Hogebloeddruk - Liberale Mutualiteit

Uitgave van de Liberale Mutualiteit
k
u
r
d
d
e
o
l
b
e
g
o
H
,
NDHEID !
O
Z
E
G
UW
U ERAAN
T
K
R
E
ZÓ W
Inleiding
Ongezonde leefgewoonten zoals roken, ongezond eten en
weinig bewegen zorgen er onder andere voor dat onze
slagaders vernauwen waardoor we het ons hart, de motor
van ons lichaam, erg moeilijk maken. Want hierdoor moet
het extra hard werken om het bloed in ons
lichaam rond te pompen waardoor onze bloeddruk
verhoogt.
Een hoge bloeddruk wordt ook wel eens een stille doder
genoemd: we voelen en zien niets maar ondertussen is
er wel ernstige gezondheidsschade. Daarbij komt nog dat
een hoge bloeddruk niet alleen voorkomt bij oudere mensen maar ook jonge mensen zijn hier vatbaar voor. De
enige manier om een hoge bloeddruk op te sporen
is door uw bloeddruk regelmatig te laten
controleren door uw huisarts.
INHOUD
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Wat is een hoge bloeddruk?
Wie heeft een verhoogd risico?
Voorkomen kan door gezonder te leven!
Gezonde voeding
Medicamenteuze behandeling
Meer informatie
4
8
12
16
20
22
Daarnaast kunt u een hoge bloeddruk voorkomen of verlagen door gezonder te gaan
leven. Onze levensstijl heeft immers
een belangrijke invloed op de bloeddruk. Voor meer informatie en praktische tips, kijk snel verder in deze
brochure.
2
3
I. Wat is een
hoge bloeddruk?
HOE WORDT DE BLOEDDRUK GEMETEN?
WAT IS BLOEDDRUK?
Het hart pompt bij elke hartslag zuurstofrijk bloed naar de
weefsels van het lichaam. Het bloed stroomt daarbij onder
een bepaalde druk door de slagaders. Deze druk noemt
men bloeddruk.
De bloeddruk wordt weergegeven in 2 cijfers.
De systolische bloeddruk (bovendruk) is de hoogste
druk die in de slagaders wordt gemeten wanneer het hart
samentrekt en bloed in de slagaders pompt.
De bloeddruk schommelt doorheen de dag. Zo is de
bloeddruk lager in perioden van rust zoals tijdens de nacht
of wanneer we naar TV kijken. Fysieke inspanningen,
emoties, angst en stress kunnen de bloeddruk verhogen.
Bij een arts
U gaat rustig zitten, houdt uw arm ter hoogte van uw hart
en steunt op een tafel. De arts zal nu een drukband rond
uw arm plaatsen en deze opblazen. Door de druk langzaam te verminderen, kan hij/zij via een stethoscoop ter
hoogte van uw elleboog het opkomen van het eerste geluid (bovendruk) en het verdwijnen van de geluiden
(onderdruk) aflezen op de bloeddrukmeter.
Zelf de bloeddruk meten
De diastolische bloeddruk (onderdruk) is de druk die in
de slagaders wordt gemeten tijdens de rustfase van het
hart. Op dat moment wordt er geen bloed in de slagaders
gepompt.
De bloeddrukwaarden kunnen worden uitgedrukt in
millimeter kwik (mmHg, bijvoorbeeld: 120/80) of in
centimeter kwik (cmHg, bijvoorbeeld: 12/8).
WAT IS EEN OPTIMALE BLOEDDRUK?
De bloeddruk is optimaal wanneer de bovendruk
lager is dan 120 mmHg en de onderdruk lager is
dan 80 mmHg (120/80).
Voor personen met bepaalde aandoeningen zoals
diabetes of nieraandoeningen liggen deze
grenzen lager. Voor meer informatie, ga langs bij
uw arts.
4
Wanneer u dit op regelmatige basis doet, kan dit ervoor
zorgen dat u de evolutie van uw bloeddruk kunt volgen.
