heb jij nog andere, boeiende ideeën?
Ga aan de slag en breng je ‘bouwwerkjes’ telkens mee naar de viering!
Wij kijken er alvast naar uit!
Uitnodiging voor de vieringen van het Paastriduüm
Bij voorkeur worden de afbeeldingen van de kerken vervangen door de logo’s / afbeeldingen
van de kerken waar de diensten zullen plaatsvinden.
Ook info over de ‘staptochten’ die eventueel georganiseerd worden, wordt best op de
uitnodiging weergegeven.
Op tocht naar Pasen …
Stap voor stap mogen wij ons voorbereiden op Pasen.
De Witte Donderdagviering
vindt plaats in … om … uur
De Goede Vrijdagviering
vindt plaats in … om … uur
De Paaswake vindt plaats in … om … uur.
De vieringen op paaszondag vinden plaats:
in … om … uur,
in … om … uur,
in … om … uur, …
Suggesties voor de viering op Witte donderdag (avond)
Enkele suggesties voor de visualisering:
-
-
Indien de kinderen met lego-blokjes aan de slag gingen, krijgen deze legowerkjes
vooraan een plaats. Eventueel kan er in aansluiting bij de homilie ook aan de
kinderen gevraagd worden wat zij hebben gemaakt, … (gesprekje).
-
Om de band tussen de verschillende vieringen van het Paastriduüm nog meer te
benadrukken, kan het symboolvlak opgevat worden als een ‘groeihoek’, die telkens
verplaatst wordt naar de kerk waar de volgende viering van het Paastriduüm zal
plaatsvinden. In elke viering worden dan enkele symbolen toegevoegd aan het
symboolvlak.
Elementen voor een symboolvlak:
o waterbekken + doek voor voetwassing
o brood en Wijn (evt. tafel)
-
Geen klokgelui meer tussen Witte Donderdag en de Paaswake.
Na de homilie, op de plaats waar de liturgie van Witte donderdag de voetwassing
voorziet, kan men eerst starten met het bekijken van één van de you-tube filmpjes
waarin de paus de voeten wast van (1) gevangenen of van (2) vluchtelingen.
(1) https://www.youtube.com/watch?v=1nqsKwaxFFk
(2) https://www.youtube.com/watch?v=sp2PabOWhnE
Vervolgens vindt bij voorkeur de voetwassing van 12 personen plaats.
Indien dit praktisch niet mogelijk is, kan ervoor gekozen worden om de volgende tekst
voor te dragen (+ projecteren).
Hij wast mijn voeten
die niet meer zullen weten waarheen.
Zonder Hem.
Hij wast het stof van mijn voeten.
Het stof dat ik ben.
Want ik zal me nietig voelen.
Zonder Hem.
Hij wast mijn voeten.
Hij dient mij
en vraagt mij
om te doen wat Hij heeft voorgedaan:
anderen de voeten wassen,
anderen dienen:
er zijn voor hen!
Hoe kan jij anderen ‘dienen’?
Stilte
-
Eventueel kan één van de onderstaande teksten na de communie geprojecteerd
worden. Ook is het mogelijk om alle aanwezigen een kaartje te geven met één van de
onderstaande teksten:
Witte donderdag
Leerlingen van Jezus zijn wij … .
En we komen samen
aan de tafel van de Heer.
Gebeurt het ook bij jou?
Gebeurt het ook dat jij
niet meer weet wie je vrienden zijn?
Terwijl we samen bidden
kijk ik de anderen aan.
Hoe vaak werden wij verraden
door iemand uit ons midden?
Terwijl we samen eten
kijk ik de anderen aan.
Wie zijn echt Gods vrienden,
hoe kan je dat nu weten?
Hoe vaak bleek een broeder in het geloof
niet te zijn wie hij leek?
Hoe vaak bleek een zuster in het geloof
een leven te leiden
waarvan jij niets weet?
En terwijl ik naar zijn vrienden kijk,
en zoek naar een verrader,
richt Hij zijn blik op mij.
“Er is een verrader”, zegt Hij.
“Er is een verrader onder ons.”
En terwijl ik naar de anderen kijk,
weet ik:
die verrader,
zit ook in mij.
Hij breekt en geeft zichzelf …
Als ook jij gebroken bent …
door zijn lijden en dood,
breekt iets nieuws aan …
Tijdens dat laatste maal
brak Jij de stilte.
