Sociale criteria

Sociale criteria in
overheidsopdrachten: van
theorie naar praktijk
Ir MAB Bert Baeyens
© Bert Baeyens
Algemene verplichtingen bij
overheidsopdrachten
 Eerbiedigen van de beginselen van het
Verdrag



het vrije verkeer van goederen,
vrijheid van vestiging en
het vrij verlenen van diensten,
 alsmede de daarvan afgeleide beginselen,
 zoals gelijke behandeling,
 het discriminatieverbod,
 wederzijdse erkenning,
 evenredigheid en
 transparantie.
© Bert Baeyens
Nationale maatregelen
 Nationale maatregelen die de uitoefening van de in het
verdrag gewaarborgde vrijheden kunnen belemmeren
of minder aantrekkelijk kunnen maken, moeten aan
vier voorwaarden voldoen:
 zij moeten zonder discriminatie worden toegepast;
 zij moeten hun rechtvaardiging vinden in
dwingende redenen van algemeen belang;
 zij moeten geschikt zijn om de verwezenlijking van
het nagestreefde doel te waarborgen;
 zij mogen niet verder gaan dan nodig is voor het
bereiken van dat doel.
© Bert Baeyens
 Geen enkele bepaling in de richtlijn dient te beletten dat
maatregelen worden voorgeschreven of toegepast die
noodzakelijk zijn ter bescherming van de openbare
zedelijkheid, orde of veiligheid of het leven of de
gezondheid van mensen, dieren of planten, in het
bijzonder met het oog op duurzame ontwikkeling, op
voorwaarde dat deze maatregelen in overeenstemming
zijn met het Verdrag.
© Bert Baeyens
Conceptueel schema bestek
© Bert Baeyens
Policy/Strategy
Bijz Uitvoerings
voorwaarden
Voorbehoud
toegang
behoefte
Voorwerp
opdracht
contractor
Voorbehoud
uitvoering
specificaties
Contract
voorwaarden
EMVO GC of LP
© Bert Baeyens
Selectie
criteria
Voorbeelden
© Bert Baeyens
Toegangsrecht
© Bert Baeyens
Uitsluitingsgronden
 Art. 17 en analoge (KB van 08 januari 1996)

§ 2. - Onverminderd de bepalingen betreffende de
erkenning van de aannemers van werken, kan
uitgesloten worden van deelneming aan de
opdracht in welk stadium van de procedure ook de
aannemer:
 ……
 4° die bij zijn beroepsuitoefening een ernstige fout
heeft begaan, vastgesteld op elke grond die de
aanbestedende overheden aannemelijk kunnen
maken;
 ……
© Bert Baeyens
Uitsluitingsgronden
 De niet-naleving van nationale bepalingen tot uitvoering van
Richtlijnen 2000/78/EG en 76/207/EEG van de Raad
betreffende de gelijke behandeling van werknemers, ten
aanzien waarvan een onherroepelijk vonnis of een beslissing
met vergelijkbare werking is uitgesproken, kan als een delict dat
in strijd is met de beroepsgedragsregels van de ondernemer of
als een ernstige fout worden beschouwd.

Richtlijn 2000/78/EG van de Raad van 27 november 2000 tot instelling van een
algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep (PB L 303 van
2.12.2000, blz. 16).

Richtlijn 76/207/EEG van de Raad van 9 februari 1976 betreffende de
tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en
vrouwen ten aanzien van de toegang tot het arbeidsproces, de beroepsopleiding
en de promotiekansen en ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden (PB L 39 van
14.2.1976, blz. 40).
© Bert Baeyens
Voorbehouden opdracht
 Sociale werkplaatsen in de zin van de
wetgeving overheidsopdrachten
 Sociale inschakelingsondernemingen
 Voorbeelden


