PowerPoint-presentatie - Schaakacademie Apeldoorn

Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
aantal sheets van 18 modulen
www.chesstalent.com - www.schaaktalent.nl
Modulen
1.
Introductie
2.
Boek Developing Chess Talent
3.
Psychologie
4.
Perceptie
5.
Zelfmanagement
6.
Talent
7.
Training
8.
Leren
9.
Coaching
10.
Creativiteit
11.
Communicatie
12.
Organisatie
13.
Fysieke aspecten
14.
Rol van ouders
15.
Didactiek en schoolschaken
16.
Hoogbegaafden
17.
Kleding
18.
Sociaal schaken
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
1. Introductie
www.chesstalent.com - www.schaaktalent.nl
Wat is talent?
Potentieel om kwaliteiten te ontwikkelen
Interesse in talentontwikkeling
Schaken als leervak op de basisschool?
Beter presteren op nationale schooltest
YouTube KVDC
Facebook groep Schaakpsychologie
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
2. Boek ‘Developing Chess Talent’
Video over boek DCT
 DCT is Engelstalige versie van boek ‘Schaaktalent ontwikkelen’. Dat
gaat over schaaktalent ontwikkelen en het creëren van een
schaakcultuur:
Coaching, training, organisatie, communicatie
 Inhoud boek keert terug in andere modulen
 IM Merijn van Delft presenteert boek in Engels in een video
www.youtube.com/watch?v=DGgr-NntMNs
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
3. Psychologie
Het zeventiende schaakstuk
Artikel www.maxeuwe.nl/index.php/activiteit/columns/44-het-zeventiende-schaakstuk
Negen factoren van productiviteit (presteren)
Persoonlijke kwaliteiten (nature en nurture)
- Aangeboren aanleg (IQ beperkte impact, brede ontwikkelingsrange), karakter
- Tempo van ontwikkeling
- Motivatie, zelfwaardering, doorzettingsvermogen
Instructie (nurture)
- Hoeveel tijd aan iets besteed (hard werken)
- Kwaliteit van onderwijs of training (wat is aanbod, mogelijkheden om zelf te
experimenteren)
Psychologische omgeving (nurture)
- Familie: niveau, stimuleren, mogelijkheden
- Sociaal leerklimaat (waarden, rolmodellen)
- Peers (leeftijdgenoten)
- (Negatieve) invloed van massamedia
Naar model Walberg - Paik in 'Conceptions of giftedness'
Bekwaamheid te presteren in schaken
Resultaat van
 Schaakkwaliteiten (kennis, begrip, vaardigheden)
 Mentale factoren (attitude, zelfbeeld, zelfmanagement)
 Fysieke conditie
 Toeval (onbekend, onbeheersbaar)
De factoren kunnen worden beïnvloed
Leren en gedrag kunnen veel productiever zijn
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
4. Perceptie
Is dit een slechte stelling voor wit?
Wit staat in 10 varianten beter
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
5. Zelfmanagement
Schaakprestaties
Resultaat van
 Schaakkwaliteiten
 Mentale kwaliteiten
 Fysieke conditie
 Toeval
Je kunt factoren beïnvloeden
Leren en gedrag kunnen veel productiever zijn
Concentratie
Oefening:
 Wat is concentratie?
 Maak een lijst met mogelijkheden om je concentratie kapot te maken.
Keer de lijst om
Formuleer wat je moet doen
Kijk de lijst regelmatig na
Ontwikkel denk- en gedragsroutines
Sportpsycholoog
Kan je helpen jezelf te helpen
 Wat is het probleem
 Cognitieve herstructurering (inzicht, oefeningen)
 Taak-gericht gedrag
Zie artikel ‘Het zeventiende schaakstuk’
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
6. Talent
Laszlo Polgar
‘Talenten worden gemaakt, niet geboren’
Talent
Wat is talent?
Definitie: Talent is een beïnvloedbaar potentieel om in een bepaald domein productief te zijn.
Deels kwestie van nature (aangeboren potentieel, aanleg).
Deels kwestie van nurture (omgeving biedt ontwikkelingskansen)
Aspecten zoals:

Ontwikkelingsperiode (tien jaar om GM te worden)

Actie, veel training (10.000 uur leren en oefenen om expert te worden)

Goal-setting (plezier, leren, presteren)

Vaardighedenrepertoire (wat moet je beheersen, hoe moet je oefenen)

Keuzen maken (zelfbewustzijn, zelfmanagement, doelen stellen = wat wil je bereiken)

Leren (ontwikkelingsmogelijkheden, hoe is onderwijs georganiseerd, rol van leraar/trainer)
Let op bij testen: false positives, false negatives (op meer momenten, op meer manieren testen).
= > Talent kan ontwikkeld worden
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
7. Training
Zie boek Schaaktalent ontwikkelen
Creëer een stimulerende trainingsomgeving
Maak een concreet programma en routines gebaseerd op:

Trainers, trainingen

Studiemateriaal

Traininglocatie

Trainingsprogramma’s: doelen en trainingstijden (schema’s geven vrijheid, je weet waar je aan toe bent)

Inzet zo’n 10-15 uur training per week (training is niet slechter dan 17 uur tv kijken of computeren)

Samenwerken met trainingpartners stimuleert

Zelf invloed hebben op een proces is een belangrijke succesdeterminant (onderzoek dr Nynke Toering omtrent zelfregulerend
vermogen van jonge topvoetballers)

Succeservaringen (gemiddeld 66 percent score in toernooien volgens vader van GM Nigel Short)

Positieve feedback van trainers en ouders (op inzet, niet op resultaat of persoonlijkheid)

Bepaal reële verwachtingen en vertaal ze in duidelijke goal-setting (aspecten: presteren, plezier, leren)

Duidelijke afspraken, kom beloften na

Ruimte om te falen (Gilbert O’Sullivan: ‘The one who chooses has the right to be wrong’). Falen en experimenteren met
gedrag zijn vormende leerervaringen)
Aandacht:
-
Niet iedereen leert en ontwikkelt zich op dezelfde manier
-
Genoemde factoren kunnen negatief van invloed zijn als ze verkeerd worden toegepast
Dagboek
Analysevragenlijst
Volledige lijst in boek ‘Schaaktalent’ en in databank site www.schaaktalent.nl
Pijl via alt/ctrl, stelling als jpeg in databank
Video over openingenstudie
Tekst www.schaaktalent.nl/index.php/jsg
Video www.youtube.com/watch?v=IlF9YzcXUlQ&list=UUKbIC72JPs2Pd-nWSOpApsQ&index=1&feature=plcp
Dvoretsky: kies goede voorbeelden
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
8. Leren
‘Principles of Instruction’
prof. Barak Rosenshine - google artikel