Je sprak en zei:
“dank, bid
en spreek met Mij”.
Je moet hebben geweten
dat wij niet meer kunnen spreken
als de stilte van jouw dood
weerklinkt in ons leven.
Toen brak Jij het Brood,
Je at en zei:
“eet en drink,
doe het voor Mij”.
Je zei:
“doe wat Ik heb voorgedaan”.
Ja, Je moet hebben geweten
dat wij door het breken van het Brood
nooit vergeten
dat leven en liefde
sterker zijn dan de dood.
Goede vrijdagtocht
1. Ofwel wordt aan de parochianen gevraagd om een kruisje mee te brengen (een kruis
dat zij thuis hebben gemaakt of een kruis dat in hun huis hangt, …, ofwel wordt bij de
start in één lokaal (parochiezaal?) alle materiaal voorzien om een kruisje te maken.
Hierbij kan men denken aan:
-
Takken
Spijkers
Touwen
Strijkparels (+ let wel op: ook strijkijzer voorzien om er dan werkelijk een kruis van
te maken)
Macramé-touw
…
Eventueel kan er ook voor gekozen worden om één heel groot kruis te sjorren (dat
dan door een tiental mensen meegedragen wordt op tocht).
Tekst waarmee mensen uitgenodigd kunnen worden om een kruisje te maken
(uit te delen voorafgaand aan de goede vrijdagtocht of te integreren in een openingswoordje op de plaats waar de
Goede Vrijdagtocht start en een kruisje gemaakt kan worden):
Elk huisje heeft zijn kruisje.
Iedereen kent wel eens lijden en pijn.
Welke zorgen draag jij met je mee?
Waarover heb jij verdriet?
Ook ken je vast en zeker mensen
die het moeilijk hebben
en waarover jij je zorgen maakt.
We zouden je willen vragen om een kruisje te maken (of mee te brengen).
Dit kruisje drukt uit:
al jouw zorgen,
al het verdriet van je vrienden en kennissen
en alle pijn van deze wereld.
Met dat kruisje word je op Goede Vrijdag op weg gezonden.
‘Je kruis dragen’ is niet gemakkelijk.
Toch mogen we erop vertrouwen
dat Jezus en vele lieve mensen met ons meegaan.
Samen dragen we
wat een mens alleen niet dragen kan.
2. Ofwel vertrekt men samen, ofwel stuurt men de deelnemers individueel op tocht. In
de laatste situatie is het aan te raden om een tochtboekje op te stellen (met een
routebeschrijving en ‘haltes’ met opdrachten / een tekstje, …).
Bij voorkeur wordt moeite gedaan om ook de mensen mee te nemen die niet goed te
been zijn. Waarom geen ‘open’ wagen (of huifkar of rolstoelen, …) voorzien, waarop
deze mensen kunnen plaatsnemen?
Etappe 1:
Bij de start:
We zouden u willen vragen om deze eerste etappe van de Goede Vrijdagtocht
in stilte af te leggen.
Lijden, verdriet en pijn
maken ons stil.
Onrecht en kwaad
leggen ons het zwijgen op.
We willen hier en nu
een ‘stille mars’ houden.
In stilte willen we protesteren
tegen wat doodgezwegen wordt
of moeilijk geuit kan worden.
In stilte verbinden we ons
met allen die treuren en lijden.
In de stilte
willen we ook luisteren
naar ons eigen verdriet,
onze eigen pijn.
Hopelijk mogen wij ons tijdens deze tocht
verbonden weten met Jezus,
Jezus, die zijn kruis
- en zo al het verdriet van deze wereld op zijn schouders nam.
Stap voor stap wil Hij ons leiden
door de duisternis van verdriet en dood
naar het nieuwe leven van Pasen.
Etappe 2:
Op zijn kruisweg
kwam Jezus mensen tegen
die Hem hebben getroost
en die zijn kruis mee hebben gedragen:
Veronica en Simon Van Cyrene, …
Lijden en pijn kan ons verbinden
met Jezus en met elkaar.
We zouden elkeen willen vragen
om elkaars kruis mee te dragen
en per twee verder te gaan,
terwijl je met de ene hand de andere persoon de hand reikt
en met de andere hand het kruisje van de ander draagt.