Hierdoor kunt u de behandeling beter begrijpen en voelt
u zich nauwer betrokken. Meet uw bloeddruk op verschillende dagen maar steeds op dezelfde tijdstippen en doe
5
dit in een rustige omgeving (minstens 5 minuten stil
zitten en niet praten). Kies bij voorkeur voor een bloeddrukmeter die u rond uw bovenarm plaatst in plaats van
rond uw pols.
Opgelet: zelf uw bloeddruk meten is nooit een middel om
zelf een diagnose te stellen of uw behandeling aan te
passen.
WANNEER IS DE BLOEDDRUK TE HOOG?
Men spreekt van een hoge bloeddruk of hypertensie
wanneer er bij verschillende bloeddrukmetingen tijdens
afzonderlijke raadplegingen een bloeddruk wordt
gemeten die hoger is of gelijk aan 140/90 mmHg.
Symptomen zoals duizeligheid, hartkloppingen, vermoeidheid, oorsuizingen, regelmatige bloedneuzen en hoofdpijn
kunnen al een voorteken zijn van een verhoogde bloeddruk.
Bij een te hoge bloeddruk zal het hart krachtiger moeten
samentrekken om het zuurstofrijk bloed naar alle
weefsels in het lichaam te pompen. Een verhoogde bloeddruk is geen ziekte op zich maar wel een belangrijke
risicofactor voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten
zoals atherosclerose (slagaderverkalking), hartinfarct,
hersentrombose, enz. Bovendien vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in België. Daarnaast
kunnen ook de nieren en de ogen aangetast worden door
een te hoge bloeddruk.
Als algemeen principe geldt: hoe hoger de bloeddruk, hoe
groter het gezondheidsrisico.
6
7
II. Wie heeft
een verhoogd risico?
Bekijk aandachtig onderstaande risicofactoren voor een
verhoogde bloeddruk (hart- en vaatziekten) en vink de
factoren, die voor u van toepassing zijn, aan.
Risicofactoren die u niet kunt beïnvloeden
씲 Erfelijke aanleg: wanneer rechtstreekse familieleden
lijden aan een hoge bloeddruk of lijden aan hart- en
vaatziekten op jonge leeftijd.
씲 Leeftijd: mannen ouder dan 55 jaar en vrouwen ouder
dan 65 jaar of vanaf de menopauze, want dan valt het
beschermende hormoon oestrogeen weg en neemt
het gewicht vaak toe.
EEN HOGE BLOEDDRUK IS NIET ENKEL EEN
PROBLEEM VAN OUDERE MENSEN!
De meeste mensen die lijden aan een hoge
bloeddruk voelen zich goed en vertonen geen of
weinig symptomen. Precies daarom weten de
meeste mensen en vooral ook jonge mensen
niet dat ze een hoge bloeddruk hebben. Draag
zorg voor uw gezondheid en laat daarom vanaf
35 jaar uw bloeddruk regelmatig controleren.
8
9
씲 Aanhoudende stress
Risicofactoren die u wel zelf in de hand hebt
씲 Roken
씲 Overgewicht en obesitas vormen een zeer belang-
rijke risicofactor. Er is sprake van overgewicht bij een
BMI vanaf 25 en van obesitas bij een BMI hoger of
gelijk aan 30. U kunt uw BMI als volgt berekenen:
씲 Andere medische oorzaken zoals diabetes en
BMI (Body Mass Index) =
gewicht (in kg)
lengte (in m) x lengte (in m)
Opgelet: indien u meerdere risicofactoren aanvinkte, loopt
u een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het is
daarom verstandig deze brochure grondig door te nemen
en tot actie over te gaan. Dit wil zeggen gezonder gaan
leven en bij uw huisarts langsgaan om uw bloeddruk te
laten controleren.
Voorbeeld: Een persoon weegt 80 kg en meet 1,60 m.
BMI =
80 kg
1,60 m x 1,60 m
= 31
Daarnaast speelt ook de plaats waar het overtollige
lichaamsvet zich bevindt een belangrijke rol. Wanneer
het lichaamsvet zich vooral rond de buikstreek
situeert, is dit het meest nadelig voor onze gezondheid
en dus ook voor de bloeddruk.
nieraandoeningen.
