Cursusprogramma Stralingsbescherming 4A/M (vervolg) voor cardiologen Maandag 25 oktober 2010 09.00 – 09.15 uur 09.15 – 09.30 uur 09.30 – 10.15 uur Registratie (Gebouw 2, zaal T0-12) Welkom en introductie (Van Dullemen/De Grooth) Recapitulatie en update stralingsbescherming (Van Dullemen) 10.15 – 10.30 uur Pauze (Gebouw 2, T0-12) Roulerend over drie groepen: thorax- en coronairanatomie (Gebouw 2, snijzaal) 10.30 – 12.30 uur - Demo hart en vaten in situ: stoffelijk overschot (Jongbloed, De Ruiter, De Grooth) - Katheterisatie onder fluoroscopie in stoffelijk overschot (Jongbloed, De Ruiter, De Grooth) - Demo coronair-anatomie met MSCT (Schuijf) 12.30 – 13.00 uur Lunch (Gebouw 2, T0-12) Roulerend over drie groepen: Skills, stralingsbescherming, apparatuurkennis (Gebouw 1: Steenhuiszaal C4-158, Hartkatheterisatiekamer 2 (C4-152) en kamer C535) 13.00 – 14.00 uur 14.00 – 15.00 uur 15.00 – 16.00 uur - Hands-on CAG-simulator (De Grooth) - Hands-on apparatuurkennis/dosimetrie (Wetsels, Zweers) - MSCT-coronairen, reconstructie (Schuijf) 16.00 – 16.45 uur Pauze (Gebouw 1, Steenhuiszaal C4-158) 16.45 – 17.45 uur Examen (Van Dullemen, DOO) (Gebouw 1, collegezaal 2) Evaluatieformulier 18.00 – 20.00 uur Diner (deelnemers en docenten) (Restaurant La Gare, Stationsweg 7-9) 1 Toelichting op programma-onderdelen thorax- en coronairanatomie: Adequate kennis van de anatomie van hart en vaten, evenals de ligging van het hart in de thorax en de relatie met omgevende structuren kan bijdragen aan het veiliger katheteriseren, aan reductie van röntgendoorlichtingstijd door een betere herkenning van structuren en vermindering van het aantal complicaties (zoals aneurysma spurium, dissectie e.d.). Ad 1. Anatomische preparaten Er zal gebruik gemaakt worden van drie preparaten: - Een preparaat met de organen nog grotendeels in situ. In dit preparaat kan de oriëntatie van het hart in de thorax worden getoond en de relatie met omliggende anatomische structuren. - Een preparaat waaruit de buikorganen zijn verwijderd. Hierin kunnen de vaatstructuren worden getoond. - Een preparaat waarin het retroperitoneale gebied zichtbaar gemaakt kan worden. Anatomie arm en hals vaten. Tevens zijn enkele hands-on preparaten beschikbaar met vrijgeprepareerde coronairen - Hierbij kan tevens worden uitgelegd welke coronairen het cardiale geleidingssysteem voorzien. Aandacht voor de volgende anatomische details: Met betrekking tot aanprikken lies en afdrukken na katheterisatie: - Aanprikken arteria en vena femoralis. Positie vena, arteria en nervus femoralis. - Os pubis. Arteria femoralis superficialis. - Verloop van aorta en daar van aftakkende vaten (bifurcatie aa. iliacae, truncus coeliacus met aftakkingen, aa mesenterica superior en inferior) - Samenstelling vaatwand, relatie tot aneurysma spurium - Locatie retroperitoneum: hoe ontstaat een retroperitoneale bloeding? - Indien mogelijk: ligging hart ten opzichte van ossale structuren (herkenning ligging hart op fluoroscopie) Structuren van belang bij katheterisatie via de arm en bij pacemaker-implantatie - Anatomie arteriën en venen in de hals - Arteriën in de arm van belang bij katheterisatie via de arm Structuren van belang bij CABG - LIMA/RIMA (mondt uit in a. subclavia) - A. gastro-epiploica - A. radialis - Veneuze (v. saphena magna) grafts 2 Ad 2. Katheterisatie stoffelijk overschot - Techniek aanprikken via de lies en geleiding van katheters naar het hart - Demonstratie verschillende katheters - Anatomie hart en vaten met behulp van fluoroscopie - Richtingen röntgenbuis (RAO, LAO, etc.). Standaard opnamen. - Relatie ligging hart en coronairen tot ossale structuren bezien vanuit verschillende posities - Techniek aanprikken via arm/hals. Demonstratie a. subclavia opspuiten (van belang bij bypass aanhaken) Ad 3. Multi-slice CT - Anatomie coronairen - Linker hoofdstam, LAD met septale en diagonale takken, Anterolaterale tak, Cx met MO takken, LPL. - RCA met RV-tak, RPL en RDP (bij rechts dominant systeem) - Demonstratie rechts en links dominant systeem - Anatomische variaties - Significante en niet-significante laesies in de coronairen - Eventueel CABG 3 DOCENTEN: Dullemen, drs. S. van (Simon) (stralingsdeskundige): wetenschappelijk docent, hoofd stralingsbeschermingsonderwijs, afdeling Radiologie, LUMC. Grooth, mw. dr. G.J. de (Greetje) (arts): cardioloog/coördinator skills lab, LUMC. Jongbloed, mw. dr. M.R.M. (Monique) (arts): onderzoeker afdeling Anatomie&Embryologie, aio Klinische Anatomie en aio Cardiologie, LUMC. Lie-Venema, mw. dr. H. (Heleen): onderzoeker afdeling Anatomie & Embryologie, LUMC. Ruiter, prof.dr. M.C. de (Marco) (klinisch anatoom): hoogleraar bij de afd. Anatomie&Embryologie, LUMC. Schuijf, mw. dr. J.D. (Joanne) (biomedische wetenschappen): onderzoeker bij de afd. Cardiologie, LUMC. Werkhoven, J.M. van (Jaap) (arts): arts-onderzoeker afdeling Cardiologie, LUMC. Wetsels, mw. P. (Petra): applicatie specialiste Angiografie, Recording en Mobiele systemen, Siemens Medical Solutions NL. Zweers, D. (Dirk) (radiologisch laborant): specialistisch laborant en lokaal stralingsdeskundige, afdeling Radiologie, LUMC. CURSUSORGANISATOR: Smit-van Steijn, mw. I.J.M. (Inge), Directoraat Onderwijs en Opleidingen LUMC, Boerhaave Nascholing. 4