Projectmanagement

UITTREKSEL
Context van informatica
Cursuscode T32.1.1.1
Blok 2 – Technische ondersteuning van menselijk handelen
Leereenheid 04
Menselijke besturing of beslissingsgedrag kan verdeeld worden in het verwerken
van informatie en het nemen van beslissingen.
Beslissingsproblemen kunnen worden ingedeeld naar drie aspecten:
1. riskant  risicovrij
2. eenstaps  meerstaps
3. goedgedefinieerd  slechtgedefinieerd
Bij een riskant beslissingsprobleem bestaat onduidelijkheid over het al dan niet
optreden van consequenties bij ten minste één van de mogelijke keuzes. Meestal
zijn beslissingssituaties in de praktijk niet volledig risicovrij.
In een éénstapsbeslissingsprobleem moet de beslisser slechts eenmaal een keuze
maken, die geen consequenties heeft voor toekomstige beslissingen.
Bij meerstapsbeslissingsproblemen hangen meerdere beslissingen in de tijd met
elkaar samen.
Een goedgedefinieerd beslissingsprobleem heeft de volgende eigenschappen:
- de verzameling van de te kiezen alternatieven is volledig bekend;
- de consequenties van de alternatieven zijn volledig bekend;
- het doel van de beslisser is volledig bekend.
Met name bij slechtgedefinieerde problemen speelt de intuïtie van de mens een
belangrijke rol.
Wanneer we onbewust gebruik maken van onze kennis en ervaring om ‘zwarte
vlekken’ in een probleem op te vullen, zeggen we dat we gebruik maken van intuïtie.
In de rationalistische traditie wordt menselijk beslissingsgedrag opgevat als een
proces van het verzamelen en verwerken van informatie.
Een mentaal model is de door de gebruiker gevormde voorstelling van de inwendige
werking van een systeem.
Leren: wanneer waargenomen informatie voor langere tijd in ons geheugen wordt
opgeslagen.
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
8
Voor sommige functies wordt de manier waarop bepaalde taken moeten worden
uitgevoerd, formeel vastgelegd als een procedure.
Het niet vastgelegde gedrag van mensen binnen een organisatie wordt het
informele deel van de organisatie genoemd.
Wanneer computersystemen het menselijke beslissingsgedrag in organisaties
ondersteunen, is er sprake van beslissingsondersteunende systemen.
Er is sprake van cognitieve uithongering wanneer de mens, voor de overblijvende
taken, te weinig ervaring overblijft.
Bij leren van bovenaf wordt een globaal beeld geschetst van het domein, zodat de
lerende al bekende informatie relateert aan de nieuwe informatie.
Bij leren van onderaf wordt de nieuwe kennis in stukjes aangeleerd en pas daarna
wordt het overzicht aangeboden.
Een computersysteem moet aansluiten bij bestaande mentale modellen.
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
9
Leereenheid 05
Virtualisering is het proces waarin persoonlijke en zakelijke informatie- en
communicatiestromen in toenemende mate worden gedigitaliseerd in een
wereldomspannend netwerk.
De deelprocessen van virtualisering zijn:
- digitalisering; door de digitalisering worden analoge vormen van communicatie
omgezet in nullen en enen.
- interactiviteit
- het proces van de toename van de tijd- en plaatsonafhankelijke individuele
bereikbaarheid.
Cyberspace is de ruimte waarin langs virtuele weg gecommuniceerd wordt en een
nieuwe sociale en economische gemeenschap opgebouwd wordt.
Virtual reality is volgens Coyne een computertechnologie die sensorische informatie
geeft en reacties op deze informatie mogelijk maakt.
De tv is monofunctioneel.
De pc is multifunctioneel.
De tv-kabel mist interactiviteit.
De tv wordt beperkt interactief.
De telefoonlijn (3 kHz) heeft een relatief geringe transportcapaciteit, ongeveer 1800
maal lager dan die van de tv-kabel (5500 kHz).
Digitale communicatie is grensoverschrijdend en nauwelijks controleerbaar.
Het sovereiniteitsbeginsel, de grond van alle wetgeving, komt in het virtuele domein
onder druk te staan.