Wie dit wil,
mag onderweg met die ander delen
welk verdriet en welke pijn
hij of zij met zich meedraagt.
Etappe 3:
Tijdens zijn kruisweg
viel Jezus tot driemaal toe.
We vragen alle deelnemers
om hier bij dit mandje op de grond
letterlijk door de knieën te gaan
en hieruit een Bijbelse tekst te nemen.
Teksten in het mandje:
(1)
Naar psalm 121
Mijn ogen klampen zich vast aan de bergen.
Hoe geraak ik ooit uit het dal.
Zal de Heer mij wegvoeren uit de diepte?
Ja, de Heer zal mij leiden
over de bergen heen.
Hij zal mij uitzicht geven
op een toekomst met Hem.
Hij zal mij dragen.
Over mijn eigen voeten
struikel ik niet meer.
Beschermen zal Hij mij
tegen het kwaad
dat in mij leeft.
Hij gaat met mij mee,
als een schaduw die niet van mij wijkt.
Zelfs de zon en de maan,
die de cyclus van het leven beheersen,
hebben geen macht over mij.
Alleen Hij.
Mijn Heer
zal voor mij zorgen.
Dag in, dag uit behoedt Hij mij.
Gisteren, vandaag en morgen.
(2)
Uit het boek Prediker 10,8
Wie een kuil graaft kan erin vallen;
wie een muur omverhaalt kan door een slang worden gebeten.
(3)
Uit het boek Spreuken 10,8-9
Wie wijs is van hart aanvaardt geboden,
maar wie dwaasheid uitkraamt komt ten val.
Wie rechtschapen wandelt, wandelt veilig,
maar wie kronkelwegen gaat, wordt ontmaskerd.
(4)
Uit het boek Spreuken 24,16-17
Al valt de rechtvaardige zeven maal, hij staat weer op,
maar de zondaars struikelen in het kwaad.
Verheug je niet als je vijand valt,
en laat je hart niet juichen als hij struikelt.
(5)
Uit het boek Spreuken 28,10
Wie de rechtschapenen laat afdwalen naar de slechte weg,
valt in zijn eigen kuil.
(6)
Uit het boek Spreuken 28,18
Wie onberispelijk is wordt gered,
maar wie slinkse wegen bewandelt, komt plotseling ten val.
(7)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 1,22
Wie ten onrechte woedend wordt
is niet te rechtvaardigen;
de heftigheid van zijn woede wordt zijn val.
(8)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 2,7
Jij die de Heer vreest, verwacht zijn erbarming
en wijk niet af van de weg: je zou kunnen vallen.
(9)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 4,22
Wees niet overmoedig tot je eigen schade
en veroorzaak niet je eigen val.
(10)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 5,13
Van spreken komt zowel eer als schande
en de tong brengt de mens ten val.
(11)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 22,27
Wie zet een wacht voor mijn mond
en legt een zegel van behoedzaamheid op mijn lippen,
zodat ik niet val en mijn tong mij niet vernietigt?
(12)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 23,1
Heer, Vader en meester van mijn leven,
laat mij niet over aan het beleid van mijn lippen
en sta niet toe dat ik door hen ten val kom.
(13)
Uit de wijsheid van Jezus Sirach 32,14-15
Wie de Heer vreest zal zijn lessen ter harte nemen
en wie Hem vroeg zoekt zal zijn goedkeuring vinden.
Wie de wet zoekt
zal ervan vervuld worden,
maar degene die zich tegen haar verzet
komt door haar ten val.
(14)
Uit Baruch 4, 31
Wee degenen die u mishandelden en blij waren met uw val!
Tijdens het volgende stukje van de tocht, kan op geregelde afstand met krijt
op de grond (let wel dat er daar ook voldoende licht – straatlamp – is om het te
kunnen lezen) een vraag geschreven worden.
Mogelijke vragen:






Over welke uitspraken ‘struikel’ jij wel eens?
Wanneer ben jij ‘diep gevallen’?
Wat is voor jou een ‘steen des aanstoots’?
Hoe kan jij een ander helpen ‘op te staan’?
Wie of wat behoedt jou tegen ‘vallen’?
