Ontwerp signaalnota

Signaalnota
De Panne
Januari 2008
1. Wie is betrokken in het LOP Westkust basis en wat is de opdracht van
het LOP
Op 28 juni 2002 werd het decreet betreffende gelijke onderwijskansen goedgekeurd. Dit
decreet heeft als doel optimale leer-en ontwikkelingskansen voor alle leerlingen te
realiseren, het vermijden van uitsluiting, segregatie en discriminatie en het bevorderen van
sociale cohesie.
Voor de toepassing van dit decreet werden lokale overlegplatforms voor het
basisonderwijs en lokale overlegplatforms voor secundair onderwijs opgericht.
Voor De Panne betekende dit concreet dat het deel uitmaakt van het LOP Westkust voor
het basisonderwijs. Voor het secundair onderwijs werd De Panne, samen met Koksijde en
Nieuwpoort niet als prioritaire zone omschreven waar een lokaal overlegplatform moest
worden opgericht.
Het LOP verzamelt alle onderwijsverstrekkers (directies van basisscholen, CLB’s,…) uit
de regio én een breed gamma van lokale instanties (Elora, ocmw,…) die van zeer nabij
geconfronteerd worden met (on)gelijke kansen binnen het onderwijs.
Het LOP probeert alle leerlingen gelijke kansen te bieden om te leren en zich te
ontwikkelen. Tegelijkertijd tracht het LOP elke vorm van uitsluiting, discriminatie en
sociale scheiding tegen te gaan.
Het LOP heeft een onderzoeksopdracht: de lokale situatie van de gelijke onderwijskansen
wordt in beeld gebracht en ontleed in een omgevingsanalyse.
Het LOP heeft een adviesopdracht: zowel op lokaal, provinciaal als gewestelijk vlak kan
het LOP de stuwende kracht zijn achter veranderingen, evoluties en advies uitbrengen op
alle niveaus.
Voor meer informatie verwijzen we naar www.lop.be/algemeen/regelgeving.
2. De LOP-omgevingsanalyse als motor van de LOP-werking
Zie LOP Westkust-omgevingsanalyse- Gewoon en buitengewoon basisonderwijs
2 februari 2006.
De LOP-omgevingsanalyse heeft als doel objectief feitenmateriaal te verzamelen over het
thema gelijke kansen in het gewone en buitengewone basisonderwijs in het werkingsgebied
van het LOP Westkust. De omgevingsanalyse heeft zowel onderwijsgebonden thema’s in
kaart gebracht zoals leerlingenaantallen, aantal leerlingen met als thuistaal niet Nederlands,…
als bevolkingsgegevens op gemeentelijk, bouwblok en statistische sector niveau zoals %
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
1
werkgelegenheid, % werkloosheid, alleenstaanden, eenoudergezinnen, woningen zonder klein
comfort,… Sommige van die bevolkingsgegevens kunnen vooral als ze in combinatie met
andere bevolkingsgegevens systematisch voorkomen, een indicatie vormen voor
kwetsbaarheid. Deze bevolkingsgegevens hebben we dan ook kwetsbaarheidindicatoren
genoemd. A.h.v. het systematisch overschrijden van drempelwaardes van
kwetsbaarheidindicatoren hebben we kwetsbare buurten in De Panne geïdentificeerd. De
LOP-omgevingsanalyse heeft hierdoor de scholen geïnformeerd over de concentraties van
kwetsbaarheidindicatoren in hun buurt en tegelijkertijd hen willen erkennen in het
dagdagelijks opvangen van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
LOP-omgevingsanalyses vormen vaak de vertrekbasis voor concrete LOP-acties.
Bv het hoge percentage schoolse vertraging in Nieuwpoort werd aangetoond in de LOPomgevingsanalyse en heeft geleid tot de opstart van het project ‘studieondersteuning aan huis
De Triangel’.
In de Panne geven de resultaten van de LOP-omgevingsanalyse voor De Panne aanleiding tot
de opstart van een gemeentelijk overleg waarin werd afgesproken een signaalnota in te
dienen bij de stuurgroep van het locaal sociaal beleid.
