Zuivelproducten en yoghurt: minder of meer - Medi

GENEESKUNDE
Zuivelproducten en yoghurt:
minder of meer
consumeren?
Dr. S. Maupertuis
Onlangs organiseerden de Belgian Bone Club en de Belgische Vennootschap voor Menopauze onder
het voorzitterschap van prof. Reginster (ULg) en prof. Rozenberg (ULB-VUB) en met de steun van het
Instituut Danone, een symposium waarin internationaal gerenommeerde experts aan de hand van de laatste
wetenschappelijk gevalideerde onderzoeken debatteerden over de gezondheidsimplicaties die gepaard gaan
met de consumptie van zuivelproducten. Naast de gezondheidsvoordelen van een evenwichtige consumptie
van zuivelproducten stond ook de economische impact centraal.
Weg met die valse geruchten!
Terwijl melk en zuivelproducten vroeger de hemel werden ingeprezen, worden ze thans met de vinger gewezen en de consumptie − vooral dan van melk − gaat gestaag achteruit. Op basis van talrijke gevalideerde onderzoeken toont dr. Jean-Michel
Lecerf van het Institut Pasteur te Lille nu aan dat dergelijke
achterdocht nergens voor nodig is. Integendeel, te weinig melk
drinken is juist gevaarlijk voor de gezondheid. De synergetische werking van melk en zuivelproducten in het kader van
een evenwichtige voeding is belangrijk om het risico op het metabool syndroom, diabetes type 2 en cardiovasculaire en cerebrovasculaire aandoeningen te beperken, maar ook ter preventie van diverse chronische aandoeningen (in combinatie met
andere factoren): osteoporose, sarcopenie, darmkanker…
Omgekeerd zijn zuivelproducten niet verantwoordelijk voor
bijvoorbeeld nierstenen, artrose of artritis, osteoporose, inflammatoire darmziekten, acne of multiple sclerose. Wat hun rol
in het ontstaan van prostaatkanker betreft, besluit het laatste
rapport van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds dat er geen
verband bestaat tussen de consumptie van zuivelproducten in
normale hoeveelheden en prostaatkanker; enkel hoge dosissen
(meer dan 2g calcium/dag) kunnen leiden tot een matige toename van het risico op prostaatkanker; een dergelijke consumptie
is echter veel meer dan wat in onze contreien daadwerkelijk
wordt geconsumeerd.
MS8239N
Aantal gevallen van lactose-intolerantie
overschat
Zuivelproducten worden vaak met de vinger gewezen wegens de
mogelijke lactose-intolerantie. “Welnu”, verklaart Dr. Lecerf,
“volledige intolerantie voor lactose komt vooral voor in
MEDI-SFEER 443
Een evenwichtige consumptie van
zuivelproducten doet het risico
op darmkanker met 15 tot 20%
dalen; een dergelijke consumptie
wordt niet significatief gelinkt
aan een toename van het risico
op andere vormen van kanker,
zoals prostaatkanker.
bepaalde gebieden van Azië en Afrika, en nooit voor de leeftijd
van 2 jaar.” Lactose-intolerantie na het spenen mag dan wel de
norm zijn geweest bij de mens zo’n 6.000 tot 10.000 jaar geleden, maar geleidelijk aan hebben verschillende genmutaties
ervoor gezorgd dat bepaalde bevolkingsgroepen, onder meer
de Noord-Europeanen, deze koolhydraten in melk wel degelijk
verdragen. “In België heeft slechts 20% van de bevolking een
gedeeltelijke lactose-intolerantie”, aldus de wetenschapper.
Lactose-intolerantie uit zich in maag-darmklachten (opgeblazen gevoel, gassen, buikpijn en diarree) na inname van een
bepaalde hoeveelheid lactose en dit bij een aangetoonde mal­
absorptie van lactose. Om geabsorbeerd te kunnen worden,
12
7 MEI 2014
ACTUALITÉS
GENEESKUNDE
MÉDICALES
moet de lactose eerst tot glucose en galactose worden gehydrolyseerd door middel van een specifieke hydrolase in de darmen,
de zogenaamde lactase-phlorizin hydrolase (LPH). De lactose
is osmotisch actief en de slechte vertering ervan zorgt ervoor
dat water en zouten worden vastgehouden; de suiker die niet
wordt geabsorbeerd, fermenteert onder invloed van luminale
bacteriën, wat leidt tot een abdominale distensie met gasvorming en diarree tot gevolg.
Het is echter belangrijk te vermelden dat de perceptie van
patiënten die lactose-intolerant menen te zijn, in vele gevallen
niet strookt met de werkelijkheid. “Wanneer de diagnose lactoseintolerantie verkeerdelijk wordt gesteld, kan het gebeuren dat de
patiënt daardoor onvoldoende calcium inneemt en ongezonde
botten krijgt”, waarschuwt dr. Andrew Prentice van de London
School of Hygiene & Tropical Medicine (Verenigd Koninkrijk).