Vb 1: Filmarchief VRT
Vb 2: Groenonderhoud
© Bert Baeyens
Sociale inschakelingsonderneming
Onder sociale inschakelingseconomie wordt verstaan : de initiatieven waarvan het sociale
doel bestaat in de socio-professionele inschakeling van bijzonder moeilijk te plaatsen
werkzoekenden, via een activiteit van productie van goederen of diensten, en die aan
volgende algemene voorwaarden voldoen :

de doelgroep moet na de startfase ten belope van ten minste 50 % van de totale bezetting
aan het werk of in opleiding zijn;

ten minste 10 % van het omkaderingspersoneel van de doelgroep moet uit personeel
bestaan dat bekwaam is om sociale vormings- en begeleidingsprogramma's te leiden en
te ontwikkelen;

de juridische vorm van een vereniging zonder winstoogmerk, coöperatieve vennootschap
of vennootschap met sociaal oogmerk of andere rechtsvormen, mits de doeleinden en de
finaliteiten sociaal en collectief zijn, hebben aangenomen;

geen meerderheid hebben van de leden van de bestuursorganen die behoren tot de
overheidssector;

en erkend zijn door de bevoegde overheid.
© Bert Baeyens
 We* kunnen er vandaag van uitgaan dat, naast de BW en
sociale werkplaatsen, de volgende initiatieven voldoen aan de
voorwaarden van art. 59:





bedrijven voor vorming door arbeid
de invoegbedrijven erkend door het Waals Gewest
de inschakelingsondernemingen erkend door het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
de inschakelingsbedrijven erkend door de federale
ministers van tewerkstelling en sociale economie
de plaatselijke initiatieven voor de ontwikkeling van de
werkgelegenheid erkend door het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest
*Cel sociale economie, ESE/30/2 van donderdag 24 mei 2007
© Bert Baeyens
Voorwerp van de opdracht
© Bert Baeyens
Voorwerp van de opdracht
 Men kan bijvoorbeeld de opdracht geven
tot beroepsopleiding van werklozen …en
daarvoor ook betalen

Vb 1: werkplekleren Antwerpen
 Stelpost
 Gunningscriteria


Kwaliteit van de opleiding
Output
© Bert Baeyens
Technische specificaties
© Bert Baeyens
Technische specificaties
 Art.23 RL

Waar mogelijk moet in deze technische
specificaties rekening worden gehouden
met toegankelijkheidscriteria voor
gehandicapten of met ontwerpen voor
iedereen. « Build for all »
© Bert Baeyens
Gunningscriteria
 Wanneer de aanbestedende overheid beslist de opdracht te
gunnen op basis van de EMVO, dient die te worden gegund
aan de inschrijver die de regelmatige offerte heeft ingediend die
de economisch voordeligste is vanuit het oogpunt van de
aanbestedende overheid, rekening houdende met de
gunningscriteria.
….
 Deze criteria moeten (nauw – closely linked, EHJ) verband
houden met het voorwerp van de opdracht en een vergelijking
van de offertes mogelijk maken op basis van een
waardeoordeel.

De criteria zijn bijvoorbeeld de kwaliteit, de prijs, de technische
waarde, de esthetische en functionele kenmerken, de
milieukenmerken, de sociale overwegingen, de gebruikskosten,
de rentabiliteit, de nazorg en technische bijstand, de
leveringsdatum en de leverings- of uitvoeringstermijn, de
waarborgen inzake wisselstukken en de bevoorradingszekerheid.
© Bert Baeyens
Gunningscriteria
 Mogelijke criteria : Sociale eisen met betrekking tot de
behoeften van de begunstigden/gebruikers van de werken,
leveringen of diensten, maar niet daartoe beperkt, ook de
behoeften van de bijzonder kansarme bevolkingsgroepen,
waartoe de begunstigden/gebruikers behoren
 « Ethische criteria » zijn niet onmogelijk
 Voorbeelden:

Vb 1: De mate waarin de dienstverlener rekening houdt met de
culturele diversiteit in de populatie bij de opstelling van de
vragenlijsten in het kader van marktonderzoek

Vb 2: De mate waarin de toegepaste methode waarborgen biedt
inzake ethiek in marktonderzoek