Een anonieme remailer is een computerprogramma dat een e-mail-boodschap
doorzendt naar een geadresseerde en de adresgegevens van de afzender eraf
stript, waardoor het onmogelijk wordt de afzender te achterhalen.
Modereren (of redigeren) is het filteren van aangeleverde berichten, bijvoorbeeld
voor een nieuwsgroep, op bepaalde van tevoren vastgestelde criteria, zoals
relevantie, frequentie en toon.
Censureren is het verbieden van het bespreken van bepaalde onderwerpen of van
het geven van bepaalde meningen over een onderwerp en vormt daarmee een
aantasting van de vrijheid van meningsuiting.
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
10
Leereenheid 06
Met participatie wordt soms een communicatieve en een beperkte deelname aan
een samenwerkingsproces bedoeld. Samenwerken wordt vaak gebruikt in de context
van gelijkwaardige deelname van personen aan een proces waarbij een concreet
product tot stand komt.
In een samenwerkingsproces zijn drie processen te onderscheiden:
1. het primaire proces: samenwerking tussen mensen en machines;
2. het besturend proces: samenwerking wordt gepland, begeleid, geregeld en
aangestuurd.
3. Het communicatie proces
Communicatieprocessen zijn vaak moeilijk af te bakenen van het coördinatieproces
en het primaire proces. Zij zijn het bindmiddel tussen de verschillende
deelprocessen.
De gemeenschappelijk informatieruimte is een informatiesysteem waarin alle
betrokkenen de activiteiten en de voortgang in het samenwerkingsproces bewust
kunnen waarnemen.
Mentale modellen kunnen in een onderhandelingsproces naar elkaar toegroeien.
Van een gedeeld begip (shared meaning) van een groep is sprake als men
collectief de indruk heeft dat de mentale modellen in de relevante context van de
samenwerking voldoende op elkaar lijken.
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
11
De meest voorkomende vormen van afhankelijkheden binnen het primaire proces
zijn:
- activiteiten die na elkaar (sequentieel) uitgevoerd worden;
- activiteiten die wederkerig zijn;
- activiteiten die wel onafhankelijk van elkaar worden uitgevoerd maar waar de
producten van die activiteiten worden samengevoegd tot een nieuwe product.
Sommige activiteiten in een samenwerkingsverband moeten tegelijkertijd uitgevoerd
worden. Andere activiteiten kunnen asynchroon plaatsvinden.
Synchrone communicatie doet zich voor bij vergaderingen en telefoongesprekken.
Tijdrelatie tussen communicatie en samenwerkingsactiviteit
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
12
Een eenvoudige definitie van coördinatie is: het besturen van afhankelijke
activiteiten.
Coördinatieactiviteiten zijn in een samenwerkingsverband vaak nodig om
conflictsituaties en onnodige herhaling van activiteiten te voorkomen. Deze zijn te
verdelen in:
- doelbepaling
- het plannen van de activiteiten
- het bepalen en toewijzen van de bronnen, actoren en middelen
- het bewaken van de planningen
- het organiseren van de communicatie tussen de verschillende
samenwerkingsprocessen.
De coördinatie tussen communicatie en de primaire activiteiten gebeurt vaak op de
wijze die Searle (1969, 1980) in zijn ‘speech act-model’ heeft beschreven.
Tot in de jaren tachtig waren er altijd veel gebruikers die de capaciteit van één
computer benutten.
In 1984 werd de eerste conferentie gehouden over computer supported
cooperative work.
Groupware is de verzamelnaam voor de technologische producten die
samenwerking kunnen ondersteunen en die bij CSCW ontstaan.
Op bepaalde kenmerken van de vergadergroep kan bewust gekozen worden voor
electronische vergaderen. Deze kenmerken zijn:
- groepskenmerken
- taakkenmerken
- omgevingskenmerken
- technologiekenmerken
Een Electronisch Vergadersysteem (EVS) is zeer geschikt als de taak van de
vergadering vooraf strak te plannen is.
Context van informatica - T32.1.1.1 – E.R. van de Werken
13