mca.nl Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
advertisement
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan… of toch niet? 5 Wat kun je tijdens de behandeling verwachten? 6 De behandeling 6 Terugval-preventieplan8 Heb je vragen? 8 Colofon Redactie: afdeling revalidatie afdeling communicatie Lay-out: vormgeving MCA Druk: Ricoh Artikelnummer: 178141 / 2015.03 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2 Je huisarts of medisch specialist heeft je voor onderzoek en behandeling van je chronische pijn en vermoeidheid verwezen naar de afdeling revalidatie van Medisch Centrum Alkmaar (MCA). In deze folder vind je nogmaals uitleg over je klachten en de revalidatiebehandeling. Wat is chronische pijn en vermoeidheid? Je weet natuurlijk heel goed wat pijn is. Pijn Pijn voorkomt dat je jezelf bezeert is vervelend, lastig en vermoeiend. Nergens Pijn is ook belangrijk om te voorkómen goed voor zou je denken. Maar dat is niet dat je jezelf bezeert. Denk er maar aan helemaal waar. Hieronder vind je uitleg dat je je hand bij aanraking met iets over de functie van pijn. En over het verschil heets, in een reflex, heel snel terugtrekt tussen acute en chronische pijn. Handig om bijvoorbeeld. te weten, voordat je met je behandeling op de afdeling revalidatie begint. Chronisch pijn en vermoeidheid Het kan zijn dat pijn na herstel toch niet Acute pijn overgaat. Dit noemen we chronische pijn. Acute pijn is plotselinge pijn met een Het alarm gaat dan bij wijze van spreken directe oorzaak. Je hebt pijn doordat je nog steeds af, terwijl je alweer beter bent. je arm stoot, je enkel verzwikt of doordat Je hersenen, waar je je bewust wordt van je valt bijvoorbeeld. Acute pijn heeft pijn, houden je als het ware voor de gek. een belangrijke signaalfunctie. Je zou Klachten die met of zonder behandeling kunnen zeggen dat er een alarm afgaat. niet overgaan, noemen we chronische Dit alarm, de pijn dus, is een teken dat klachten. Vaak vindt je huisarts geen een lichaamsdeel beschadigd is. En dat je duidelijke oorzaak voor je klachten en is je arm of been een tijdje minder of zelfs het voor de huisarts niet duidelijk waarom helemaal niet kunt gebruiken. Je lichaam een behandeling niet (genoeg) helpt. kan dan, met of zonder behandeling, Als je altijd pijn hebt of moe bent, kan dit herstellen en beter worden. De pijn gaat grote gevolgen hebben voor je dagelijkse daarna weer helemaal over. leven. 3 Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Overgevoelig Perfectionistisch Bij chronische pijn raakt je zenuwstelsel Sommige tieners zijn heel steeds gevoeliger voor pijnprikkels. perfectionistisch. Ze leggen de lat uit Eenvoudig gezegd betekent dit dat zichzelf hoog. Zij vinden het moeilijk om je bij het minste of geringste meer wat rustiger aan te doen. Zo blijven ze en langer pijn hebt dan normaal. Dit zichzelf overbelasten, waardoor pijn en kan zo erg worden dat je bij een hele vermoeidheid niet overgaan. Totdat het kleine pijnprikkel, een heel klein stootje echt niet langer gaat. Ze vervallen dan bijvoorbeeld, heel veel pijn hebt. soms in het andere uiterste. Ze doen Behalve voor pijn wordt je zenuwstelsel dan uiteindelijk steeds minder en zelfs ook overgevoelig voor drukte, je wordt bijna helemaal niets. Te weinig doen snel duizelig en gaat sneller zweten is net zo lastig om te veranderen als te bijvoorbeeld. lang doorgaan. Het is de kunst om een tussenweg te vinden. Dat vinden veel Ook gevoeliger voor vermoeidheid tieners nu juist moeilijk. Bij vermoeidheid door pijn werkt het eigenlijk net zo. Je lichaam wordt na Moeite met hoge eisen een periode waarin je extreem moe Weer andere tieners hebben moeite was, gevoeliger voor vermoeidheid. Je om te voldoen aan alle eisen en kunt dan soms al moe zijn, terwijl je nog verwachtingen: thuis, op school, bij helemaal niets hebt gedaan. vrienden, op sport, enzovoort. Zeker in combinatie met chronische klachten valt het dan niet altijd mee om actief te blijven. Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Excuus Lichamelijke klachten en vermoeidheid Sommige tieners hebben langer last van kunnen juist ook een ‘excuus’ zijn om pijn en vermoeidheid dan anderen. Dat niet langer te voldoen aan wat er van je komt voor een deel door lichamelijke verwacht wordt. Je maakt je omgeving oorzaken. Maar ook door hoe je bent. En met je klachten duidelijk dat je het hoe je met pijn en vermoeidheid omgaat. niet meer redt. Dit kan soms ook weer ‘doorslaan’ naar te weinig willen en doen. 4 Stress klachten houdt. Het is dus veel beter om Soms krijgen tieners te maken met stress- in beweging te blijven. Ook als je pijn volle situaties, thuis of op school. Hierdoor hebt of moe bent. Dit kan geen kwaad, kunnen zij uit hun evenwicht raken, waar- integendeel! door hun klachten langer duren. Luisteren naar je lichaam? Vaak willen tieners weer leren luisteren Rustig aan… of toch niet? naar hun lichaam. Alleen, wat zegt je lichaam en hoe weet je wat goed is? Kom in beweging Want blijf je liggen als de wekker gaat, Een goedbedoeld advies bij chronische je ligt immers nog zo lekker? Of eet je pijn en vermoeidheid is vaak om het een heel pak koekjes op omdat je er lichamelijk rustiger aan te doen. Maar zo’n zin in hebt? Misschien een keertje. we weten nu door wetenschappelijk Maar net als bij alles, moet je bij pijn onderzoek dat rust lang niet altijd en vermoeidheid ook weer leren welke verstandig is. Net als na een hartinfarct signalen van je lichaam je het beste kunt bijvoorbeeld, is het bij chronische pijn en negeren. En welke je serieus moet nemen. vermoeidheid ook juist goed om snel in Zo is het bijvoorbeeld normaal en niet beweging te komen en te blijven. erg als je na een periode van weinig inspanning na beweging eerst meer pijn Pas op voor de negatieve spiraal hebt en vermoeider bent. Ook hoef je niet Dat zit zo. Als je door je klachten minder bezorgd te zijn als je hartslag een keer erg actief bent, kan je lichaam ook steeds hoog wordt bijvoorbeeld. minder aan. Als je klachten niet overgaan, denk je misschien dat je het nóg rustiger Psychische problemen aan moet doen. Misschien span je je Als je al heel lang pijn hebt en moe bent, zelfs nooit meer in. Het kan zijn dat je gaan deze gevoelens overheersen. Vaak conditie dan steeds verder achteruit gaat. voel je niet meer of je spieren gespannen, Je lichaam is dan uiteindelijk helemaal of juist ontspannen zijn. Als je dit niet niets meer gewend. Je komt dan in een meer goed voelt, gaat bewegen ook negatieve spiraal terecht, waarbij je moeilijk. Je hebt dan bovendien steeds bij de minste of geringste inspanning minder ‘ruimte’ voor normale gevoelens. 5 Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Dit kan nog sterker zijn bij tieners die • psycholoog een vervelende lichamelijke ervaring • maatschappelijk werker hebben gehad. Achter de lichamelijke klachten kunnen dan grotere psychische problemen ‘verstopt’ zitten. In al die De behandeling gevallen is het toch beter om in beweging te blijven. Zodat je blijft voelen wat je Je stelt samen met het behandelteam lichaam doet en aankan. en je ouders of verzorgers een aantal doelen op die je in 12 weken kunt halen. Je kunt zelf iets doen Deze doelen zijn gericht op wat je Sommige tieners hebben het gevoel allemaal graag weer zou willen doen. dat de pijn en vermoeidheid hen Onder begeleiding train je je lichaam en overkomt. Door iets van buitenaf, bouw je al je dagelijkse activiteiten weer het weer bijvoorbeeld. Maar het is geleidelijk op. Het is belangrijk dat je je belangrijk dat je beseft dat je door goed aan je persoonlijke schema houdt. ander gedrag zelf invloed kunt hebben Niet langzamer en ook niet sneller. op je klachten. Waar word je verwacht? Je komt voor de behandelingen naar de Wat kun je tijdens de behandeling afdeling revalidatie