Inventarisatie geluidsniveaus en preventie maatregelen bij festivals

1
Inventarisatie geluidsniveaus
en preventie maatregelen bij
festivals in Noord-Holland Noord
zomer 2016
2
Colofon:
Datum rapport
: 8 februari 2017
Opgesteld door
: dBcontrol
Marcel Kok
De Corantijn 27-J
1689 AN ZWAAG (NL)
Aanvrager
: GGD Hollands Noorden
dhr. E.D. Schmidt
Hertog Aalbrechtweg 22
1823 DL Alkmaar
dBcontrol houdt zich sinds 2001 bezig met geluidsmeting en geluidsbeheersing bij grote evenementen in België en
Nederland en Noorwegen. Voorbeelden teveel om op te noemen. Daarnaast doet dBcontrol ook aan research in opdracht
van klanten (bijv. studie naar Europese geluidsnormen) en beleidsvorming op nationaal niveau in Nederland en België en
Noorwegen voor het geluidsniveau bij evenementen.
dBcontrol is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Alkmaar, Nederland, onder nummer 37098054.
Zaakvoerder ir. Marcel Kok is lid van het Nederlands Akoestisch Genootschap (NAG), de Audio Engineering
Society (AES), the Acoustical Society of America (ASA), de Belgisch Akoestische Vereniging (ABAV) en het
Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI). M.Kok is in Vlaanderen officieel VLAREM geaccrediteerd in de
discipline geluid sinds 2014.
3
Inhoud
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 4
2. Situatie omschrijving. ................................................................................................................... 4
3. Geluidsnorm ................................................................................................................................. 6
4. Metingen ...................................................................................................................................... 7
5. Analyse meetresultaten ............................................................................................................. 12
6. Conclusie .................................................................................................................................... 15
7. Bijlagen ....................................................................................................................................... 15
Bijlage A: meetresultaten per festival ............................................................................................ 16
4
1. Inleiding
In opdracht van de GGD Hollands Noorden in Alkmaar heeft dBcontrol in de zomer van 2016 een
inventariserend meetonderzoek gedaan bij muziekfestivals in Noord-Holland Noord.
Het doel van de metingen was om een indruk te krijgen van de geluidsniveaus die optreden in het
publieksvlak en bij de mengtafel. Ook is een indruk verkregen van geluidsbeperkende maatregelen
en de stand van zaken met gehoorbescherming voor het publiek.
In dit rapport worden de belangrijkste resultaten vermeld.
2. Situatie omschrijving.
De festivals zijn geselecteerd op aanreiken van de GGD Hollands Noorden (opdrachtgever), de
Regionale Uitvoerings Dienst (RUD) en dBcontrol. Er zijn 14 festivals benaderd, waarvan er 12
vrijwillig aan het onderzoek hebben deelgenomen.
Er zijn 7 grote en 5 kleinere festivals gemeten. In tabel 1 is een overzicht gemaakt van de gemeten
festivals en de datum.
Tabel 1, chronologisch overzicht van de gemeten festivals.
naam festival
locatie
datum
tijdvak
omvang bezoekers
Badpop
Waarland
vrijdag 8 juli
avond
groot
3800
Dijkpop
Andijk
zaterdag 9 juli
middag+avond
groot
5500
Mega Beach
Wervershoof
zaterdag 6 augustus
middag+avond
groot
2000
Zandstock
‘t Zand
zondag 14 augustus
middag+avond
groot
2500
Identity
Enkhuizen
zondag 21 augustus
middag+avond
klein
400
Midzomerfeest
Slootdorp
zaterdag 27 augustus
avond
klein
600
Outdoor Stereo
Hoorn
zaterdag 27 augustus
middag+avond
groot
7000
Mixtream
Heerhugowaard
zondag 28 augustus
middag+avond
groot
2500
Zomerpop
Hoogwoud
zaterdag 3 september
middag+avond
groot
3250
Paspop
Sijbekarspel
zaterdag 10 september
middag+avond
klein
250
kermis
Grootebroek
zaterdag 24 september
avond
klein
500
Blues express
Alkmaar
zondag 25 september
middag
klein
200
De festivals zijn gevarieerd in omvang, publieksaantal en muzieksoort. Er is geen vastomlijnd
criterium voor indeling groot of klein, een inschatting is dat boven 800 bezoekers als “groot”
bestempeld mag worden en daaronder klein.
5
In figuur 1 zijn de festivallocaties op een plattegrond van Noord-Holland afgebeeld.
Figuur 1, festivallocaties (in geel aangeduid).
6
3. Geluidsnorm
In dit onderzoek was er geen sprake van handhaving op een geluidsnorm, het ging alleen om
registratie van de geluidsniveaus en de analyse daarvan. Bij de meeste festivals was in de vergunning
een geluidsnorm opgenomen voor de omgeving, dat speelt verder geen rol in dit meetonderzoek.
