Duurzaamheidskenmerken algemeen bij alle producten en processen Grondstoffen Grondstoffen voor apparaten, productie, Welke grondstoffen worden gebruikt om het product te maken? voetuigen, gebouwen enzovoort Aandacht voor voorkomen van verspilling van grondstoffen? Wordt er gebruik gemaakt van gerecylde materialen? Worden reststoffen hergebruikt ? Worden oude apparaten ingezameld? Hoe worden ingezamelde oude apparaten verwerkt Grondstoffen voor voedselproducten Energie Inzicht in energiegebruik, energiebeperking, energie uit duurzame bronnen Water Waterverbruik, beperking, gevolgen waterverbruik voor ecosystemen, voorkomen waterverspilling Bodem Behoud en bevordering biodiversiteit en ecosysteem van de grond Flora en fauna Behoud en bevordering biodiversiteit en ecosysteem 'boven de grond' Transport Keuze voor transportmiddel: fiets, auto, vrachtauto, trein, boot, pijpleidingen, vliegtuig Waar komen grondstoffen vandaan, hoe duurzaam zijn deze geteelt/gemaakt, grondstoffengebruik, grondstofgebruik uit reclycle processen en afval, voorkomen van verspilling van grondstoffen Welke energiebronnen worden gebruikt? Wordt er gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen? Hoe groot is de CO2‐uitstoot van deze bron? Gebruik zon, zee, (duurzame)biomassa of windenergie? Verbranding van fossiele brandstoffen geeft hoge CO2‐uitstoot, deze uitstoot heeft effect op het klimaat De uitstoot van biomassa is kleiner dan de De uiteindelijke uitstoot over de hele keten is afhankelijk van het soort grondstof, de uitstoot van fosssiele brandstoffen Worden er maatregelen genomen om het energieverbruik terug te Tijdklokken, tijdschakelaars, ledverlichting dringen? Welke maatregelen worden genomen om water te besparen? Regenwater, drinkwater, irrigatie, grijswater Worden producten geteeld in gebieden met voldoende (drink)water? Wordt afval water gereinigd voor lozing? Processen kunnen effecten hebben voor de bodem. Dit is afhankelijk van omstandigheden en methoden. Activiteiten kunnen leiden tot: erosie, bodemverdichting, aantastingbodemdiversiteit, bodemafdichting, verontreiniging, verzilting of overstroming. Worden er maatregelen genomen om effecten te voorkomen, verminderen en compenseren? teelt, meststoffen en productie en transport (direct en indirect) Heeft productie/proces invloed op flora en fauna? Worden er Teelt van 1 soort (monocultuur) is slecht maatregelen genomen om effect te verminderen, voorkomen en voor biodiversiteit. Zijn er bossen gekapt om compenseren? teelt mogelijk te maken? Afhankelijk van het gekozen middel zal dit energiekosten met zich meebrengen. Welke energie? De verhouding kosten energie en hoeveelheid product moeten ook gewogen worden. 1 van 4 Duurzaamheidskenmerken algemeen bij alle producten en processen Biotransportbrandstoffen: bioethanol, Ethyl tertiary butyl ether (ETBE), biodiesel, plantaardige olie Lean en Green logistics O productie van het vervoermiddel zijn alle items uit dit schema van toepassing Kwaliteit lucht Afval Uitstoot afvalstoffen Preventie, hergebruik, recyclen, verbranden, storten, uitstoot van afval Welke afvalstromen worden gescheiden? Op welke manier wordt afval ingezameld? Wordt afval hergebruikt? Worden apparaten/machines goed onderhouden en zijn zij van goede kwaliteit? Verpakking Van welke matrialen, grondstoffen is de verpakking gemaakt? Behoorlijk bestuur Worden algemene wettelijke richtlijnen in In welk deel van het proces in welk land? acht genomen? Fysiek, sociaal en psychologisch klimaat Arbeidsduur, werkttijden, vakantie, loon, ziektekosten, sociale waarin het werk wordt verricht voorzieningen, veiligheid, scholing Arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden Beleid om te voorkomen dat activiteiten mensenrechten niet schenden Aandachtspunten: gelijkheid, kinderarbeid, gedwongen arbeid, respecteren inheemse bevolking en hun belangen Eerlijk zaken doen Organisatie zorgt ervoor dat activiteiten minimale effecten hebben voor gemeenschap Beleid om gezondheid en veiligheid