Vooral het dalende aantal leerlingen, moeilijke schoolloopbanen van Franstalige leerlingen en
de identificatie van kwetsbare buurten (belang van sociaal weefsel) in De Panne centrum
worden als zorgwekkende resultaten in de LOP-omgevingsanalyse aangeduid.
Het gemeentelijk overleg van De Panne ijvert voor een gezonde sociale mix en vraagt het
gemeentebestuur om hier in de mate van het mogelijke rekening mee te houden. Rekening
houdend met het advies van de gebiedswerkers leefbaarheid – welzijn, willen we ook
aandacht vestigen op de positieve resultaten van wijkontwikkelingswerk met als doel de
sociale cohesie tussen de bewoners te bevorderen.
De scholen zijn bereid om hier een steentje toe bij te dragen. Bv het openstellen van hun
infrastructuur voor wijkgebonden activiteiten.
3. Analyse van de zorgwekkende resultaten in de LOP-omgevingsanalyse
3.1. Dalend aantal leerlingen in de basisscholen van De Panne
In De Panne zien we het aantal leerlingen in de basisscholen van De Panne dalen van 907 in
1999 tot 820 in 2007. Een gemiddelde daling van 10 %
Het aantal leerlingen dat school loopt in Adinkerke stijgt van 286 in 1999 tot 320 in 2007.
Het aantal leerlingen dat school loopt in De Panne daalt van 621 in 1999 naar 500 leerlingen
in 2007.
Het aantal kinderen dat woont in fusiegemeente De Panne daalt van 961 naar 887 kinderen.
Het aantal kinderen dat woont in deelgemeente Adinkerke stijgt van 356 in 1999 tot 389 in
2006.
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
2
Het aantal kinderen dat woont in deelgemeente De Panne daalt van 605 in 1999 naar 542 in
2006.
Ook het aantal leerlingen op Vlaams niveau daalt nog steeds continu sedert 2000. Een
gemiddelde daling van 3.5 % Wellicht is er een kentering in de maak, omwille van het
stijgend geboortecijfer.
In West-Vlaanderen zien we dat het geboortecijfer ook een lineaire daling kende tot 2004.
Vanaf 2005 is er terug een stijging merkbaar. De scholen zullen dit pas vanaf het schooljaar
2007 – 2008 kunnen merken. Kinderen kunnen pas school lopen vanaf 2,5 jaar.
Onrustwekkend is vooral de sterkere daling van het aantal leerlingen in de fusiegemeente De
Panne, dat de Vlaamse, geleidelijke, dalende trend overtreft.
3.1.1. Ontgroening
Het aandeel _20 jarigen t.o.z. van de totale bevolking (fenomeen ontgroening) bedraagt in De
Panne 18,7 %. De Panne doet het minder goed dan het Vlaams gemiddelde (22,44%), het
West-Vlaams gemiddelde (22,32%), het kustgemiddelde (18,87), maar doet het beter dan
Koksijde (17,56 %).
3.1.2. Vergrijzing
Het aandeel 60+ t.o.z. van de totale bevolking (fenomeen vergrijzing) bedraagt in De Panne
31,91 % en scoort hiermee hoger dan het Vlaams gemiddelde (22,36), het West-Vlaams
gemiddelde (24,27%), het kustgemiddelde (29,84%) en Koksijde (31,59 %).
3.1.3. Geboortecijfer
Het geboortecijfer van De Panne (aantal geboorten t.o.z. van de gemiddelde bevolking) kent
een lineaire daling. Van 11,9 % in 1990 naar 7,40% in 2005. Vlaanderen kende een
veralgemeende daling van het geboortecijfer, maar stabiliseerde tussen 1995 en 2000 en kent
vanaf 2005 terug weer een stijging. Bij de provincie West-Vlaanderen zien we dat de daling
stabiliseert tussen 2000 en 2005.