Er was, voor zover bekend, vanuit de festivalvergunning geen meetverplichting bij de organisatoren
voor een geluidsmeting in het publieksvlak.
In Nederland is sinds 2014 een convenant van kracht tussen overheid en branche organisatie (VVEM,
Vereniging van EvenementenMakers) en VNPF (Vereniging van Nederlandse Poppodia en Festivals).
Dit convenant schrijft o.a. voor om het geluid niet hoger te laten komen dan Leq = 103
dB(A)@15minuten en een differentiatie1 bij shows voor kinderen. Daarnaast is er voor de leden van
de branche organisaties een meetverplichting en moeten er ook oordopjes worden verstrekt op
verzoek. Dit convenant is opnieuw getekend in juni 2016.
Bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2016-36467.html
Geen van de bezochte evenementen was aangesloten bij een branche vereniging zoals VVEM of
VNPF.
1
bij shows voor jonge kinderen (t/m 13 jaar) wordt een maximaal geluidsniveau voor de audio-emissie van 91
dB(A) gehanteerd. Voor shows voor kinderen van 14 en 15 jaar is dit maximaal 96 dB(A).
7
4. Metingen
Beschrijving metingen
Voor dit onderzoek is gemeten “met gesloten notebook”, dat wil zeggen dat de tussentijdse
resultaten niet zichtbaar waren voor de geluidstechnicus van de PA installatie, tenzij erom werd
gevraagd. Ter verduidelijking: de afkorting PA staat voor Public Address, de complete
geluidsinstallatie welke op het publiek gericht is. Een FOH betekent Front-of-House, de positie van de
geluidsmengtafel in het publiek.
Meetapparatuur
Voor het uitvoeren van de geluidsmetingen is de volgende apparatuur gebruikt (tabel 2):
Tabel 2, Meetapparatuur
Omschrijving:
Merk :
Geluidsniveaumeter publieksvlak
1 x Rion
Geluidsniveaumeter FOH
10Eazy
ijkbron
Rion
Type
NL-32
Class 1 of 2
NC-74
De geluidsniveaumeters NL-32 en 10EaZy zijn van het "type 1 IEC- 60651" en "type 1 IEC60804".
Enkele keren is gebruik gemaakt van een klasse 2 10EaZy meetsysteem. De gehele meetketen
(microfoon-geluidmeter) is voor aanvang van het evenement gekalibreerd door dBcontrol met
behulp van de NC-74 ijkbron.
De meethoogte bij de FOH (mengtafel positie) bedroeg 2 meter. Bij de losse metingen in het
publieksvlak was dit circa 1.7 meter hoogte.
Meetresultaten
Voor de presentatie van de resultaten van de metingen is gekozen voor een gecodeerde weergave
getiteld codeF01 tot en met codeF12. De festivals hebben vrijwillig meegewerkt aan de meting.
In de bijlage is per festival het volgende resultaat opgenomen:
- presentatie van de meting FOH met Leq dB(A) en dB(C) per 1 minuut,
- presentatie van de meting FOH met Leq dB(A) en dB(C) per 15 minuten, voortschrijdend
gemiddelde (zoals in het NL convenant geluid voorgeschreven),
- presentatie van de statistische distributie van de geluidsniveaus,
- vereenvoudigde presentatie van de gemeten geluidsniveaus in het publieksvlak.
Leq staat voor “equivalent geluidsniveau”, een logaritmische middeling van de gemeten decibellen
die net niet helemaal gelijk is aan het rekenkundig gemiddelde.
De meting met de test ruis was niet altijd uitvoerbaar. Dit lag vrijwel altijd aan tijdgebrek bij de PA
technici of andere stress vanwege de opening van het festival. Daarom is de meting in het
publieksvlak soms ook met CD muziek uitgevoerd of tijdens opening met live muziek.
8
Van de metingen in het publieksvlak kunnen niet direct conclusies worden getrokken omdat het een
momentopname is. De metingen met een ruis zijn uitgevoerd zonder publiek, vlak voor opening in
een lege tent of leeg veld. De metingen tijdens muziek kunnen van elkaar verschillen simpelweg
omdat de muziek niet constant is in de tijd. Toch geven beide metingen wel enig inzicht in de
geluidsverdeling. Vooraan bij de dranghekken is het luider, achterin is het zachter. De
steekproefmetingen in het publiek waren overigens van korte duur (meestal 1 minuut). Dit is niet
zomaar te vergelijken met een 15 minuten gemiddelde bij de FOH.
In 2015 is een interessant uitgebreid onderzoek2 gepresenteerd met betrekking tot dit onderwerp.