Maar ook wie één of geen risicofactoren heeft moeten
aanvinken, gaat beter preventief te werk, want
voorkomen is nog steeds beter dan genezen!
씲 Een te hoog cholesterolgehalte in het bloed
씲 Ongezonde eetgewoonten: een voeding rijk aan
verzadigde vetten (vette vleessoorten, volle melkproducten, snacks, gebak, koeken, enz.), zout en alcohol
werkt het ontstaan van hart- en vaatziekten in de
hand.
씲 Te weinig beweging: er wordt aangeraden dagelijks
een half uurtje matig intensief te bewegen.
10
11
III. Voorkomen kan door
gezonder te leven!
ZORG VOOR EEN GEZOND GEWICHT
Bij een te hoog lichaamsgewicht (overgewicht en
obesitas) heeft elk blijvend gewichtsverlies, hoe klein ook,
een positieve invloed op onze gezondheid en dus ook op
de bloeddruk.
Een ongezonde levensstijl is in 95 % van de gevallen verantwoordelijk voor het voorkomen en de ernst van een
hoge bloeddruk. Door gewicht te verliezen, te stoppen
met roken, meer te bewegen, stress te vermijden en gezonder te eten kunt u uw bloeddruk al een heel stuk verlagen.
Nog altijd niet overtuigd? Denk dan ook eens aan de vele
andere voordelen van gezonder te gaan leven:
- een betere algemene conditie waardoor de
dagelijkse activiteiten vlotter gaan;
- minder kans op tal van chronische aandoeningen
zoals kanker, diabetes type 2, vruchtbaarheidsproblemen, enz.;
- een betere nachtrust;
- een verbeterd psychisch welzijn;
- een positief effect op uw gewicht;
- enz.
Kortom u zult zich veel beter in uw vel voelen!
Het succes om gezonder te gaan leven is echter in grote
mate afhankelijk van uw eigen motivatie! Weet daarom
dat de meeste vooruitgang wordt geboekt door kleine
aanpassingen in de leef- en eetgewoonten en deze ook
consequent vol te houden. Vergeet uzelf ook niet af en toe
te belonen voor iedere stap voorwaarts: een dagje heerlijk ontspannen, een uitstap met kennissen, enz. Voor
sommige mensen kan het ook helpen om hun gezonde
voornemens neer te schrijven, een lotgenoot te zoeken
voor extra steun, enz.
12
Wenst u te vermageren? Beperk dan uw energie-inname
door gezonder te eten en voer uw energieverbruik op door
meer te bewegen. U vindt tal van praktische tips verder in
deze brochure.
STOP MET ROKEN
Wie stopt met roken,
zelfs na jarenlange verslaving, halveert het risico op hart- en vaatziekten al met de helft
na één jaar stoppen. Na
10 jaar rookvrij te leven
is de levensverwachting
opnieuw dezelfde als bij
mensen die nooit gerookt hebben. Redenen
genoeg om onmiddellijk
te stoppen met roken!
TIPS
-
Kies een stopdag.
Stop in één keer, dit heeft meer kans op succes.
Gooi alle sigaretten, aanstekers en asbakken weg.
Vertel aan mensen die u vaak ziet dat u zult stoppen met roken.
Verzin andere leuke dingen om te doen: spreek af
met een kennis, ga fietsen, kook een lekkere maaltijd, ga winkelen, enz.
- Reken eens uit hoeveel geld u op één jaar kunt besparen door te stoppen met roken.
13
BEWEEG REGELMATIG
Voldoende bewegen is een must voor iedereen die gezond
wil blijven. Bouw uw beweegactiviteiten geleidelijk op en
loop niet meteen te hard van stapel. Dagelijks 30 minuten
matig intensief bewegen is voor volwassenen reeds
voldoende om van de gezondheidsvoordelen te genieten.
- Neem de fiets om te gaan picknicken, om boodschappen te doen, voor een gezellige familie-uitstap, om naar
het werk te gaan, enz.
- Geen zin om buiten te gaan fietsen? Een hometrainer is
een prima alternatief.
- Ravotten met de (klein)kinderen, het huishouden doen,
het gazon maaien, klussen in en rond het huis, enz. zijn
ook vormen van beweging.
