een nuchtere kijk op de omega 3 – vetzuren

JULI-
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Schaartjes in je buik
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Enkele maanden terug hebben de kinderen tussen 6 en 12
jaar via de BVSM een heel leuk boekje over Creon
ontvangen. In dit boekje vertellen Robin en zijn vriendje
Pebs waarom je Creon moet nemen als je mucoviscidose
hebt. Dit verhaaltje werd geschreven in samenwerking met
de diëtisten van de Belgische mucocentra en
revalidatiecentra. Hopelijk hebben jullie het reeds gelezen.
Mochten er zaken in staan die toch niet helemaal duidelijk
zijn voor jullie, of hebben jullie andere opmerkingen, laat
het ons gerust weten bij jullie volgende consultatie.
AUGUSTUS 2005
Kiwi, de kaviaar onder het fruit.
Het aanbod aan fruit is nooit zo groot als in de zomer. Perziken, nectarines, aardbeien,
pruimen in verschillende kleuren, kersen, krieken, ananas, frambozen, braambessen, rode
besjes, …: heerlijk geurend en sappig als ze rijp zijn, lekker in een fruitsla of op een
fruitbrochette, bij ijs en pannenkoeken, met een chocoladesausje, een beetje slagroom … En
waarom eens niet op de barbecue?
Toch willen we hier één bijzondere fruitsoort in het licht stellen: de kiwi.
De kiwi vindt zijn oorsprong in China en heette toen ‘Chinese kruisbes’. In Nieuw-Zeeland is
de naam veranderd in kiwi. De vrucht heeft zijn naam te danken aan de kiwivogel, een
loopvogel in Nieuw-Zeeland, wiens ronde lichaam bedekt met bruine veertjes met enige
verbeelding lijkt op de kiwivrucht.
Kiwi´s zijn het ganse jaar door verkrijgbaar: van mei tot december worden ze in grote
hoeveelheden aangevoerd uit Nieuw-Zeeland, van december tot maart uit Frankrijk,
Griekenland, Italië, en daarna tot en met mei uit Chili. De Nieuw-Zeelandse kiwi wordt nog
altijd als de lekkerste beschouwd, er worden dan ook jaarlijks 2,2 miljard kiwi´s vanuit NieuwZeeland naar meer dan 70 landen verscheept.
Er bestaan twee soorten, deze met groen vruchtvlees en de gele variëteit. Het vruchtvlees van
de gele is iets steviger en zoeter dan van de groene kiwi. Kiwi´s kunnen geschild en in
schijfjes gesneden worden of worden vaak ook in twee helften gesneden en uitgelepeld. De
kiwi ziet er ook heel decoratief uit met zijn grasgroen vruchtvlees, een witte kern en zwarte
pitjes.
Kiwi´s zijn niet alleen lekker, maar ook heel gezond. Uit studies blijkt immers dat kiwi´s zeer
rijk zijn aan verschillende belangrijke voedingsbestanddelen. Het gaat om de anti-oxidanten
vitamine C, vitamine E en carotenoïden. Anti-oxidanten zijn als het ware kleine soldaatjes die
ons lichaam kunnen beschermen tegen aanvallen van sommige gifstoffen en infecties. In een
kiwi zit bijvoorbeeld ongeveer dubbel zoveel vitamine C als in een sinaasappel.
Daarnaast bevat de kiwi in vergelijking met andere hier veel gebruikte fruitsoorten ook veel
kalium (enkel bananen brengen meer kalium aan).
Bovendien zitten er ook veel voedingsvezels in kiwi. Op die manier kan kiwi zorgen voor een
vlotte stoelgang.
Tips:
-
Koop kiwi´s als ze nog stevig zijn en laat ze rijpen in een fruitmand, bij
omgevingstemperatuur.
Als je je kiwi iets langer wil bewaren, kan je hem het beste in de koelkast leggen,
gescheiden van ander fruit. Onrijpe kiwi´s kan je zo 1 tot 2 weken bewaren.
Een kiwi is klaar om te eten als je hem zachtjes met je vinger kan indrukken.
1
-
-
-
De gele kiwi is iets minder lang houdbaar dan de groene. Bewaar deze dan ook het
liefst in de koelkast. Als je de kiwi dan direct opeet als die uit de koelkast komt, is deze
ook nog extra lekker.
Een kiwi is makkelijk mee te nemen naar school of het werk als tussendoortje, of bij de
boterham. Je kan hem thuis reeds halveren, de twee helften opnieuw tegen elkaar
leggen en in wat aluminiumfolie rollen. Je hoeft dan nog enkel een klein lepeltje mee te
nemen zodat je in de loop van de dag je kiwi kan uitlepelen.