Gedurende een periode van 6 jaar werden ruim 500 proefpersonen bij het Roskilde festival (75000
bezoekers) uitgerust met een mini geluidsmeter (dosimeter) bij het oor. Op die manier werd continu
het geluidsniveau gemeten gedurende de aanwezigheid op het festival. Een van de conclusies was:
“The measurement results also show a good correlation between the measurements made by the
10EaZy system and the measurements made by the test persons (Fig. 4). This indicates that it is
acceptable to use the SPL as measured by the 10EaZy system at the front-of-house as a guideline for
the SPL that the sound engineer exposes the ears of the audience to. “
Blijft de vraag of de FOH positie bij de Noordhollandse festivals telkens op een geschikte plaats
stond. Hiervoor zijn geen regels. Ook bij het Nederlandse convenant geluid is dit nog niet nader
omschreven. Een vervolgonderzoek “ontwerp van de geluidsinstallatie met betrekking tot de
spreiding van het geluid op de publieksoren en het voorkomen van niveaus boven 103
dB(A)@15min” zou interessant zijn.
2
AN INVESTIGATION OF THE SOUND PRESSURE LEVEL AT THE ROSKILDE FESTIVAL, C. Borg,
AES 58th International Conference, Aalborg, Denmark, 2015 June 28–30
9
Checklist
De enquete is samengevat weergegeven in de tabellen 3, 4 en 5. De invulling van de checklist is
uitgevoerd door dBcontrol medewerkers naar eigen waarneming. De resultaten zijn samengevat als
volgt:
A) de genoemde maatregelen bij punt 1 geluidslimitering in tabel 3 zijn nergens terug te vinden
in de praktijk bij de onderzochte festivals,
B) de interne geluidsmetingen (tabel 4) worden af en toe gedaan door geluidstechnici van de
geluidsleverancier, dit zegt echter niets over continu in de gaten houden van resultaten en
ook niets over de opvolging van bijv. overschrijdingen, bij elk festival is gemeten door
dBcontrol (aangeduid als “Bureau”), de uitgebreide resultaten zijn verderop in dit verslag te
vinden.
C) bij punt 3 (tabel 5) over informatie en gehoorbescherming is er vrijwel niets gevonden op dat
gebied bij de festivals. Er waren 2 festivals waar gratis oordoppen werden uitgedeeld door
een verzekeringsmaatschappij. Voorts was er bij medewerkers en bezoekers soms wel
bewustwording en werd gehoorbescherming gebruikt, maar het is nog geen zichtbaar item
op festivals.
vraag 1 uit de checklist:
1. Geluidslimitering.
Maatregel
Ingelaste geluidspauzes?
Geluidsarme ruimte(s)?
Achterwaarts geplaatste boxen?
Afscherming van de boxen?
Toepassen dynamiek?
Andere maatregelen (lage tonen
pedaal, trilvloer, infrageluid, ..)?
Ja
Nee
12
12
12
12
12
12
Bijzonderheden
Duur:
Afstand (meters):
Namelijk:
Tabel 3, enquete onderdeel geluidslimitering
Het onderdeel ingelaste geluidspauze is nooit bewust vanuit de organisatie gedaan maar meer uit
praktisch oogpunt. Er zijn 3 opties:
- er is een DJ die tussen de bands door muziek draait,
- er is geen DJ maar pauzemuziek, deze pauzemuziek wordt meestal door de geluidstechnici
aangezet op een lager niveau omdat er nog een soundcheck van de volgende band is,
- er is geen DJ en geen pauzemuziek,simpelweg omdat er geen behoefte aan is en meestal
omdat er meerdere podia zijn waardoor bezoekers na afloop van een band weglopen naar
een ander podium.
De geconstateerde geluidspauzes zijn alleen bij livemuziek tussen de bands door en (zie grafieken
FOH) altijd 10 dB(A) of lager in niveau. Het achtergrondniveau wordt dan altijd bepaald door
publieksgeroezemoes, met name in tenten kan dat oplopen tot 90 dB(A) zonder muziek.
Bij alle festivals is het antwoord op de overige vragen (van geluidsarme ruimte tot infrageluid) “Nee”.
Een specifiek ontwerp en afstelling van het geluidssysteem met betrekking tot het convenant geluid
komt nog niet voor. Dit zou betekenen dat de hoogte van de luidsprekers en de afstand tot de 1e rij
publiek (de barriers) wordt aangepast en vooral gemeten (dB(A)) voor aanvang. Dit vergt ook een
ontwerp opgave.