- Kies bij voorkeur voor uithoudingssporten zoals joggen,
zwemmen en fietsen in de plaats van krachtsporten en
pieksportprestaties zoals squash.
- Zorg ervoor dat u nog kunt praten tijdens de fysieke
inspanning. Zo respecteert u uw lichamelijke grenzen.
- Kies steeds voor beweegactiviteiten die u graag doet en
binnen uw mogelijkheden liggen. Zo kunt u het
bewegen langer en met plezier volhouden.
VERMIJD STRESS
TIPS
14
- Dagelijks 10.000 stappen zetten komt de gezondheid
ten goede! Een persoon zet per dag al ongeveer 6.000
stappen, de overige 4.000 stappen kunt u bereiken door
dagelijks minstens 30 minuten licht tot matig te bewegen. U hoeft niet onmiddellijk in één keer 30 minuten
te bewegen. Opsplitsen in kortere periodes van minstens 10 minuten is een even goed alternatief.
Via een stappenteller ziet u het aantal stappen en het
resultaat kan soms heel verassend zijn! (meer info op
www.10000stappen.be)
- Laat de lift voor wat hij is en neem de trap. Dit is een
zeer eenvoudige manier om meer te bewegen zonder
dat dit extra tijd in beslag neemt.
- Parkeer uw wagen iets verder of stap een bushalte
vroeger af.
- Een frisse wandeling maken biedt zoveel meer
gezondheidsvoordelen dan urenlang TV kijken.
Stress kan verschillende oorzaken hebben en heeft veel
te maken met hoe we met druk omgaan. Een aantal
typische klachten van stress zijn: hoofdpijn, spierpijnen,
slaapproblemen, een verminderd reactie- en concentratievermogen, enz.
Stress volledig uitschakelen is weliswaar niet mogelijk
omdat het nu eenmaal deel uitmaakt van ons leven. Maar
uzelf af en toe eens wat rust gunnen is geen overbodige
luxe.
TIPS
- Las af en toe een mentale rustpauze in tijdens het werk:
loop eens rond, ga naar het toilet, enz.
- Zorg voor ontspannende en rustgevende activiteiten in
uw vrije tijd. Bijvoorbeeld: naar muziek luisteren, lezen,
een bad nemen of naar de sauna gaan.
- Ontspanningsoefeningen zoals ademhalingsoefeningen,
yoga en meditatie kunnen u helpen om tot rust te
komen.
- Zorg voor voldoende beweging.
15
IV.Gezonde voeding
GEZONDE VOEDING IN 10 STAPPEN
De eetgewoonten aanpassen is voor velen geen gemakkelijke opgave, want al te vaak denken mensen dat
gezonde voeding niet lekker kan zijn. Een koekje of een
stukje chocolade op tijd en stond kan geen kwaad, maar
alles hangt af van de hoeveelheid en de frequentie. Het is
de bedoeling langzamerhand gezonde eetgewoonten aan
te leren en onze foute eetgewoonten te verbeteren.
Een gezonde voeding voorziet ons lichaam van voldoende
energie en voedingsstoffen om goed te functioneren. De
vetten in onze voeding zijn hierbij de energieleveranciers
bij uitstek. Vetten zijn essentieel in een gezonde voeding
maar niet alle soorten vetten zijn even gezond. Vooral het
gebruik van verzadigde vetten en cholesterol moet beperkt worden. Hou daarom rekening met de volgende 10
stappen die essentieel zijn voor een gezonde voeding.
16
1. Drink 1,5 liter per dag. Water geniet hierbij steeds de
voorkeur.
2. Kies voor aardappelen, volkoren graanproducten en
deegwaren omwille van hun hoge aanbreng van
essentiële voedingsstoffen.
3. Eet 2 tot 3 stukken fruit en 300 g groenten per dag.
Deze zorgen voor de noodzakelijke vitaminen en
mineralen.
4. Eet en drink voldoende melk en melkproducten en
geef de voorkeur aan halfvolle melkproducten en
magere kaassoorten (aangeduid met 20+ of 30+).
