EDUCATIEVE BIJLAGE - MUZIEK IN KLAS : ONDERWEG -

EDUCATIEVE BIJLAGE
- MUZIEK IN KLAS : ONDERWEG SCHOOLJAAR 2011-2012
een muzikaal traject voor alle graden van het lager onderwijs :
twee interactieve klasconcerten en eindvoorstelling in CC/GC
Deze muzikale reeks wordt gebracht door :
* Luiz Márquez (Mexico) – fluiten en slagwerk
* Renato Márquez (België) – gitaar en viool
* Sadig S. Gibril (Soedan) – ud en slagwerk
In samenwerking met de Brusselse Gemeenschapscentra en CC Westrand
Beste leerkracht,
Deze educatieve bijlage kan je in de klas gebruiken ter voorbereiding of naverwerking
van de klasconcerten van onze reeks Muziek in Klas – Onderweg.
De lesmap geeft je ook concreet een idee van het verloop en de inhoud van de reeks,
met name klasconcerten op school en het eindconcert in het gemeenschapscentrum.
Je kan in deze map fotomateriaal en achtergrondinformatie terugvinden, maar ook
enkele anekdotische weetjes die de kinderen warm kunnen maken voor het onderwerp!
Dit jaar leggen we de focus op precolumbiaanse en Arabische muziek. De geschiedenis,
stijlen, instrumenten en muzikanten van deze muzieksoorten worden toegelicht.
Sommige specifieke muziektermen zijn misschien wat moeilijker voor de leerlingen. Deze
zijn aangegeven met een sterretje in de tekst zelf en achteraan kort uitgelegd in een
verklarende woordenlijst.
Jeugd en Muziek Brussel wenst de leerlingen een boeiende muzikale ervaring!
De klasconcerten van Renato Márquez, Luiz Márquez en Sadig S. Gibril maken deel uit
van de “Muziek in Klas” reeks. In deze reeks komen telkens twee muzikanten naar de
school om een interactieve klasvoorstelling te brengen.
Dit schooljaar handelt de “Muziek in Klas” reeks over precolumbiaanse en Arabische
muziek. Terwijl de leerlingen met Luiz en Renato de Azteekse instrumenten leren kennen,
gaat Sadig aan de slag met zijn ud en darabuka.
Dit muzikaal traject wordt steeds afgerond met een eindvoorstelling in het plaatselijk
Gemeenschaps- of Cultureel Centrum. Hier kunnen de leerlingen genieten van een
boeiend concert, waar het trio de beide culturen laten versmelten tot een mooi geheel!
INLEIDING
Onderweg. Muzikanten zijn vaak onderweg, dat is deel van het muzikantenleven. Maar
niet alle muzikanten steken de landsgrenzen over. De muzikanten die wij voorstellen
hebben echter elk een aparte levensweg afgelegd, die doorschemert in hun muziek.
Deze “Muziek in Klas” reeks proberen we aan te tonen dat muziek vaak een smeltkroes is
van verschillende culturen. De muzikanten die aan bod komen in dit project wonen in
Europa, maar dragen een heel eigen muzikale traditie met zich mee. De manier waarop
ze muziek beleven en spelen, is getekend door hun eigen levensweg.
In het eerste klasconcert vertrekken Luiz en Renato Márquez van de Indiaanse traditie
van Mexico. Ze brengen enkele vreemde instrumenten naar de klas, instrumenten waar
wij nog nooit van gehoord hebben. Zij beperken zich niet tot de precolumbiaanse
muziek, maar verbinden deze met Westerse en Afrikaanse muziek elementen.
In het tweede klasconcert maken jullie kennis met de Arabische muziek via de klanken
die Sadig uit zijn Ud en Darabuka tovert. Als je goed luistert, kan je echter ook Europese
en Afrikaanse invloeden in zijn muziek ontwarren.
Deze muzikale kruisbestuiving bereikt een hoogtepunt op het eindconcert in het
gemeenschapscentrum. Daar kan je de drie muzikanten van de klasconcerten samen
op het podium aan het werk zien. Hou je klaar voor een echte cross-over van culturen!