10
Toelichting op een geluidsarme ruimte: dat is niet aan de orde bij een buitenfestival, je loopt immers
gewoon weg van het podium of de tent naar een open vlakte. Achterwaarts geplaatste boxen zijn
alleen van toepassing bij de baskasten en worden zo geconfigureerd vanwege omgevingseisen aan
geluid. Dit heeft verder geen relatie met dB(A) niveau in het publiek. Afscherming van de boxen is in
sommige gevallen uitgevoerd door de barriers op 2 meter te plaatsen. Dit heeft overigens vrijwel
nooit als achtergrond geluid maar veelal praktisch voor security of andere veiligheid of praktisch
oogpunt. In de overige gevallen zijn niet altijd dranghekken of barriers nodig vanwege de
kleinschaligheid van een festival. Toepassen van dynamiek wordt alleen gedaan als onderdeel van de
muzikale act, zelden tot nooit vanwege geluidsbeperkingen. Andere maatregelen (lage tonen e.d.)
zijn niet geconstateerd.
vraag 2 uit de checklist:
2. Geluidsmeting.
Maatregel
Metingen Organisatie (LAeq 15)?
Apparatuur klasse 2 of beter?
Meting aan mengtafel?
Meting 2 meter van boxen?
Meting op andere locatie?
Metingen vastgelegd in logboek?
Metingen door Bureau (LAeq 15)?
Apparatuur klasse 2 of beter?
Meting aan mengtafel:
Meting 2 meter van boxen:
Meting op andere locatie:
Metingen vastgelegd in logboek?
Ja
6
6
6
Nee
6
6
6
12
12
12
Bijzonderheden
Merk/type:
dB(A):
dB(C):
dB(A):
dB(C):
dB(A):
dB(C):
Waar?
Merk/type:
dB(A:
dB(C):
dB(A):
dB(C):
dB(A):
dB(C):
Tijdstip:
Tijdstip:
Waar?
12
12
12
12
12
12
Tabel 4, enquete onderdeel geluidsmeting
Bij zes evenementen is door de geluidstechnicus ook het geluid gemeten bij de mengtafel, nooit
elders. Veelal is dit een microfoon gekoppeld aan specifieke geluidstechnische software op een
notebook. De gebruikte software is meestal van het merk Systune, Easera of Smaart. Die software is
specifiek bedoeld voor technische metingen aan het geluidssysteem, zoals transferfunction of
fasegedrag of realtime spectrum. De meeste software bevat ook een optie om Leq te meten en
zichtbaar te maken (zij het meestal in een klein hoekje rechtsboven in het scherm). De meeste grote
PA leveranciers hebben wel een dergelijke vorm van geluidsmeting en bewaken dat ook soms, niet
altijd. De meetmicrofoons zijn vrijwel altijd klasse 2. Er was 1 festival actief met een klasse 1
geluidsmeter, dit kwam door problemen in het recente verleden met de vergunning. Er was nergens
een apart bureau of bedrijf ingeschakeld voor Leq metingen en/of omgevingsmetingen.
11
vraag 3 uit de checklist:
3. Informatie & Gehoorbescherming.
Maatregel
Informatie gehoorschade preventie?
Informatie over geluidssterkte?
Gehoorbescherming beschikbaar?
Verkoopcijfers gehoorbescherming?
Ja
2
Nee
12
12
10
12
Bijzonderheden
⃝ Flyer, ⃝ Stand, ⃝ Poster, ⃝ Internet, ⃝ ………………………
⃝ Decibel display, ⃝ Geluidsplattegrond, ⃝ ……………………..
Schuimdoppen, ⃝ Ongefilterde-, ⃝ Gefilterde oordoppen
Aantal:
Tabel 5, enquete onderdeel informatie & gehoorbescherming
Er is nergens een aparte informatie stand gezien over gehoorschade preventie. Bij 2 festivals waren
oordoppen gratis te verkrijgen (of werden uitgedeeld). Dit waren schuim oordoppen. Informatie over
geluidssterkte is geen item bij de festivals.
Het behoorde weliswaar niet tot de onderzoeksvragen, maar de indruk ontstond dat het merendeel
van het publiek bij de onderzochte festivals geen oordoppen droeg. Voor een nauwkeurig beeld zijn
echter representatieve steekproeven nodig.
Alle muziekfestivals worden 1 x per jaar georganiseerd met een zeer groot gehalte aan vrijwilligers.
Het zit nog niet helemaal in de mindset van medewerkers/organisatie om over bovenstaande vragen
na te denken en/of actie te ondernemen. Bij popzalen en jongerencentra die het gehele jaar door
activiteiten organiseren is dit wel op de agenda, bijvoorbeeld door actie vanuit de VVEM en VNPF.
Geen van de onderzochte festivals is lid van deze brancheverenigingen.
12
5. Analyse meetresultaten
Hierna wordt per festival een korte toelichting gegeven op de gemeten geluidsniveaus bij de FOH. DE
geluidsniveaus van de FOH positie zijn samengevat in tabel 6.
Code F01
Dit is een dance festival met geleidelijke opbouw, het niveau is niet boven de 101 dB(A)@15min.
uitgekomen. Meest voorkomende niveau is 97 dB(A). Bij een dancefestival zijn lage tonen
belangrijker dan het dB(A) niveau.