De consumptie van zuivelproducten kan en moet dus worden
gehandhaafd. Dankzij de aanwezige melkfermenten wordt yoghurt goed verdragen door patiënten die slecht lactose verteren. Doordat yoghurt dikker is dan melk, kan de restlactase
ook beter haar werk doen. Maar let wel, niet alle zuivelproducten in potjes zijn yoghurt! Enkel yoghurt bevat twee specifieke melkfermenten, Lactobacillus bulgaricus en Streptococcus
thermo­philus, die de vertering van lactose verbeteren bij patiënten die moeite hebben om deze suiker te verteren.
Een impact op de gezondheid maar ook
op de uitgaven
België staat in de ‘top 20’ wat de incidentie van heupfracturen betreft. De laatste 8 jaar stellen we een steeds duidelijkere
toename vast van het aantal fracturen, met een stijging van
20,4% bij mannen en 5,7% bij vrouwen. Verwacht wordt dat
deze evolutie zich aan hetzelfde tempo zal voortzetten tot in
2025. “Tussen 2002 en 2007 kende België een verdubbeling
van het aantal voorschriften voor geneesmiddelen tegen osteo­
porose”, benadrukt prof. Cyrus Cooper van de universiteiten
Southampton en Oxford in het Verenigd Koninkrijk.
Naast de impact op de levenskwaliteit bij patiënten die kampen met fracturen als gevolg van een verminderde botdichtheid, heeft dit soort pathologie ook een niet te verwaarlozen
economische impact. “Op Europees niveau werden de rechtstreekse kosten voor de behandeling van deze fracturen in 2010
geraamd op zo’n 26 miljard euro, een bedrag waar we nog eens
11 miljard euro moeten bijtellen voor langetermijnbehandelingen,” aldus Cyrus Cooper.
Volgens de aanbevelingen van de IOF vormen een evenwichtige voeding met enkele essentiële voedingsstoffen zoals
calcium, vitamine D en eiwitten, regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtige levensstijl de basis van een gezond
beenderstelsel. Die kernboodschap zou aan iedereen moeten
worden verkondigd. In België en in andere Europese landen
blijkt de voeding verre van voldoende calcium aan te brengen.
MEDI-SFEER 443
Dat geldt onder meer voor vrouwen met osteoporose die in de
menopauze zitten.
Recente gegevens met betrekking tot 3 Europese landen
(Frankrijk, Zweden en Nederland) tonen aan dat het voorkomen van heupfracturen bij 50-plussers door de inname van
zuivelproducten (650mg calcium/dag) een duidelijke economische impact heeft. “De ontwikkeling van economische modellen is belangrijk om de economische rentabiliteit van deze preventieve gezondheidsaanpak duidelijk te maken”, benadrukt
Cyrus Cooper. De behandeling van fracturen als gevolg van
osteoporose kost de openbare gezondheidszorg een bom geld.
Denken we bijvoorbeeld aan de hospitalisatie- en revalidatiekosten, de kosten als gevolg van de verminderde autonomie en
de verminderde levenskwaliteit van de zieke.
“We moeten onze patiënten stimuleren om hun eetgedrag te
veranderen en zo het risico op osteoporotische fracturen te
verminderen”, zo meent prof. René Rizzoli van de faculteit
Geneeskunde in Genève, hoofdarts van het departement rehabilitatie en geriatrie en van de dienst bot- en beweeglijkheidsziekten. “Onderzoek van de financiële balans toont aan dat
de voedingsgeneeskunde zorgt voor aanzienlijke besparingen
op het vlak van gezondheid. Goedkope voedingsinitiatieven
leiden zo tot flinke besparingen doordat fracturen preventief
worden aangepakt.”
De dagelijks aanbevolen hoeveelheid
calcium innemen
Melk en zuivelproducten consumeren vormt de manier bij
uitstek − en in de praktijk vaak de enige manier − om de dagelijks aanbevolen hoeveelheid calcium in te nemen. In België
consumeert twee derde van de bevolking niet de gemiddelde
aanbevolen hoeveelheid calcium van 900mg/dag. Bovendien
overschrijdt 98,8% van de bevolking de aanbevolen hoeveelheid verzadigde vetzuren, die in principe niet meer dan 10%
van de totale energie-inname mogen vormen. Meer melk en
yoghurt consumeren zonder daarom meer kaas te eten, zou de
Belgen helpen om in hun dagelijkse calciumbehoefte te voorzien. “Dankzij deze eenvoudige aanpak wordt de consumptie
van verzadigde vetzuren aan banden gelegd”, verklaart Edouard Clerfeuille van CONUT.eu.
Tot slot
“Momenteel kunnen we de genetische determinanten met betrekking tot osteoporose nog niet optimaliseren, besluiten prof.
J-Y. Reginster (ULg) en prof. S. Rozenberg (ULB-VUB). Door
evenwichtig te eten en een levensstijl te hanteren zonder tabak
en overdreven alcoholgebruik, en door regelmatig te bewegen,
kunnen we evenwel actief bijdragen tot onze gezondheid en
ons welzijn. Melk en zuivelproducten nemen een bevoorrechte
plaats in binnen deze aanbevelingen en we kunnen een evenwichtige consumptie van deze producten op elke leeftijd alleen
maar aanmoedigen.”
13
7 MEI 2014