van afnemeners van diensten en producten niet in gevaar te brengen Aandachtspunten: omkoping en corruptie, kartelvorming/concurrentievervalsing, transparantie Profit Directe economische waarden Vergroot de levensduur, minder afval, minder grondstoffen. Maar oudere apparaten verbruiken vaak meer energie Glas, plastic, biologisch plastic, kisten (diverse soorten hout), juten Aluminium vrije verpakking is bijvoorbeeld balen, stoffen zakken, C2C‐verpakking, karton, papier, bamboe beter voor het milieu. Werken met statiegeld maakt hergebruik makkelijker, wat beter is voor het milieu Mensenrechten Consumenten zaken Gebruik biobrandstoffen kan uitstoot broeikasgassen verlagen Energiebewust rijden De duurzaamheid van een vervoermiddel is Bijvoorbeeld electrisch rijden is schoner dan ook afhankelijk van het soort brandstof die rijden op benzine of diesel. Hoe de elektriciteit wordt opgewekt maakt ook weer in het vervoermiddel gaat verschil Voldoende informatie over toepassing, gebruik, risico's en productprestaties Controle op proces, transparantie Financiële rapportages Verpakking is een product op zich. Daarvoor gelden alle gnoemde thema's in dit overzicht Normen en gedragcodes op het gebied van Beleid om te voorkomen dat privacy van de reclame worden nageleefd klant wordt aangetast Bijdrage aan lokale economie (bijvoorbeeld personeel uit de streek), sociaal en milieu 2 van 4 Duurzaamheidskenmerken algemeen bij alle producten en processen Meer specifiek aangevuld voor diverse stakeholders in gehele proces Welke initiatieven kan teler ondernemen om proces te verduurzamen? Duurzame bedrijfsvoering Naleving Arbo Eerlijke handel Betrokkenheid medewerker Betrokkenheid omgeving Maatregelen nemen om energiegebruik te reduceren, keuze voor duurzame energie, gebruik energiezuinige machines, trekker op bio olie Energieproductie, zonnepanelen op het dak, energie uit resttromen Direct en indirect energiegebruik Maatregelen nemen die gebruik van water verminderen, soort water, zuiveren en hergebruik afvalwater, kwaliteit grondwater niet aantasten Efficiënt landgebruik, voorkomen van erosie Keuze voor bemesting die biodiversiteit zo min mogelijk aantast Maatregelen om afval te voorkomen en/of te hergebruiken Verminderen bewaarverliezen Inkoop van productiemiddelen in de regio Afzet/verwerking in de regio Wijze van veredeling, bemesting, grondbewerking, gebruik kunstmest/pesticiden, bewaarproces etc. Sociaal ondernemerschap zoals inzet HALT, mensen met achterstand op arbeidsmarkt, reïntegratieplekken voor externen Welke initiatieven kan voedselverwerkingsbedrijf ondernemen om proces te verduurzamen? Maatregelen nemen om energiegebruik te reduceren, keuze voor duurzame energie, gebruik energiezuinige machines Maatregelen nemen die gebruik van water verminderen, afvalwater zuiveren en reststoffen uit water te hergebuiken Maatregelen om afval te voorkomen en te herverwerken Wijze van verpakking, soort verpakking en hergebruik van verpakking Kritisch kijken naar de wijze van transport van handel naar verwerker naar gebruiker Gezonde samenstelling producten (minder vet, suiker, zout, etc.) Verwerken rest‐ of bijstromen Wijze van inkoop (duurzame grondstoffen) Sociaal ondernemerschap zoals inzet HALT, mensen met achterstand op arbeidsmarkt, reïntegratieplekken voor externen Transparante werkwijze 3 van 4 Duurzaamheidskenmerken algemeen bij alle producten en processen Welke initiatieven kan consument/eindgebruiker ondernemen om proces te verduurzamen? Wel of geen keurmerk Wijze van bewaren, hoeveelheid die weggegooid wordt Wijze van afvalscheiding Energiegebruik diverse apparaten/goed onderhoud voor efficiënte werking Aanschaf in welke hoeveelheid, in welke verpakking, keuze aardappel uit de regio Wijze van (af)wassen, keuze afwasmiddel, dosering afwasmiddel Wijze van bereiding Watergebruik Gebruik juiste apparaten Deelnemen van cliënten aan proces Optimale eigen regie voor client in proces Wijze van inkoop (duurzaamheid als aspect mee laten tellen) 4 van 4