Code F02
Dit is een klein openlucht evenement met een terras. De niveaus zijn niet erg hoog, dit heeft ook te
maken met het bescheiden geluidssysteem wat niet ontworpen was voor projectie op meer dan 15
meter. De dB(A)@15min. komt niet hoger dan 98 dB(A).
Code F03
Dit is een dance festival met een redelijk stabiel niveau. Ook hier komt het niveau niet boven de Leq
= 101 dB(A)@15min. uit. Meest voorkomende niveau is 98 dB(A). Bijzonder egale spreiding over het
publieksvlak.
Code F04
Dit is een typisch live muziek festival. Tijdens de muziek is het niveau vrijwel altijd tussen 100 en 103
dB(A) Leq 1 minuut. De dB(A)@15min. komt uit op een hoogste waarde van net 104 dB(A).
Code F05
Bij dit live muziek festival zijn soms enkele hogere niveaus gemeten, richting 105 dB(A)@15min. Dit
verschilt per act. In het histogram is goed te zien dat het niveau tijdens muziek meestal 102 tot 103
dB(A) per 1 minuut is en dat de pauzemomenten tussen de bands door meestal rond 92 dB(A) zitten,
dat is 10 dB lager. Het niveau op de dansvloer is egaal verdeeld.
Code F06
Dit is een dance festival, het geluid direct na opening moest blijkbaar nog even ingeregeld worden.
Hier zijn hogere niveaus gemeten tot 108 dB(A) per minuut gemiddeld. Ook uit de 15 minuten grafiek
blijkt dat het niveau niet vaak maar wel af en toe boven de 103 dB(A)@15min. uitkomt. Aan het
einde loopt het geluidsniveau op.
Code F07
Dit is een live muziek festivals, de geluidsniveaus zijn keurig binnen de convenantwaarde van 103
dB(A) behalve bij 1 muziekgroep rond 20 uur, daar stijgt het tot 105 dB(A)@15min.
Code F08
Het gemiddelde tijdens muziekacts zit hier net op 103 dB(A)@15min. Er is een behoorlijke afname
van het geluidsniveau naar achter in het publieksvlak.
Code F09
Bij dit muziekfestival is bij 1 act een hoog niveau rond 23:30 uur, richting 107 dB(A)@15min. De
spreiding is redelijk egaal.
Code F10
Uit de grafiek van 15 minuten blijkt al snel dat er bij dit muziekfestivals hoge niveaus zijn, tot 106
dB(A)@15min. Uit een detail van de 1 minuut grafiek blijkt dat er rond 23 uur een niveau van Leq =
13
110 dB(A) gehaald is per 1 minuut. Dit is geen meetfout, uit waarneming van een medewerker blijkt
dat het ook echt zo hard stond.
Code F11
Dit is een evenement waar de muziek niet om het geluidsniveau draait en de geluidsinstallatie ook
niet zo groot was. De spreiding op de dansvloer is egaal. Het hoogste niveau is 98 dB(A)@15min.
Code F12
Dit is een kleinschalig popfestival waarbij de geluidsinstallatie niet al te groot was, hetgeen blijkt uit
de meetcijfers. De afname van het geluidsniveau met de afstand naar achteren in het publieksvlak is
groot.
In tabel 6 is een samenvatting gegeven van de statistische parameters voor elk festival. Het gehele
gemeten tijdvak (2e kolom) komt overeen met de grafieken in de bijlagen.
Daarna is in kolom 3 en 4 de hoogst gemeten waarde per 1 minuut voor dB(A) en dB(C) opgenomen,
evenals de hoogst gemeten waarde voor de Leq 15 minuten (kolom 5 en 6).
Voorts is de Leq (gemiddeld geluidsniveau) voor de gehele meettijd afgebeeld in zowel dB(A) als
dB(C) in kolom 7 en 8.
In de rechterkolommen 9 t/m 12 is de tijd opgenomen( in procenten en tijdsduur) hoelang het
geluidsniveau boven de 93 dB(A)@1min. was, evenzo voor de tijdsduur dat het geluidsniveau boven
de 103 dB(A)@1min. was.
Tabel 6, Statistische samenvatting meting FOH (mengtafel) alle festivals
meting
festival tijdsduur
hoogst gemeten waarde
Leq 1 min.