…
Etappe 4:
Bij een Mariakapelletje of Mariabeeldje, bevestigd aan een woning, lezen vier
verschillende lectoren:
Daar stond ze dan …
aan de kant van de weg …
Ze kon niet anders dan toekijken
hoe haar zoon
de weg ging van lijden en dood.
Wat is er erger voor een moeder
dan haar kind zien lijden
en niets kunnen doen?
Machteloos staat zij daar.
Ze kan niets doén.
Ze kan er alleen maar zíjn.
Voor Hem
en voor zovele mensen
in verdriet en pijn.
Maria,
bij u zijn
is mens mogen zijn
pijn, verdriet en zorgen dragen
en zoals gij doorheen de dood
groeien naar verrijzenis.
Maria,
als ik geen uitweg weet,
geef gij mij dan een teken,
een bloem van troost,
een blik van mededogen,
nabijheid van een moederhart.
Wees voor mij zo
icoon van Gods barmhartigheid.
Maria,
steun en sterk ons
om ondanks verdriet en pijn
te blijven geloven.
Schenk ons
de hoop en het vertrouwen
dat ooit opnieuw licht zal doorbreken
en nieuw leven zal verschijnen.
Breng ons zo,
stap voor stap,
dichter bij uw Zoon,
onze Heer en Broeder.
Amen.
Onderweg kan vervolgens samen het onderstaande litaniegebed gezongen of
afwisselend gebeden worden.
t.: zr. Caritas Van Houdt
m.: R. Deruwe
Als twijfel ons verbittert en verscheurt
Maria, bid voor ons
Als wij danken om de schepping
Maria, sta ons bij
Als wij geen vrede vinden in onszelf
Maria, bid voor ons
Als wij een stap naar vrede zetten
Maria, sta ons bij
Als verzoening ons onmogelijk lijkt
Maria, bid voor ons
Als wij ons met elkaar verzoenen
Maria, sta ons bij
Als wij niet trouw zijn aan uw Zoon
Maria, bid voor ons
Als wij trouw zijn in het kleine
Maria, sta ons bij
Als wij ons sluiten voor de liefde
Maria, bid voor ons
Als wij leven in de liefde
Maria, sta ons bij
Als wij niet groeien in geloof
Maria, bid voor ons
Als wij de weg gaan van geloof
Maria, sta ons bij
Als wij kleinmoedig zijn in hoop
Maria, bid voor ons
Als wij ondanks alles hopen
Maria, sta ons bij
Als leed ons moedeloos maakt en hard
Maria, bid voor ons
Als wij het lijden niet ontlopen
Maria, sta ons bij
Als wij bang zijn voor de dood
Maria, bid voor ons
Als wij de dood in de ogen kijken
Maria, sta ons bij
Etappe 5:
Tijdens de laatste etappe kunnen liederen gezongen worden.
Enkele suggesties:
ZJ 357:
ZJ 359:
ZJ 368:
…
Van allen verlaten
Toen Jezus in zijn uur gekomen was
God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten
3. Bij de kerk aangekomen, kan gevraagd worden om de kruisjes te bevestigen op een
hek.
Eventueel kan ook nagedacht worden of een soortgelijk hek (draad) aan de ingang
van de kerk geplaatst kan worden.
Het is ook mogelijk om aan de aanwezigen te vragen om hun kruisje mee naar
binnen te nemen en in de kerk een plaats te geven naast het grote kruis dat in de
dienst van Goede Vrijdag gebruikt wordt. Zo voegen we ons kruis (onze kruisjes) bij
het kruis van Christus en laten we ons kruis ook (mee) dragen door Hem.
Goede vrijdagviering
Enkele suggesties voor de visualisering:
-
Indien de kinderen met lego-blokjes aan de slag gingen, krijgen deze legowerkjes
vooraan een plaats. Eventueel kan er in aansluiting bij de homilie ook aan de
kinderen gevraagd worden wat zij hebben gemaakt, … (gesprekje).
-
Centraal wordt de nodige plaats voorzien om het grote kruis (cf. ook kruisverering)
een plaats te geven. Eventueel kan een paars doek (paarse sjaal) over het kruis
gedrapeerd worden of kan het kruis op een groot, paars doek gelegd worden.
-
Om de band tussen de verschillende vieringen van het Paastriduüm nog meer te
benadrukken, kan het symboolvlak opgevat worden als een ‘groeihoek’, die telkens
verplaatst wordt naar de kerk waar de volgende viering van het Paastriduüm zal
plaatsvinden. In elke viering worden dan enkele symbolen toegevoegd aan het
symboolvlak.