KLASCONCERT 1 (op school)
PRECOLUMBIAANSE MUZIEK - Luiz en Renato Márquez
KLASCONCERT 2 (op school)
ARABISCHE MUZIEK
EINDCONCERT (in GC/CC)
Luiz en Renato Márquez + Sadig S. Gibril
- Sadig S. Gibril
1. HET EERSTE KLASCONCERT - DE PRECOLUMBIAANSE* MUZIEK
1.1 Situering van het Azteekse rijk
Op de wereldkaart vinden we het werelddeel Amerika links (of ten Westen van) van
Europa. De muziek waar wij het over zullen hebben, is voornamelijk afkomstig uit het
middelste gedeelte van Amerika : Midden-Amerika. Vijfhonderd jaar geleden woonden
daar een Indianenstam, de Azteken. In 1519 liep het Azteekse rijk in Mexico van de
Atlantische Oceaan tot aan de Stille Oceaan.
Deze beschaving telde zo'n 15 miljoen mensen, verdeeld over bijna 500 grote steden en
dorpen en 38 provincies. Een paar van die steden waren groter en beter georganiseerd
dan welke toenmalige Europese stad dan ook. De bevolking bestond uit verschillende
stammen, elk met hun eigen gebieden en eigen tradities. Ze werden bestuurd door de
machtigste van alle stammen: de Azteken.
1.2 De Azteken
Lang geleden waren er in Amerika vele Indianenstammen,
zoals de Maya’s en de Inca’s. Maar de Azteken (of Mexica)
zijn misschien wel de bekendste Indianen! Het was een
Indianenvolk dat leefde tussen de 13de en 16de eeuw in het
huidige Mexico. Ze stichtten in 1325 de stad Tenochtitlan,
wat later zou uitgroeien tot Mexico-stad. De Azteken waren
oorlogszuchtig en zijn bekend om hun mensenoffers, die ze
uitvoerden in de overtuiging dat anders de zon niet meer
zou opkomen.
De Azteken vereerden honderden natuurgoden, maar de
oppergod en schepper van de goden was Ometeotl.
Volgens de legende had Ometeotl vier zonen, die
overeenkwamen met de vier windstreken. Eén van hen
was Quetzalcóatl, de god van de schepping, de kennis en
de wijsheid.
Quetzalcóatl
1.3 De precolumbiaanse muziek
De muziek van de oorspronkelijke bewoners van
Latijns-Amerika is vaak verdrongen onder invloed
van Europese en Afrikaanse muziek. Over de muziek
van de Indianen is daarom niet zo veel geweten.
Onze
beperkte
kennis
is
afkomstig
van
archeologische resten van de Indiaanse culturen
zoals sculpturen, geschriften, afbeeldingen op
muren en aardewerk en de instrumenten zelf.
De indiaanse bevolkingsgroepen die ons de meeste
overblijfselen hebben nagelaten, zijn de Maya’s en
Azteken uit Midden-Amerika en de Inca’s uit ZuidAmerika. Van de muzikale erfenis van deze volkeren
zijn we dus het best op de hoogte.
muzicerende Azteken
Zo blijkt dat deze indiaanse bevolkingsgroepen vóór de komst van de Spanjaarden enkel
blaas- en slaginstrumenten kenden : allerlei fluiten, trompetachtige instrumenten,
ocarina’s (zie punt 1.5), zeeschelpen, ratel- en schudinstrumenten en verschillende
soorten drums. Voor het vervaardigen van deze instrumenten werden uitsluitend
organische materialen gebruikt, zoals aardewerk, hout, dierenhuid, steen, schelp,
beenderen van dieren en soms zelfs van mensen.
De indianen hadden een voorkeur voor vocale muziek en instrumenten die hoge tonen
konden produceren. Verder weten we dat hun muziek éénstemmig was en zelden louter
voor het vermaak bedoeld was. Muziek had meestal een rituele of ceremoniële functie.
Zo was muziek erg belangrijk bij bijvoorbeeld landbouw- en begrafenisceremonieën.
Muziek speelde een belangrijke rol bij
feesten en rituelen van de Azteken.
Het belangrijkste instrument was de
huehuetl (zie punt 1.5), dat zorgde
voor een stevig basritme in de muziek.
De hogere tonen kwamen van houten
gongs, ratels, bellen en
andere
voorwerpen die geluid maakten, zoals
botten, gedroogde zaden en noten.
De blaasinstrumenten die de Azteken
kenden waren de schelp - waarmee
de burgers elke dag wakker werden
getoeterd - en fluiten van been,
aardewerk of bamboe.