Leq 1 min.
hoogst gemeten waarde gemiddelde gehele tijdvak
Leq 15 min. Leq 15 min.
dB(A)
dB(A)
dB(A)
dB(A)
Leq
Leq
T > 93
T > 93
T > 103
T > 103
festival
code
uu:mm
dB(A)
dB(C)
dB(A)
dB(C)
dB(A)
dB(C)
%
uu:mm
%
uu:mm
omvang
F01
8:52
104
117
102
115
97
111
63%
5:38
1%
0:06
groot
F02
4:33
98
102
96
101
92
96
35%
1:37
0%
0:00
klein
F03
10:01
105
118
102
115
98
112
80%
8:03
1%
0:08
klein
F04
10:20
107
119
104
114
99
109
65%
6:46
7%
0:45
groot
F05
9:28
108
117
105
113
99
108
58%
5:35
12%
1:09
groot
F06
10:58
109
120
106
118
100
112
80%
8:47
14%
1:30
groot
F07
9:14
107
117
105
114
99
109
67%
6:13
11%
1:01
groot
F08
4:47
107
115
104
113
99
108
65%
3:05
8%
0:22
klein
F09
6:59
109
117
107
116
102
110
79%
5:30
27%
1:55
groot
F10
12:07
111
120
107
114
102
109
56%
6:48
34%
4:08
groot
F11
2:18
99
107
98
105
93
99
34%
0:47
0%
0:00
klein
F12
9:13
98
107
96
104
90
98
16%
1:30
0%
0:00
klein
Als het gaat om vergelijking met de convenantwaarde van 103 dB(A) zijn er in tabel 3 verschillende
groepen te maken:
- een groep met 0 tot 1% van de tijd overschrijding van 103 dB(A) : 5 festivals,
- een groep met 7 tot 8 % van de tijd overschrijding van 103 dB(A): 2 festivals,
- een groep met 11 tot 14 % van de tijd overschrijding van 103 dB(A): 3 festivals,
- een groep met 27 tot 34 % van de tijd overschrijding van 103 dB(A): 2 festivals,
De codering en volgorde in tabel 3 komt niet overeen met de volgorde in tabel 1.
14
In tabel 7 is een overzicht gegeven van de festivalsituatie: wel of geen tent en het type
geluidssysteem. Het verschil tussen een conventioneel geluidssysteem (foto 1) en een line array (foto
2) is dat het line array in staat is om een egaal geluidsbeeld te produceren: van voor naar achter
vrijwel geen verschil in dB(A) en dB(C)), dus geen afname met afstand. Een conventioneel systeem
haalt dat niet, meestal al niet vanwege de geringe hoogte (circa 1 meter boven de vloer of op de rand
van het podium). Het publiek wat er voor staat schermt dan het geluid af.
Tabel 7, overzicht festivals en geluid situatie
festival tent/open geluid systeem
F01
open
line array
F02
open
conventioneel
F03
tent
conventioneel
F04
tent
line array
F05
tent
line array
F06
open
line array
F07
open
line array
F08
tent
conventioneel
F09
tent
line array
F10
tent
line array
F11
tent
conventioneel
F12
open
conventioneel
Foto 1: conventionele PA
Foto 2: line array systeem
Resumé:
- bij de grote festivals met grote bekende namen zijn hogere geluidsniveaus gemeten dan het
convenant voorschrijft, dit is bij 4 (grote) festivals het geval,
- bij de kleinere festivals is de installatie meestal niet groot genoeg om hoge niveaus te
behalen en vraagt het muzikale programma daar ook niet om,
- bij dance wordt niet altijd een hoog dB(A) niveau gedraaid,
- bij kleinere geluidssystemen is het geluid achterin vaak beduidend zachter, een line array
heeft dat effect veel minder.
15
6. Conclusie
In opdracht van de GGD Hollands Noorden is door dBcontrol een inventariserend meetonderzoek
uitgevoerd bij 12 muziekfestivals in Noord-Holland.
De resultaten zijn gepresenteerd in een niveau versus tijd grafiek, een histogram en een
geluidsverdeling over het publieksvlak. Uit de resultaten blijkt dat er bij twee festivals een duidelijke
overschrijding is geweest van de convenantwaarde van 103 dB(A)@15minuten. Bij vijf festivals was
er kortere tijd (7 tot 14% van de tijd) een overschrijding van de 103 dB(A). Bij vijf festivals was er
vrijwel geen (0 tot 1% van de tijd) overschrijding van de 103 dB(A). De onderzochte festivals zijn geen
van allen lid van de brancheverenigingen VVEM en VNPF en daarmee in theorie niet door het
convenant gebonden.
Ook is er een beperkte inventarisatie gedaan naar de mogelijke flankerende maatregelen, zowel
technisch als informatief over gehoorschade en gehoorbescherming. Bij diverse festivals werd wel
het geluidsniveau gemeten door eigen technici, dat zegt echter niet altijd alles over de opvolging
daarvan. Bij geen enkel festival is een specifieke informatie stand gevonden over
gehoorbescherming. Bij één festival werden schuim oordoppen uitgedeeld door een
verzekeringsmaatschappij en bij een ander festival door de organisatie. Bij medewerkers en
bezoekers is er soms wel bewustwording en werd gehoorbescherming gebruikt, maar meestal niet,
zo bleek uit een zeer kleine steekproef.