Extra elementen voor het symboolvlak:
o een doornenkroon
o een grote dobbelsteen
o een haan (verraad Petrus)
o …
- Indien er een ‘kruis-weg’ (voettocht – zie hierboven) heeft plaatsgevonden, kan men de
viering als volgt openen:
Broeders en zusters in het geloof,
zoals Jezus een lange lijdensweg onderging,
zo zijn ook wij ‘met het kruis op weg gegaan’.
Wij hebben ons kruis op het hek (op de draad) bevestigd.
Door ons kruisje daar te plaatsen
getuigen wij van onze hoop en ons geloof.
Zo tonen wij aan elkaar
en aan al onze medemensen
dat wij geloven
in wat Jezus voor ons heeft gedaan.
Hij is voor ons gestorven,
opdat wij zouden leven in overvloed.
In deze viering willen wij zijn sterven bijzonder gedenken.
- Eventueel kan de powerpoint met diverse afbeeldingen van de piëta van Michelangelo bij
het begin van de kruishulde gebruikt worden als meditatie (zie website CCV).
Suggesties voor de kruisverering:
o
Uitnodiging:
Beste broeders en zusters in het geloof,
we nodigen u allen uit om nu één voor één
naar voren te komen voor de kruishulde.
De Heer is voor ons gestorven
opdat wíj zouden leven in overvloed.
Als teken van eerbied en respect
voor wat de Heer voor ons gedaan heeft,
vragen we u een ‘gebaar’ te stellen.
U kan knielen voor het kruis,
u kan ook een buiging maken.
Ook mag u, indien u dat wenst,
even uw hand op het kruis plaatsen.
Zo kan u uw verbondenheid met de Heer tonen.
(Indien er een kleine groep aanwezig is, is het mooi en betekenisvol
om een kring te vormen rond het kruis en in een kring samen neer te
knielen rond het kruis en enkele minuten in stilte zo te blijven zitten).
o
Eventueel kan ook gewerkt worden met post-itjes (of kleine kaartjes).
Ieder die dit wil, kan één woord neerschrijven op een post-itje en
aanbrengen rond het kruis, zodat het kruis omringd wordt met woorden.
Uitnodiging:
Iedereen die dit wil, mag op een post-itje één woord schrijven.
Probeer in één woord te zeggen wie Jezus voor jou is.
Wat betekent Hij voor jou?
Welk woord komt bij je op als je aan Jezus denkt?
Nadat je dit woord neergeschreven hebt, mag je hier vooraan komen en
het woord een plaats geven rondom het kruis.
- Na de dienst van Goede Vrijdag kan eventueel een kaartje met een tekst meegegeven
worden aan de aanwezigen.
Mogelijke teksten voor een Goede Vrijdag-kaartje:
Goede vrijdag
Telkens als ik naar het kruis kijk,
zegt Hij mij:
“weet je nog hoe wij samen aten:
de maaltijd van de Heer.”
Telkens als ik naar het kruis kijk,
zegt Hij mij:
“mijn kind, mijn kind,
waarom hebt gij Mij verlaten?”
Goede vrijdag
Alle kracht
heeft zijn geest en lichaam
reeds verlaten.
Zelfs de nacht
wacht niet buiten
tot het duister wordt.
Wie had ooit gedacht
dat op klaarlichte dag
de dood
licht en leven stelen kan?
De toekomst scheurt uiteen,
en daar staan we dan:
Moederziel alleen.
Petrus…
‘Er is een verrader
tussen ons
in ons’,
had Hij gezegd.
En het brood was geplet
onder woorden
die niet oprezen
uit mijn mond.
Niet mijn tanden,
maar mijn hoofd
maalde maar door
tot er alleen nog
wat kruimels waren
die ik voeren kon
aan wie er als de kippen bij is
als de haan kraait.
Ik kende Hem niet meer,
zoals Hij daar zat
en zei dat we geen vrienden meer waren.
Of toch niet allemaal.
De hele maaltijd
was een verraad.
Het was geen feest.
Het was het einde
van wat eens was geweest.
Hij veranderde zelfs de wijn
in water
waarvan we als bloedhonden dronken.
