Voortplanting-les6-geboorteregeling Tom Mortier
advertisement
1.2.7 Geboorteregeling 1 Waarom? Universeel mensenrecht om kinderen te krijgen Universeel mensenrecht om aan geboorteplanning te doen Een vrouw is elke cyclus slechts enkele dagen vruchtbaar → 3 à 4 % kans dat één enkele gemeenschap leidt tot bevruchting Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen 2 Technieken om de vruchtbaarheid te bevorderen ~ 10% paren met vruchtbaarheidsproblemen A Kunstmatige inseminatie • bij stoornissen in de zaadcelvorming • concentraat van zaadcellen aanmaken • vrouw kunstmatig bevruchten B Hormonale oplossingen • bij stoornissen in menstruele cyclus • toediening van hypofysehormonen → FSH & LH-productie Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen C In-vitrofertilisatie • bij problemen aan eileiders, ovulatiestoornissen, sterilisatie of verminderde vruchtbaarheid van de man • aantal eicellen uit de gestimuleerde eierstokken gehaald en in een petrischaaltje samengebracht met zaadcellen • bevruchte eitjes worden terug in de baarmoeder geplaatst • 30 à 40 % slaagkans Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen C In-vitrofertilisatie (vervolg) 1. Stimuleren van de rijping van de eicel Vrouw behandelen met hormonen (FSH) → eierstokken aanzetten om meer cellen tegelijk te laten rijpen Rijping eicel bepalen door • meten hoeveelheid hormonen in het bloed • echo’s maken om te zien of eicel rijp is 2. Follikelpunctie Vroeger via kijkoperatie Nu via echoscopie via de vagina Eicellen via buisje opgezogen Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen C In-vitrofertilisatie (vervolg) Microscopisch beeld van eicel en voedende cellen. eicellen in cultuurplaten herbergen Natuurwetenschappen eicellen uit follikelvocht eicellen in broedstoof Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen C In-vitrofertilisatie (vervolg) 3. De bevruchting Eicellen 5-6 uur rijpen in kweekmedium Zaadcellen: • buitenste laag verwijderen • selecteren op beweeglijkheid • toevoegen aan rijpe eicellen Na 20-24 uren versmelting van beide kernen Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen Opmerking! ICSI (intracytoplasmatische sperma-injectie ) Zaadcel rechtstreeks geïnjecteerd in de eicel. Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen 4. Groei van het embryo en terugplaatsing in de baarmoeder Zygote gaat delen → klompje cellen Na 48 uur: 'kaalmaken' van het embryo & selecteren op hun kwaliteit Embryo naar bovenkant van baarmoeder gebracht (zoals bij normale zwangerschap) Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen 3 Technieken om vruchtbaarheid af te remmen A Barrièremiddelen Bij de man: het condoom Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen A Barrièremiddelen (vervolg) Bij de vrouw: het diafragma of pessarium Een koepeltje uit dunne rubber voorzien van zaaddodend middel die baarmoederhals bedekt zodat sperma niet kan binnendringen Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen A Barrièremiddelen (vervolg) Bij de vrouw: het vrouwencondoom Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen A Barrièremiddelen (vervolg) Bij de vrouw: het spiraaltje Apparaatje dat in de baarmoeder wordt ingebracht door arts (Intrauterine device) Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen A Barrièremiddelen (vervolg) Zaaddodende middelen Zaadcellen worden ter plaatse (in de schede) gedood Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen B Hormonale middelen De pil Bevat een hoeveelheid kunstmatige vrouwelijke hormonen (oestrogeen, progesteron) Inwerking op negatieve feedback systeem Oestrogenen zorgen ervoor dat geen FSH- LH wordt geproduceerd Geen eicelrijping Geen ovulatie Gewijzigd baarmoederslijmvlies door progesteron Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen De monofasische combinatiepil (Pincus-pil) = oestrogenen = progestagenen Gedurende 21 dagen elke dag 1 pil. Pilvrije periode van 7 dagen → bloeding Elke pil bevat zelfde hoeveelheid oestrogenen & progestagenen Contraceptie-effecten: • remming ovulatie • verandering baarmoederslijmvlies (eitje