Vb 3: de kwaliteit van de ondersteunende sociale begeleiding die
aan de bevolkingsgroep wordt geboden in het kader van een
wijkproject maatschappelijke integratie van allochtone jongeren.
© Bert Baeyens
Uitvoeringsvoorwaarden
 Bijsturen bevoegdheden leidend ambtenaar
 Vb: De leverancier draagt er zorg voor dat de
leidend ambtenaar en de door de aangestelde
overheid aangestelde ambtenaren te allen tijde vrij
toegang hebben tot de productieplaatsen, ten einde
de stipte naleving van de voorwaarden van de
opdracht te controleren wat de herkomst, de
kwaliteit, of de fabricage van de producten betreft,
evenals de naleving van de bijzondere
uitvoeringsvoorwaarden, dit alles onverminderd
de keuringen die op de afgewerket producten
moeten worden verricht.
 Sancties: art. 20 AAV
© Bert Baeyens
Bijzondere bijkomende
uitvoeringsvoorwaarden
 De voorwaarden voor de uitvoering van een opdracht zijn
verenigbaar met de richtlijn voor zover zij niet
rechtstreeks of onrechtstreeks discriminerend zijn en zij
in de aankondiging van opdracht of in het bestek worden
vermeld.
 Zij kunnen met name tot doel hebben de
beroepsopleiding op de werkplek of de arbeidsparticipatie
van moeilijk in het arbeidsproces te integreren personen
te bevorderen, de werkloosheid te bestrijden of het milieu
te beschermen.
© Bert Baeyens
Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden: art. 40
 Overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de
Europese Gemeenschap, en voorzover ze niet rechtstreeks of
onrechtstreeks discriminerend zijn, kan de aanbestedende overheid
uitvoeringsvoorwaarden opleggen die het mogelijk maken rekening te
houden met doelstellingen zoals :

1° het verstrekken van beroepsopleidingen aan werklozen en jongeren;

2° het bevorderen van het gelijke kansenbeleid inzake de arbeidsparticipatie
van onvoldoende in het arbeidsproces geïntegreerde personen;

3° de strijd tegen de werkloosheid;

4° de verplichting om, in hoofdzaak, de bepalingen van de basisconventies van
de Internationale Arbeidsorganisatie na te leven, in de veronderstelling dat die
niet reeds worden toegepast in het nationale recht van het land waar de productie
plaatsvindt;

5° de bescherming van het leefmilieu.
© Bert Baeyens
Bijzondere bijkomende
uitvoeringsvoorwaarden
 Bevorderen beroepsopleiding op de werkplek
 Bevorderen van de arbeidsparticipatie
 Bestrijden van de werkloosheid
 …..
 Voor zover

Vermeld in aankondiging of het bestek

Niet rechtstreeks of onrechtstreeks discriminerend
© Bert Baeyens
Voorbeelden
 Verplichting om voor de uitvoering van de opdracht langdurig
werklozen aan te werven
 Voorzien in opleidingsacties voor werklozen of jongeren
 Aanwerven van een groter aantal gehandicapten dan bij wet
voorgeschreven
 …….
© Bert Baeyens
Basisconventies IAO





Conventies n° 29 (1930) en 105 (1957) – over
verbod op dwangarbeid;
Conventie n° 87 (1948) – over de syndicale vrijheid
en de bescherming van de syndicale rechten;
Conventie n° 98 (1949) – over de vrijheid van
vereniging en collectieve onderhandelingen;
Conventies n° 100 (1951) en 111 (1958) – over
gelijkheid van verloning, over de discriminatie
(tewerkstelling en beroep);
Conventies n° 138 (1973) en 182 (1999) – over de
minimum leeftijd en de ergste vormen van
kinderarbeid.
© Bert Baeyens
Voorbeelden
 Tewerkstellingspargaraaf:

OCMW Middelkerke
 ILO: linnen behandeling voor de
instellingen (3 jaar)

OCMW Lokeren
 Duurzaam personeelsbeleid

Stad Gent
© Bert Baeyens
Moeilijkheden
 Tijdens de gunningsprocedure

Hoe nagaan dat de offerte in dit domein
geen boutade is?
 Tijdens de uitvoering van de opdracht,
 Hoe de uitvoering controleren en
verzekeren
 Hoe optreden bij niet-naleven?
 Zie
leidraad sociale criteria in
overheidsopdrachten
© Bert Baeyens
Nutssector
 KB 10 januari 1996