Er bestaan tal van recepten met kiwi. Kijk maar eens op het internet. Een kiwi doet het
uitstekend in fruitsla, kwarktaart, diverse andere desserten, zelfs kiwi-soep is mogelijk,
en ook met vis, scampi`s, varkensvlees, kip, … kan kiwi gecombineerd worden.
Besluit: kiwi is een zeer interessant stukje fruit. Eén kiwi (gemiddeld 70 g) levert genoeg
vitamine C om onze dagelijkse behoefte te dekken. Uiteraard mogen we niet vergeten om ook
andere fruit- en groentesoorten te eten.
MOGELIJKE ROL OMEGA 3 - VETZUREN
Het laatste jaar werd er tijdens de consultaties flink de nadruk gelegd op het gebruik van
koolzaadolie en vette vis. Via deze voedingsmiddelen is het mogelijk om voldoende Omega 3
– vetzuren aan te brengen. In dit artikel wordt nog eens het belang van vetten benadrukt en
de mogelijke rol van Omega 3 – vetzuren bij mucoviscidose.
Vetten
Verzadigde vetzuren
Onverzadigde vetzuren
Enkelvoudig onverzadigde
vetzuren
Omega 9 - vetzuren
Meervoudig onverzadigde
vetzuren
Omega 6 - vetzuren
Omega 3 - vetzuren
Soorten vetten
In onze voeding bestaan er twee groepen van vetten: de verzadigde (dierlijke) vetten en de
onverzadigde (plantaardige) vetten. De dierlijke vetten treffen we aan in vlees,
zuivelproducten (melk en kaas) en gebak. De plantaardige vetten vinden we hoofdzakelijk
terug in oliën. Deze groep kan nog eens verder worden onderverdeeld in enkelvoudig- en
meervoudig onverzadigde vetzuren. Het Omega - 9 vetzuur, met in het bijzonder oliezuur,
heeft een cholesteroldalende werking. Samen met de Omega3- en Omega6 vetzuren, vormt
het Omega9 vetzuur de groep van de essentiêle vetzuren. Het zijn vetzuren die niet door ons
lichaam kunnen worden aangemaakt.. Daarom is het belangrijk dat we voldoende van deze
vetzuren opnemen via de voeding. Onze voeding brengt voldoende Omega 6 – vetzuren en te
weinig Omega 3 – vetzuren aan. De Omega 3 – vetzuren bestaan uit het basisvetzuur alfalinoleenzuur en de visvetten EPA en DHA. De groep van de Omega 6 – vetzuren bevat het
basisvetzuur linolzuur en het daaruit afgeleide vetzuur arachidonzuur (AA).
2
Functies essentiële vetzuren
Eén van de pionierwerken over de functies van de Omega 3 – vetzuren was een studie bij de
Groenlandse Inuït (Eskimo). De wetenschappers Bang en Dyerberg stelden vast dat er in
Groenland geen enkele Eskimo stierf ten gevolge van hart- en vaatziekten. Na verder
onderzoek bleek dat de Omega 3 – vetzuren, meer bepaald de visvetzuren (EPA en DHA) aan
de basis lagen voor dit verschijnsel. In verschillende studies werd het gunstig effect (daling
van het triglyceridengehalte, verminderde kans op trombose en plotse dood ten gevolge van
ischemisch hartaanval, ontstekingsremmende werking en een vermindering van
hartritmestoornissen) van Omega 3 – vetzuren bij hart- en vaatziekten aangetoond.
De ontstekingsremmende werking van deze visvetzuren is een interessante functie.
De doeltreffendheid van visolie werd bestudeerd in verschillende ontstekingsziekten
waaronder reumatoïde artritis, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, psoriasis, mucoviscidose en
astma. Studies voor elk van deze aandoening rapporteerden klinische voordelen. Alleen voor
reumatoïde artritis bestaan krachtige bewijzen van enig voordeel.
Bij mucoviscidose is de kans op een tekort aan essentiële vetzuren groot doordat de vetten
moeilijker worden opgenomen en de energiebehoefte is verhoogd. In een voeding voor
mucoviscidose speelt een voldoende aanbreng van vetten een zeer belangrijke rol. Niet alleen
omdat ze energie en vetoplosbare vitaminen leveren, maar ook de essentiële vetzuren
(Omega 6 en Omega 3).
Het is niet alleen belangrijk dat er meer producten rijk aan Omega 3 – vetzuren worden
geconsumeerd, maar dat ze ook in een goede verhouding tegenover Omega 6 – vetzuren
worden ingenomen. In verschillende studies werd er aangetoond dat het gewicht voor lengte
positief evolueert door de Omega 6 – vetzuren en de longfunctie verbeterd door voldoende
Omega 3 – vetzuren. De ideale verhouding Omega 6/Omega 3 is nog niet bepaald.
Besluit!!!!!!!!!