Begin les met bondige samenvatting vorige les
Presenteer nieuw materiaal in kleine stapjes en oefen iedere nieuwe stap
Stel veel vragen en ga in op de antwoorden van leerlingen
Geef voorbeelden
Begeleid oefeningen van leerlingen
Controleer of leerlingen de les begrijpen
Zorg voor succeservaringen
Zorg voor ondersteuning bij moeilijke taken
Laat onafhankelijk oefenen en monitor dat
Laat leerlingen uitgebreid praktijkervaring opdoen
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
9. Coaching
IM Merijn van Delft coachte (nu GM) Roeland Pruijssers die Nederlands kampioen U20 werd.
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
10. Creativiteit
Mitrofanov
www.youtube.com/watch?v=2vgIQikkoKQ
Creativiteit is herdefiniëren
 Schaken is een spel van mogelijkheden en beperkingen
 Definieer een probleem op een andere manier
 Als je niet kijkt zie je iets niet
 Een creatieve geest staat open voor paradoxale mogelijkheden
 Verwelkom het onverwachte
Toernooiboek ‘Op zoek naar het onverwachte’
www.schaaktalent.nl/index.php/databank-schaaktraining/43-creatief-toernooi-1994-boekje
Studies www.afekchess.com
‘Je moet geen problemen oplossen, je moet ze creëren’
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
11. Communicatie
Wat is communicatie
 Communicatie is uitwisselen van informatie (intern, extern)
 Slechte communicatie leidt tot slecht functioneren
 Een trainer, coach of organisator moet
 Kritisch reflecteren op zijn communicatie
 Intervisie met collega’s hebben
 Betere prestaties nastreven (aandachtspunten formuleren)
Goede foto is een eye catcher
Persbericht leidt tot gratis verhaal
Gratis publiciteit via activiteit
Schaakkrant
www.schaaktalent.nl/index.php/databank-schaaktraining/7-schaakkrant-apeldoorn
Meer informatie
www.maxeuwe.nl/index.php/activiteit/columns/49-schaakpromotie-of-ivoren-toren
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
12. Organisatie
Draaiboek weekeindtoernooi
zie boek ‘Schaaktalent ontwikkelen’
Schaakfestival
Vragenlijst
zie boek ‘Schaaktalent ontwikkelen’
Publieksexplicatie
Evenementen
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
13. Fysieke aspecten
Energiemanagement, fysieke conditie
 Regelmatige ontspanning
 Doordachte planning: bijv. afwisseling leerdingen en doedingen
 Eten
 Drinken
 Slaap
 Fysieke oefeningen
 Temperatuur
 Zuurstof
 Licht
 Ontspanning lichaamshouding tijdens zitten aan bord
Voeding
www.maxeuwe.nl/index.php/activiteit/columns/54-een-visje-voor-de-partij-over-voeding-doping-en-schaken
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
14. Rol van ouders
Video’s GM Artur Joesoepov en ouders
 www.youtube.com/watch?v=JW2gsowyQYA
 www.youtube.com/watch?v=wBD288RVnqM
 KVDC videokanaal YouTube
5 van de 6 talenten stoppen
5 van de 6 talenten stoppen met topsport tussen 12 and 18 jaar
(Research Van Rossum VU Amsterdam)
Redenen
 Geen succes
 Kwaliteit trainingsomstandigheden
 Negatieve rol ouders
 Sociale omstandigheden (invloed leeftijdsgenoten)
Aan veel redenen kan je (gedeeltelijk) iets doen.
Omstandigheden veranderen (geboorte-effect voetballers)
Creëer stimulerende omgeving
 Trainers, training, studiemateriaal, trainingsruimte, programma
 Training is niet slechter dan tv kijken of computerspelletjes
 Samenwerken met andere kinderen stimuleert
 Zelf invloed uitoefenen is belangrijke determinant van succes
 Succeservaringen
 Positieve feedback (op inzet, niet persoon of resultaat)
 Realistische verwachtingen van ouders
 Duidelijke afspraken
 Ruimte om te experimenteren en te falen
Begin met fascinatie en variatie
Creëer een speeltuin voor de geest
Polgar – Waitzkin elementen opvoeding

Stimuleer vroege leerervaringen

Accent op stimuleren via de omgeving, geen aangeboren talent

Hoge maar bereikbare doelen

Spelenderwijs leren

Maak kinderen al jong zelfbewust

Veel variatie in oefeningen

Systematische aanpak

Realistische beoordeling van ontwikkelingspotentieel en draagkracht (versus draaglast)

Onderken de beperkingen van het reguliere schoolsysteem

Creëer een stimulerende omgeving

Gekwalificeerde en empatische onderwijzers en trainers

Kinderen zelf conclusies laten trekken tijdens leerprocessen

Doseer succeservaringen

Ontwikkel stapsgewijs doorzettingsvermogen

Accepteer dat kinderen onvermijdelijk fouten maken

Vertrouw op de intrinsieke motivatie van kinderen

Projecteer geen overdreven verwachtingen op kinderen

Neem kinderen serieus

Neem persoonlijkheidskenmerken en ontwikkelingsfasen in ogenschouw
Sociale determinanten van invloed op
prestatievermogen jonge schakers
zie onderzoeksverslag databank www.schaaktalent.nl
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
15. Didactiek en schoolschaken
www
Waarom schaken op school?
 Schaken is een metafoor voor het leven
 Spelenderwijs leren
 Stimuleert ontwikkeling