I
Inca’s met fluiten en trommels
1. 4 Natuur en muziek
Vele Azteekse instrumenten - bij uitstek de fluiten - staan symbool voor de goden die zij
aanbaden. Bijvoorbeeld het instrument, de ‘caracol’ (schelp) is het symbool voor
Quetzalcóatl, god van de wind en symbool voor vruchtbaarheid en het universum.
Bovendien verwijzen de indiaanse instrumenten vaak naar iets in de natuur. Bijvoorbeeld
de regenstok refereert naar regen.
Vaak hebben de instrumenten de vorm
gekregen van iets uit de natuur. Zo zijn er
zoömorfe
instrumenten
:
dat
zijn
instrumenten naar het beeld van een dier
(zie ook onder 1.5 instrumenten - ocarina).
Maar er zijn ook antropomorfe instrumenten,
namelijk naar het beeld van mens of een
god. Je kan bijvoorbeeld het gezicht van
Quetzalcóatl - de god van de wind herkennen in de fluiten op de foto hiernaast.
De meeste Latijns-Amerikaanse muziekstijlen zijn een mix van indiaanse, Afrikaanse en
Europese muziek. In de loop van de 16de eeuw – na de ontdekking van Amerika in 1492 begon de muziek van de Indiaanse bevolking zich immers te vermengen met de muziek
die de Spaanse en Portugese kolonisten met zich meebrachten.
Vervolgens gebeurde dit ook met de muziek en ritmes van de Afrikaanse slaven. Door de
voortdurende beweging van volkeren ontstonden telkens nieuwe muziekstijlen en ritmes.
Luiz en Renato Márquez gebruiken naast traditionele instrumenten uit de LatijnsAmerikaanse cultuur ook Westerse en Afrikaanse muziekinstrumenten.
Voor een overzicht van de instrumenten die Luiz en Renato Márquez bespelen :
zie punt 1.5 ‘De Instrumenten’ en een bijlage ‘overzicht precolumbiaanse instrumenten’
1.5 De instrumenten
SHEKERE
De shekere is een gedroogde, uitgeholde kalebas in een
net van schelpen of kralen. Het instrument is afkomstig
van de Afrikaanse Yoruba, één van de grootste etnische
groepen in Nigeria.
De shekere wordt tegelijkertijd geslagen en gerammeld.
Het kralennet geeft het ritme aan. De shekere wordt veel
gebruikt voor de begeleiding van Afrikaanse en AfroCubaanse ritmes. In Cuba is het instrument momenteel
bijzonder populair.
HUEHUETL / BOOMSTRONKDRUM
De huehuetl is een bekend percussie-instrument afkomstig van Mexico.
Het is een buisvormige trommel gemaakt van een holle boomstronk.
Deze trommel werd gebruikt als begeleiding bij andere instrumenten,
zoals houten gongs, ratels en bellen.
Het instrument is open aan de onderkant, staat op drie poten en is
bovenaan overspannen met een dierenhuid. De grootte van het
instrument kan varieren van een kleine huehuetl tot een medium
panhuehuetl en een grote tlalpanhuehuetl.
OCARINA / BOLVORMIGE KLEIFLUIT
Een ocarina is een fluit die veelal gemaakt wordt
van gebakken klei. De ocarina kan echter ook van
porselein of glas gemaakt worden. De vorm van
een ocarina is meestal ovaal en het instrument is
vanbinnen hol.
De Azteken maakten ocarina’s in alle mogelijke
vormen. Zo zijn er ocarina’s in de vorm van
gezichten en dieren - slakken, slangen of
schildpadden (zie foto). Het instrument wordt met
beide handen bespeeld en heeft tussen de 4 en 12 vingergaten van
verschillende grootte en 1 of 2 duimgaten.
TEPONAZTLI / SPLEETTROM
Dit is een spleettrom (hol percussieinstrument) uit Centraal-Mexico. Het
instrument werd gemaakt door een blok
hardhout uit te hollen. Deze trommel heeft
aan de bovenkant drie gleuven in de
vorm van een “H”. Zo worden er 2
“tongen” gevormd, die elk een andere
toon vormen. Op dit instrument wordt
gespeeld met houten stokjes, met aan het
uiteinde een rubberen balletje. Dit
instrument vertoont vaak dierengezichten,
zoals die van de krokodil en de arend.
TROMPETAS DE CARACOL / ZEESCHELP
“Trompetas de caracol” betekent letterlijk “slaktrompet”. De zeeschelp is een instrument
puur natuur, waarvan de punt wordt afgesneden om een mondstuk te maken.