Ook Middelkerke kent een lineaire daling van 10,4% naar 7,3 %, Koksijde van 12,4 % naar
6,0%
3.1.4. Migratieoverschot van jong-volwassenen
Bovendien heeft De Panne te kampen met een vertrekoverschot van jongeren tussen 20 en 35
jaar. Dit betekent dat er meer jongeren wegtrekken dan dat er jongeren bijkomen. Zie Wesonderzoek van maart 2005 ‘Onderzoek naar de migratiemotieven van de West-Vlaamse
jongeren. We zien echter wel een migratieoverschot bij Waalse jongeren en jongeren uit
Frankrijk (er wijken dus meer Franstalige jongeren in dan uit), wat de situatie voor het
Nederlandstalig onderwijs bemoeilijkt.
Ook in de bevolkingspiramide zien we dat het aantal jongvolwassenen tussen 28 en 35 jaar in
vergelijking met 2000 spectaculair is gedaald. Bv. Het aantal 29 jarigen dat woont in De
Panne is gedaald met 52 personen. Het aantal 31 jarigen is verminderd met 36 personen,…
Deze cijfers tonen aan dat jongvolwassenen effectief wegtrekken uit De Panne, waardoor het
aantal gezinnen met kinderen logisch ook daalt.
Het LOP vindt deze cijfers onrustwekkend en pleit om maatregelen om de sociale mix in De
Panne te verbeteren.
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
3
3.2. Stijgend aantal leerlingen met als thuistaal niet Nederlands in De Panne
Op blz 12 kaart 3 + 4 van de LOP-omgevingsanalyse merken we in De Panne een hogere
concentratie op van Franstalige bewoners in vergelijking met Koksijde en Nieuwpoort. Ook
bij de leerlingenaantallen (Blz 35-36) zien we dat het gemiddelde percentage van leerlingen
met als thuistaal niet Nederlands hoger ligt in De Panne dan in Koksijde. Nl. 24,5 % in De
Panne in schooljaar 2004-2005 en 14,2 % in Koksijde en 8,6 % in Nieuwpoort. Het % van
leerlingen met als thuistaal niet Nederlands in De Panne is dus in stijgende lijn in vergelijking
met het schooljaar 2001-2002 waar De Panne nog 22 % behaalt.
In een bevraging van het LOP van 2007 blijkt dat ’t percentage lln met als thuistaal niet
Nederlands in De Panne nog steeds stijgt : nl. 30 % . 77 % van de anderstaligen in De Panne
zijn Franstalig. In deze bevraging stellen we vast dat leerlingen met als thuistaal niet
Nederlands meer risico lopen om schoolse achterstand op te lopen. Vooral bij de leerlingen
met als thuistaal niet Nederlands en niet beantwoorden aan een bijkomende GOK-indicator,
zien we dat Franstaligen (36.03 %) meer risico lopen op schoolse vertraging dan anderstaligen
(25 %). Anderstaligen die wel beantwoorden aan een bijkomende GOK-indicator (44 %)
lopen nog meer risico op schoolse vertraging. Ook Franstalige leerlingen met een
bijkomende GOK-indicator lopen meer risico op schoolse vertraging (39,74 %) t.o.z. van
Franstalige leerlingen zonder bijkomende GOK-indicator. (36.03 %)
61 % van de leerlingen die als thuistaal niet het Nederlands hebben in De Panne,
beantwoorden aan een bijkomende GOK-indicator zoals ouders die leven van een
vervangingsinkomen en/of de moeder die geen diploma heeft van het secundair onderwijs.
We merken op dat leerlingen van De Panne in vergelijking met Nieuwpoort en Koksijde het
hoogst scoren op de indicator ‘ouders die leven van een vervangingsinkomen.’ Zie blz.36 van
de LOP-omgevingsanalyse.