7. Bijlagen
A) Meetgrafieken festivals code F01 tot en met F012
16
Bijlage A: meetresultaten per festival
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
Leq
code F01
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
Leq
code F01
120
110
100
90
80
70
code F01
50
45
40
aantal metingen Leq 1 min.
35
30
25
20
15
10
5
0
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
dB(A)
91
92
93
94
95
96
97
98
99 100 101 102 103 104 105
luidsprekers
barrier
luidsprekers
101
103 dB(A)
2 m.
15 m.
101
100
15 m.
100
code F01 pink noise
FOH
99
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
Leq
code F02
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
dB(A)
code F02
120
110
100
90
80
70
code F02
35
30
aantal metingen Leq 1 min.
25
20
15
10
5
0
65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
dB(A)
luidsprekers
luidsprekers
96
103 dB(A)
2 m.
13 m.
97
FOH 94
10 m.
91
90
code F02 meting met live muziek, losse metingen na elkaar
luidsprekers
luidsprekers
+4,8
+7,2 dB(A)
2 m.
13 m.
+0,3
FOH
0,0
10 m.
-6,3
-4,5
code F02 meting met live muziek, verschil met FOH op dat moment
luidsprekers
luidsprekers
96
101 dB(A)
2 m.
13 m.
95
FOH 97
10 m.
90
88
code F02 live muziek deel 2, losse metingen na elkaar
luidsprekers
luidsprekers
+2,7
+6,9 dB(A)
2 m.
13 m.
+1,2
FOH
0,0
10 m.
-7,3
-4,2
code F02 live muziek deel 2, verschil met FOH op moment van meting
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
13:15
13:00
Leq
code F03
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
13:15
13:00
Leq
code F03
120
110
100
90
80
70
code F03
80
70
aantal metingen Leq 1min.
60
50
40
30
20
10
0
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
dB(A)
95
96
97
98
99
100 101 102 103 104 105 106 107 108
luidsprekers
barrier
luidsprekers
83
82 dB(A)
2 m.
7 m.
82
80
code F03 pink noise
81
FOH
81
9 m.
luidsprekers
barrier
luidsprekers
94
93 dB(A)
2 m.
8 m.
89
89
FOH
8 m.
89
88
code F03 live muziek (gemeten om 13.30 uur)
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
0:15
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
Leq
code F04
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
0:15
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
Leq
code F04
120
110
100
90
80
70
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
aantal metingne Leq 1 min.
code F04
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
dB(A)
luidsprekers
luidsprekers
103 dB(A)
2 m.
10 m.
103
99
FOH
100
10 m.
98
10 m.
100
97
code F04, soundcheck met brown noise
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
Leq
code F05
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
dB(A)
code F05
120
110
100
90
80
70
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
aantal metingen Leq 1 min.
code F05
60
50
40
30
20
10
0
dB(A)
luidsprekers
2 m.
luidsprekers
barrier
89
89 dB(A)
89
90
FOH
88
91
10 m.
10 m.
code F05 pink noise
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
23:50
23:30
23:10
22:50
22:30
22:10
21:50
21:30
21:10
20:50
20:30
20:10
19:50
19:30
19:10
18:50
18:30
18:10
17:50
17:30
17:10
16:50
16:30
16:10
15:50
15:30
15:10
14:50
14:30
14:10
13:50
13:30
13:10
dB(A)
code F06
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
23:50
23:30
23:10
22:50
22:30
22:10
21:50
21:30
21:10
20:50
20:30
20:10
19:50
19:30
19:10
18:50
18:30
18:10
17:50
17:30
17:10
16:50
16:30
16:10
15:50
15:30
15:10
14:50
14:30
14:10
13:50
13:30
13:10
Leq
code F06
120
110
100
90
80
70
dB(A)
110
109
108
107
106
105
104
103
102
101
100
99
98
97
96
95
94
93
92
91
90
89
88
87
86
85
84
83
82
81
80
79
78
77
76
75
74
73
72
71
70
69
68
aantal metingen Leq 1 min.
code F06
80
70
60
50
40
30
20
10
0
luidsprekers
luidsprekers
barrier
2 m.
84
93 dB(A)
10 m.
87
88
85
87
10 m.
FOH
code F06 pink noise
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
13:15
13:00
dB(A)
code F07
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
14:45
14:30
14:15
14:00
13:45
13:30
13:15
13:00
dB(A)
code F07
120
110
100
90
80
70
code F07
45
40
35
aantal metingen Leq 1 min.
30
25
20
15
10
5
0
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110
dB(A)
luidsprekers
barrier
luidsprekers
101
100 dB(A)
2 m.
6 m.
106
99
4 m.
FOH 96
code F07 livemuziek deel 1
94
luidsprekers
luidsprekers
105
barrier
2 m.