Voorbehouden opdrachten
Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden
Gunningscriteria
Mogelijkheden erkenningsregeling
…
© Bert Baeyens
Marktonderzoek
 Cruciaal
 Aanbod
 Bekwaamheid, capaciteit
 Beschikbaarheid
 Erkenning voor overheidsopdrachten voor werken
 Ervaring met procedures overheidsopdrachten
 Haalbaarheid van bijzondere voorwaarden
 Kleine ondernemingen
© Bert Baeyens
Aankondiging van opdracht
III.2.4 Voorbehouden opdrachten (indien van toepassing)
ja
neen
De opdracht is bestemd voor sociale werkplaatsen
De uitvoering van de opdracht is beperkt in het kader van programma's voor beschermde arbeid
III.1.4 Ander bijzondere voorwaarden voor de uitvoering van de opdracht (indien van toepassing)
ja
neen
Zo ja, beschrijving van de bijzondere voorwaarden
...........................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................
© Bert Baeyens
Evaluatie van de offertes
 Het onderzoek en de evaluatie van de
offertes verloopt volgens het volgende
schema:





Het onderzoek van het toegangsrecht;
De kwalitatieve selectie;
Het onderzoek van de vormelijke en inhoudelijke
regelmatigheid met inbegrip zonodig van het onderzoek
naar de abnormaliteit van de prijzen;
Het uitvoeren van de vereiste verbeteringen;
De evaluatie op basis van de gunningscriteria.
© Bert Baeyens
Evaluatie
van
de
offertes
Voorbehouden opdrachten
Toegangsrecht
Kwalitatieve
Selectie
Onderzoek
Vormelijke Regelmatigheid en
inhoudelijke regelmatigheid
Evaluatie
gunningscriteria(um)
Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden
© Bert Baeyens
Abnormale prijzen
 De preciseringen kunnen verband houden met





….
….
….
De naleving van de bepalingen inzake
arbeidsbescherming en arbeidsvoorwaarden die gelden
op de plaats van uitvoering van de opdracht
De eventuele ontvangst van staatssteun door de
inschrijver
© Bert Baeyens
Uitvoering
 Vermits de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden een
essentieel element zijn van de overeenkomst, is het
evident dat de uitvoering ervan ook nauwgezet wordt
gecontroleerd, en het niet conform uitvoeren ervan wordt
gesanctioneerd
 Nagaan uitvoering verplichtingen aannemer



Prijsherzieningen: art 6 AUR
Artikel 12 van de wet
Aannemer moet sociale en fiscale verplichtingen
naleven en doen naleven door de eventuele
onderaannemers
© Bert Baeyens
Tips




Marktonderzoek
Kies de juiste procedure!
Maak gebruik van flankerende maatregelen indien mogelijk
Kies de geschikte opdrachten: Mik op arbeidsintensieve
werken, leveringen of diensten
 Creative solution design
 Sommige opdrachten hebben sowieso een lokaal karakter qua
uitvoerend personeel en kunnen dus een grote lokale sociale
impact hebben


Typische nabijheidsdiensten
Vb Schoonmaak, catering, fietsherstelling
 Durf over de grenzen van de gemeente te kijken
 Zet de lokale diensteneconomie in
 Zorg voor intern draagvlak en communiceer de resultaten
© Bert Baeyens
Nuttige links
 http://www.vvsg.be/economie_en_werk/Pages/Maatschappelijk
_Verantwoord_Ondernemen.aspx


Leidraad sociale criteria
Contactpersoon : Pieter Van Sande (stafmedewerker VVSG)
 http://www.antwerpen.be/eCache/BTH/330.cmVjPTgwMDA1MD
I.html


Tewerkstellingsprojecten
Contactpersoon: Brecht Lootens ( Werk en economie Antwerpen)
 http://www.eengoedezaak.be/pdf/Stad%20Gent%20-
%20Informatie%20subsidie%20duurzaam%20ondernemen.pdf


Project duurzaam onderneming investors in people
Contactpersoon: Mieke Pieters
 …..
© Bert Baeyens