Wilde versus gekweekte vis

38 SPECIAL: VIS
Consumptie
Duurzaamheid
Kwaliteit
Een school
haringen
Hoe duurzaam is vis?
Van vlees is bekend dat de productie niet altijd even milieuvriendelijk is. Wild
gevangen en gekweekte vissen trekken echter ook een flinke wissel op de
wereld. Van CO2-uitstoot tot energiegebruik. Kweekvis blijkt in dat opzicht niet
beter of slechter dan wilde vis.
Vis is gezond en we zouden het volgens
de Gezondheidsraad dan ook 2 keer per
week moeten eten. Deze boodschap heeft
wel een keerzijde. Overbevissing heeft
ertoe geleid dat de kabeljauwstand in de
Noordzee inmiddels is gedaald van ongeveer 250.000 ton in de jaren 70 tot
30.000 ton in 2006. Daarnaast hebben
CONSUMENTENGIDS, JUNI 2009
CG06_P36_43_Visspecial 38
sommige visvangst- en kweekmethoden
schadelijke gevolgen voor het milieu.
Nationaal en internationaal zijn er diverse initiatieven ontwikkeld om de visserij duurzamer te maken. Denk aan afspraken over de maximale hoeveelheid
vis die jaarlijks gevangen mag worden.
Als consument kun je ook een belangrij-
ke bijdrage leveren door voor duurzame
vis te kiezen. Maar aan welke vis moet
je dan denken?
Landgebruik
Stichting De Noordzee en het MSC-keurmerk voor duurzame visserij (zie kader
Een duurzame keus) geven al enkele jaWWW.CONSUMENTENBOND.NL
14-05-2009 10:57:34
39
ren advies over welke vis je beter wel en
niet kunt eten. Daarbij kijken ze naar de
visstand, de vangstmethode en het beheer van de visvoorraad. Maar hoe zit
het met andere milieueffecten van de
visproductie, zoals broeikaseffect, energiegebruik en landgebruik? Onder
broeikaseffect en energie valt bijvoorbeeld het dieselgebruik van de vissersboten en de vrachtwagens die de vis
over de weg vervoeren naar distributiecentrum en supermarkt. Land is nodig
voor de productie van voer voor sommige soorten kweekvissen.
De Consumentenbond heeft deze milieueffecten berekend voor 5 populaire vissoorten. Het gaat om gekweekte zalm uit
Noorwegen en gekweekte pangasius uit
Vietnam, om wild gevangen haring uit
Noorwegen en Denemarken, en koolvis
en kabeljauw uit de noordelijke Atlantische Oceaan.
Sojateelt
Uit het onderzoek blijkt dat kweekvissen niet beter of slechter voor het milieu zijn dan wilde vissen. Vergeleken
met Nederlands vlees komt vis meestal
beter uit de bus.
Van de 5 onderzochte vissoorten is de
kabeljauwvangst het schadelijkst voor
het milieu. Dit heeft vooral te maken
met de vangstmethode waarbij netten
over de zeebodem getrokken worden.
Dit kost veel brandstof. Kabeljauw
scoort dan ook het slechtst op energiegebruik en CO2-uitstoot. Haring wordt
gevangen met netten die niet over de bodem slepen. Het brandstofverbruik valt
EEN DUURZAME KEUS
Consumenten kunnen een steentje bijdragen aan het milieu door te kiezen voor duurzame vissoorten. Stichting De Noordzee publiceert sinds enkele jaren de VISwijzer (www.goedevis.nl)
die bij de keuze helpt. Aan de hand van de onderverdeling van vissoorten in een groene, oranje
of rode categorie kun je zien welke vis een prima keuze is, tweede keus of liever niet gegeten
moet worden. Milieuorganisatie Greenpeace legt jaarlijks aan de hand van deze verdeling de 18
grootste supermarkten in Nederland langs een duurzaamheidsmeetlat, zodat je weet welke
supermarkt de meest verantwoorde vis inkoopt. Ook een garantie voor goede vis is het MSCkeurmerk, dat staat voor Marine Stewardship Council. Dit is een onafhankelijk, internationaal
erkend keurmerk voor duurzame visserijen. Visserijen die het keurmerk willen voeren moeten
aan strenge eisen voldoen op het gebied van overbevissing, effecten van visserij en vistechniek
op het ecosysteem, en een goed beheer. Het MSC-keurmerk bestaat niet voor gekweekte vis. Er
is wel gekweekte vis met een biologisch keurmerk.
daardoor veel lager uit. Koolvis, zalm en
eter. Voor het voer van deze vis is
pangasius vormen de middenmoot: ze
leiden tot een vrijwel gelijke hoeveelheid CO2-uitstoot en energiegebruik.
Lange tijd was de gedachte dat het kweken van vis een oplossing zou zijn voor
overbevissing en aantasting van het zeemilieu. Maar die vlieger gaat niet altijd
op. Zalmen eten zelf ook vis. Het voer
van kweekzalm bestaat deels uit vismeel
en visolie die worden gemaakt van wild
gevangen vis. Daarnaast wordt zalm gekweekt in netten die in een open verbinding met de zee staan. Doordat de
kweekzalmen dicht op elkaar leven, ontstaan er ziekten, die met antibiotica
worden bestreden. Een deel van de antibiotica spoelt de zee in, net als de mest
van de vissen. Dat kan problemen in de
omgeving veroorzaken.
Pangasius is grotendeels een planten-
slechts zeer beperkt wildvangst nodig,
waardoor het energiegebruik dat met de
kweek gepaard gaat, lager ligt dan bij
zalm. Daar staat tegenover dat er meer
land nodig is om voer voor de pangasius
te produceren. Het merendeel van het
voer bestaat uit soja. En de sojateelt
vormt een grote bedreiging voor de biodiversiteit, onder meer vanwege de kap
van het regenwoud in het Amazonegebied.
Wanneer je vis ten slotte met vlees vergelijkt, geven zalm, pangasius en koolvis ongeveer evenveel broeikasgasuitstoot als kip. Haring doet het op dit punt
duidelijk beter. Kabeljauw scoort van de
onderzochte vissoorten het slechtst en
leidt zelfs tot meer broeikasgassen in
het milieu dan de productie van varkensvlees in Nederland.
Kweekzalm
krijgt
wilde vis
te eten
Gemiddelde hoeveelheid broeikasgas in kg per kilo eetbaar product
2,2
1,2
Haring
uit Noord-Europa
Zalm
uit Noorwegen
WWW.CONSUMENTENBOND.NL
CG06_P36_43_Visspecial 39
2,5
Koolvis
uit Alaska
2,6
Kippenvlees
uit Nederland
2,9
Pangasius
uit Vietnam
4,5
Varkensvlees
uit Nederland
5,9
Kabeljauw
uit Noord-Europa
6,3
Kalfsvlees
uit Nederland
8,9
Rundvlees
van Nederlandse melkkoe
CONSUMENTENGIDS, JUNI 2009
14-05-2009 10:57:45