Er is nog veel onderzoek nodig om de functie van de essentiële vetzuren bij mucoviscidose te
bepalen. Er zijn al resultaten van kleinschalige onderzoeken die wijzen op eventuele voordelen
van een verhoogde aanbreng van Omega 3 - vetzuren. Daarom is het belangrijk om reeds de
voeding aan te passen. Gebruik iedere dag een olie rijk aan Omega 3 – vetzuren
(koolzaadolie, lijnzaadolie, walnotenolie of sojaolie). Neem zeker twee maal in de week vis,
waarvan minimum éénmaal vette vis. Voorbeelden van vetten vis zijn zwaardvis, zalm,
heilbot, paling, haring en sprot. Noten, vooral walnoten, zijn ook rijk aan de onverzadigde
vetzuren en bevatten een kleine hoeveelheid Omega 3 – vetzuren. Gebruik ze als
tussendoortje of bij een slaatje. Om van het voordeel van deze Omega 3 – vetzuren te kunnen
genieten is belangrijk dat er bij de maaltijd en tussendoortjes voldoende Creon wordt
ingenomen. Groene groenten zoals postelein en spinazie bevatten ook een kleine hoeveelheid
DHA. Gebruik daarom regelmatig groenten. Voeg bij de warme groenten een scheut
koolzaadolie en gebruik bij rauwe groenten een vinaigrette of mayonaise op basis van een olie
rijk aan Omega 3 – vetzuren.
Indien je vragen hebt, kan je ons altijd bereiken op onderstaande nummers:
Marleen Genetello
Dimi Declercq
09/240 28 42
09/240 65 04
3
WAT GAAN WE ETEN VANDAAG?
Zomers slaatje van zalmdobbelsteentjes met kiwi
Deze frisse salade is zeer lekker als voorgerechtje of bij de boterham. Bovendien werden
ingrediënten gebruikt die in bovenstaande tekststukjes werden besproken (zalm, koolzaad- en
walnootolie voor de aanbreng van de goede Omega – 3 – vetten, en kiwi levert vooral veel
vitamine C).
Ingrediënten voor 4 personen:
- enkele blaadjes sla - 400 g cherrytomaatjes - 6 kiwi´s - 2 rode uien
- 2 gele paprika´s - 1 bosje verse koriander - ½ bosje lente-uitjes
- 600 g zalmfilet - 1 eetlepel citroensap - zout en peper - 2 eetlepels koolzaadolie
Voor de dressing:
- 4 eetlepels sinaasappelsap - 4 eetlepels kokosmelk (meestal in blik verkrijgbaar)
- 2 eetlepels citroensap - 1 eetlepel walnootolie - zout en peper - snuifje suiker
Bereiding:
Was de slablaadjes en dep ze droog.
Was de cherrytomaatjes en halveer ze. Schil de kiwi´s en snij in schijfjes. Pel de ui en snij in
ringen. Was de paprika´s, halveer ze, verwijder de zaadlijsten en snijd in blokjes.
Was de koriander, dep droog en trek de blaadjes van de steeltjes.
Maak de lente-uitjes schoon, was en snij in schuine ringetjes (zowel groene als witte
gedeelte). Schik al deze groenten decoratief op borden.
Was de zalmfilets, droog ze met wat keukenpapier; snij in dobbelsteentjes of grove repen en
besprenkel met citroensap, peper en zout. Bak 5 tot 10 minuten in de hete olie en voeg aan
de salade toe. Meng de ingrediënten voor de dressing en giet over de salade.
Dien op met sneetjes stokbrood, focaccia brood of ciabatta voor een voorgerechtje. Of als
hoofdgerecht: met koude gekookte spirelli, waarover ook wat extra dressing wordt gegoten,
en met wat vers geraspte parmezaanse kaas. Smakelijk!
Niet vergeten: je hebt Creon nodig voor de vertering van de vetten in de vis, het
bereidingsvet, de dressing en de parmezaan.
Hoe kan je ons bereiken ?
Kinderkliniek 0k5
Gastro-enterologie
Prof. Dr. Robberecht - Dr. Van Biervliet
Pneumologie
Prof. Dr. De Baets - Dr. Van Daele - Dr. Schelstraete - Dr. Haerynck
Endocrinologie: Prof. Dr. Craen
Volwassenen
Pneumologie 7k12: Prof. Dr. Joos
Gastro-enterologie 1k12 : Dr. Van Vlierberghe
Endocrinologie 9k12 : Dr. Giri
Verpleegkundigen : Marleen Vanderkerken 09/240 24 12 en Ann Raman 09/240 51 26
Kinesiste
: Linda Mahieu 09/240 63 74
Sociaal verpleegk. : Griet Serras 09/240 24 08
Diëtisten
Psychologe
: Marleen Genetello 09/240 28 42 en Dimitri Declercq 09/240 65 04
: Marleen Theunis 09/240 24 65
Web-site: www.mucogent.be
4
5