3.3. Socio-economische factoren die de schoolse realiteit bemoeilijken
Scholen die gevestigd zijn in het oude centrum van De Panne worden geconfronteerd met
armoede, onstabiele gezinssituaties, veelvuldig verhuizen,…
In de LOP-omgevingsanalyse werden volgende resultaten in kaart gebracht :
6 tot 53 woningen in het centrum van De Panne hebben geen klein comfort (dit zijn
woningen die minimaal geen WC en/of een badkamer met bad of stortbad hebben)
De Panne heeft in vergelijking met Koksijde en Nieuwpoort het meest weerhouden kwetsbare
buurten (16) (In Adinkerke werden geen kwetsbare buurten weerhouden) Dit wil zeggen dat
vele bouwblokken in het centrum van De Panne tegelijk hoog scoren op werkloosheid,
alleenstaanden, eenoudergezinnen, …
In de omgevingsanalyse De Panne dat werd opgemaakt in opdracht van de stuurgroep lokaal
sociaal beleid wordt op blz 19 het aantal geboorten in kansarme gezinnen in kaart gebracht op
basis van gegevens van Kind en Gezin.
In vergelijking met het West-Vlaams percentage (4.86 %) scoort De Panne (7.11 %) hoger op
het % geboorten in kansarme gezinnen en iets lager op het kustgemiddelde (8,39 %)
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
4
Op basis van de bevindingen van de regioverpleegkundige worden de gezinnen als
kansarm beoordeeld indien zij minstens op 3 indicatoren scoren (maandinkomen van het
gezin, de arbeidssituatie van de ouders, de opleiding van de ouders, de huisvesting, de
ontwikkeling van de kinderen en de gezondheid. )
In de omgevingsanalyse van De Panne wordt vermeld dat De Panne en Nieuwpoort de
laagste welvaartsindex hebben van de kustgemeenten. Deze index is de vergelijking van
het gemiddeld inkomen per inwoner van een gemeente met het landelijk
(België)gemiddeld inkomen per inwoner. Het gemiddeld inkomen per persoon bedraagt
in De Panne en in Nieuwpoort ongeveer 12.000 euro. Deze cijfers liggen bijna 1000 euro
onder het provinciaal gemiddelde en 2000 euro onder het kustgemiddelde.
4. Op zoek naar oplossingen
4.1. Aantrekken van jongvolwassenen
We baseren ons op het WES-onderzoek van maart 2005 die de migratiemotieven van de
West-Vlaamse jongeren heeft onderzocht, het eindrapport van de provincie West-Vlaanderen
‘Op zoek naar instrumenten om betaalbaar wonen aan de kust mogelijk te maken’ en de LOPomgevingsanalyse van het LOP Westkust van februari 2006.
In het WES-onderzoek vernemen we dat vooral jonge West-Vlamingen met een diploma
hoger onderwijs (32,6 %) zijn uitgeweken naar arrondissementen zoals Gent, Brussel,…
Jongvolwassenen geven vooral werkmotieven (41,7%), persoonlijke motieven (38,5%) (bv
huwelijk), woonmotieven (11,4%) op als belangrijke reden tot verhuis.
Liefst 85 % van de weggetrokken West-Vlaamse jongeren die om werkgerelateerde motieven
West-Vlaanderen verlaten hebben een hogere opleiding gevolgd.
4.1.1. Tewerkstelling
In het WES wordt verwezen naar het belang van werkgelegenheid voor hooggeschoolden en
op een verjonging van de economische structuur. Op het niveau van het arrondissement
Veurne, de provincie West-Vlaanderen,… is het belangrijk dat De Panne mee aan de kar helpt
trekken om tewerkstellingskansen te creëren voor jong afgestudeerden. Ook vormen van
sociale economie (tewerkstellingsprojecten,…) op locaal vlak kunnen mogelijks zinvol en
haalbaar zijn voor De Panne.
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
5
4.1.2. Betaalbare woningen voor jonge gezinnen met kinderen
Het LOP is ervan overtuigd dat het aanbieden van een kwalitatief woonklimaat en van
woonmogelijkheden jonge gezinnen kan aantrekken om in De Panne te komen wonen.
