Twee verhalen

De vergrendelde
democratie
Hendrik Vuye
Universiteit Namen
FUNDP de Namur
Twee verhalen
 V-verhaal
 Een aaneenschakeling van kleine en grote
overwinningen
 F-verhaal
 Voortdurend versterken van de positie van de
Franstaligen in de federatie België
FUNDP de Namur
Een onmogelijke Staat
 1830: de Belgische revolutie
 Art. 23 Grondwet 1831 "L'emploi des langues
usitées en Belgique est facultatif; il ne peut être réglé
que par la loi, et seulement pour les actes de
l'autorité publique et pour les affaires judiciaires"
FUNDP de Namur
Taalvrijheid in de praktijk
 Besluit Voorlopige regering 16 november 1830 en Wet 19
september 1831: alleen de in het Frans gepubliceerde
wetteksten hebben rechtskracht
 Besluiten Voorlopige regering 16 en 27 oktober 1830: het
Frans is de taal van het militair bevel
 Besluit Voorlopige regering16 november 1830: men mag in
het Vlaams pleiten, maar dan wel uitsluitend indien alle
betrokkenen -rechter, advocaten en Openbaar Ministeriedeze taal machtig waren
FUNDP de Namur
De zaak Schoep
 Cass. 12 mei 1873: "… il faut que l'avocat parle, devant la
juridiction qu'il a mission d'éclairer, la langue que
comprennent tous ceux qui sont préposés à cette juridiction"
 Cass., 19 mei 1873 : "Qu'il faut … admettre que si le citoyen
a incontestablement le droit de se servir, pour faire une
déclaration de naissance, de l'une de ces langues,
l'administration communale … doit jouir du même droit pour
dresser l'acte qui constate cette déclaration"
FUNDP de Namur
La Belgique de 1830
 Charles Rogier in 1832 aan Minister Raikem: "Les premiers
principes d’une bonne administration sont basés sur l’emploi
exclusif d’une seule langue et il est évident que la seule
langue des Belges doit être le français. Pour arriver à ce
résultat, il est nécessaire que toutes les fonctions, civiles et
militaires, soient confiées à des Wallons et des
Luxembourgeois; de cette manière, les Flamands, privés
temporairement des avantages attachés à ces emplois,
seront contraint d’apprendre le français et l’on détruira ainsi
peu à peu l’élément germanique en Belgique"
FUNDP de Namur
Drie generaties taalwetten
 Drie generaties taalwetten

Gelijkheidswet (1898)
jaren 30: “streektaal is voertaal”, met veranderlijke
taalgrens
jaren 60: taalgrens met vast karakter

1967: Grondwet in het Nederlands


FUNDP de Namur
1962-63: Taalgrens
 1962: vastleggen van de taalgrens
 1963: Brussel blijft beperkt tot de 19 gemeenten
 4 taalgebieden
FUNDP de Namur
 Taalgrens met gaatjes
 BHV (art. 3 Bestuurstaalwet)
 Gevolgen:


Oordeel Gaston Eyskens
Ontstaan FDF
FUNDP de Namur
 V-verhaal:
 Taalgrens is vastgelegd
 F-verhaal:
 Het is geen staatsgrens
 "le droit des gens" staat in de
Taalwetgeving ingeschreven
FUNDP de Namur
 Taalgrens zorgt deels voor pacificatie
 Waar wel, waar niet … en waarom niet?
 "une erreur historique et géopolitique?"
FUNDP de Namur
Eerste Staatshervorming
1970
 V-verhaal
 Betonnering van de taalgebieden
 3 cultuurgemeenschappen
 Brusselse agglomeratie


Eerste akkoord over Brussel
Onderhandelingsas
FUNDP de Namur
 F-verhaal
 Bruxelles: ville francophone

Les faux flamands du FDF
 "les entités fédérées"
 Gewesten of Wet Terwagne ?
 Bijzondere wetten
FUNDP de Namur
 Paritaire ministerraad
 Alarmbelprocedure: een grendel?
 Hoorzitting
Kamer legislatuur 1992-93
 "Een lid (Mevr. Aelvoet) sluit zich bij laatstgenoemd
standpunt aan: het luiden van de alarmbel in een
periode van lopende zaken impliceert een onmiddellijke stopzetting van de behandeling van het voorstel"
 Aangenomen met 159 ja en 2 onthoudingen !!!
FUNDP de Namur
 Besluit:
 Grendelgrondwet of niet ?
 Twee verliezers ?
 Stapelfederalisme
FUNDP de Namur
 1974: Steenokkerzeel – eerste dialoog van
gemeenschap tot gemeenschap
 Splitsing van de unitaire partijen
 1977-78: het Egmontpact
FUNDP de Namur
Tweede Staatshervorming
1980
 V-verhaal
 3 Gemeenschappen


