MON02 PAG 01/32

MON02 PAG 02/03
14-04-2005
11:06
Pagina 2
FOCUS:
KEEL, NEUS, OOR
Beeld: Levien Willemse
VOORHOOFDSPIEGEL
In menig getekende grap speelt de
dokter een hoofdrol. En hoe ziet hij - altijd een
hij - eruit? De dokter draagt een witte jas, heeft
een stethoscoop om z’n nek hangen en een
voorhoofdspiegel op z’n hoofd. Uit dat laatste
kan worden afgeleid dat het om een KNO-arts
gaat, al werkt een enkele gynaecoloog ook
met zo’n spiegel.
Dr. René Poublon is een van de laatste artsen
in Erasmus MC die zo’n spiegel gebruikt.
“Vroeger, in de negentiende eeuw,” vertelt hij,
“wilde de arts in de gehoorgang of de monden keelholte kunnen kijken. Maar er bestonden
toen nog geen elektrische lantaarns, dus er
was geen kunstmatige lichtbron beschikbaar.
De arts ging dan rond half 12 ’s ochtends voor
het raam zitten. Op dat moment scheen de zon
naar binnen. Hij en de patiënt namen zodanig
plaats dat een zonnestraal op de voorhoofdspiegel viel. Via reflectie werd de gehoorgang
of de mond- en keelholte verlicht.”
De in 1841 uitgevonden voorhoofdspiegel voldoet nog steeds bij een eerste visueel onderzoek, stelt dr. Poublon. “Ik gebruik uiteraard
ook microscopen en endoscopen, maar zulke
high tech apparatuur is niet altijd nodig.”
Veruit de meeste KNO-artsen dragen geen
voorhoofdspiegel meer; ze gebruiken een lamp
met koud licht als lichtbron voor de keel, neus
of het oor. Dit licht moet onder een bepaalde
temperatuur blijven om het te bekijken weefsel
niet te beschadigen, vandaar de term ‘koud’.
Het licht komt uit een kast en wordt via een
glasvezel getransporteerd. Een klein risico
ervan is dat het de plek kan overstralen, waardoor ongeregeldheden in het weefsel minder
zichtbaar worden.
De voorhoofdspiegel kost overigens zo’n dertig
euro; koud licht met toebehoren meerdere duizenden euro’s.
“Welk hulpmiddel de KNO-arts gebruikt, doet
er eigenlijk niet toe,” besluit dr. Poublon,
“zolang hij of zij maar goed in de mond, keel,
neus en het gehoor kan kijken. Vergelijk het
met een Italiaans restaurant. Waaraan herken
je de betere Italiaan? Aan witte borden en
damast op tafel en aan TL-licht. Want bij
TL-licht kun je het bereide voedsel goed zien.
Niks geen kaarsjes, gewoon goed, helder licht.
Hetzelfde geldt voor KNO.”
2
april/mei/juni 2005
MONITOR
MON02 PAG 02/03
13-04-2005
15:55
Pagina 3
INHOUD
Jaargang 34 • nr. 2 • april/mei/juni 2005
Zo’n 100 jaar geleden...
• …kende het Coolsingelziekenhuis zes verpleegklassen. In de laagste klasse verbleven veel ‘allochtonen’: Brabanders, Zeeuwen en patiënten uit ‘Het
Rijk’ (de koloniën). In de goedkoopste klassen was
bezoek niet toegestaan
• …was het meest genoemde beroep, in 1859, van
patiënten ‘sjouwer’ (bij de mannen) en ‘dienstbode’
(vrouwen). Daarna volgden de ‘zeelieden’, ‘bakkersknechten’ en ‘timmermansknechten’ (mannen) en
‘werkster’, en een enkele ‘blekersmeid’, ‘breister’ en
‘fruitvrouw’
• …werd kleding van arme patiënten ontsmet met
stoom en chloordamp, ter doding van ongedierte,
en daarna in bundels bewaard in een groot hok.