Het eindrapport ‘op zoek naar instrumenten om betaalbaar wonen aan de kust mogelijk te
maken’ volgt 2 sporen om het betaalbaar wonen aan de kust te bevorderen :
4.1.2.1. Het beschermen van het residentieel wonen door het inperken van de tweede
verblijfsdruk (onrechtstreeks ingrijpen op de grond – en woningprijzen)
(In de omgevingsanalyse van De Panne gaat men er vanuit dat er 8500 woningen zijn die als
tweede verblijf gebruikt worden. Dit is 63 % van het woningenaanbod in De Panne.)
Opleggen van woontypologieën
Bv het verbod op appartementsvilla’s in bepaalde zones
Bv het verbod op het opdelen van woningen in meerdere woongelegenheden
Bv het opleggen van eengezinswoningen met een minimale woonoppervlakte en
buitenruimte
Bv het opleggen van een gevarieerd aanbod aan woningtypologieën en kavels voor
eengezinswoningen,…
Afbakenen van bestemmingszones voor residentieel wonen (gemeentelijke
bevoegdheid)
Zones waar tweede verblijven worden ontmoedigd, onderwerpen aan een zeer zware
belasting
Zones waar tweede verblijven worden verboden door het opleggen van een
domicilieverplichting (domiciliecontrole)
Het invoeren van een beschermingsbelasting voor residentieel wonen
Zie blz 78 van het eindrapport
Het opleggen van de stedenbouwkundige vergunningsplicht voor tweede
verblijven
Het bestrijden van de domiciliefraude
4.1.2.2. Het voeren van een actief beleid om betaalbare woningen op de markt te
brengen en aan te bieden aan de bevolking
Prioritaire beleidsdomeinen zijn :
Het stimuleren van sociale woonprojecten
Een brede bevolkingsgroep (1/3) heeft toegang tot de sociale huisvesting : het
verhogen van het aanbod van sociale woningen is een goede piste om een antwoord te
bieden aan de problematiek van betaalbaar wonen. De Panne beschikt over
4,0 % sociale huurwoningen t.o. het aantal huishoudens. (Cfr LOP-omgevingsanalyse
2.0.2006)
Het ondersteunen van woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden
Het bewaken van de kwaliteit van het woonpatrimonium en de woonomgeving
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
6
Zie blz 88 punt 3.2.5.
Zie ook in de LOP-omgevingsanalyse van 2/2/2006 : het hoog aantal woningen zonder
klein comfort in De Panne Centrum
In de omgevingsanalyse van De Panne zien we dat in een aantal specifieke wijken (centrum)
van De Panne er veel verhuisd wordt. Ook deze problematiek kaarten de scholen aan.
Men verwijst ook naar mogelijke pistes zoals aanbevolen door de Vlaamse administratie :
o De organisatie van lokaal woonoverleg
o Het voorzien van een gemeentelijke reglementering
o Het uitbouwen van intergemeentelijke samenwerking voor de kleinere
gemeenten
o De opmaak van een woonplan of woonbeleidsplan,…
4.1.3. Cultureel aanbod van De Panne
Een specifiek aanbod voor jongvolwassenen inzake cultuur, sport en ontspanning kan jonge
gezinnen aantrekken om in De Panne te blijven of zich te komen vestigen.
4.1.4. Duurzame wijken in De Panne
Zie wijkenatlas de Kust 2005
In het leefbaarheidsonderzoek voor de kust wordt de aandacht gevestigd op de moeilijke
situatie van badplaatsen en de nood om dringende maatregelen tot herstel en versterking van
het sociale weefsel (de aanwezigheid van grote concentraties kwetsbaarheidindicatoren, veel
ouderen en alleenstaanden,…)
Het buurtwerk kon volgens het leefbaarheidsonderzoek aan de kust positieve resultaten
voorleggen in de Sint-Pieterswijk in De Panne,…
Het creëren van ontmoetingsruimtes (bankje, luifel, locaties binnen,…), het stimuleren en
ondersteunen van verenigingen, aanbod van speelvoorzieningen, ….kunnen de tevredenheid
van wijkbewoners bevorderen. Het LOP zal in overleg met de directies van de basisscholen
bekijken in hoeverre de speelplaatsen kunnen opengesteld worden voor kinderen na de
schooluren.