Afhankelijk van de houding van de hand op de natuurlijke opening van de schelp,
kunnen verschillende tonen geproduceerd worden.
Enerzijds diende dit instrument om te communiceren, anderzijds werd het ook vaak
gebruikt bij rituele ceremonies van de Inca´s, de Maya´s en de Azteken. Ook nu nog
wordt de zeeschelp in verschillende streken in Mexico gebruikt om de komst van de
vissersboten aan te kondigen.
PALO DE ILUVIA / REGENSTOK
De regenstok is oorspronkelijk een Chileens instrument. Het wordt gemaakt
van de dode stengel van de cactus, die voornamelijk in de woestijnachtige
gebieden van Noord-Chili groeit. De naalden van de cactus worden in de
holle stengel gestoken en vormen zo binnenin een spiraalvormig patroon.
Daarna wordt de stengel gevuld met steentjes.
Als de regenstok wordt omgedraaid, rollen de steentjes van boven naar
beneden door het labyrint van cactusnaalden. Het geproduceerde geluid
lijkt op regen. De regenstok is een ceremonieel muziekinstrument dat al
eeuwen vóór de komst van de Spanjaarden door de Diaguita Indianen en
andere autochtone indianenstammen gebruikt werd, waarschijnlijk om
regen op te roepen in tijden van droogte. Vandaag de dag is de
regenstok populair over de hele wereld.
DE VIOOL
Onze muzikant Renato Márquez speelt niet alleen op
traditionele Indiaanse Instrumenten. Hij is ook een
geschoold violist. De viool is een strijkinstrument dat
niet echt onbekend voor ons. In tegenstelling tot alle
vorige instrumenten, is het is dan ook van oorsprong
een Europees instrument (Italië). Het is een
snaarinstrument met 4 snaren.
We bespelen dit instrument door het kinstuk onder de
kin te leggen en met de strijkstok over de snaren te
strijken. De strijkstok bestaat uit een licht houten
stokje, waarop paardenharen zijn gespannen.
De viool wordt bij ons het meest gebruikt in de
klassieke muziek, als deel van een symfonisch orkest. Renato Márquez gebruikt het
echter ook in combinatie met de traditionele Indiaanse instrumenten. Zo ontstaat er een
mooie samenklank van Westerse “klassieke” en precolumbiaanse klanken.
1.6 De Muzikanten
LUIZ MÁRQUEZ
Luiz Márquez is geboren in EL Oro, een klein
stadje in de siërra van Mexico. Zijn grootmoeder
"Doña Conchita" was een gerespecteerde
plaatselijke volkszangeres.
Onder leiding van de gerenommeerde Maestro
Sacharias Segura kwam Luiz Márquez voor het
eerst in contact met de etnische muziek. Deze
muziek beroerde hem diep en meteen startte hij
een nooit gestaakte zoektocht naar zijn etnische
muziekverleden.
Hij maakt gebruik van allerhande oorspronkelijke
Indiaanse instrumenten zoals "Ocarinas", diverse
fluiten in bamboe en been, Conchas de Tortuga
(schildpad-huizen-drum), Huehuetl (boomstronkdrum), Teponaztli (bamboedrum), Tevananaris
(gedroogde vlinder-cocons), Huesos de Fraile
(beenderen), Tambores Taraumaras (NoordMexicaanse drum), Trompetas de Caracol
(allerhande schelpen). De meeste fluiten zijn door Luiz Márquez zelf gemaakt (zie foto’s).
Later richtte hij een eigen "band" op, een experimenteel Flamenco-trio, wat resulteerde
in een tournee doorheen de USA. In 1984 besliste zijn Belgische vrouw, Kristel Stefens, om
terug te keren naar België. In 1986 werkte Luiz Márquez als componist op het IPEM.
Aan de Rijksuniversiteit Gent wordt Luiz Márquez door Louis De Meester geïntroduceerd
als componist. Luiz Márquez legt in zijn muziek een link tussen het Noorden en het Zuiden,
met knipoogjes naar de magie van de traditie en de blues. In de expressie van zijn
muziek legt hij een bijzonder accent, namelijk op de relatie tussen de natuur en de mens.