5. Wees matig met vlees, vis, eieren en vleesvervangers
en probeer daarnaast vette vleessoorten en vleeswaren zoals worst, pitavlees, gepaneerd vlees, salades,
salami, préparé, paté, enz. te vermijden omwille van
hun hoge aanbreng van verzadigd vet.
6. Kies tweemaal per week voor vis in de plaats van
vlees. Vis bevat essentiële visvetzuren die van belang
zijn voor een goede gezondheid.
7. Gebruik steeds smeer- en bereidingsvet, maar
respecteer de juiste hoeveelheden: één mespuntje
smeervet per boterham en één eetlepel bereidingsvet
per persoon.
8. Geef steeds de voorkeur aan plantaardige vetstoffen
zoals margarine en olie en vermijd boter.
9. Lekkernijen en hartige snacks zijn een streling voor de
tong maar een boosdoener voor onze gezondheid. Eet
ze met mate.
10. Hanteer een regelmatig eetpatroon met 3 hoofdmaaltijden: ontbijt, middagmaal en avondmaal, en met tussen elk maaltijdmoment een gezond tussendoortje.
Bijvoorbeeld: fruit, magere yoghurt, rauwe groenten,
een tas groentesoep, enz.
17
LEKKER ETEN MET MINDER ZOUT
Teveel zout eten is schadelijk voor de gezondheid. Zout is
van nature aanwezig in voedingsmiddelen maar wordt
vaak ook toegevoegd aan bereidingen en kant-en-klare
gerechten. De aanbeveling in een gezonde voeding is
maximum 5 g per dag terwijl we momenteel het dubbele
eten.
- Bekijk steeds de ingrediëntenlijst op de verpakking. De
ingrediënten staan in volgorde van dalende hoeveelheid. Dus als zout, keukenzout, industrieel zout,
tafelzout of natrium in het begin van de ingrediëntenlijst
staan, wil dat zeggen dat het voedingsmiddel waarschijnlijk veel zout bevat.
TIPS
- Voeg geen extra zout toe en plaats geen zoutvat op
tafel. In het begin kan de smaak even wennen zijn,
maar na een tijdje passen uw smaakpapillen zich
vanzelf aan.
- Geef gerechten smaak op een andere manier: voeg
tuinkruiden zoals peterselie, basilicum, enz. toe. U kunt
ze vers, gedroogd of diepgevroren kopen. Ook specerijen zoals peper, paprika, komijn, enz. zorgen voor extra
smaak. Let wel op met kruidenmengelingen zoals
kipkruiden, barbecuekruiden, enz., want hier wordt vaak
extra zout aan toegevoegd.
- Rauwe en kort gekookte groenten behouden veel meer
van hun natuurlijke smaak.
- Geef vlees en vis meer smaak door ze te marineren, te
stomen, in papillot te bereiden, enz.
- Geef zoveel mogelijk de voorkeur aan verse voedingsmiddelen. Zo komen de natuurlijke aroma’s het best tot
hun recht.
- Niet bereide diepgevroren voedingsmiddelen bevatten
geen toegevoegd zout in tegenstelling tot voedingsmiddelen in blik en bereide gerechten.
18
WEES MATIG MET ALCOHOL
Alcohol brengt een niet te verwaarlozen hoeveelheid
energie aan en is bovendien geen weldoener voor onze
gezondheid. Bij een speciale gelegenheid met vrienden
of familie een glas heffen kan wel, maar matigheid blijft
de boodschap. De aanbeveling luidt dagelijks niet meer
dan één tot twee glazen alcohol te drinken.
19
V. Medicamenteuze
behandeling
Calciumantagonisten blokkeren de opname van calcium
in de cellen. Hierdoor zullen de bloedvaten minder snel
vernauwen.
Omzettingsenzymremmers voorkomen de vorming van
een natuurlijke slagadervernauwende stof.
De arts zal beginnen met de laagste dosis, maar wanneer
de druk niet voldoende daalt of wanneer de patiënt
nevenwerkingen vertoont, kan de arts op een ander
geneesmiddel overgaan. Het is dus niet ongewoon dat de
arts meerdere geneesmiddelen uitprobeert voor hij het
geneesmiddel vindt dat het beste bij u past.