6 m.
103
4 m.
FOH
99
code F07 livemuziek deel 2
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
dB(A)
code F08
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
dB(A)
code F08
120
110
100
90
80
70
code F08
30
25
aantral metingen Leq 1 min.
20
15
10
5
0
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
dB(A)
96
97
98
99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109
luidsprekers
barrier
luidsprekers
105
105 dB(A)
2 m.
7 m.
103
98 FOH
9 m.
97
code F08 livemuziek
93
Leq dB(A) per 1 min.
Leq dB(C per 1 min.
1:45
1:30
1:15
1:00
0:45
0:30
0:15
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
Leq 1 minuuut
code F09
120
110
100
90
80
70
60
Leq in dB(A)@15min.
1:45
1:30
1:15
1:00
0:45
0:30
0:15
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
Leq
code F09
120
110
100
90
80
70
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
aantal metingen Leq 1min.
code F09
40
35
30
25
20
15
10
5
0
dB(A)
luidsprekers
barrier
luidsprekers
87
86 dB(A)
2 m.
10 m.
86
84
10 m.
83
FOH
code F09 pink noise
83
luidsprekers
barrier
luidsprekers
+5,0
+4,2 dB(A)
2 m.
10 m.
+3,2
+0,4
10 m.
+0,1
+0,4
FOH
code F09 pink noise, verschil met FOH op dat moment
luidsprekers
barrier
luidsprekers
106
98 dB(A)
2 m.
10 m.
100
99
10 m.
99
96
FOH: 96 dB(A)
code F09, meting met live muziek 1, losse metingen na elkaar
stoorgeluid van publiek
luidsprekers
barrier
luidsprekers
+5,6
+1,1 dB(A)
2 m.
10 m.
+2,3
+1,1
10 m.
+0,9
+0,1
FOH: 96 dB(A)
code F02 meting met live muziek 1, verschil met FOH op dat moment
stoorgeluid van publiek
13:30
13:45
14:00
14:15
14:30
14:45
15:00
15:15
15:30
15:45
16:00
16:15
16:30
16:45
17:00
17:15
17:30
17:45
18:00
18:15
18:30
18:45
19:00
19:15
19:30
19:45
20:00
20:15
20:30
20:45
21:00
21:15
21:30
21:45
22:00
22:15
22:30
22:45
23:00
23:15
23:30
23:45
0:00
0:15
0:30
0:45
1:00
1:15
1:30
Leq
code F10
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
13:30
13:45
14:00
14:15
14:30
14:45
15:00
15:15
15:30
15:45
16:00
16:15
16:30
16:45
17:00
17:15
17:30
17:45
18:00
18:15
18:30
18:45
19:00
19:15
19:30
19:45
20:00
20:15
20:30
20:45
21:00
21:15
21:30
21:45
22:00
22:15
22:30
22:45
23:00
23:15
23:30
23:45
0:00
0:15
0:30
0:45
1:00
1:15
1:30
Leq
code F10
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)15min.
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
aantal metingen Leq 1 min.
code F10
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
dB(A)
luidsprekers
2 m.
luidsprekers
barrier
95
98 dB(A)
10 m.
95
98
FOH
98
97
10 m.
code F10 met CD muziek
luidsprekers
2 m.
luidsprekers
barrier
104
104 dB(A)
10 m.
99
100
FOH
98
103
10 m.
code F10 met live muziek
code F11
110
100
Leq
90
80
70
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
60
Leq in dB(A)@15min.
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
Leq
code F11
110
100
90
80
70
60
code F11
12
10
aantal metingen Leq 1min.
8
6
4
2
0
65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
dB(A)
luidsprekers
barrier
luidsprekers
81
85 dB(A)
2 m.
8 m.
80
82
FOH : 81
81
code F11 CD muziek test
10 m.
81
luidsprekers
barrier
luidsprekers
94
98 dB(A)
2 m.
8 m.
96
93
FOH : 93
94
code F11 livemuziek
10 m.
93
Leq in dB(A) per 1 min.
Leq in dB(C) per 1 min.
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
Leq
code F12
120
110
100
90
80
70
Leq in dB(A)@15min.
0:00
23:45
23:30
23:15
23:00
22:45
22:30
22:15
22:00
21:45
21:30
21:15
21:00
20:45
20:30
20:15
20:00
19:45
19:30
19:15
19:00
18:45
18:30
18:15
18:00
17:45
17:30
17:15
17:00
16:45
16:30
16:15
16:00
15:45
15:30
15:15
15:00
Leq
code F12
120
110
100
90
80
70
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
aantal metingen Leq 1 min.
code F12
60
50
40
30
20
10
0
dB(A)
luidsprekers
luidsprekers
88
90
94 dB(A)
FOH
90
2 m.
10 m.
10 m.
85
82
10 m.
82
code F12
79