cognitief
sociaal
emotioneel
meta-cognitief
 Cognitief, bijv. Argumenteren
 Emotioneel, bijv. Omgaan met verlies
 Sociaal, bijv. Samenwerken bij partijanalyse
 Meta-cognitieve vaardigheden: denken over jezelf, denken over denken
Sleutelfactoren in mijn methode
 Variatie
 Fascinatie
 Participatie
Didactische principes
 Plezier is de belangrijkste drijfveer voor leren
 Succeservaringen
 Empathie: beantwoord vragen van kinderen, reageer op opmerkingen, ondersteunend
 Leerdoelen: attitude, kennis, inzicht en vaardigheden
 Vaardigheden ontwikkelen door spelen en oefeningen
 Presenteer lezingen op een aantrekkelijke manier (aansluitend op interesse van publiek)
 Op niveau van leerlingen (woordkeuze, voorbeelden)
 Schaken is een avontuur vol verrassingen
 Stimuleer kinderen om zelf antwoorden te ontdekken, gebruik suggestieve vragen
 Ideale groep maximaal 12 kinderen: interactiviteit
 Gebruik verschillende onderwijstechnieken: uitleg, tonen, discussie, opdrachten in groepjes, partijanalyses, oefeningen
 Quiz met punten
 Via samenwerken in duo‘s kunnen kinderen leren overleggen en hun gedachten verbaliseren
 Etc. SUGGESTIES?
Elementen van lessen
 Rondvraag (vragen en opmerkingen): ervaringen, rolmodel medeleerlingen,
aanknopingespunten lesonderdelen
 Mededelingen
 Schaakcultuur (bijv. video, site)
 Tactiek: patroonkennis, zoekstrategieën
 Analyses van eigen partijen of voorbeeldpartijen(ene week)
 Varia (andere week)
 Competitie
 Soms iets anders, zoals simultaan door leraar
Quizformuliertjes
Tactiekquiz: duo’s, formulieren, stopwatch
Raindrop chess
www.raindropchess.com (ook online, om beurten tegen elkaar op ‘single user’ bord)
Mijn eerste schaakboek
gratis download www.dbnl.org/tekst/loon016oomj01_01/index.php
Video ‘Lang leve de koningin’ www.youtube.com/watch?v=220DHc0Ii2I
Gratis indelingsprogramma Sevilla
www.jbfsoftware.com diverse talen
Leraar geeft simultaan aan trio’s
IM uitnodigen: vragen, simultaan, blitz
www.youtube.com/watch?v=9sjPxzIJMbM
Chess and Education Conference London
zie button www.chesstalent.com
Ken Robinson Changing Education Paradigms
http://www.ted.com/talks/ken_robinson_changing_education_paradigms.html
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
16. Hoogbegaafdheid
Artikel op www.maxeuwe.nl (columns)
Download pdf van schaakkrant
zie button Leonardo scholen op www.schaaktalent.nl
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
17. Kleding
Artikel
www.maxeuwe.nl/index.php/activiteit/columns/45-schaken-en-kleding-presteren-en-presenteren
Schoolteam
Casual (eerste keer samen in een team)
GM Anand weigert stropdas: hinderlijk
Politiek protest 1982 Luzern
Schaaktalent
lezingen van Karel van Delft
18. Sociaal schaken
Goede zetten
Schaken leert je goede zetten
 Voor het schaken
 Voor school
 Voor het leven
Schaken leert je ethiek:
 Hand geven: uitdrukking respect en zelfrespect
Op een dag wordt een pion een koningin
Schaken overbrugt een kloof tussen mensen
www.schaken-en-autisme.nl
Kijken met je vingers
www.youtube.com/watch?v=enuGHH8pymI