En een dagje later,
smaakte het nog zuur.
Ik zat bij de vlammen
met soldaatjes
te spelen met vuur.
Hij had ons gevangen
beetgenomen.
We hadden gevist
naar wat Hij bedoelde.
En toen zei de meid
dat ik er meer van wist.
Had ik kunnen weten
dat wat Hij zei
niet over Judas ging
maar over mij?
Ik zei:
‘Je hebt het mis.
Ik ken Hem niet’.
Nu pas besef ik
dat ik écht niet weet
wie Hij is.
En in de vlammen
zag ik nog juist het uur
waarop ik gezegd had
‘je bent toch mijn vriend.
Voor jou ga ik door het vuur’.
Toen …
was ik opgebrand.
Paaswake
Enkele suggesties voor de visualisering:
-
Indien aan de kinderen gevraagd wordt om met legoblokjes aan de slag te gaan,
kunnen zij ook expliciet gevraagd worden om bij de lezingen uit het Oude
Testament een bouwwerkje te maken. In aansluiting bij die lezingen kan één of
enkele keren gevraagd worden wat zij hebben gemaakt … (gesprekje).
-
Om de band tussen de verschillende vieringen van het Paastriduüm nog meer te
benadrukken, kan het symboolvlak opgevat worden als een ‘groeihoek’, die telkens
verplaatst wordt naar de kerk waar de volgende viering van het Paastriduüm zal
plaatsvinden. In elke viering worden dan enkele symbolen toegevoegd aan het
symboolvlak.
Extra elementen voor het symboolvlak:
o de staander waarop de paaskaars geplaatst zal worden (versierd met
bloemen)
o witte doeken
o doopbekken / kruiken water
o brood en wijn
-
Christus wil ons ‘in beweging brengen’. Bij voorkeur vinden de verschillende
onderdelen van de Paaswake dan ook plaats op ‘verschillende plaatsen’. Zo
verzamelen de mensen best buiten voor de lichtritus. Vervolgens kan de woorddienst
plaatsvinden in één deel van de kerk. Voor de ‘hernieuwing van de doopbeloften’ is
het passend om in de doopkapel (of rond de doopvont) plaats te nemen. Voor de
eucharistie nemen alle aanwezigen dan plaats rond het altaar.
-
Lichtritus
In de ene Paaswake verzamelt de grote geloofsgemeenschap rond de ene Heer:
tijdens de lichtritus kan dus maar één paaskaars ontstoken worden. De andere
paaskaarsen kunnen aan het einde van de Paaswake aan die ene brandende
paaskaars worden ontstoken en worden ‘gezonden’ naar de verschillende
cultusplaatsen.
Bij voorkeur wordt een groot vuur ontstoken. Na de zegening van het vuur wordt
hieraan de paaskaars ontstoken.
In de meeste parochies wordt vervolgens het vuur van de paaskaars doorgegeven.
Als de groep niet te groot is, is het mogelijk dat elke deelnemer aan de viering in
processie naar de paaskaars gaat en rechtstreeks licht van de paaskaars ontvangt.
Hierbij kan de priester telkens zeggen:
o Het licht van Christus voor jou.
Of …
o Christus wil voor jou zijn … een lamp voor je voeten, een licht op je pad.
Of …
o Christus wil ook jou zijn Licht en Leven schenken.
-
In de paaswake zijn er 7 lezingen uit het Oude Testament voorzien. Men kiest hieruit
minstens 3 lezingen (waaronder zeker het verhaal van de Doortocht door de Rode
Zee).
Het is zinvol om per Bijbellezing 1 afbeelding te projecteren. Bij voorkeur wordt
gekozen voor afbeeldingen van dezelfde kunstenaar.
Bv. Afbeeldingen van de kunstenaar He Qi:
Scheppingsverhaal
Offer van Abraham
Doortocht Rode Zee
Evangelielezing: Vrouwen bij het graf
-
Doopritus
Na de hernieuwing van de doopbeloften, kan de priester alle aanwezigen
besprenkelen met doopwater. De aanwezigen kunnen ook in processie naar de
doopvont gaan en een kruisteken maken met doopwater.
Uitnodiging:
We nodigen jullie uit
om nu naar de doopvont te komen
en met doopwater een kruisteken te maken.