Zelfgemaakte fluiten : Flaute de embalo (links) – Flauta triple snake (rechts)
RENATO MÁRQUEZ
Renato Márquez is een jonge jazzviolist van
Mexicaans-Belgische oorsprong (zoon van Luiz
Márquez). Hij begon zijn muzikale carrière op
jonge leeftijd. Al op 11 jarige leeftijd speelde
hij het voorprogramma van Soulwax en was
hij de jongste deelnemer aan de humo’s rock
rally. Hij studeerde af aan het conservatorium
met onderscheiding in de optie jazz-viool.
Sindsdien is hij voltijds muzikant en producer.
Hij speelde samen met Luiz Marquez, Bruno deneckere, Alan Gevaert, Derek en vele
anderen. Zijn viool is ook te horen op talloze cd’s en hij schreef muziek voor theater, dans
en film. Tegenwoordig is hij vooral te zien met de band Mezcal, zijn duo electro-project
Exit en zijn jazz project MRKZ.
Renato speelde al op vele festivals in binnen- en buitenland zoals 10 days off, Gentse
feesten, Exxa rock( Mexico), Palacio de bellas artes Havana (Cuba), Rock Affligem, enz.
Hij speelde al bij verschillende jazz-, pop- en rockensembles (Het Gespuis , Mezcal , Bruno
Deneckere enz. ).
2. HET TWEEDE KLASCONCERT - DE ARABISCHE MUZIEK
2.1 Situering van de Arabische Wereld en Soedan
De Arabische wereld bevindt zich onder (ten zuiden van) Europa. Het bestaat uit een
twintigtal landen, waar de mensen Arabisch spreken. Een groot deel hiervan ligt in het
Noorden van Afrika, met name landen als Marokka, Algerije, Libië, Egypte, Soedan, etc.
Sadig, de muzikant die het 2de klasconcert van deze “Muziek in klas” reeks verzorgt, is
afkomstig uit Soedan. Het land – nu ook wel Noord-Soedan genoemd na de scheiding
met Zuid-Soedan dit jaar – grenst onder andere aan landen als Egypte en Lybië. In de
hoofdstad Khartoem vloeien de Witte en Blauwe Nijl samen, waarna deze als een rivier
door Egypte naar de Middellandse Zee stroomt.
Soedan is gelegen in het centrum van
Oost-Afrika en wordt beschouwd als de
brug tussen de Arabische en de
Afrikaanse culturen. De bevolking bestaat
uit Arabische, Afrikaanse en Nubische
stammen die daar sinds de oudheid
samenleven. Het noorden en het oosten
van het land is woestijn, in het zuiden zijn
er tropische bossen.
Khartoem, de hoofdstad van Soedan
2.2 De muziek
Algemeen
Over Arabische muziek doen er nogal wat
misverstanden en clichés de ronde. In Westerse landen
denken we snel aan de oproep tot gebed vanuit de
minaret, of aan hedendaagse Arabische dansmuziek.
De Arabische muziek is echter veel rijker.
De muziek die Sadig brengt, is virtuoze klassieke
Arabische muziek die een periode overspant van de
17de tot diep in de 19de eeuw. De zang, die voor de
Arabische volksmuziek zo belangrijk is, komt hier niet
aan te pas. In de klassieke Arabische muziek spelen de
instrumenten dezelfde subtiele, herkenbare melodie.
Moslim en Christen spelen luit
Die melodie wordt door elke muzikant verrijkt met persoonlijke versieringen. Zo krijgt men
een totaalklank die in het begin wat bevreemdend overkomt. Die schijnbaar warrige
samenklank noemt men heterofonie*.
Voor het versieren van de melodie zijn er wel bepaalde regels vastgelegd, maar de
muzikant beschikt toch over voldoende creatieve speelruimte om een eigen ‘sound’ of
klank te ontwikkelen. Deze versieringen leiden op hun beurt naar echte improvisaties.
Westerse toonladder – Octaaf
Arabische toonladder of Maqam – Rast (Arabische variant van Do groot)
Arabische instrumenten (zie punt 2.3)
De traditionele Arabische muziek verschilt van
andere muziekculturen in de manier waarop de
toonladder is onderverdeeld. Net als de
westerse muziek gaat men uit van de octaaf.
Maar deze wordt via een systeem van
kwarttonen onderverdeeld in 17 ongelijke
delen. De melodie kan gebruik maken van al
deze verschillende afstanden tussen de tonen.