kan moeilijker innestelen) • afscheiding ter hoogte van baarmoederhals verandert (zaadcellen kunnen moelijker opstijgen) Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen De sequentiële pil of bifasische combinatiepil = oestrogenen = progestagenen Twee soorten pillen: 1ste 14 dagen – oestrogenen Restererende 7 dagen – oestrogenen & progestagenen Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen De minipil = kleine hoeveelheid progestageen Elke dag & ononderbroken ingenomen (geen pilvrije week) Verandering van baarmoederslijmvlies: • maakt slijmprop in baarmoederhals ondoordringbaar • verandert baarmoederslijmvlies zodat eitje zich moeilijker kan innestelen • verandert beweeglijkheid van eileiders zodat eitje later dan normaal innestelt Geen menstruatie meer. Vaak genomen in combinatie met borstvoeding. Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen Is de minipil dan even betrouwbaar als de monofasische combinatiepil en de sequentiële pil? Motiveer waarom? De eicelrijping vindt plaats (FSH wordt nog steeds geproduceerd). Omdat het werkingsmechanisme van de minipil vooral berust op een secundaire actie (verhinderen dat de zaadcellen bij de eicel kunnen komen) is het logisch dat dit middel ook minder betrouwbaar is wat bewezen wordt door klinische proeven. Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen De prikpil 3 of 6 maandelijks inspuiting in spierweefsel Grote dosissen progestagenen Hormoonstaafje of implantaat Klein dun staafje met progestagenen wordt onder de huid aan de binnenkant van de bovenarm ingebracht Blijft drie jaar zitten Voor vrouwen die vaak vergeten tabletten in te nemen of die te laat innemen en voor vrouwen die geen oestrogenen kunnen verdragen. Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen De noodpil of morning-afterpil Twee pillen in 72 uur (= 3 dagen) Grote hoeveelheden oestrogeen die gaan beletten dat het eventueel bevrucht eitje zich in de baarmoederwand zal innestelen www.sensoa.be Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen C Heelkundige middelen Sterilisatie van de vrouw - Stuk uit iedere eileider weggeknipt - Vrije uiteinden afgebonden of dichtgesmolten Gevolg! • Weg voor eicel & zaadcel onderbroken ! Geen bevruchting • Eicel valt in buikholte & wordt vernietigd • Maandstonden normaal Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen Sterilisatie van de man - Stuk uit zaadleider weggeknipt - Vrije uiteinden afgebonden Gevolg! • Onveranderd libido & potentie • Zaaduitstorting bestaat enkel uit zaadvloeistof Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen D Periodieke onthouding of natuurlijke methode Gemeenschap vermijden rond het moment van de eisprong Kalendermethode Zeer onbetrouwbaar vermits menstruatiecyclus bij een vrouw varieert! Berekening steunt op de datum van de volgende maandstonden = onbekende Eicel overleeft 24 uur en zaadcellen gemiddeld 72 uren Temperatuurmethode Net na eisprong verhoogt lichaamstemperatuur (0,4 ~ 0,8°C) Baarmoederhalsslijmmethode Enkele dagen voor de eisprong verandert de kwaliteit van het slijm in de baarmoederhals. Lezen! Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen 4 Hoe veilig? Pearl-index: geeft aan hoeveel zwangerschappen er optreden als een bepaalde methode door 100 vrouwen gedurende 1 jaar toegepast wordt. Betrouwbaarheid Kunstmatige methode Natuurlijke methode Pearl-index Zeer betrouwbaar Pil Prikpil Spiraal met hormonen Sterilisatie <1 <1 <1 <1 Goed betrouwbaar Spiraal zonder hormonen Minipil Condoom met zaaddodend middel 1-3 1-3 1-3 Betrouwbaar Diafragma met zaaddodend middel Condoom zonder zaaddodend middel Zaaddodende middelen Onbetrouwbaar Natuurwetenschappen Temperatuurmethode 3-5 3-5 9-10 Kalendermethode Billingsmethode Evolutie en informatieoverdracht 15-35 15-35 Tom Mortier Ursulinen Mechelen Nuttige websites http://www.sensoa.be/index.php http://www.gezondheid.be/ http://www.methodsofcontraception.com/pil.htm http://www.kuleuven.be/gezondheid/preventie/dossiers/vrijen/index.htm Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom Mortier Ursulinen Mechelen