van MCA. verwachten? De behandelingen Tijdens de behandeling leer je hoe je Bij de behandelingen wordt onder pijn en vermoeidheid kunt aanpakken. andere gebruikgemaakt van de volgende Dit kan je helpen om je normale leven methoden: weer op te pakken. Het behandelteam • graded activity: dit is geleidelijke op- van de afdeling revalidatie helpt je hierbij. Afhankelijk van de behandeling, bestaat je behandelteam uit een: • revalidatiearts bouw van al je dagelijkse activiteiten • graded exposure: dit is training van activiteiten die je niet meer durft • cognitieve gedragstherapie: bij deze • fysiotherapeut therapie leer je hoe je beter met pijn en • ergotherapeut vermoeidheid kunt omgaan 6 Wat is graded activity? waarom je jezelf overbelast bijvoorbeeld. Bij graded activity bouw je al je activiteiten Of problemen snel uit de weg gaat. Als je langzaam op. Denk aan lichamelijke dit begrijpt, is het vaak gemakkelijker om training, weer naar school gaan, sport en je gedrag te veranderen. spel, enzovoort. Het kan zijn dat je klachten eerst erger Wat is graded exposure? worden Bij graded exposure doe je dingen die je Het kan zijn dat je klachten eerst erger niet meer durft te doen. Iets zwaars tillen worden. Of dat je aan het begin van bij rugpijn bijvoorbeeld. Je begint met de behandeling nieuwe klachten krijgt. iets wat je niet zo eng vindt. Je bouwt dit Denk bijvoorbeeld aan flinke spierpijn, stapje voor stapje op. Onder begeleiding pijn in je gewrichten, enzovoort. lukt dat meestal goed. Je zult merken dat Je moet hier niet van schrikken. Dit opbouw van sport bijvoorbeeld je een komt doordat je lichaam niet zoveel goed gevoel geeft. Langzaam maar zeker meer gewend is. Het is erg belangrijk komt ook het vertrouwen in je lichaam dat je dan niet stopt, maar juist terug. doorgaat. Ook al heb je eerst dus misschien meer pijn. Wat is cognitieve gedragstherapie? Het kan ook zijn dat je klachten eerst Behalve de pijn en vermoeidheid zelf, overgaan en na een paar weken toch bepalen ook je gedachten (cognities) weer terugkomen. Ook dat is normaal. hoe je je voelt en wat je doet. Als je denkt Dit hoort bij je herstel. dat je pijn en vermoeidheid alleen maar komen door dingen van buitenaf, het weer bijvoorbeeld, lukt het vaak minder Begeleiding van je ouders of verzorgers goed om goed met je klachten om te Afhankelijk van je klachten en situatie gaan. Bij cognitieve gedragstherapie leer worden ook je ouders of verzorgers bij je van de psycholoog hoe je je gedachten de behandeling betrokken. Zij hebben en gedrag kunt veranderen, zodat je bewust of onbewust ook invloed op je beter met je pijn kunt omgaan. Je pijn kan klachten. Misschien zijn ze overbezorgd. daardoor zelfs minder worden. Zo nodig Of misschien ergeren ze zich aan de onderzoek je samen met je psycholoog dingen die je niet meer doet. Misschien 7 heb je van jongs af aan geleerd om niet Heb je vragen? te zeuren, maar door te gaan. Of juist het omgekeerde. Het behandelteam Je kunt tijdens de behandeling altijd heeft daarom ook gesprekken met je al je vragen stellen. Maar je kunt je ouders of verzorgers. Zij leren dan hoe ergotherapeut of fysiotherapeut ook ze jou het beste kunnen begeleiden. bellen. Dat kan op werkdagen van 08.00 tot 16.30 uur, telefoon Je omgeving 072 - 548 32 90. Het kan zijn dat mensen uit jouw omgeving niet altijd goed begrijpen wat er met je aan de hand is. Van de Medisch Centrum Alkmaar buitenkant is immers niets te zien. En je Wilhelminalaan 12 kunt de ene dag misschien meer dan 1815 JD Alkmaar de andere dag. Je kunt dan uitleggen T 072 - 548 44 44 dat je herstel met vallen en opstaan mca.nl/revalidatie geleidelijk verloopt. Terugval-preventieplan Aan het eind van de behandeling na 12 weken, maak je samen met het behandelteam een zogenoemd terugvalpreventieplan. In dit plan staan tips voor jou en je ouders of verzorgers voor als het soms even minder goed gaat. mca.nl