Het anders groeperen van de noten, zorgt
ervoor dat de muziek heel anders gaat klinken.
We gebruiken dus hetzelfde materiaal, maar op
een andere manier.
Muziek in Soedan
In Soedan - waar de muzikant Sadig afkomstig van is overheerst voornamelijk muziek die je kan vergelijken
met muziek uit Egyptische (hof)muziek. Maar er is wel
één groot verschil : bijna alle Soedanese liederen zijn in
het Arabisch gezongen.
Ook is Soedanese muziek vaak een mengvorm van
Arabische muziekgenres, gecombineerd met elementen
uit de Zwart-Afrikaanse muziek. Het land Soedan ligt
namelijk op de grens van Arabisch Afrika en Zwart-Afrika.
Deze ‘grens’ situeert zich ergens in de woestijn.
Arabische hofmuzikanten
2.3 Arabische Instrumenten
UD / ARABISCHE LUIT
De ud is een versierd, houten snaarinstrument,
met 6 dubbele snaren, een peervormig lichaam
en een omgeknikte hals. De ud kan gezien
worden al de voorloper van de luit, maar een ud
heeft geen fretten* zoals een luit of gitaar.
Vroeger werd de ud bespeeld met een
arendsveer of een stuk hoorn dat dienst deed als
plectrum. De ud verscheen voor het eerst in
Mesopotamië rond 1600 voor Christus. Tijdens het
faraotijdperk was de ud gekend als “nefer”.
Sinds de opkomst van de hofmuziek in de Arabische
wereld werd de ud een toonaangevend instrument. De
levenswijze van de Arabische hofmuzikanten in het
Oosten werd later overgenomen door de Troubadours in
het Westen, die rondtrokken met hun luit om mensen te
vermaken met hun muziek.
De hele Arabische muziektheorie en het Arabische
toonsysteem gebruiken de ud als richtinggever. De
populariteit van de ud kan je vergelijken met die van de
piano bij ons. In de 9de eeuw na Christus geloofde men
dat de ud een genezende kracht had en het lichaam
versterkt. Dit geloof werd in de 11de eeuw zelfs
overgenomen en verdedigd door de Arabieren in
Spanje, waar deze symboliek overleefde tot in de 19de
eeuw.
Troubadour met luit
DARABUKA
De darabuka is een membrafoon*. Het is een éénvellige
vaasvormige trommel die in heel Noord-Afrika en de rest
van de Arabische wereld wordt gebruikt. Het instrument
wordt doorgaans op de knie gehouden en met de
vingers bespeeld.
De darabuka is heel karakteristiek voor alle traditionele
Arabische muziek. Maar het heeft ook in de populaire
muziek haar belangrijke plaats behouden. Van origine is
dit percussie-instrument Egyptisch, maar tegenwoordig
komt de darabuka voor in zowat alle Arabische landen.
De darabuka heeft een mooie vaasvorm (vandaar de
letterlijke naam : vaastrommel = darabuka) uit keramiek,
hout of metaal, met een brede hals waar een vel over gespannen staat. Traditionele
instrumenten zijn bespannen met dierenhuiden; moderne darabuka’s hebben vaak een
vel van kunststof.
Meer uitleg over andere Arabische instrumenten : http://www.06911.06sc.thinkquest.nl/
2.4 De muzikant
SADIG S. GIBRIL
El Sadig Shiakh Eldin Gibril – of kortweg Sadig S.
Gibril – is afkomstig uit Soedan, waar hij in 1990
afstudeerde aan de Hogeschool voor Muziek en
Woord te Khartoem. Sinds 1994 woont hij in
Vlaanderen.
In
1999
behaalde
hij
zijn
meestergraad
Arabische
luit
aan
het
Lemmensinstituut te Leuven.
Sinds 1996 werkt hij als muziekleraar Arabische luit
bij de Centrale (het voormalige Intercultureel
Ontmoetingscentrum Gent). Ondertussen geeft
hij ook les aan een aantal muziekacademies die
de deur openzetten voor jongeren die graag
Arabische luit willen leren bespelen.
Sadig heeft met verschillende groepen en ensembles gewerkt en opnames gemaakt
(o.a. Luiz Marquez (Mexico), Stevie Wishart (Australië), Mohammed Alameen, Abdelaziz
Almoubaruk (Soedan), Dilber (groep uit de Balkan) SheraZ (Rai), Zefiro Torna (Vlaams
ensemble oude muziek), De Kraankinders (verbonden aan De Centrale).