Zo tonen wij wie wij zijn:
gedoopten,
kinderen van God
en broeders en zusters van elkaar.
Zo bevestigen wij met een gebaar
het geloof dat wij zonet hebben uitgesproken.
Wij tonen ons geloof
in Vader, Zoon en heilige Geest.
-
Voor de zending en de zegen komen vertegenwoordigers van de verschillende
cultusplaatsen naar voren en zij nemen de paaskaars voor hun cultusgebouw in
handen.
De priester bidt:
Heer, onze God,
wij danken U voor de blijvende vreugde
die Gij aan deze wereld schenkt.
Wij bidden U:
zegen (+) deze kaarsen
en allen die het licht van Christus ontvangen.
Verhoor het gebed van de gemeenschap
die samengekomen is om dit licht te verspreiden.
Geef dat het vrede en eenheid brengt waar het zal schijnen,
door Christus, de verrezen Heer.
De viering op Paaszondag
Enkele suggesties voor de visualisering:
-
-
Indien de kinderen met lego-blokjes aan de slag gingen, krijgen deze legowerkjes
vooraan een plaats.
-
Het is zinvol om over het kruis een wit doek (witte sjaal) te draperen als verwijzing
naar de lijkwade en de verrijzenis.
Eventueel kan het kruis ook omgetoverd worden tot een ‘bloeiend’ kruis, door met
elastiekjes allemaal voorjaarsbloemen te bevestigen aan het kruis.
-
Eventueel kan een ‘doorkijkkruis’ (een kruis in plexiglas, …) voor de paaskaars
geplaatst worden.
-
Eventueel kan een verrijzenisicoon bij de paaskaars geplaatst worden of men kan
visueel aandacht vragen voor een paassymbool in de kerk (een glasraam of
schilderij met een paastafereel?)
-
Ook na de viering worden de feestklokken geluid.
‘Het ontvangen van de paaskaars’
Op paaszondag kan in kerken, waar geen Paaswake plaatsvond, een korte ritus
plaatsvinden om Christus (het Licht van de paaskaars) te ontvangen. Voor de
intredeprocessie ontvangt de priester aan de ingang van de kerk de paaskaars uit de
handen van parochianen die deelnamen aan de Paaswake.
Bij voorkeur is de gehele kerk gehuld in duisternis. Er branden ook nog géén kaarsen
(met uitzondering van de Paaskaars die wel brandt) in de kerk. Aan het begin van de
viering weerklinken aan de ingang van de kerk de volgende woorden:
Parochianen die deelnamen aan de paaswake:
Beste broeders en zusters in het geloof,
gisterenavond mochten wij deelnemen aan de Paaswake.
Op het einde van die Paaswake werd ook deze paaskaars ontstoken.
Deze paaskaars brengt het Licht van Christus in ons midden.
Christus, het licht der wereld,
wil ook voor jou
een bron zijn
van licht en leven.
Alle lichten in de kerk worden ontstoken.
Priester:
Heer God,
geef dat dit licht
bron van leven wordt voor deze gemeenschap,
bron van hoop voor ons die vandaag een nieuw begin maken,
bron van liefde voor allen die delen in de paasvreugde.
Help ons om het licht dat wij vandaag mogen ‘ontvangen’
ook met anderen te delen.
Zo willen wij uw licht laten schijnen.
Vervolgens vindt de intredeprocessie (met de paaskaars) plaats. Tijdens de
intredeprocessie kan gezongen worden:
o Laat zo je licht maar schijnen bij alles wat je doet …
o ZJ 825: Licht dat ons aanstoot in de morgen
o ZJ 438: Licht ontloken aan het donker
Het is ook mogelijk om de paaskaars van ‘achteren’ naar ‘voren’ door te geven, zodat
velen symbolisch het licht van Christus ‘ontvangen’ en ‘meedragen’.
Voor het evangelie kunnen de kaarsen voor de evangelieprocessie aan de paaskaars
worden aangestoken.
Tijdens de bereiding van de gaven kunnen de altaarkaarsen aan de paaskaars
worden aangestoken.
-
Hernieuwing van de doopbeloften
Na de homilie kan de hernieuwing van de doopbeloften (in plaats van het credo)
ingelast worden. Het is zinvol dat de priester eerst het doopwater zegent, vervolgens
hernieuwen allen hun doopbeloften. Zij kunnen dan ook besprenkeld worden met
doopwater of naar de doopvont gaan en daar een kruisteken maken met doopwater.
