D HET AVANT-GARDE THEATER VAN GASTON BATY 177 nisme

D
HET AVANT-GARDE THEATER VAN GASTON BATY
177
nisme doodt de levende Kunst. Een teveel aan mogelijkheden werd mij
funest en doodde elke inspiratie. Wat aanneemelijk en zelfs te bewonderen
is in de oppervlakkige klaterpracht van een revue, waar men niet komt
om een roman te lezen maar om een prentenboek te doorbladeren, wordt
voor het comediespel onmogelijk."
Na enkele nieuwe opvoeringen die allen min of meer onder dit gebrek
aan geloof en spankracht leden, gaf Baty het dan ook op en na een directie
van enkele maanden slechts nam hij vrijwillig zijn ontslag. Terloops zij opgemerkt dat geen andere tooneelgroep het in dit „ideale" theater heeft
kunnen uithouden, dat de laatste jaren deels voor de film, deels voor operettes geëxploiteerd wordt.
Wat nu? Een repertoire was er, een ingespeelde troep ook en vooral,
de wereldroem en het algemeen vertrouwen waren gekomen. Geheel vrij
weer kon hij nu eindelijk zijn droom verwezenlijken, door het huren van
het sinds een honderdtal jaren bestaande Montparnasse Theater, een kleine
buurtschouwburg, waar naast de afgrijselijke draken van het populaire
repertoire ook de meest vooruitstrevende opvoeringen hadden plaats gevonden. Had Antoine er niet in 1888 zijn Theater Libre gehuisvest en de
dichter Paul Fort er in 1892 de heel Parijs revolutionneerende naturalistische opvoeringen gegeven van zijn Theatre d'Art, waaruit later het nog
bestaande „1'Oeuvre" zou groeien, door Lugné Poë geleid.
En het wonder voltrok zich. De Chimera van het Ideaal, gedood door de
macht van het goud en het koude verstand der mathematisch zuiver rekenende ingenieurs, rees als een andere vogel Foenix schitterender dan ooit
uit de asch op. In dit ouderwetsche theater, primitief uitgerust, zonder
technische hulpmiddelen, kwam de inspiratie op breede wieken teruggevlogen.
De 13e October 1930 opende Gaston Baty het seizoen met een vernuftige
ensceneering van de „Viergroschenopera", daarna volgde een magistrale
heropvoering van de „Dibboek" en het groote succes van Pirandello's
laatste comedie „Comme tu me veux" met onvergetelijke vertolking van
de hoofdrollen door Marguerite Jamois.
Het publiek, in de moeizame tienjarenstrijd gekweekt en opgevoed,
was en bleef trouw en in steeds grooter getale kwam men naar het Montparnasse Theater opzetten.
Baty heeft de kroon op zijn werk gezet met de opvoering — in de lente
van dit jaar — van „Schuld en Boete", zijn eigen tooneelbewerking naar
Dostojevski's roman.
Met de twee ongeschoolde electriciens die hij in 1930 van de vorige directie
heeft overgenomen, weet hij in het tijdsverloop van enkele uren, zonder
een seconde onderbreking van het spel, deze lange serie scènes, die elk
een aparte, soms ingewikkelde decoratie vragen, aan het verrukte oog te
doen voorbijglijden.