Voor El Sadig is de Arabische luit of ud een ware passie geworden. Zijn zeer expressieve
muziek is diep getekend door zijn grote liefde voor Arabische poëzie. Zijn luit roept een
sfeer van beelden en herinneringen op en opent een wereld zonder grenzen.
3. HET EINDCONCERT
Komen jullie ouders allebei van het zelfde land? Van België of van het buitenland?
Waar hebben ze elkaar ontmoet? Hadden ze dezelfde gewoontes?
Maken ze hetzelfde eten? Dragen ze dezelfde kleren?
Spreken ze dezelfde taal? Spreek jij dezelfde taal op school?
Dit zijn een heel pak vragen waar de leerlingen best even over nadenken voor het
eindconcert. De muzikanten van deze reeks komen immers uit 2 totaal verschillende
culturen. Deze twee culturen krijgen de kinderen reeds te horen tijdens de klasconcerten.
Mensen ontmoeten elkaar via school, via het werk, via vrienden, via hun hobby, enz. De
ene levensweg doorkruist de andere. In deze voorstelling komen de muzikanten elkaar
ook onderweg tegen. Ze leren elkaars levenswijze en instrumenten beter kennen.
Luiz en Renato zullen eerst alleen spelen, maar al snel zal Sadig hen komen vervoegen.
Eerst tasten ze een beetje af, maar langzaamaan weten ze op elkaar in te spelen. Ze
proberen hun melodieën en ritmes aan elkaar aan te passen. Zo komen ze tot een
mengelmoes van stijlen, een meeslepende cross-over van klanken!
BIJLAGE 1 – VERKLARENDE WOORDENLIJST
•
PRECOLUMBIAANS
Deze term slaat op de periode voor de ontdekking van het werelddeel Amerika
door Christoffel Columbus (1492) en voor de Spaanse kolonisatie van dat gebied.
•
HETEROFONIE
Heterofonie is de term die gehanteerd wordt om de afwijkingen van de
eenstemmigheid (monofonie) van een melodie in verschillende muzikale partijen
aan te duiden. Het ontstaat wanneer bij het gelijktijdig samengaan van een
zangstem en een instrument in beide partijen andere versieringen worden
aangebracht, waardoor de eenstemmigheid telkens wordt onderbroken.
•
FRET
Een fret is een mechanisme om snaren tijdens het bespelen van een
snaarinstrument zodanig in te korten dat de snaar vrij kan trillen tussen twee
vaste, precies gedefinieerde punten
•
MEMBRAFOON
Een membrafoon is een slaginstrument waarbij het geluid ontstaat door te slaan
op een gespannen vel (membraan).
BIJLAGE 2 - OVERZICHT PRECOLUMBIAANSE INSTRUMENTEN
Hier vind je een overzicht van de instrumenten die Luiz en Renato Márquez gebruiken
met hun Spaanse naam, de vertaling en de instrumentenfamilie waartoe zij behoren.
instrumentengroep
instrument
Vertaling
1. Percussie-instrumenten
Teponaztli
Spleettrom in hout (versierd
met houtsnijwerk)
Conchas de tortuga (Áyotl)+ Schildpadschild betokkelt met
Cuernos
gewei
2. Blaasinstrumenten
Tambor de barro
Klei percussie
Tambor de calabaza
Membraantrom
Tambor tarahumara de
doble parche
Dubbelhuidige pauk
bespannen met hertenleer
Olla de barro
Kleipotten
Cimbal
Cimbaal
Palo de lluvia (Chicahuaztli)
Regenstok
Trompeta de calabaza
Kalebastrompet
Caracol (Atecolli)
Schelp (grote en kleine)
Silvatos & flautas:
Fluitjes en fluiten uit klei, hout
en uit steen:
•
•
•
Ocarinas
Flautas de tezcatlipoca
Flauta doble ecatl
Bolvormige kleilfluiten
Doodshoofdfluitjes uit klei
•
•
•
Silvatos fúnebres
Flautas de pico
Flauta triple
Fluit van Quetzalcóatl uit klei
Begrafenisfluiten uit klei
Fluitjes uit carrizohout
Drieledige polyfone kleifluit
Sonajas
Rammelaars
Vainas
Rammelaars van lange
gedroogde bonen
Huesos de fraile
Rammelaars uit nootjes
3. Rammelaars