Naast bovenstaande groepen geneesmiddelen kan het
ook nodig zijn om andere geneesmiddelen in te schakelen
zoals cholesterolverlagers of bloedverdunners (bijvoorbeeld Aspirine®).
De arts zal, op basis van verschillende bloeddrukmetingen
en uw risicofactoren voor hart- en vaatziekten, de behandeling bepalen. Als algemene aanbeveling gelden steeds
de preventietips die u terugvindt in hoofdstukken III. en IV.
Indien deze maatregelen onvoldoende zijn, zal de arts mogelijk besluiten om tot een medicamenteuze behandeling
over te gaan. Er zijn verschillende groepen geneesmiddelen die hiervoor in aanmerking komen. Een combinatie
van verschillende van deze groepen kan noodzakelijk zijn.
Diuretica verhogen de uitscheiding van zout en urine via
de nieren waardoor de bloeddruk daalt.
Bètablokkers verminderen de invloed van het zenuwsysteem op het hart- en bloedvatenstelsel.
20
BELANGRIJKE AANDACHTSPUNTEN
- Neem voor een blijvend bloeddrukverlagend
effect elke dag trouw uw geneesmiddelen in.
- Hebt u last van nevenwerkingen, bespreek dit
dan steeds met uw arts.
- Neem uw geneesmiddelen op vaste
tijdstippen in.
- Bewaar uw geneesmiddelen op een vaste
veilige plaats waar u ze niet kunt vergeten.
- Zorg ervoor dat u altijd een reservestrip in uw
tas, portefeuille of op het werk hebt.
- Neem nooit zelf het initiatief om uw medicamenteuze behandeling stop te zetten. Dit kan
zeer gevaarlijk zijn voor uw gezondheid.
21
VI. Meer informatie
Wenst u meer informatie over andere gezondheidsonderwerpen zoals cholesterol, gezonde voeding, beweging,
een gezond gewicht, rugpijn, slaapproblemen, enz.? Ga
dan langs bij het kantoor van uw Liberale Mutualiteit en
vraag naar onze gezondheidsbrochures.
U kunt voor meer informatie ook altijd terecht op de website van uw Liberale Mutualiteit:
www.liberalemutualiteit.be
Vergeet u zeker niet te abonneren op onze tweemaandelijkse gezondheidsnieuwsbrief via onze
website. Deze nieuwsbrief staat boordevol actuele
gezondheidsinformatie en lokale activiteiten.
Interessante websites
Belgische Cardiologische Liga - www.cardiologischeliga.be
Belgisch Hypertensie Comité - www.belhypcom.be
De hartrevalidatiecentra van de verschillende ziekenhuizen
Vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en
Diëtisten (VBVD) - www.vbvd.org
www.stophetzout.be
www.gezondheidstest.be
www.10000stappen.be
www.gezondsporten.be
www.happybodytoyou.be
www.tabakstop.be
22
23
Ontdek de Liberale Mutualiteit
op www.liberalemutualiteit.be
Liberale Mutualiteit Provincie Antwerpen
Lange Nieuwstraat 109
2000 Antwerpen
( 03/203.76.00 03/225.02.35
[email protected]
Liberale Mutualiteit van Brabant
Koninginneplein 51-52
1030 Brussel
( 02/209.48.11 02/219.01.54
[email protected]
Liberale Mutualiteit West-Vlaanderen
Revillpark 1
8000 Brugge
( 050/45.01.00 050/45.01.02
[email protected]
Liberale Mutualiteit van Oost-Vlaanderen
Brabantdam 109
9000 Gent
( 09/223.19.76 09/224.11.74
[email protected]
Liberale Mutualiteit Limburg
Geraetsstraat 20
3500 Hasselt
( 011/29.10.00 011/22.20.67
[email protected]
Liberale Mutualiteit – Vlaams Gewest
Prieelstraat 22
1730 Asse
( 02/452.90.10 - 02/454.06.70 02/452.62.20
[email protected]
Verantwoordelijke Uitgever:
Geert Messiaen, Livornostraat 25, 1050 Brussel
Editie september 2012