Raad + Executieve
Culturele en persoonsgebonden materies
 2 Gewesten
 Arbitragehof
FUNDP de Namur
 F-verhaal
 Arbitragehof is paritair
Een bijkomend onderhandelingsforum
 LLB – 5 oktober 2010: interview voorzitter Paul
Martens
"belgitude juridictionnelle"
"une jurisprudence transcendentale"

FUNDP de Namur
 Belangenconflicten tussen wetgevende
vergaderingen (art. 32 GWHI)



Termijn: 60 + 30 + 30 = …. 269 ?
Overlegcomité (
Alarmbel)
Onevenwicht
 Vl:
Vlaams Parlement
 Fr: Parlement Franse Gemeenschap, Waals Parlement,
Parlement Brusselse Hoofdstedelijk Gewest, Vergadering
Cocof en Parlement Duitstalige Gemeenschap
FUNDP de Namur
 Belangenconflicten tussen regeringen (art. 32
GWHI)



Tegen beslissing of ontwerp van beslissing
Overlegcomite
Termijn 60 dagen
FUNDP de Namur
 Besluit: Belgische rekenkunde
 Kamer: 88 = 62
 Senaat: 41 = 29
FUNDP de Namur
Derde Staatshervorming
1988-89
 V-verhaal
 Onderwijs wordt gemeenschapsbevoegdheid
 Brusselse Hoofdstedelijk Gewest






Geen volwaardig Gewest
19 gemeenten
Machtspariteit
3 gemeenschapscommissie
Ordonnanties
Taalgroepen, alrmbel, …
FUNDP de Namur
 F-Verhaal
 "une région à part entière"
 Franstalige meerderheid
 Betonnering faciliteiten
 Communautaire pacificatiewet
FUNDP de Namur
Vierde staatshervorming
(1993)
 V-verhaal
 Art. 1 GW: federale staat
 Meer bevoegdheden deelstaten
 Verdragen
 Constitutieve autonomie
 Rechtstreekse verkiezing deelstaatparlementen
FUNDP de Namur
 F-verhaal
 "geld voor bevoegdheden"
 BHV blijft gehandhaafd voor federale verkiezingen
 Cocof: een vierde gemeenschap !!!



Parlement francophone bruxellois
Ministre-président du collège de
la Cocof
Het evenwicht van '89 is zoek !!!
FUNDP de Namur
Vijfde staatshervorming
2001
 V-verhaal
 Beperkte fiscale autonomie
 Gewesten bevoegd voor locale besturen, landbouw
en buitenlandse handel
 Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
 17
zetels op 89 in Parlement
 5 bijkomende leden VGC – vernietigd door GwHof
FUNDP de Namur
 F-verhaal
 "geld voor bevoegdheden"
 Dubbele meerderheid te Brussel wordt getemperd
(o.a in GGC)
 = verder afbouwen van machtspariteit
 Wat rest er nog ?
 Verkiezen regering, bekrachtigen ordonnanties, …
FUNDP de Namur
En wat na 13 juni 2010 ?
 Twee spoken hangen boven de onderhandelingen
 Het bijna-akkoord van 2005
 De voorstellen Dehaene van april 2010
 Opletten met de onderhandelingsas
FUNDP de Namur
 Federale Staat is vergrendeld
 Belang art. 35 Grondwet
 Einde van de verzuiling ?
FUNDP de Namur
 Wat met Brussel ?
 Machtspariteit is bijna afgebouwd
 "Brusselse Vlamingen" of "Brusselse
Nederlandstaligen" ?
FUNDP de Namur
Taalwetgeving: twee maten,
twee gewichten
 Quid afdwingbaarheid taalwetgeving te Brussel ?
FUNDP de Namur
 Enorme diabolisering
 Le Soir
"Voici l’idée – elle est simple et c’est la seule qui puisse nous
tirer d’affaire. Petit a : convoquer la N-VA au port d’Ostende. Et
quand on dit N-VA, c’est toute la N-VA : président, viceprésidents, secrétaire général, trésorier, sénateurs, députés,
élus régionaux, élus communaux, élus provinciaux, présidents
des sections locales, militants, sympathisants, électeurs. Petit b :
embarquer tout ça dans un cargo et l’emmener au milieu de
l’Atlantique. Petit c : couler le rafiot. Et si quelqu’un a une
meilleure idée, qu’il la fasse connaître"
FUNDP de Namur
Stoorzenders !
RTL, RTBF, …
VRT, VTM, …
FUNDP de Namur