Lariam en Psychose

Lariam en
Psychose
M. Coesmans
18-1-2011
Inleiding
Anti-malaria middelen: zowel behandeling als profylaxe
Incidentie neurocognitieve bijwerkingen:
curatieve dosis > profylactische dosis
Cerebral malaria
- 2,7 % van de p. falciparum malaria
- seizures, psychosis, agitation, impaired consciousness and coma
- moeilijk onderscheid symptomen en bijwerkingen
Malaria-middelen
Voorschrift o.a. afhankelijk van
- reisgebied (= soort malariaparasiet en resistentie)
- reiduur
- individuele risicofactoren / contraïndicaties
- autoriteit die adviseert
Meest gebruikt / meest onderzocht:
- mefloquine (lariam)
- atovaquon/proguanil (malarone)
- chloroquine
- Andere middelen: docycycline, artemether, primaquin, kinine
Lariam
Voordelen:
- 1x/week
- goedkoop
- geschikt voor meer langdurig verblijf in malariagebied
Voor veel gebieden eerste keus
Bijwerkingen Lariam
Veel: cardiaal, maag/darm, neurologisch, psychiatrisch, dermatologisch
(Neuro)psychiatrisch:
Frequent: duizeligheid, hoofdpijn, slaperigheid, slaapstoornissen
Verder: visusstoornissen, oorsuizen, evenwichtsstoornissen (evt.
gepaard gaand met gehoorstoornissen)
Zelden: encefalopathie, sensorische en motorische neuropathieën
(incl. paresthesie, tremor, ataxie, coördinatiestoornissen),
voorbijgaande emotionele stoornissen, neuropsychiatrische en
neurovegetatieve stoornissen zoals angst, verwardheid,
rusteloosheid, concentratiestoornissen, depressie,
stemmingsveranderingen, hallucinaties, psychotische of paranoïde
reacties, convulsies
Lariam is berucht
1997 – 2001: FDA documented 11 suicides and 12 suicide attempts
associated with Lariam
2002: Fort Bragg: 4 murders, 2 suicides
Veel psychische klachten bij Peace Corps medewerkers
Recent: controverse over Lariam-toediening in Guantanamo Bay
Daarna fors minder Lariam-gerbuik (en sterke toename malariagevallen: 10-voudig in Groot-Britannië!)
Huidig advies
Voor gebieden met malaria tropica is i.h.a. malarone of lariam
geïndiceerd. Voor mensen met depressie, psychose of een
angststoornis in de voorgeschiedenis is lariam gecontraïndiceerd en
heeft malarone de voorkeur.
Mechanisme?
Mefloquine blokkeert connexin36, een gap junction-eiwit, betrokken bij
synchronisatie van GABAerge interneuronen in o.a.
thalamus, hippocampus, basale ganglia, cerebrale cortex, bulbus
olfactorius, hersenstam en retina
•
Cruikshank SJ, Hopperstad M, Younger M, Connors BW, Spray DC, Srinivas M:
Potent block of Cx36 and Cx50 gap junction channels by mefloquine. Proc Natl
Acad Sci U S A 2004, 101:12364-12369.
-
Toename van excitatie in muizen: meer epilepsie
Exacte effect op gedrag in mensen onbekend. Motorisch leergedrag is
gestoord tijdens lariam-gebruik, waarschijnlijk o.b.v. verstoring van
synchronisatie in de oliva inferior.
(van Essen et al., 2010)
PICO
P:
I:
C:
O:
Gezonde personen
Kortdurend gebruik van mefloquine (Lariam) als malariaprofylaxe
Atovaquon/Proguanil (Malarone)
neuropsychiatrische bijwerkingen / psychose
malaria
Lariam en psychose
• Literatuur: vooral veel case reports
• Review S. Toovey, 2008:
Lariam-profylaxe geeft ‘serious neuropsychiatric adverse event’
in 0,008 - 0,7 % van de gevallen
• Cochrane review 2009
Cochrane review 2009
-
8 controlled trials naar malaria-profylaxe
-
2 studies vergeleken Lariam met Malarone (n= 1293)
2 vergeleken neuropsychiatric adverse events
1 vergeleek clinical outcome (=malaria)
Cochrane review 2009
Lariam vs Mefloquine:
- Clinical outcome: geen malaria-besmettingen
- Lager totaal aantal adverse events bij Malarone (RR=0.72)
- Minder gastrointestinale adverse events bij Malarone (RR=0,54)
Cochrane review 2009
Lariam vs Mefloquine:
- Schlagenhauf et al., 2003:
Minder ‘neuropsychiatrische adverse events’ bij Malarone
(RR 0.86; 95% CI 0.75-0.99; 317 participants)
-
Overbosch et al., 2001:
Minder ‘neuropsychiatrische adverse effects’ bij Malarone
(RR 0.49; 95% CI 0.38-0.63; 976 participants)
Geen psychoses beschreven!
Conclusies
Cochrane review, 2009:
- Malarone lijkt beter te worden verdragen en geeft een lager risico op
neuropsychiatric adverse events/effects
- Kwaliteit van beschikbare evidence is echter beperkt
- Ander factoren, zoals kostprijs, gebruiksgemak, type reiziger en type
reis moeten worden meegenomen in de keuze
Advies
Advies CDC:
- Profylaxe heeft veel meer voordeel dan nadeel
- Patiënten met depressie, angst of psychose in de voorgeschiedenis
moet een alternatief middel worden voorgeschreven
Farmacotherapeutisch kompas:
- Profylactisch gebruik is gecontraïndiceerd bij psychiatrische
afwijkingen (incl. endogene depressie) of convulsies in de
anamnese
Referenties