Of men kan de kinderen vragen om hun doopkaars mee te brengen. Na de
hernieuwing van de doopbeloften kunnen deze doopkaarsen dan opnieuw ontstoken
worden aan de paaskaars.
Uitnodiging om een kruisteken te maken met doopwater:
We nodigen jullie uit
om nu naar de doopvont te komen
en met doopwater een kruisteken te maken.
Zo tonen wij wie wij zijn:
gedoopten,
kinderen van God
en broeders en zusters van elkaar.
Zo bevestigen wij met een gebaar
het geloof dat wij zonet hebben uitgesproken.
Wij tonen ons geloof
in Vader, Zoon en heilige Geest.
-
Na de viering kunnen (paas)eieren (teken van nieuw leven) uitgedeeld worden.
Eventueel kan op het einde van de viering de volgende afbeelding geprojecteerd
worden:
Hierbij kan gezegd worden:
Maria van Magdala wordt in de kunst vaak afgebeeld met een ‘ei’.
Dit ei staat voor het nieuwe leven van Pasen.
Het staat symbool voor de verrijzenis.
We willen ook jullie een ‘ei’ schenken.
Zoals een ei kan ‘openbreken’ en nieuw leven kan voortbrengen,
zo wensen we ook jullie ‘nieuw leven’ toe.
Een ei is breekbaar en broos.
Het vraagt om een tedere en voorzichtige aanpak.
Zo ook is ons Paasgeloof
nog klein en kwetsbaar.
Laten we elkaar helpen om ons paasgeloof
te behoeden en te beschermen
zodat het kan groeien en bloeien.
Zoals een ei voedzaam is en ons de nodige eiwitten schenkt,
zo wil de Heer ons voeden en sterken
om nieuw te worden
en als vreugdevolle paasmensen door het leven te gaan.
Eieren worden ook vaak gebruikt
om cake of taarten te bakken.
Zo brengen ze mensen samen om het leven te delen en te feesten.
Ook de Heer wil ons verenigen.
Hij wil ons verbinden met Hem en met elkaar.
Moge dit ei voor ons ook een teken zijn van eensgezindheid en samenhorigheid.
-
Het is ook mogelijk om na de viering een wenskaartje uit te delen. Op de wenskaart
kan naast ‘Zalig Pasen’ ook één van onderstaande teksten opgenomen worden:
Veertig dagen-tijd
Toen Jij tot veertig telde,
heb ik mij verstopt.
Achter tonnen zonden
en verzonken in het zand.
Toen Jij tot veertig telde,
was ik o zo bang
dat Jij mij vinden zou.
Ik verstopte mij
in de tuinen van de dood,
denkend dat Jij mij
niet bij de doden zoeken zou.
Lang heb ik daar gezeten
bedolven onder al mijn kwaad.
Hopend dat Jij ’t zoeken staakte
en mij vergeten zou.
Op paasdag heb Jij mij gevonden,
een hoopje mens, niet meer dan dat.
Doodsbang was ik
voor de straf die volgen zou,
voor jouw teleurgestelde blik.
Toen Jij mij vond,
heb Jij alleen gezwegen
en in het zand geschreven:
“Ik hou van jou”.
Wie in woestenij
met Mozes klopt
op een rots van steen,
zal een stroom van water vinden.
Wie de Heer bezoeken gaat
met de vrouwen op paasmorgen,
wie aanklopt bij het stenen graf,
zal Levend water vinden.
Als een mandje op het water,
worden wij door Hem gedragen.
Gedompeld in genade
baden wij in zijn Liefde.
Voor ons is Hij
uit de dood gekomen.
Een Bron is Hij,
door onze aderen wil Hij stromen.
Paas – ZON-dag
Wie wacht en waakt
ziet ’s morgens in de vroegte
hoe de Zon opstaat.
Ze rijst op
uit het hol van de nacht
en toont zichzelf
in volle kracht.
Schitterend in ’t witte licht
herkennen wij
Zijn aangezicht.
Komend uit de kilte van de dood
is Hij het
die ons hart ontdooit.
Komend uit de duisternis
ontwaren wij
dat Hij Licht en Leven is.
Elisah Gommers