Zeelieden namen een kist, met daarin al hun bezittingen, mee
• …waren spannende, opwindende romans in het
ziekenhuis niet voorhanden, waarschijnlijk om de
‘lijders’ (patiënten) in rustige toestand te houden
• …bedankte scheepskapitein J. R. Boeling het
ziekenhuispersoneel in een advertentie in de NRC
van 3 maart 1852 voor een geslaagde amputatie
van zijn been
• …eisten geneesheren totale rust. Zij deden hun
beklag over de kermis, een lawaaierige telefoonmast, de stoomtram uit Delfshaven en het gejank
van een hond - bij nader inzien de trekhond van
het ziekenhuis zelf
• …werden in het syfilishospitaal schorriemorrieprostituees geweigerd. Wel welkom waren welgestelde dames-van-plezier en prostituees boven
de 54 jaar
• …moesten zusters smetteloos en zeer eenvoudig
gekleed gaan. Buiten het ziekenhuis waren alléén
een zwarte hoed en zwarte mantel toegestaan.
Droeg een zuster krullen of sierraden, dan zou er
‘terstond aanmerking worden gemaakt door de
doctoren’
• …waren veruit de meeste patiënten die met
‘hysterie’ waren opgenomen vrouw (zo’n 85%)
• …namen chirurgen (‘operateurs’) een bad vlak
voordat ze de operatiekamer betraden. Die ruimte
was in 1892 bekleed met glas, tot de operatietafel
toe, zodat bacteriën geen kans kregen
• …werd een verzoek van dr. Molewater om een
rijtuig voor zwaargewonde patiënten aan te schaffen afgewezen. Rond 1888 waren er - verspreid
over Rotterdam - zeven draagmanden gestationeerd. Daarin werden gewonde werklieden en
sjouwers naar de afdeling Heelkunde vervoerd.
Niet zelden waren zij bij aankomst ‘in een hopelooze toestand’ of ‘reeds stervende’
• …ontving het ziekenhuisbestuur (in 1863) een
klacht dat lijken van arme mensen zonder kleed de
doodskist in gingen. Uiteindelijk verstrekte men
een gratis lijkkleed. Ook schonk het bestuur een
Amsterdamse familie, die twee overledenen kwam
ophalen, doodskisten. Die had de familie eigenlijk
zelf mee moeten nemen
Pag. 13: Blik in de oorzaak
Over digitale medische beelden
Pag. 14: Keel, Neus, Oor
De afdeling KNO in beeld
Pag. 16: Hoor en wederhoor
CI: het ‘elektronisch binnenoor’
Pag. 18: Peper tegen neusklachten
Heet bestanddeel rode peper helpt
ELK MENS HEEFT TOT
DE VIJFTIENDE EEUW
65.000 VOOROUDERS
(pag. 22)
Pag. 19: Halitose-spreekuur
Slechte adem: tong poetsen
Pag. 20: Weefsel sparen halszaak
Aanpak tumoren in keel en hals
Pag. 22: Puzzel: erfelijke doofheid
Puzzel voor KNO en Genetica
OOK HEEL BOEIEND…
Pag. 4: Stethoscoop
Zin en onzin uit de zorg
Pag. 5: Levensverlengend eten
Zeven erg gezonde ingrediënten
Pag. 6: Zwanger én seropositief
Hiv hoeft kinderwens niet te blokkeren
Pag. 9: Veerkrachtige hiv-moeders
Therapietrouw blijkt enorme opgave
Pag. 10: Helende zuurstof, 1
Twee patiënten over zuurstoftherapie
Pag. 11: Helende zuurstof, 2
(On)mogelijkheden van pure zuurstof
Pag. 12: Eigen bijdrage verplicht
Hartpatiënten helpen bij hun behandeling
Pag. 24: Nieuwe grotbewoners
Weefsels en organen in medische bioscoop
Pag. 26: Voor galg en rad?
Gedragsproblemen en hun gevolgen
Pag. 28: Volop inzet, amper effect
Gezond gedrag bevorderen blijkt moeilijk
Pag. 30: Reageerbuis
Dr. Wim van der Giessen, Thoraxcentrum
Pag. 31: Agenda Erasmus MC
Promoties, congressen, symposia
Opgroeien voor galg en rad, pag. 26
Joop van de Leemput
[email protected]
De volgende Monitor verschijnt half juli
MONITOR
april/mei/juni 2005
3