4.1.4.5. Ontsluiting
In het WES-onderzoek zien we dat vooral de West-Vlaamse jongeren die wonen in de diepst
gelegen arrondissementen zoals Veurne en Diksmuide wegtrekken naar het binnenland.
Een mobiliteitsprobleem ligt dan ook mee aan de basis van de uitwijking van West-Vlaamse
jongeren.
Men verwijst in het bijzonder naar het belang van meer en beter openbaar vervoer.
- frequenter openbaar vervoer tijdens de spitsuren, zowel vanuit de stedelijke centra in
West-Vlaanderen als vanuit het buitengebied; Bv de kusttram rijdt minder frequent buiten
de zomer
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
7
- verbeterde bereikbaarheid van de belangrijkste spoorwegstations in West-Vlaanderen,
zowel met openbaar vervoer als met privé-vervoer
4.2. Opvang van anderstalige leerlingen
De extra ondersteuning dat via logopedisten wordt geboden aan leerlingen met als thuistaal niet het
Nederlands wordt door de directies enorm geapprecieerd.
Directies zijn voorstander om de logopedisten zoveel mogelijk te integreren in de klaswerking. Bv.
via de combinatie zorgcoördinator/logopedist. Informatie-uitwisseling tussen de logopedist, de
leerkracht en directie is zeer belangrijk. Bv info over de CITO-test, info over de vooruitgang,
knelpunten van ’t betreffende kind,…
Het is nuttig om een kwalitatief evaluatie-instrument te ontwikkelen waardoor de positieve effecten
van het project kunnen aangetoond worden.
Ook het leesproject dat door het VCLB op een gemeentelijk LOP – overleg van De Panne werd
voorgesteld kan op heel wat interesse rekenen bij de directie van de basisscholen. In dit leesproject
worden ouders positief ondersteund in het gezellig leren lezen en kan zo gewerkt worden rond de
taalstimulering van anderstalige leerlingen.
Ook de bibliotheek is bereid om mee te participeren aan dit project. Het LOP is momenteel op zoek
naar partners om dit project zowel inhoudelijk als praktisch te ondersteunen.
Binnenkort zal het LOP alle partners uitnodigen om de engagementen nader te bespreken.
4.3. Netwerkvorming
De deelname van het lokaal bestuur aan het gemeentelijk LOP-overleg van De Panne wordt als zeer
positief ervaren. Op die manier kunnen de welzijnsdiensten, lokale overheidsdiensten en het
onderwijs zoeken naar mogelijkheden tot afstemming, samenwerking en wederzijdse informatie.
Bv. Het toelichten van relevante welzijnsprojecten voor het onderwijs bv Thuisbegeleiding (OCMW
– ‘Golfbreker’)
De participanten van het gemeentelijk LOP-overleg zijn het voorstel genegen om bij het onthaal van
nieuwe inwoners door het gemeentebestuur van De Panne ook aandacht te hebben voor de
kennismaking met het volledige aanbod van basisscholen.
4.4. Armoedebestrijding in De Panne Centrum
Het gemeentelijk LOP-overleg De Panne wil het belang van armoedebestrijding via deze
signaalnota onder de aandacht brengen. Via het GOK en ZORG-beleid in de scholen, tracht
het lerarenkorps te werken aan gelijke onderwijskansen. Via het LOP werden de scholen,
CLB’s en andere LOP-partners op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van kwetsbare
buurten in De Panne, de hoge percentages schoolse vertraging. Op die manier worden
scholen tegelijkertijd erkend en aangemoedigd in hun aandacht voor kinderen met een
moeilijkere socio-economische achtergrond.
Tenslotte is het LOP ervan overtuigd dat scholen steun vinden in hun streven naar gelijke
onderwijskansen voor alle leerlingen aan projecten die armoedebestrijding mede als doel
voorop plaatsen. Zoals :
opvoedingsondersteuning
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
8
schoolopbouwwerk en opbouwwerk
intensieve arbeidsbegeleiding door de VDAB
aangepaste tewerkstellingsprojecten (sociale economie)
LOP Westkust Basis
Signaalnota De Panne
9